Psychologia Ogólna

Wykład 2

Warunkowanie klasyczne
 eksperyment Johna B. Watsona i Rosalie Rayner (1920)
przeprowadzony na małym Albercie (9 miesięcy)

• badanie było przeprowadzone w szpitalu

• stwierdzono, że Albert nie wykazywał lęku w odniesieniu do różnych
zwierząt (biały szczur, królik, pies, małpka)
przebieg eksperymentu

● Albert bawił się z białym szczurem

● kiedy zaczynał dotykać szczura, rozlegał się hałas spowodowany
uderzeniem młotkiem o metalowy pręt znajdujący się za plecami dziecka
● reakcja Alberta - lęk i płacz
● po kilku tego rodzaju próbach Albert zaczął reagować lękiem na sam
widok szczura
● reakcja została zgeneralizowana na inne obiekty - kudłatego psa, białe
futerko, małpkę, białą maskę, Watsona przebranego za św. Mikołaja z
białą brodą
● Albert miał być przewarunkowany miesiąc po rozpoczęciu eksperymentu,
ale matka zabrała go ze szpitala
 Mary Cover Jones (1924) - przewarunkowanie

• Peter (2 lata, 10 miesięcy) bał się

białych szczurów oraz innych
białych miękkich obiektów (np
pióra)
• kiedy Peter jadł ulubioną
potrawę, prezentowany był biały
szczur (stopniowo coraz bliżej)
• Peter przestał bać się białych
szczurów

http://facweb.furman.edu/~einstein/general/historydemo/watson.htm
ślad po Albercie został odnaleziony
w 2009 (Beck, Levinson & Irons) -
chłopiec zmarł na wodogłowie w
wieku 5 lAT (1925)
 Schemat warunkowania w badaniach Pawłowa (1901-1903)

http://commons.wikimedia.org/wiki/Fil
e:Ivan_Pavlov_%28Nobel%29.png
 Przykłady reakcji bezwarunkowych

zwężanie źrenicy oka

wydzielanie soku żołądkowego
wydzielanie śliny
wydzielanie potu
przyśpieszenie akcji serca
podwyższenie ciśnienia krwi
cofnięcie ręki po dotknięciu czegoś gorącego
emocje
awersja do smaku
Schemat typów warunkowania klasycznego
generalizacja automatyczne rozszerzenie reakcji warunkowej na bodźce
podobne, które nigdy przedtem nie były kojarzone z
bodźcem bezwarunkowym

● mały Albert bał się brody św. Mikołaja

● pies Pawłowa reagował na inne rodzaje dzwonka
● weterani wojenni mogą bać się hałasu sztucznych ogni
● ktoś napadnięty na ulicy może bać się wychodzić z domu
● po zjedzeniu zepsutego pokarmu o określonym smaku można mieć awersję do
tego smaku
● fobie (klaustrofobia, agorafobia, arachnofobia)
● pożądanie seksualne na widok reklamy przedstawiającej modelkę na tle
samochodu
różnicowanie proces warunkowania, w którym organizm uczy się
reagować odmiennie na bodźce różniące się na pewnym
bodźców wymiarze od bodźca warunkowego

● można odczuwać lęk wysokości, ale nie wtedy, gdy wygląda się przez okno z
wysokiego piętra
● u psa może zacząć wydzielać się ślina w odpowiedzi na dźwięk o częstotliwości
1200 HZ, a w odpowiedzi na inne nie
● fetyszysta damskich butów może być zainteresowany różnymi rodzajami butów
damskich, ale nie butami gumowymi

generalizacja i różnicowanie bodźców pozostają zwykle w równowadze

● organizm, u którego dominuje generalizacja, "boi się każdego cienia", np. reaguje
warunkowo na szereg bodźców, które nie zapowiadają niebezpieczeństwa (ktoś
pogryziony przez psa, boi się psów również na zdjęciach)
● organizm, u którego dominuje różnicowanie, może zlekceważyć
niebezpieczeństwo (lew w klatce jako miły kotek)
 nabywanie etap warunkowania klasycznego, w którym reakcja
warunkowa jest po raz pierwszy wywoływana przez bodziec
warunkowy

● uczenie psa, że dzwonek zapowiada pokarm

● zjedzenie zepsutego pokarmu
● pierwszy pocałunek z określoną muzyką w tle
wygaszanie osłabienie związku warunkowego pod nieobecność bodźca
bezwarunkowego

● pies uczy się, że dzwonek już nie zapowiada pokarmu (pies przestaje się ślinić)
● Peter nauczył się, że szczur nie wyrządza żadnej krzywdy (Peter przestaje się bać
szczura)
● muzyka kojarzona z miłymi wspomnieniami może przestać się tak kojarzyć, gdy
słuchana jest w niemiłych okolicznościach
 samorzutne ponowne pojawienie się wygaszonej reakcji
odnowienie odruchu warunkowej po okresie spoczynku

1. nabycie reakcji (pies ślini się w odpowiedzi na dźwięk dzwonka)

2. wygaszenie reakcji (pies przestaje się ślinić, ponieważ dzwonek nie zapowiada
pokarmu)
3. przerwa (pies nie słyszy dźwięku dzwonka)
4. reakcja warunkowa pojawia się (wydzielanie śliny) w odpowiedzi na dźwięk
dzwonka, mimo że nie zostaje dostarczony pokarm
 Czynniki wpływające na proces nabywania odruchów
(Robert Rescorla 1966)

Opis badania
● psy nauczyły się przeskakiwać przez barierkę w skrzynce po to, by uniknąć
wstrząsu elektrycznego
● psy zostały podzielone na 2 grupy - w pierwszej wstrząsy (Bb) pojawiały się
losowo niezależnie od dźwięku (Bw); w drugiej po dźwięku zawsze pojawiał się
wstrząs
● w kolejnych próbach psy z drugiej grupy (zbieżność Bw i Bb) przeskakiwały
szybciej niż psy z pierwszej grupy
 Czynniki wpływające na proces nabywania odruchów
(Robert Rescorla 1966)

Bodziec neutralny musi spełniać następujące warunki, by stać się bodźcem

warunkowym:
● zbieżność w czasie (krótki odstęp między pojawieniem się Bw i Bb w
warunkowaniu następczym)
reakcje mięśniowe (mruganie) - ok. 1 sek.
reakcje trzewiowe(wydzielanie śliny, częstość akcji serca) - 5-15 sek.
warunkowanie strachu - wiele sekund lub nawet minut
● niezawodność
● wartość informacyjna (gdy organizm jest uwarunkowany na pewien bodziec,
może mieć trudność z nabyciem reakcji w odpowiedzi na inny bodziec - gdy
szczury nauczyły sie reagować na dźwiek, nie nauczyły się reagować na
światło)
wartość informacyjna zależy od siły i nowości (kontrast z innymi bodźcami) bodźca
 Zastosowania warunkowania klasycznego

● W jaki sposób uchronić osobę poddaną chemioterapii przed awersją do smaków

będących składnikiem diety?
● Co zrobić, żeby nie przedawkować narkotyków? (S. Siegel, 1982)
● Zastosowania terapeutyczne - terapia behawioralna

● zanurzenie (Thomas Stampfl,1967; J. Wolpe, 1973 – 4-godzinna jazda

samochodem)
● stopniowa desensytyzacja (Joseph Wolpe)