Konkurs Historyczny z Elementami Wiedzy o Społeczeństwie

dla gimnazjalistów województwa zachodniopomorskiego

w roku szkolnym 2013/2014

Etap wojewódzki

Drogi Uczniu!

Gratulujemy osiągniętych wyników w etapie rejonowym.

Przed przystąpieniem do rozwiązywania testu prosimy, żebyś zapoznał się z poniższymi

wskazówkami:
1. wpisz i zakoduj swój kod na karcie odpowiedzi do zadań zamkniętych, a także wpisz
swój kod na karcie odpowiedzi do zadań otwartych zgodnie z poleceniem komisji
konkursowej;
2. masz do rozwiązania 50 zadań, w tym:
a. zadania 1-39 to zadania zamknięte gdzie podane są 4 odpowiedzi,
z których tylko jedna jest poprawna; za każde poprawnie rozwiązane zadanie
z tej grupy otrzymasz 1 punkt; odpowiedzi na te zadania udzielaj na karcie
odpowiedzi do zadań zamkniętych; jeżeli się pomylisz, błędne oznaczenie otocz
kółkiem i zaznacz nową poprawną odpowiedź; jeśli zaznaczysz więcej niż jedną
odpowiedź bez wskazania, która jest prawidłowa, to żadna odpowiedź nie będzie
uznana;
b. zadania 40-49 to zadania otwarte; punktacja za każde z tych zadań podana jest
przy numerze zadania; odpowiedzi na te zadania udzielaj na karcie odpowiedzi
do zadań otwartych;
3. za rozwiązanie wszystkich zadań możesz otrzymać łącznie 64 punkty;
4. odpowiedzi udzielaj czarnym długopisem; na kartach odpowiedzi nie używaj ołówka,
gumki ani korektora;
5. uważnie czytaj wszystkie polecenia;
6. po zakończeniu pracy sprawdź, czy udzieliłeś wszystkich odpowiedzi;
7. czas rozwiązywania zadań: 120 minut.

Powodzenia!

1
1. Wskaż zdanie fałszywe.

A. Starożytni Egipcjanie zbudowali kanał, którym przez pewien czas ich statki mogły
płynąć z Morza Śródziemnego na Morze Czarne.
B. Egipt Dolny był położony na północy państwa w delcie Nilu.
C. Zasięg terytorialny Egiptu Górnego ograniczają pustynie – od zachodu Pustynia
Libijska, a od wschodu Pustynia Arabska.
D. Starożytne państwo egipskie rozciągało na się na obszarze Afryki i Azji.

2. Wskaż właściwy zbiór cech, które pozwalały mieszkańcowi polis ateńskiej być jej
obywatelem i w pełni korzystać z praw ustroju demokratycznego.

A. Pełnoletni mieszkaniec Aten, wolny, pochodzący od rodziców będących obywatelami

Aten.
B. Pełnoletni mieszkaniec Aten, mężczyzna, posiadający ziemie na obszarze polis.
C. Wolny mieszkaniec Aten, mężczyzna, pochodzący od rodziców będących
obywatelami Aten, płacący podatki na armię.
D. Pełnoletni mieszkaniec Aten, mężczyzna, wolny, pochodzący od rodziców będących
obywatelami Aten.

3. Wskaż właściwe dokończenie zdania. Ojcem Aleksandra Macedońskiego i twórcą potęgi

państwa macedońskiego był

A. Perykles.
B. Dariusz II.
C. Filip II.
D. Ptolemeusz I.

4. Poniższa ilustracja przedstawia element konstrukcyjny nazywany corvus, który po raz

pierwszy Rzymianie zamontowali na swoich okrętach w III w. p. Ch. Wskaż, który
przeciwnik Rzymu został pokonany przy użyciu tej konstrukcji?

A. Armia Pyrrusa.
B. Kartagina
C. Brytania
D. Armia Galów
2
5. Wskaż typowy element architektury starożytnego Rzymu, nie występujący wcześniej w
innych cywilizacjach.

A. kamienny mur
B. łuk ceglany lub kamienny
C. kolumna o zdobionej głowicy
D. trójkątny fronton, zdobiony płaskorzeźbą

6. Przeczytaj uważnie poniższy fragment średniowiecznego inwentarza dóbr (poliptyka)

opata Irminona z 806 r. i wskaż właściwe dokończenie zdania.

Hildegaudus, kolon św. Germana i żona jego wolna imieniem Framhilda, syn ich
Hildegaus. I wspólnik jego Nadalinus kolon św. Germana i żona jego wolna […] i
Rainlandus kolon. Ci trzej przebywają w Cumbis. Dzierżą jeden wolny łan posiadający 17
bunuariów ziemi ornej, 4 aripeny łąki, 2 bungarie poręby. Uiszczają na służbę wojenną
każdego roku 3 solidy; za korzystanie z lasu klasztornego 4 denary; od głowy każdego 4
denary; 2 korce orkiszu składają wszyscy, którzy dzierżą cokolwiek z tego łanu i byliby
ludźmi wolnymi; i od każdego dymu ½ korca zboża wszyscy, którzy dzierżą ten łan,
składają 100 żerdzi, tyleż gontów, 12 klepek, 6 obręczy; ponadto każdy składa3 kury, 10
jaj. Orzą 3 pręty pod oziminę i 4 pod jare…

Opisani w tekście Hildegaudus i Hildegaus byli

A. chłopami.
B. rycerzami posiadającymi ziemie lenne.
C. mnichami z nowicjatu.
D. rzemieślnikami (mieszczanami)

7. Wskaż, którą literą na poniższej mapie konturowej zaznaczono pierwotne siedziby

Arabów, z okresu przed wielką ekspansją VII – VIII w.

3
8. Wskaż zdanie fałszywe.

A. System lenny prowadził w średniowiecznej Europie do osłabienia władzy centralnej

(monarchy)
B. System lenny wzmacniał władzę centralną (monarszą) poprzez rozbicie feudalne.
C. Inwestytura dokonywała się zarówno wobec wasali świeckich, jaki i duchownych.
D. Stosunek lenny łączył seniora z wasalem.

9. Wskaż, które ziemie znalazły się w granicach państwa Bolesława Chrobrego w wyniku
pokoju w Budziszynie.

A. Grody Czerwieńskie
B. Dolna Saksonia
C. Milsko i Łużyce
D. Pomorze Zachodnie

10. Która z podanych osób żyjących w średniowieczu nie była królem Polski?

A. Przemysł II (1257-1296)
B. Wacław III (1271-1305)
C. Jadwiga (1373-1399)
D. Mieszko III Stary (1122/1125-1202)

11. Wskaż, prawidłowe uzupełnienie zdania. Magna Charta Libertatum (Wielka Karta
Swobód) wydana w 1215 r. była

A. dokumentem wydanym przez króla Anglii, dającym władcy pełną swobodę w

rządzeniu państwem.
B. dokumentem wydanym przez króla Francji ograniczającym władzę monarchy.

4
 C. angielskim przywilejem, ograniczającym możliwość swobodnego nakładania
podatków przez władcę.
D. przywilejem, dzięki któremu żaden Francuz nie mógł być pozbawiony wolności bez
wyroku sądu.

12. Poniżej zaprezentowano ilustrację przedstawiającą słyną renesansową rzeźbę Dawida.

Twórcą tej rzeźby był

A. Michał Anioł Buonarotti.

B. Wit Stwosz.
C. Jan Baptysta Colbert.
D. Leonardo da Vinci.

13. Wskaż właściwe dokończenie zdania. Ród Habsburgów panował m.in. w:

A. Anglii.
B. Niderlandach.
C. Danii.
D. Brandenburgii.

14. Wskaż prawidłowe dopełnienie zdania: Pretekstem do wybuchu wojny trzydziestoletniej

(1618-1648) była

A. dekapitacja paryska.
B. dekompozycja portugalska.
C. denuncjacja protestancka.
D. defenestracja praska.

15. Dokonaj analizy poniższej mapy Rzeczpospolitej XVII w. i wskaż nazwę ziemi, na której
było najmniej magnackich latyfundiów.

5
 A. Ruś (Ukraina)
B. Żmudź
C. Podole
D. Wielkopolska

16. Wskaż wydarzenie najwcześniejsze:

A. Nadanie przywileju jedlneńsko-krakowskiego

B. Wydanie statutu warckiego (wareckiego)
C. Wydanie konstytucji nihil novi
D. Nadanie przywileju mielnickiego

17. Wskaż fałszywe zestawienie.

A. Fryderyk II – absolutyzm oświecony

B. Maria Teresa – monarchia parlamentarna
C. Ludwik XIV – absolutyzm
D. August II Mocny – demokracja szlachecka

18. W myśl konstytucji Stanów Zjednoczonych z 1787 r. władzą ustawodawczą w państwie

miał być:

A. Senat i Izba Stanów.

B. Stany Generalne i Izba Stanów.
C. Senat i Izba Reprezentantów.
D. Izba Kongresu i Senat Unii.

19. Przeczytaj poniższy tekst źródłowy i wskaż, z którego dokumentu pochodzi ten fragment:

Art. 1 Ludzie rodzą się i żyją wolnymi i równymi wobec prawa […]

6
Art. 2 Celem każdego związku politycznego jest zachowanie naturalnych i nie
przedawnionych praw człowieka. Prawami tymi są: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór
przeciw uciskowi […]
Art. 14. Wszyscy obywatele mają prawo osobiście lub za pośrednictwem swych
przedstawicieli stwierdzić konieczność podatku, uchwalać go według swego uznania…

A. Konstytucja 3 Maja
B. Deklaracja Niepodległości USA
C. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatele
D. Konfederacja targowicka

20. Wskaż osobę, która nie należała do obozu „spiskowców” przygotowujących uchwalenie
Konstytucji 3 Maja w Polsce.

A. Szczęsny Potocki
B. Ignacy Potocki
C. Hugo Kołłątaj
D. Stanisław August Poniatowski

21. Przyjęta na Kongresie Wiedeńskim zasada legitymizmu, miała podobnie – jak inne
postanowienia tego kongresu – uporządkować Europę ponapoleońską. Wskaż co było jej
istotą.

A. Władcy rządzą z woli Boga i nie mogą być pozbawiani tronu w wyniku woli
społeczeństwa.
B. Należy przywrócić prawa i zasady występujące w Europie przed Napoleonem
Bonaparte.
C. Wielka Brytania na prawo do kontrolowania równowagi sił na kontynencie
europejskim.
D. Kongres Wiedeński na prawo uchwalić nowy podział ziem w Europie
ponapoleońskiej.

22. Wskaż właściwe dokończenie zdania. Poniższa pieczęć była symbolem powstania

A. powstania listopadowego (1830-1831).

B. powstania krakowskiego (1846).
C. powstania styczniowego (1863-1865).
D. powstania wielkopolskiego (1848).

23. Wskaż wydarzenie najpóźniejsze.

7
 A. Wyprawa 1000 czerwonych koszul pod dowództwem G. Garibaldiego
B. Likwidacja Państwa Kościelnego
C. Powstanie Austro-Węgier
D. Wojna prusko-duńska

24. Na przełomie XIX i XX w. w pełni wystąpiło zjawisko urbanizacji. Przeczytaj poniższy

tekst i wskaż miasto z początków XX w., o którym jest mowa w tym tekście.

[miastem tym] zawładną szał burzenia i przebudowy. Średni wiek budynku nie przekracza
10 lat, gdyż później staje się niemodny. Najpierw domy miały tylko 12 pięter. Były to
zwykłe stodoły, bo obecnie nastała moda na wysokość 20-30 pięter. […] Sztuką
budowanie nie zajmują się już budowniczowie i murarze, lecz inżynierowie i konstruktorzy
posługujący się żelazem. Kamień służy tylko do wypełnienia stalowych konstrukcji […]
wznoszenie dwóch pięter w ciągu tygodnia - to rzecz zwykła.

A. Paryż
B. Nowy York
C. Berlin
D. Warszawa

25. Internowani w Szczypiornie legioniści Józefa Piłsudskiego chętnie grali w pewną grę,
którą od tego czasu zaczęto nazywać szczypiorniakiem. Była to

A. piłka ręczna.
B. piłka siatkowa.
C. piłka koszykowa.
D. piłka wodna.

26. Wskaż właściwe dokończenie zdania. Najpóźniej członkiem Unii Europejskiej została

A. Bułgaria.
B. Islandia.
C. Serbia.
D. Chorwacja.

27. Wskaż zdanie fałszywe:

A. Parlament III Rzeczpospolitej Polskiej uległ samorozwiązaniu dwa razy: w 1991 r. i w

2007 r.
B. Parlament III Rzeczpospolitej Polskiej został dwa razy rozwiązany przez Prezydenta
RP: raz przez Lecha Wałęsę w 1993 r., a w 2007 r. jego kadencja została skrócona
przez Lecha Kaczyńskiego.
C. Według terminów ustalonych w Konstytucji RP, najbliższe wybory parlamentarne
planowo będą miały miejsce w 2015 r.
D. Tzw. Sejm kontraktowy nie był wybrany w pełni demokratycznych wyborach, w
przeciwieństwie do wybranego w 1989 r. Senatu.

28. Podatek Vat, jest podatkiem naliczanym od

A. towarów i usług (od wartości dodanej).

B. wartości nieruchomości (tzw. podatek katastralny).

8
 C. dochodów i przychodów osiąganych przez armatorów eksploatujących morskie statki
handlowe w żegludze międzynarodowej (tzw. podatek tonażowy).
D. czynności cywilnoprawnych (tzw. opłata skarbowa).

29. Wskaż, która ze współczesnych polskich partii politycznych, mających swoich posłów w
obecnym Sejmie, posługuje się poniższym symbolem (logo):

A. Prawo i Sprawiedliwość
B. Twój Ruch
C. Sojusz Lewicy Demokratycznej
D. Platforma Obywatelska

I wojna światowa

30. Wskaż, którego z podanych czynników nie można zaliczyć do przyczyn wybuchu I wojny
światowej?

A. Imperialne dążenia Niemiec do zdobycia większego wpływu w świecie.

B. Chęć odwetu i zemsty na Niemczech za klęskę w 1871 r. przejawiana przez
Francuzów.
C. Dążenie Polaków do odzyskania niepodległego bytu państwowego.
D. Chęć zachowania przez Wielką Brytanie równowagi sił w Europie i utrzymania
pozycji pierwszej potęgi morskiej na świecie.

31. Wskaż właściwe dokończenie zdania. Potrzebę prowadzenia przez Niemcy polityki
światowej (Weltpolitik), prowadzącej do podjęcia rywalizacji z dotychczasowymi
mocarstwami światowymi głosił

A. Kanclerz Otto von Bismarck.

B. Cesarz Wilhelm II.
C. Cesarz Franciszek Józef I.
D. Król Jerzy V.

32. Wskaż właściwy podpis do poniższej mapy.

9
 A. Plan ofensywy niemieckiej na wschodzie, tzw. plan Hindenburga
B. Plan ataku niemieckiego na Belgię, tzw. plan Moltkiego
C. Plan ataku niemieckiego na Francję, tzw. plan Schlieffena
D. Plan ofensywy niemieckiej w Ardenach w 1918 r.

33. Pierwszą poważną klęską wojsk rosyjskich na froncie wschodnim była bitwa pod

A. Warszawą.
B. Gorlicami.
C. Koenigsbergiem.
D. Tannebergiem.

34. Poniższa rycina z okresu międzywojennego jest charakterystyczna dla propagandy

określanej jako tzw. mit ciosu w plecy. Wskaż prawidłowe dokończenie zdania.

Autor ryciny chciał wyjaśnić, dlaczego

A. Niemcy przegrały I wojnę światową.
B. Rosja przegrała zmagania na froncie wschodnim.
C. Turcja przystąpiła do wojny.
D. Rumunia uderzyła na Austro-Węgry.

35. Poniższe zdjęcie przedstawia przerażające skutki ataku jedną z nowych broni
zastosowanych po raz pierwszy podczas I wojny światowej. Wskaż, co to za broń:
10
 A. Czołg
B. Karabin maszynowy
C. Sterowiec
D. Gaz bojowy

36. Wskaż, dokument z którego pochodzi poniższy fragment:

pkt. 4 Wzajemna wymiana wystarczających gwarancji, tak aby zbrojenia narodowe zostały
zredukowane do minimum.
pkt. 5 Rozstrzygnięcie sporów kolonialnych w atmosferze swobodnej, otwartej i całkowicie
bezstronnej, ale przestrzegając zasady, że interesy ludności zainteresowanej mają równą
wagę co interesy Rządów.
pkt. 6 Ewakuacja wszystkich rosyjskich terytoriów i uregulowanie stosunków z Rosją, Rosja
ma prawo do samookreślenia swojego ustroju politycznego.
pkt. 7 Belgia musi być ewakuowana i stać się w pełni suwerennym krajem. [...]
pkt. 9 Korekta granicy włoskiej, wzdłuż linii narodowościowej.
pkt. 10 Stworzenie możliwości autonomicznego rozwoju narodom Austro-Węgier. [...]
pkt. 14 Stworzenie Ligi Narodów, której celem będzie zapewnienie gwarancji niepodległości
politycznej oraz integralności terytorialnej wszystkich państw.

A. Rozejm w Compiègne 11 XI 1918 r.

B. Traktat Wersalski 28 VI 1919 r.
C. Nota (ultimatum) cesarsko-królewskiego rządu wiedeńskiego skierowana do rządu
serbskiego 23 VII 1914 r.
D. Orędzie Thomasa Woodrowa Wilsona 8 I 1918 r.

37. Wskaż właściwe dokończenie zdania. Bezpośrednią przyczyną przystąpienia USA do

wojny było

A. opublikowanie depeszy emskiej.

B. ujawnienie tzw. telegram Zimmermanna.
C. zatopienie „Lusitanii”.
D. atak wojsk Niemieckich na neutralną Belgię.

38. Elementem wojny na wyczerpanie były wielkie bitwy toczone na froncie zachodnim.
Wskaż, którą z podanych poniżej uznaje się za największą bitwę I wojny światowej?

A. Bitwa pod Gallipoli

B. Pierwsza bitwa nad Marną
C. Bitwa nad Sommą
D. Bitwa nad Piawą

11
39. Wskaż zdanie fałszywe.

A. Bitwa jutlandzka nazywana jest też bitwą na Skagerraku.

B. W bitwie jutlandzkiej naprzeciw floty niemieckiej stanęły okręty brytyjskie i
francuskie.
C. W bitwie jutlandzkiej straty niemieckie w okrętach i marynarzach były mniejsze, ale
to właśnie Niemcy uważani są za przegranych, gdyż nie udało im się przerwać
blokady swojego wybrzeża, a flota brytyjska utrzymała panowanie na morzach.
D. Bitwa jutlandzka była największą bitwą morską I wojny światowej.

ZADANIA OTWARTE
Odpowiedzi wpisuj na odrębnej KARCIE ODPOWIEDZI do zadań otwartych
Przy każdym zadaniu podana jest liczba punktów, które można uzyskać za prawidłową odpowiedź.

40. Uzupełnij schemat bloku polityczno – wojskowego utworzonego w Europie w latach

1879-1882. [4 pkt.]
A. Wpisz w odpowiednich miejscach nazwy państw tworzących ten blok.
B. Podaj nazwę tego bloku.

1879

1882 1882

12
41. W pod koniec XIX w. Niemcy rozpoczęły budowę kolei berlińsko-bagdadzkiej i
planowały przedłużenie jej aż do Basry nad Zatoką Perską. Wymień dwa państwa, w
których interesy godziły plany niemieckie. [2 pkt.]

42. Wyjaśnij, czym różni się charakter walk na froncie zachodnim i wschodnim toczonych w
1914 r. od charakteru walk w latach późniejszych. [2 pkt.]

43. Wymień 3 państwa, które w trakcie I wojny światowej dołączyły do walki po stronie
trójporozumienia. [3 pkt.]

44. Wymień po jednym z dowódców armii niemieckiej i francuskiej, czasów I wojny

światowej w Europie. [2 pkt.]

45. Poniższe zdjęcie przedstawia jeden z nowych rodzajów broni użytych w I wojnie
światowej. Wyjaśnij, dlaczego nie odegrał on przełomowego znaczenia w tym konflikcie.
[1 pkt.]

46. Przeczytaj poniższą wypowiedź jednego z niemieckich oficerów marynarki wojennej i

odpowiedz na pytania. [3 pkt.]

Nasza flota może jeszcze wydrzeć Anglii laury Trafalgaru, ale do zwycięstwa zmusić jej nie
zdołamy, nawet gdybyśmy odnieśli wielkie zwycięstwo morskie. Osiągnąć to możemy jedynie
nieograniczoną wojną podwodną, gdy pozbawimy Anglię jej położenia insularnego. Wobec
przewagi Anglii i wobec środków pomocniczych, którymi ona dysponuje, flota nasza
pozostawiona samej sobie może się tylko wykrwawić. W moim przekonaniu tak samo
wykrwawić się musi przez lata armia. Dobrze o tym wie Anglia i zgodnie z tym działa. Jeśli
Anglię chcemy zmusić do pokoju, musimy jej schwytać w jej warunkach życiowych tak, by
wojnę rzeczywiście odczuła; dokonać tego tylko może nieograniczona wojna łodziami
podwodnymi.

A. Wyjaśnij sens podkreślonego zdania.

B. W jaki sposób nieograniczona wojna podwodna miał doprowadzić do klęski Wielkiej
Brytanii?
C. Jakie negatywne skutki dla Niemiec miała nieograniczona wojna podwodna?

47. Wyjaśnij pojęcie „Mitteleuropa” w kontekście polityki okresu I wojny światowej. [1 pkt.]

48. Podaj dwa argumenty potwierdzające tezę, że I wojna światowa przyczyniła się do
pogłębienia procesu emancypacji kobiet. [2 pkt.]

13
49. Wymień 5 nowych państw, które pojawiły się na mapie Europy w wyniku I wojny
światowej. [5 pkt.]

14