บทที่ 6

Bending
วัตถุประสงค
MECHANICS OF MATERIALS 1. เพื่อทบทวนการเขียน shear diagram และ moment diagram โดยวิธี
ตัดหนาตัด (section method) และวิธีกราฟก (graphical method)
By 2. เพื่อใหทราบและเขาใจถึงการเปลีย่ นแปลงรูปรางเนื่องจากการดัด
Assoc. Prof. Dr. Sittichai Seangatith (bending) เนื่องจากแรงกระทําขวาง (transverse load)
SCHOOL OF CIVIL ENGINEERING 3. เพื่อใหสามารถวิเคราะหและออกแบบคานและคานประกอบ
INSTITUTE OF ENGINEERING (composite beam) ที่ถกู กระทําโดยโมเมนตดัด (bending moment)
SURANAREE UNIVERSITY OF TECHNOLOGY ได
4. เพื่อใหสามารถวิเคราะหการดัดแบบไมสมมาตร (unsymmetrical
bending) ได

6.1 Shear and Moment Diagrams คาน (beam) มีชื่อเรียกตามลักษณะการรองรับและลักษณะของคาน

คาน (beam) เปนองคอาคารที่มีลักษณะตรง วางอยู
ในแนวนอน และถูกกระทําโดย loads ที่ตั้งฉากกับ
แนวแกนของคาน (transverse loads)
ขั้นตอนในการออกแบบคานคือ
1.) เขียน shear diagram และ moment diagram
2.) หาคาสูงสุดของแรงเฉือน และโมเมนตดัด ที่
เกิดขึน้ ภายในตัวคานและตําแหนงที่เกิด
3.) คํานวณหาขนาดหนาตัดคาน
 Beam Sign Convention ขั้นตอนในการวิเคราะห
1. เขียน FBD ของคาน และหาคาแรงปฏิกริ ิยา
2. เลือกพิกดั x โดยใหพกิ ดั แตละอันอยูในชวงที่อยู
ระหวาง F, M, หรือ distributed loads w
3. ตัดคานทีพ่ ิกดั x1 หรือ x2 แลว x1

x1 เขียน FBD ของชิ้นสวนของคาน x2

4. ใชสมการสมดุลหาสมการแรง
เฉือน V(x) และ moment M(x)
5. เขียน shear diagram และ
moment diagram โดยที่
x2
แกน x เปนแกนนอนและ
function ของ V(x) และ
M(x) เปนแกนตั้ง

EXAMPLE 4m 4m
จงเขียนแผนภาพ shear diagram และ moment diagram ของคาน 50 kN/m

4m 4m
1. หาคาแรงปฏิกิริยาที่จดุ รองรับ
50 kN/m
+

A C → ∑ Fx = 0; Cx = 0 200 kN
200 kN

+ ∑ M A = 0; 50x
50(8) kN
4m 4m
x 0≤ x≤8
-50(8)(4)+C y (8)=0 50 kN/m

C y =200 kN
M ∑ F = 0; V = 200 kN - 50 x
y
50 kN/m
∑ M = 0; M = 200 x - 50(x) ⎜⎝⎛ 2 ⎞⎟⎠
x
↑ + ∑ Fy = 0;
Cx Ay +200-50(8) = 0 200 kN V = 200 x - 25 x 2 kN-m
Ay Cy Ay = 200 kN
 x V M 4m 4m
V = 200 − 50 x
200 kN V = 200 − 50 x 50 kN/m

V = 200 − 50 x
0 200 0 M = 200 x − 25 x 2 A C
V (kN)
2 100 300
V (kN)
4 0 400
ขอสังเกต
4m 6 -100 300
1. dV
= − w( x)
4m
8 -200 0 dx
400 kN-m M (kN-m)
-200 kN 2. dM
=V
dx
M (kN-m) M = 200 x − 25 x 2 3. ตรงจุดที่ shear มีคาเทากับศูนย moment ที่จดุ ดังกลาวมักจะมีคาสูงสุด
(หรือต่ําสุด)

Example เราควรแบงพิกดั ของคานออกเปนกีช่ วง?

จงเขียนแผนภาพ shear diagram และ moment diagram ของคาน
6 kN
3m 6m 9 kN m 1. หาคาแรงปฏิกิริยาที่จดุ รองรับ 3m 6 kN
6m 9 kN m
+
← ∑ Fx = 0; Dx = 0

3m 6 kN
+ ∑ M D = 0;
6m 9 kN m x1
x2
Dx 9 + 6(6) - Ay (9) = 0 5 kN 1 kN

Dy Ay = 5 kN 0 ≤ x1 <3
Ay
3< x2 ≤ 9
↑ + ∑ Fy = 0;
Ay − 6 + Dy = 0
Dy = 1 kN
 3m 6 kN
6m 9 kN m
0 ≤ x1 <3; V =5 kN x V M
M =5x1 kN-m 0 5 0
1 kN 3< x2 ≤ 9; V =-1 kN 1.5 5 7.5
5 kN
M = (18-x2 ) kN-m
M 0 ≤ x1 <3 3 5 15
∑ F =0;
y V =5 kN 3 -1 15
x1 V
∑ M =0; M = ( 5 kN ) x1 =5x1 kN-m 4.5 -1 13.5
5 kN
6 kN 3< x2 ≤ 9 6 -1 12
∑ F =0
3m
M y V =5 kN-6 kN=-1 kN 7.5 -1 10.5
∑ M =0 M = ( 5 kN ) x2 - ( 6 kN )( x2 -3) 9 -1 9
x2 V = (18-x2 ) kN-m
5 kN

x V M 3m 6 kN
0 ≤ x1 <3; V =5 kN 6m
0 5 0 M =5x1 kN-m
V (kN) 1.5 5 7.5 3< x2 ≤ 9; V =-1 kN
V = 5 kN 3 5 15 V
M = (18-x2 ) kN-m V=5
3 -1 15
4.5 -1 13.5
ขอสังเกต V = -1
6 -1 12 M
V = -1 kN 1. dV = − w( x) M = (18-x2)
M (kN-m) 7.5 -1 10.5 dx
M = 5x1
M = 5x1 kN-m
M = (18-x2) kN-m
9 -1 9 2. dM
=V
dx
3. ตรงจุดที่ point load พุงลงกระทํา shear diagram จะมีคาลดลงเทากับคา
ของ point load ดังกลาว
4. ตรงจุดที่ moment ทวนเข็มฯ กระทํา moment diagram จะมีคาลดลง
เทากับคาของ moment ดังกลาว
 ตัวอยาง 2. หาสมการของแรงเฉือนและสมการของโมเมนต
จงเขียนแผนภาพ shear diagram และ moment diagram ของคาน 0 ≤ x1 < 5 m
1. หาคาแรงปฏิกิริยาที่จดุ รองรับ 0 kN
+ ↑ ∑ Fy = 0;
+ 2.5 kN 7.5 kN 2.5 − 2 x1 − V = 0
→ ∑ Fx = 0; Ax = 0
2x1 V = 2.5 − 2 x1

2(5) kN ∑M C = 0;
∑ M = 0;
2.5 m
⎛5 ⎞ ⎛1 ⎞
− Ay (10) + 2(5) ⎜ + 5 ⎟ − 50 = 0 M + 2 x1 ⎜ x1 ⎟ − 2.5 x1 = 0
⎝2 ⎠ ⎝2 ⎠
Ay = 2.5 kN
M = 2.5 x1 − x12
↑ +∑ Fy = 0;
C y + 2.5 − 2(5) = 0
C y = 7.5 kN

2(5) kN
5 m ≤ x2 < 10 m
2.5 m
+ ↑ ∑ Fy = 0;
2.5 − 2(5) − V = 0
V = −7.5
0 ≤ x1 < 5 m
∑ M = 0;
V = 2.5 − 2 x1
M + 2(5) ( x2 − 2.5) − 2.5 x2 − 50 = 0
M = 2.5 x1 − x12
M = −7.5 x2 + 75
5 m ≤ x2 < 10 m
V = −7.5
M = −7.5 x2 + 75
 0 ≤ x1 < 5m
6.2 Graphical Method for Constructing Shear and Moment Diagram
V = 2.5 − 2x1
M = 2.5x1 − x12 วิธีกราฟฟกชวยทําใหเขียน shear diagram และ moment diagram ไดงาย
ขึ้น เนื่องจากไมตองเขียนสมการของ shear และ moment ในแตละชวงของ
5 m ≤ x2 <10 m V = −7.5
คาน
M = −7.5x2 − 75

ขอสังเกต
1. ตรงจุดที่ moment ทิศตามเข็มฯ
กระทํา M-diagram จะมีคาเพิ่มขึ้น
= คาของ moment ดังกลาว
2. dV
= − w( x)
dx
dM
3. =V
dx

สรุป:
ขอสังเกต:
1. slope ของ V-diagram ที่จดุ ใดๆ มีคา = คาลบของแรง
w ที่จดุ นั้น • ถาแรง w(x) อยูในรูปสมการกําลัง n แลว V(x) จะอยูในรูป
2.. slope ของ M-diagram ที่จดุ ใดๆ มีคา = คาของแรงเฉือนที่ สมการกําลัง n+1 และ M(x) จะอยูใ นรูปสมการกําลัง n+2
จุดนั้น
3. การเปลี่ยนแปลงของแรงเฉือนระหวางจุดมีคา = คา
ลบของพื้นที่ภายใตแรง w ระหวางจุดดังกลาว • w(x) = 0 V=constant M=linear
4. การเปลี่ยนแปลงของโมเมนตระหวางจุดมีคา =
พื้นที่ภายใต V-diagram ระหวางจุดดังกลาว • w(x) =constant V=linear M=quadratic
5. เมื่อแรงกระทําเปนจุดมีทิศทางพุงลง แลว V-diagram จะมี
คาลดลง = คาแรงดังกลาว • w(x) =linear V=quadratic M=cubic
n=1 n=2 n=3
6. เมื่อโมเมนตแรงคูควบมีทิศทางตามเข็มนาฬิกาแลว M-
diagram จะมีคาเพิ่มขึ้น = คาโมเมนตแรงคูควบ
 Example Example
จงเขียนแผนภาพ จงเขียนแผนภาพ shear
shear diagram และ diagram และ moment
moment diagram diagram ของคาน
ของคาน
V(N)
Slope = - 500
1000 V(N) Slope = - 400
Slope = - 500 1080 Slope = 0
600 600
x (m)
0 x (m)
M (N-m) M (N-m) x (m)
Slope = 0
x (m) Slope = 600 -100
0 Slope = 0
-580
-1588
-1000 Slope = 1000 Slope = 1080

Example Example
จงเขียนแผนภาพ shear diagram จงเขียนแผนภาพ shear diagram
และ moment diagram ของคาน และ moment diagram ของคาน
V (N) Slope = 0
V (N) Slope = 0
100
3.5 1.5 x (m)
x (m) Slope = 0
-500
-1.5
-3.5 2500
M (N-m) M (N-m) Slope = 100
Slope = 1.5 10 1000 Slope = -500
Slope = -1.5
7 7 Slope = -3.5
Slope = 3.5 x (m)
x (m) Slope = -500
-1500
Example Example
จงเขียนแผนภาพ shear diagram จงเขียนแผนภาพ shear diagram
และ moment diagram ของคาน และ moment diagram ของคาน

Slope = 0

Slope = -5
Slope = -9.25

Slope = -34.25

Slope = +5.75

ขั้นตอนในการวิเคราะห 1. แบงพื้นที่ออกเปนพื้นที่ยอย
CONCEPT OF CENTROID
จุด centroid เปนจุดที่ระบุถึงจุดศูนยกลางทางเรขาคณิตของวัตถุ

2. ตั้งแกนอางอิงแลวหาคาพิกดั (x~ , ~y ) ของจุด centroid ในแตละพื้นที่

ยอยและหาระยะตั้งฉากจากจุด
3. หาคาพิกดั โดยใชสมการของจุด centroid
∑ xA
%
พื้นที่ประกอบ (composite area) เปนพื้นทีท่ ปี่ ระกอบ (บวกเขา หรือ x=
∑A= A +A 1 2 = 150(200) − π (25 ) = 28036.5 mm
2 2
∑A
ตัดออก) จากพื้นทีท่ ี่มีรูปรางพื้นฐาน เชน สามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม และครึ่ง ~ y2 A2 150(200)75 − π (25 )75
y1 A1 + ~
2
∑ yA
%
y= = = 75 mm y=
ทรงกลม เปนตน ∑A 28036.5 ∑A
 ตัวอยาง ตัวอยาง
จงหาระยะ c1 จงหาระยะ c2
y1 = 6 mm A1 = 0.10(0.025)
6 mm
y2 = 40 mm A2 = 0.175(0.025)
40 mm y1 = 0.175+0.025/2 y2
y1

y2 = 0.175/2

⎛ h − h1 + h ⎞ b(h − h ) + ⎛ h1 ⎞ th
c2 = ∑ i i = ⎝ 2
⎜ 1⎟ ⎜ ⎟ 1
∑y A y A ⎠ ⎝2⎠
1
y1 A1 + 2 y2 A2
c1 = = ∑ Ai
i i
b(h − h1 ) + th1
∑A i A1 + 2 A2
6(276)12 + 2(40)80(12) =
8.516(10-4 )
= 0.124 m
c1 = = 18.48 mm
276(12) + 2(80)12 6.875(10−3 )

CONCEPT ของโมเมนตความเฉื่อยของพื้นที่
1 3
10cm Ix = bh
3cm 12
10cm 3cm P x' x' 1 3
1cm
10cm Iy = hb
x 12
(A) (B) (C) A B
1cm
ทฤษฏีแกนขนานของพื้นที่ (Parallel Axis Theorem)
พิจารณาทางเลือกของหนาตัดคาน AB ทีม่ ีพื้นที่หนาตัดเทากันและมีน้ําหนัก 2

I x′ = b h3 + (b h) ⎛⎜ ⎞⎟
I x′ = I x + Ad y2 1 h
ตอหนึ่งหนวยความยาวเทากัน 12 ⎝2⎠
จากรูป เมื่อ P มีคาๆ หนึ่งแลว หนาตัดใดของคานจะมีคาการแอนตัวต่ําสุด? I y′ = I y + Ad x2 1
= b h3
ทําไม? 3

หนาตัดรูป (A) มีคาการแอนตัวต่ําสุด เพราะวามีคา moment of inertia รอบ

แกน x สูงสุด (เนื่องจากพื้นที่โดยสวนใหญของหนาตัดอยูไกลจากแกน x)
 ตัวอยาง จงหาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน z ตัวอยาง จงหาคา moment of inertia ของพื้นที่รอบแกน NA

c1 = 18.48 mm y1 = 6 mm
เนื่องจากหนาตัดมีความ
160 mm
สมมาตรรอบแกนสองแกน
y2 = 40 mm
จุด centroid จึงอยูทกี่ ึ่งกลาง
160 mm หนาตัด

I z = ∑ ( I + Ad 2 ) = ⎡⎢ (276)123 + 276(12)(18.48 − 6) 2 ⎤⎥
1
⎣12 ⎦ I NA = ∑ ( I + Ad 2 )
⎡1 ⎤ ⎡1 ⎤ ⎡1 ⎤
+2 ⎢ (12)803 + 80(12)(80
40 − 18.48) 2 ⎥ = 2 ⎢ (0.25)0.0203 + 0.25(0.020)0.1602 ⎥ + ⎢ (0.020)0.3003 ⎥
⎣12 ⎦ ⎣12 ⎦ ⎣12 ⎦
−6
= 2.469(10 ) mm = 2.469(10 ) m
6 4 4

= 301.3(10−6 ) m 4

6.3 Bending Deformation of a Straight Member

คานมีหนาตัดคงทีแ่ ละสมมาตรรอบแกนตลอดความยาวของคาน
คานทําดวยวัสดุ isotropic และ homogeneous
วัสดุทาํ คานมีพฤติกรรมแบบ linear elastic ภายใตแรงกระทํา

M M
หดตัว
ไมยืด/หด
ยืดตัว
 การเปลี่ยนแปลงรูปรางของคานภายใตแรงกระทํามีลักษณะดังตอไปนี้ การเปลี่ยนแปลงรูปรางของคานภายใตแรงกระทํามีลักษณะดังตอไปนี้ (ตอ)
ระนาบหนาตัดของคานยังคงรูปเปนระนาบเหมือนเดิมและยังคงตั้ง
ฉากกับแกนตามยาวของคาน
ไมนําคาการเปลี่ยนแปลงรูปรางในระนาบของหนาตัดคานมาพิจารณา

แกนตามยาว (longitudinal axis) ของคานที่อยูบ น neutral plane ไมมี

การเปลี่ยนแปลงความยาว แตจะถูกดัดใหเปนเสนโคงบนระนาบ x-y

6.4 Flexural Formula ตัวอยางที่ 6-8

เมื่อคานมีพฤติกรรม linear elastic ภายใตแรงกระทําแลว การกระจายของ จงหาคาหนวยแรงดัดสูงสุดที่เกิดขึ้นในคานและเขียนการกระจายของ
strain และ stress บนหนาตัดคานจะมีลักษณะดังแสดง และ flexural stress หนวยแรงดัดบนหนาตัดดังกลาว
จะหาไดจาก หาคา bending moment สูงสุด
My wL2
σ =− M max =
I 8
5(6) 2
= = 22.5 kN-m
M = โมเมนตดัดบนหนาตัด 8

y = ระยะจาก neutral axis ถึง เกิดขึน้ ที่กึ่งกลางคาน

จุดที่ตอ งการหา stress
I = moment of inertia ของ
หนาตัด
 หาคุณสมบัตขิ องหนาตัด
I = ∑ ( I + ad 2 )
⎡1 ⎤
I = 2 ⎢ (0.25)0.0203 + 0.25(0.020)0.1602 ⎥
⎣12 ⎦
⎡1 ⎤
+ ⎢ (0.020)0.3003 ⎥ = 301.3(10−6 ) m 4
⎣12 ⎦

หาคาหนวยแรงดัด M c
เกิดขึน้ ที่กึ่งกลางคานทีผ่ ิว
σ max = max ดานบนหรือลางของหนาตัด
I
22.5(103 )(0.170)
σ max = = 12.7 MPa
301.3(10−6 )
σ max < σ y = 250 MPa
วัสดุมีพฤติกรรมในชวง linear elastic ภายใตการกระทําของน้ําหนักบรรทุก

Example ตัวอยาง: คานไมสักถูกกระทําโดยแรงตางๆ ดังที่แสดงในรูป

หนาตัดคานถูกกระทําโดยหนวยแรงดัด ดังแสดง จงหาคาโมเมนตภายใน M (σ b )ult = 24 MPa, τ ult = 4.8 MPa, F.S. = 2.0
ทีก่ อใหเกิดหนวยแรงดังกลาว จงออกแบบหาขนาดหนาตัดของคาน
หนวยแรงทีย่ อมให
moment of inertia ของหนาตัด
(σ b )ult 24
(σ b ) allow = = =12 MPa
F.S. 2.0
5.5 kN 5.5 kN
τ ult 4.8
τ allow = = =2.4 MPa
flexural formula F.S. 2.0

Bending moment และแรงเฉือนสูงสุด

Vmax = 5.5 kN

M max = 6.0 kN-m

หาความกวาง, b, โดยใชคาโมเมนต M max = 6.0 kN-m
M c b(2b)3 2 4
σ allow = max I= = b
I 12 3
6000b
12(106 ) = 4
2b / 3
b = 0.091 m
ตรวจสอบความสามารถรับแรงเฉือนของคาน
3 Vmax
τ max = สําหรับคานหนาตัดสี่เหลี่ยม
2 A
3 5500
=
2 0.091[2(0.091)]

= 0.498 MPa < τ allow = 2.4 MPa O.K.

ตรวจสอบการโกงตัวของคาน