You are on page 1of 4

‫ضةند روانطةيةك بؤ تَيطةيشتن لة ميدياى نوَى‬

‫‪ Negroponte Nicholas‬نيكؤالس نيطرؤثؤنتى ‪.‬‬


‫تايبةتمةندي‪11‬ةكى ثِر باي‪11‬ةخى ئ‪11‬ةم ميدياي‪11‬ة دةرض‪11‬ونيةتى ل‪11‬ةنَيو ك‪11‬ؤت و بةن‪11‬دى‬ ‫•‬
‫دةس‪11‬ةاَل ت ك‪11‬ة خ‪11‬ؤى لةس‪11‬ةركردةوةكانى كؤم‪11‬ةَلطا و ه‪11‬ؤز و كلَيس‪11‬ا و دةوَل ةت‬
‫دةبينَيتةوة‪ ،‬ئيدى ئةم ميدياية لةدةستى خةَلكداية‪ ،‬هةموو خةَلكَيك بيةوَى ب‪11‬ةكاربهَينَي‬
‫و سوودى لَى وةربطرَي و بيةوَى دةنطى ببيسترَى ‪ ،‬ب‪11‬ة ثَيض‪11‬ةوانةى ميدياى ك‪11‬ؤن‬
‫كة تا سةردةمانَيكى نزي‪1‬ك و لةالي‪11‬ةن دةوَل ةت و ح‪11‬يزب و كةس‪1‬ة دةستِرؤيش‪1‬توةكان‬
‫قؤرخ كرابوو بؤ ئاراستةكردنى راى طشتى بة طوَيرةى بةرذةوةندةيةكانى خؤيان‪.‬‬
‫ميدياى ن‪111‬وَى توان‪111‬اى دوان‪111‬دنى ذمارةي‪111‬اى دوو اليان‪111‬ةى هةي‪111‬ة (‪Digital‬‬ ‫•‬
‫‪ ، ) Addressability‬ئةمةش لةاليةك لة ئاست خواست و ئارةزووة تاكة كةسيةكان‬
‫دةبَيت ( ‪ ،) Individual Interest‬لةاليةكى ترةوة تَيركردنى ثَيويس‪1‬تى و خواس‪1‬تة‬
‫طشتيةكان‪ ،‬ئةمةش ماناى ئةوة دةطةيةنَيت ميدياى نوَى تواناى دواندنى دوو اليةن‪11‬ةى‬
‫ثَيويستى و ئارةزووة كةسى و طشتيةكانيشى هةية (كارَيكى ل‪11‬ةم ج‪11‬ؤرةش ن‪11‬ةدةتوانرا‬
‫لة ميدياى كؤن بة ئةنجام بطةيةنرَيت‪.‬‬

‫روانطةى بولتةر و طروسين بؤ تَيطةيشتن لة ميدياى‬


‫نوَى‬
‫بولتةر و طروسين لةس‪11‬ةر بن‪11‬ةماى ضارةس‪11‬ةرى و ضاكس‪11‬ازى‬
‫دةِرواننة مَيذووى بةرةوثَيشضوونى ئامرازةكانى ميديا هةريةكة‬
‫بةجيا و دةِرواننة ئ‪11‬ةو ثِرؤس‪11‬ة خ‪11‬ود ضاكس‪11‬ازيةى هةري‪11‬ةك ل‪11‬ةم‬
‫ئامرازانة بةسةرخؤياندا هَين‪11‬اوة‪ ،‬ب‪11‬ؤ نموون‪11‬ة وَين‪11‬ة جواَل وةك‪11‬انى‬
‫كؤمثيوت‪111‬ةر س‪111‬ودى ل‪111‬ة ئةزمون‪111‬ةكانى س‪111‬ينةما وةرطرت‪111‬ووة‪،‬‬
‫س‪11‬ينةماش لةئَيس‪11‬تادا س‪11‬وودى بينيوة ل‪11‬ةوةى وَين‪11‬ة جواَل وةك‪11‬انى‬
‫كؤمثيوتةرنوَيبوون‪1111‬ةوةى ت‪1111‬ةواوةتى ( ‪) Refashioning‬ة وة‬
‫سةيرى تةكنةلؤذياكانى ميدياى ن‪11‬وَى دةك‪11‬ةن ‪ ،‬ئ‪11‬ةوان ن‪11‬او ل‪11‬ةوة‬
‫( ‪ ) Remediation‬و دةَلَين‬ ‫دةنَين خ‪111‬ؤ ض‪111‬اككردن‬
‫بيرؤكةى ضاكسازى ئةو دةرض‪11‬ة و لؤذيك‪11‬ة س‪11‬ةرةكيةية ك‪11‬ة ل‪11‬ة‬
‫رَيطةي‪11‬ةوة تةكن‪11‬ةلؤذيايى ميدياى ن‪11‬وَى ثِرؤس‪11‬ةى نوَيكردن‪11‬ةوةى‬
‫ئامرازةك‪11‬انى ميدياى ن‪11‬وَى ل‪11‬ة ضوارض‪َ1‬يوةى تايبةتمةندي‪11‬ةكانى‬
‫ميدياى ن‪1111‬وَى دان‪1111‬اوة وةك ئاس‪1111‬تى هةنووك‪1111‬ةيى ب‪1111‬وون (‬
‫‪.) closeness‬‬

‫‪Such earlier media as perspective painting, photography, film,‬‬


‫‪and television. They call this process Of refashioning‬‬
‫‪"remediation,“ and they note that earlier media have also‬‬
‫‪refashioned one another : photography remediated painting,‬‬
‫‪film remediated stage production And photography, and‬‬
‫‪television Remediated film, vaudeville, And radio . Also New‬‬
‫‪media remediated All previous and old media Via Internet‬‬

‫روانطةى مانؤظيض بؤ ميدياى نوَى‬


‫ليف مانؤظيض ( ‪ ) Manovich‬دةَلَيت" بؤ ئةوةى لة سروشتى ميدياى نوَى تَيبطةين‪ ،‬ثَيويست ب‪00‬ةوة‬
‫دةك‪00‬ات ك‪00‬ة تَيطةيش‪00‬تنة باوةك‪00‬ان تَيث‪00‬ةِرَينين ك‪00‬ة ب‪00‬ة ش ‪َ0‬يوةيةكى طش‪00‬تى ك‪00‬ورت دةبَيت‪00‬ةوة ل‪00‬ة ب‪00‬ةكارهَينانى‬
‫كؤمثيوت‪00‬ةر ب‪00‬ؤ دابةش‪00‬كردن و نمايش‪00‬كردنى زانياري‪00‬ةكان‪ ،‬ب‪00‬ةَلكو ثَيويس‪00‬ت دةك‪00‬ات بِروانين‪00‬ة ئ‪00‬ةو رؤَل ة‬
‫تةواوكاريان‪00‬ةى كؤمثيوت‪00‬ةر هةي‪00‬ةتى لةس‪00‬ةرلةبةرى ثِرؤس‪00‬ةى بةره‪00‬ةمهَينان و ل‪00‬ة ت‪00‬ةواوى ئامرازةك‪00‬انى‬
‫راطةياندندا بةو هؤيةشةوة طؤِرانكاريةكى طةورةى هَيناية ئاراوة لة سروشت و ماهيةتى ثةيوةن‪00‬ديكردن‪،‬‬
‫بةهةمان ش‪َ0‬يوة ثَيويس‪00‬ت دةك‪00‬ات بِروانين‪00‬ة سروش‪00‬تى ثةيام‪00‬ة نوَيي‪00‬ةكان ك‪00‬ة ل‪00‬ةم ثِرؤس‪00‬ةى ثةيوةنديكردن‪00‬ة‬
‫نوَييةدا بةرهةمهَيناوة‪ ،‬شَيوة طرافيكى و جؤرة جياوازةكانى وَينة و نيطار و هَيَلك‪0‬ارى و دةن‪0‬ط و ظي‪0‬ديؤ و‬
‫ئيفَيكت و دةقة نوسراوةكان هةموويان لةرَيطةى كؤمثيوتةرةوة ضارةسةر دةكرَين‪ ،‬مانؤظيض باس لةوة‬
‫دةكات تةكنةلؤذياى زانياريةكان كؤمةَلَيك ئ‪0‬امراز و ثيشةس‪0‬ازى جي‪0‬اواز ل‪0‬ة ي‪0‬ةكترى لةبؤت‪0‬ةى ي‪0‬ةك ف‪0‬ؤِرم‬
‫ئاوَيتة كردووة وةك كؤمثيوتةر و ئامرازةكانى ميديا و سيستةمةكانى ثةيوةنديكردن‪.‬‬
‫مانؤظيض اليةنة سةرةكيةكانى ميدياى نوَى لةضةند خاَلَيكدا كؤدةكاتةوة‪-:‬‬
‫‪ -‬نواندنى ذمارةيى ( ‪. ) Nambercal represention‬‬
‫‪ -‬حاَلةتى طواستنةوة ( ‪. ) Modularity‬‬
‫‪ -‬حاَلةتى بة ئامَيركردن ( ‪. ) Automation‬‬
‫‪ -‬قابليةتى طؤِران ( ‪. )Variability‬‬
‫‪ -‬بةرةمزكردنى كلتورى ( ‪. ) Cultural Transcoding‬‬

‫هةريةك ل‪00‬ة ثِرةنس‪00‬يثةكانى نوان‪00‬دنى ذم‪00‬ارةيى طوزارش‪00‬تة ل‪00‬ة سروش‪00‬تى ذم‪00‬ارةيى ئامرازةك‪00‬انى مي‪00‬ديا (‬
‫‪ ،) Digital Nature Of Media‬هةرض‪00‬ى حاَل ةتى طواس‪00‬تنةوةية مةبةس‪00‬ت لَيى ئةوةي‪00‬ة ك‪00‬ة كاي‪00‬ة‬
‫ميدياييةكان لةطةَل يةك ئاوَيتة بكرَين بَى ئةوةى بةشَيك لة خةسَلةت و تايبةتمةنديةكانى خؤي‪00‬ان لةدةس‪00‬ت‬
‫بدةن‪ ،‬ئةمةش كرؤكى خةسَلةتة سةرةكيةكانى ميدياى نوَيية‪ ،‬دواتر دوو حاَلةتةك‪00‬ةى ت‪00‬ر دَين‪ ،‬حاَل ةتى ب‪00‬ة‬
‫ئ‪00‬امَيركردن و تياي‪00‬دا مي‪00‬ديا دةض‪َ0‬يتة ذَيرب‪00‬ارى ضارةس‪00‬ةرى ذمَيري‪00‬ارى لةرَيط‪00‬ةى كؤمثيوت‪00‬ةرةوة‪ ،‬حاَل ةتى‬
‫دووةميش قابيلةيةتى طؤِرانة كة تياي‪0‬دا كاي‪0‬ة ميديايي‪0‬ةكان روخس‪0‬ار و ش‪َ0‬يوةى هةمةضةش‪0‬ن وةردةط‪0‬رن‪،‬‬
‫دوابنةماش بريتيية لة رةفزكردنى كلتورى كة لةروانطةى تايبةتى مانؤظيض مةبةست لَيى ثِرؤس‪00‬ةى ئ‪00‬ةو‬
‫كاريطةرية كلتوريانةية لةبةكارهَينانى كؤمثيوتةر دةكةوَيتةوة‪.‬‬

‫نواندنى ذمارةيى‬
‫مادةم ضارةسةرى دةنط و رةن‪00‬ط بةش‪َ0‬يوةيةكى ذم‪00‬ارةيى بك‪00‬رَى ‪ ،‬مان‪0‬اى واي‪00‬ة ئ‪00‬ةم ضارةس‪00‬ةركردنة ت‪00‬ةنها‬
‫لةرَيط‪00‬ةى كؤمثيوت‪00‬ةر دةك‪00‬رَى ‪ ،‬ب‪00‬ةو ثَيي‪00‬ةش سيس‪00‬تةمى ئةن‪00‬ةلؤط ب‪00‬ؤ ش ‪َ0‬يوةيى ذم‪00‬ارةيى دةط‪00‬ؤِردرَي ‪،‬‬
‫ك‪00‬ةوايكردووة تَيك‪00‬ةَلكردنى رةط‪00‬ةزة طرافيكي‪00‬ة جياوازةك‪00‬ان لةط‪00‬ةَل ي‪00‬ةكتر ك‪00‬ارَيكى ئاس‪00‬ان بَيت و ب‪00‬وارى‬
‫سةرهةَلدانى مةَلتى ميديا خؤش بكات‪.‬‬

‫حاَلةتى طواستنةوة‬
‫دةكرَى لة ثَيكهاتةكانى ميديا لة يةكةى جياجي‪00‬ا كاربك‪00‬ةن‪ ،‬ب‪00‬ةَالم دةش‪00‬كرَى لةي‪00‬ةك كات‪00‬دا كؤبكرَيت‪00‬ةوة بَى‬
‫ئةوةى شوناس و خةسَلةتى خؤيان لةدةست بدةن بؤ نموونة‪ :‬دةكرَى ضارةسةرى وَينةي‪0‬ةكى فؤت‪0‬ؤطرافى‬
‫بكةين بة بةكارهَينانى ئةدؤبى فؤتؤشؤث ( ‪ ) Adobe photo shop‬لةيةك بدرَي لةطةَل ضين و اليةرى‬
‫ديكة كة هةريةك لةو ضينانة بةشَيكى جي‪0‬ا ل‪0‬ة وَينةك‪0‬ة ل‪0‬ةخؤى دةط‪0‬رَي ‪ ،‬ك‪0‬ة دةك‪0‬رَى دوات‪0‬ر ج‪0‬ارَيكى ديك‪0‬ة‬
‫ضارةسةر بكرَى ئةو ضين و اليةرانة لةيةك جيابكرَينةوة ب‪00‬ةبَى ئ‪00‬ةوةى رت‪00‬وش و كاريطةري‪00‬ةكى لةس‪00‬ةر‬
‫ب‪00‬ةجَيمابَيت‪ ،‬ه‪00‬ةمان ك‪00‬ردار لةط‪00‬ةَل تراك‪00‬ة دةنطى و ظي‪00‬ديؤيى و رةس‪00‬مة جواَل وةك‪00‬ان و ‪ ....‬هت‪00‬د دةك‪00‬رَيت‬
‫بةكاربَيت‪.‬‬

‫حاَلةتى بة ئامَيركردن و نوَيبوونةوة‬


‫تةواوى ئامرازةك‪00‬انى مي‪00‬دياى ن‪00‬وَى ب‪00‬ة ش‪َ0‬يوةيةك ل‪00‬ة ش‪َ0‬يوةكان‪ ،‬ل‪00‬ة ت‪00‬ةواوى ثِرؤس‪00‬ةى ك‪00‬اركردنى ي‪00‬ان‬
‫بةشَيكيدا دةضَيتة ذَيربارى حاَلةتى جوَلة و نوَيبوونةوة لةرَيطةى سيستةمَيكى ذمَيري‪0‬ارى ي‪0‬ةكجار ئ‪0‬اَلؤز و‬
‫دذوار ل‪00‬ة رَيط‪00‬ةى كؤمثيوت‪00‬ةرةوة‪ ،‬ئ‪00‬ةم حاَل ةتى نوَيبوون‪00‬ةوة و جوَلةكردن‪00‬ةش ب‪00‬ؤ خَي را وةَالمدان‪00‬ةوةى‬
‫داواكارى و ثَيويستية زؤر و زةبةندةكانى بةكاربةرانى ئينتةرنَيتة‪ ،‬بؤ نموونة طوط ‪َ0‬ل ك‪00‬ة ب‪00‬ةخَيرايى وةَالم‬
‫دةدات‪0‬ةوة ب‪0‬ة ثش‪0‬ت بةس‪0‬تن ب‪0‬ة سيس‪0‬تةمَيكى ذمَيري‪0‬ارى تايب‪0‬ةت ب‪0‬ؤ داواك‪0‬ارى ئةوان‪0‬ةى ب‪0‬ةدواى زاني‪0‬ارى‬
‫دةطةرَين‪.‬‬

‫قابيليةتى طؤِر ان و رةنطاَلةيى‬


‫يةكَيك‪00‬ة ل‪0‬ة كؤَلةك‪00‬ةكانى مي‪00‬دياى ن‪00‬وَى ‪ ،‬مةبةس‪00‬تيش لَيى ك‪00‬ؤى ئ‪00‬ةو داتايانةي‪00‬ة ك‪00‬ة دةك‪00‬رَى هةري‪00‬ةك ل‪0‬ة‬
‫بةكاربةرانى ميدياى نوَى بةطوَيرةى خواست و ئارةزووةكانى خؤى ضارةسةريان بكات‪ ،‬ئةمةش بؤ نوَى‬
‫( ‪ ) Individualize‬و ثَي دانى س‪00000‬يماى كةس‪َ00000‬يتى (‬ ‫كردن‪00000‬ةوةى حاَل ةتى تاكاي‪00000‬ةتى‬
‫‪ ) Personalized‬ب‪00‬ةو داتايان‪00‬ة‪ ،‬ب‪00‬ؤ نموون‪00‬ة كاتَي ك س‪00‬ةردانى طوط ‪َ0‬ل دةك‪00‬ةين هةريةك‪00‬ةمان كؤم‪00‬ةَلَيك‬
‫هةَلبذاردنى ( ‪ ) Option‬خراوةتة بةردةست بؤ رَيكخستن و ديزاينكردنى الثةِرةى طوطَل تايبةت ب‪00‬ةخؤى‬
‫بةو شَيوةى كة حةزى لَيدةكات و ثَيويستيةكانى بؤ دابين دةكات‪.‬‬

You might also like