tHema: VaStgoeD & oNtWikkeLiNg

RepoRtage BeDRijVeN teRReiNeN

Bedrijventerreinen in de Bollenstreek:

Hoe staan ze ervoor?

De Bollenstreek gonst van bedrijvigheid. Traditioneel is de bollenteelt een belangrijk onderdeel van de economische kracht van de regio, maar ook buiten die specifieke branche is er een grote verscheidenheid aan bedrijven die de regionale economie versterken. Veel ondernemingen hebben gekozen om zich op n van de vele bedrijventerreinen te vestigen. De redactie van Bollenstreek IntoBusiness telde maar liefst 20 bedrijventerreinen, verdeeld over de vijf gemeenten in de Bollenstreek. En dan blijft Katwijk, waar bedrijventerrein t Heen een prominente plaats inneemt, nog buiten beschouwing.

In Hillegom kunnen ondernemers terecht op de bedrijventerreinen Horst ten Daallaan, Treslong, Hillegom-Zuid en Hillegommerbeek. Lisse kent bedrijventerrein Meer en Duin in het noorden van Lisse, Dever aan de zuidkant van de dorpskern en Mallegatspoort. In de toekomstvisie van Lisse wordt gekeken naar de mogelijkheid om een Flower Science Park te ontwikkelen, een broedplaats van ondernemingen gericht op innovaties en duurzaamheid in het bollenareaal. De gemeente Noordwijk heeft vier bedrijventerreinen: ESTEC, Space Business Park, Klei-Oost en s Gravendijck. In de gemeente Noordwijkerhout zijnveel kleinere en middelgrote industrile bedrijven gevestigd op de bedrijventerreinen Delfweg en Gravendam. In de gemeente Teylingen zijn maar liefst zeven bedrijventerreinen te vinden. Sassenheim biedt ruimte op de Industriekade, Jagtlust, Sassenheim Zuid en het agrarisch bedrijventerrein. Warmond
BOLLENSTREEK INTOBUSINESS 14

heeft de Veerpolder en het bedrijventerrein De Wetering in de aanbieding. Voorhout doet het met bedrijventerrein Voorhout aan de Nijverheidsweg. De verzameling bedrijven aan de s Gravendamseweg, de Loosterweg en bij t Soldaatje wordt niet als bedrijventerrein gezien.

Bennebroek Vogelenzang

Aantrekkingskracht De Zilk Hillegom Volgens Ad Bakker en Monique de Bruine van Mens Makelaars, gespecialiseerd in bedrijfsonroerend goed Noordwijkerhout Lisse in de Bollenstreek, is het voor Lisserbroek ondernemers niet altijd even Noordwijk eenvoudig om bij vestiging een Teylingen bedrijventerrein te vinden Katwijk Voorhout dat aan alle wensen voldoet. vanaf dec. 2011 Sassenheim Zeker oudere bedrijvenRijnsburg vanaf dec. 2011 terreinen zijn te zwaar Warmond bebouwd en bovendien is er Valkenburg weinig aandacht gegeven aan de vanaf dec. 2011 inrichting van de openbare ruimte, vertelt Ad Bakker. Weinig parkeergelegenheid, weinig groen, en mede daardoor

tHema: VaStgoeD & oNtWikkeLiNg

Gemeentegrensoverschrijdend Sommige bedrijventerreinen kennen een verbindend thema, andere niet. Dat hoeft ook niet altijd, meent Arjan Slobbe, voorzitter van de Noordwijkse Ondernemers Vereniging (NOV). Voor een deel ligt daar wel de toekomst. Maar er zal ook behoefte blijven bestaan aan bedrijventerreinen als s Gravendijck, dat ontstaan is vanuit de wens om bedrijven uit de dorpskern te verplaatsen, maar ze wel dicht bij het verzorgingsgebied te houden. Tegelijk is thematisering wel degelijk een actueel item, dat onder meer heeft geleid tot het Space Business Park bij ESA/ESTEC. Ik denk alleen dat het begint bij de gemeente en het verenigd bedrijfsleven die zich af moeten vragen welke bedrijvigheid binnen de gemeentegrenzen gewenst is. Zo kan ik me voorstellen dat de gemeente Teylingen zich bij Sassenheim in bepaalde

ven die regelmatig gasten ontvangen, biedt Noordwijk passende en flexibele faciliteiten aan, in een natuurlijke (kust) omgeving. Maar we moeten ook gemeentegrensoverschrijdend durven denken. Net als bij veel andere vraagstukken op economisch gebied is regionale samenwerking naar mijn idee het toverwoord. Ben Schuttenbeld, Sectormanager Regiostimulering Kamer van Koophandel Den Haag, denkt dat de herstructurering van bedrijventerreinen in de toekomst een rol zou moeten spelen. De Duin- en Bollenstreek heeft van oudsher een stevig bedrijfsleven, dat letterlijk en figuurlijk met de voeten in de (zand)grond staat. De regio heeft niet voor niks de status van Greenport gekregen. Het gebied is een compleet tuinbouwcluster, van oorsprong gebaseerd op de teelt van bloembollen en - steeds meer - bloemen en vaste planten. Maar het gaat ook om kennisinstellingen, veilingen, logistiek en dienstverleners. De niet grondgebonden (Greenport) bedrijvigheid heeft een grote behoefte aan uitbreiding op eigen terrein. Er is ook sprake van lege hallen-problematiek. In de meeste gevallen gaat het dan om agrarische bedrijfsgebouwen waarvoor geen nieuwe gebruikers zijn te vinden. Door de toenemende schaalvergroting bij met name de handelsbedrijven zijn deze gebouwen vaak niet meer courant. Een transformatietraject inclusief een bestemmingsplanwijziging is dan gewenst. Vaak leidt het tot sloop en nieuwbouw.

ondanks de crisis blijven ondernemingen zich ontwikkelen

Arjan Slobbe

weinig aantrekkelijk. Dat is een deel van de reden voor de leegstand die je her en der ziet. Revitalisering lijkt dan een logische keuze. Monique de Bruine: Bereikbaarheid is ook een belangrijk punt. Sommige bedrijventerreinen bevinden zich midden in de bebouwde kom. Dat kan voor ondernemers aanleiding zijn om van vestiging op dat terrein af te zien. Terwijl goede ontsluiting en bereikbaarheid juist in het voordeel van een bedrijventerrein werkt. Wanneer de experts van Mens Makelaars wordt gevraagd om een bedrijventerrein in de Bollenstreek te noemen, dat voldoet aan alle voorwaarden voor een aantrekkelijk bedrijventerrein, wordt het lastig. De Wetering aan de Warmondse kant van de A44 heeft de potentie om uit te groeien tot een voorbeeld van hoe het wel kan, klinkt het uit de mond van Bakker. Daarnaast zijn de bedrijventerreinen Hillegom-Zuid en Sassenheim-Zuid mooie terreinen als het gaat om bereikbaarheid.

mate richt op de distributiesector. Voor Noordwijk ligt de focus meer op kennis en ruimtevaart en natuurlijk ook op toerisme en recreatie. Voor internationale bedrij-

Ad Bakker en Monique de Bruine

BOLLENSTREEK INTOBUSINESS 15

tHema: VaStgoeD & oNtWikkeLiNg

Kenniseconomie Eric Stroombergen, voorzitter van de Business Club Lisse, ziet net als Ben Schuttenbeld wel brood in revitalisering. Redenerend vanuit de gedachte dan Nederland nog steeds aan het transformeren is van een productie-economie naar een kenniseconomie en meer regionaal de krimp in de bollengerelateerde activiteiten denk ik dat het tekort aan bedrijventerreinen wel zal meevallen. De huidige leegstand is echter geen argument om bedrijventerreinen niet te ontwikkelen of te revitaliseren. Sterker, misschien is de huidige economische situatie juist wel het moment om dit te doen. De Bollenstreek moet een intergemeentelijke strategische visie op bedrijventerreinen ontwikkelen en inschatten waar naar verwachting over 10 tot 15 jaar behoefte aan is. Dan kunnen daar nu de juiste beslissingen op worden gebaseerd, zodat er bedrijventerreinen ontstaan waar behoefte aan is en de leegstand tot een - noodzakelijk - minimum beperkt blijft.

Ben Schuttenbeld

Ruimtevraag Naast de Greenport wordt het ruimtevaartcluster in Noordwijk steeds belangrijker, signaleert Schuttenbeld. De Kamer van Koophandel heeft aan de basis gestaan van het Space Business Park. Wij zijn van mening dat de ruimte in de Bollenstreek in eerste instantie naar topsectoren moet gaan zoals ruimtevaart en tuinbouw en hun toeleveranciers. Het aanwezige aanbod van gemengde bedrijventerrein is uitermate beperkt. Het aanbod van 7 8 hectare is niet groter dan de gemiddelde jaarlijkse uitgifte van de afgelopen 10 jaar. Dat betekent dat we
BOLLENSTREEK INTOBUSINESS 16

in principe n jaar vooruit kunnen. De vraag naar deze ruimte is echter onverminderd groot. Ondanks de crisis blijven ondernemingen zich ontwikkelen met een bijbehorende ruimtevraag. Herstructurering van oudere bestaande bedrijventerreinen is nog niet overal aan de orde, maar dat zou het wat ons betreft wel moeten worden. Volgens het principe van ruimterecycling zal een bestaand bedrijventerrein op die manier veel langer mee kunnen gaan. Natuurlijk zal de openbare ruimte dan ook meegenomen moeten worden. Daarvoor lopen in de regio al de nodige initiatieven.

Eric Stroombergen

tHema: VaStgoeD & oNtWikkeLiNg

Bedrijven faciliteren door kennis- en ervaringsclusters op te zetten

Veiligheid
Niet alleen de staat en de toekomst van bedrijventerreinen is een actueel thema in de Bollenstreek. De veiligheid op die bedrijventerreinen is ook een hot item. Volgens Bart Hooglugt, directeur van BHC Safety & Security Consulting, zijn er een paar eenvoudige richtlijnen om de veiligheid op bedrijventerreinen te verhogen. De brandweer zal er niet blij mee zijn, maar uit het oogpunt van veiligheid is het essentieel dat er n afsluitbare toegangsweg naar het bedrijventerrein is. Duidelijke bewegwijzering is ook van belang en natuurlijk mag goede straatverlichting ook niet ontbreken. Dat zijn de belangrijkste preventieve maatregelen. Daarnaast zijn er zogenaamde repressieve maatregelen zoals camerabeveiliging. Die heeft echter alleen zin wanneer er iemand mee zit te kijken naar de beelden en er opvolging plaatsvindt wanneer onregelmatigheden worden gesignaleerd. Maar de allerbeste veiligheidsmaatregel is naar mijn idee gemeenschapszin. Niet alleen naar je eigen bedrijfspand kijken, maar ook naar dat van je buren. Wanneer elke ondernemer op een bedrijventerrein dat doet, zijn we al een heel stuk verder.

Bart Hooglugt

Voor wat betreft regionale samenwerking zit Eric Stroombergen op n lijn met NOV-collega Arjan Slobbe. Een intergemeentelijke samenwerking en visie op de bedrijventerreinen is van groot belang. We werken hier op een relatief kleine oppervlakte en bedrijven in de Duin- en Bollenstreek beperken hun activiteiten allang niet meer tot de lokale handel. Thematisering van de bedrijventerreinen dient hierbij een belangrijke rol te spelen. Denk aan het Bio Science park in Leiden, het Space Business Park rond Estec of de plannen voor het ontwikkelen van een Flower Science Park in Lisse. Faciliteer de bedrijven door kennis- en ervaringsclusters op te zetten waarin bedrijven elkaar kunnen versterken, eventueel samen kunnen optrekken in een opdracht en daardoor een goede marktpositie verwerven. Dat heeft een positieve economische ontwikkeling in de Duin- en Bollenstreek tot gevolg en bevordert de welvaart en het welzijn van de inwoners van de Duin- en Bollenstreek.

Het leek de redactie van Bollenstreek IntoBusiness een aardig idee om de meningen van de twee voorzitters van de ondernemersverenigingen en die van de regiostimulator van de KvK per mail voor te leggen aan de betrokken gemeenten - Hillegom, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen - waarbij de woordvoerders op het gebied van bedrijventerreinen vier werkdagen de tijd kregen om een schriftelijke reactie terug te mailen. Teylingen, in de persoon van wethouder Leo van der Zon: Faciliteren van bedrijven is het key-word voor Teylingen. Daar waar mogelijk worden ondernemers gesteund bij hun initiatieven. Of dit nu is omdat bedrijven willen uitbreiden, innoveren of een nieuwe locatie zoeken. Bij het opstellen van het nieuwe bestemmingsplan bedrijventerreinen voor alle bestaande bedrijventerreinen, worden hiervoor mogelijkheden meegenomen. Net als bij het nieuwe bedrijventerrein aan de Oosthoutlaan. Maar ook initiatieven die het vestigings-

klimaat verbeteren worden ondersteund. Zoals het veiligheidsinitiatief van de Stichting Beveiliging Bedrijventerreinen Teylingen of het verduurzamingstraject, waar de Teylingen Ondernemers Vereniging samen met de Grontmij aan werkt. In alle gevallen wordt goed geluisterd naar wat ondernemers willen.

De gemeente Hillegom reageerde telefonisch tamelijk narrig met de mededeling dat Hillegom net als Lisse ook een nieuw bedrijventerrein aan het ontwikkelen was en dat er wel degelijk een intergemeentelijke strategische visie op bedrijventerreinen bestaat. Verder kwam er inhoudelijk geen reactie. Van de overige gemeenten ontving de redactie van Bollenstreek IntoBusiness binnen het gestelde tijdsbestek geen reactie op de voorgelegde tekst, terwijl ruim van te voren bekend was dat deze zou komen. Mag daaruit de conclusie worden getrokken dat de problematiek daar niet leeft? Dat laten we graag voor rekening van onze lezers.
BOLLENSTREEK INTOBUSINESS 17