ΝΕΦ 204, Βαρελάς

08 / 10 / 20

Πεζογραφία 1789 – 1914

1. 1789 – 1830 : Προεπαναστατική Περίοδος, προετοιμασία ελληνικής επανάστασης, επανάσταση

και ίδρυση ελληνικού κράτους.
2. 1830 – 1880 : 50ετής ελληνικός ρομαντισμός. Πρώτες μετεπαναστατικές δεκαετίες, ελληνικός
ρομαντισμός, παλιά αθηναϊκή σχολή.
3. 1880 – 1914 : Τρικουπική περίοδος – αστικός εκσυγχρονισμός – μεγαλοιδεατικές εφαρμογές.
Νέα Αθηναϊκή Σχολή ή η Γενιά του 80. Σβήνει ο παλιός Αθηναϊκός ρομαντισμός, εμφανίζονται ο
ρεαλισμός, ο νατουραλισμός, η ηθογραφία και αργότερα ο αισθητισμός.

Πρώτη περίοδος,

Οι εξελίξεις στη ν. ε λογοτεχνία δεν είναι ασύνδετες με τα ιστορικά – πολιτικά δρώμενα της εποχής.
Μέχρι την επανάσταση έχουμε χρόνια προετοιμασίας αλλά όχι για όλους και επιπλέον όχι σε όλη τη
διάρκεια της περιόδου και με την ίδια ένταση.

Τι διάβαζαν οι Έλληνες στα τέλη του 18ου αι;

 Φαναριώτικα στιχουργήματα (όχι πολύ καλά ποιήματα). Κωνσταντινούπολη – Παραδουνάβιες

Ηγεμονίες κυρίως, μεταξύ της τάξης των Φαναριωτών, για ψυχαγωγία. Περιεχόμενο ερωτικό
κα. Οι χειρόγραφες συλλογές που περιλαμβάνουν τα φαναριώτικα στιχουργήματα λέγονται
Μισμαγιές. Μια από αυτές τυπώθηκε το 1818 από τον Ζήση Δαούτη. Η λέξη μισμαγιά είναι
τουρκικής προέλευσης και σημαίνει το κατάστιχο ή τη συλλογή. Γεμάτο από φαναριώτικα
στιχουργήματα είναι το πεζό «Έρωτος Αποτελέσματα» (1892) του Ιωάννη Καρατζά του
Κύπριου.
 Επτανησιακά ποιήματα, οι Προσολωμικοί.

Θέματα που απασχολούν την προεπαναστατική περίοδο στην πεζογραφία

[στην Αθήνα δεν υπάρχει ακόμα λογοτεχνική παραγωγή, δεν είναι ακόμα πρωτεύουσα, διανύει μια
παρακμιακή περίοδο. Στην λογοτεχνική παραγωγή της περιόδου σημαντική θέση κατέχουν τα
Επτάνησα, η Κωνσταντινούπολη και οι Παραδουνάβιες Ηγεμονίες]

Μια τάση ήταν οι Φαναριώτες. Δύναμη, χρήμα, ευμάρεια, επαφές με Δύση. Μεταφορά ηθών,
αντιλήψεων και λογοτεχνικών συνηθειών στον ελληνισμό. Οι Φαναριώτες αποτελούν μια κοινωνία με
αστικά χαρακτηριστικά στην οθωμανική κοινωνία. Από αυτούς προκύπτουν τα Μυθιστορήματα των
Αστών:

1) Σχολείο των Ντελικάτων Εραστών, 1790, μετάφραση του Ρήγα Φεραίου. Έδωσε πρόσφορο έδαφος
για πρωτότυπη παραγωγή:
 a) Έρωτος Αποτελέσματα (1792) Ιωάννη Καρατζά του Κύπριου
b) Ιστορία Ερωτική ήτοι … (1793) Γεωργίου Λαπάτη

Και τα δύο εμπνέονται από το Σχολείο των Ντελικάτων Εραστών

Σάτιρα , πρωτότυπα κείμενα, σάτιρες ηθών, συμπεριφορών.

Αληθής Ιστορία, δεν γνωρίζουμε τον συγγραφέα

Άλλα θέματα που απασχολούν την κοινωνία είναι τα πολιτικά και πολιτειακά :

Παπατρέχας του Κοραή (1811 – 1820). Κείμενο σπασμένο σε 4 μέρη. Το δημοσίευσε σταδιακά ο
Κοραής.

Ένα ζήτημα που απασχολούσε πολύ ήταν το γλωσσικό. Βραχυκύκλωμα στον ελληνικό κόσμο από τα
χρόνια του Χριστού ακόμα. Δύο οι παρατάξεις, μία υπέρ της αρχαίας, οι αρχαιστές, και η άλλη υπέρ της
δημοτικής, οι δημοτικιστές. Πόλωση και διχασμός το αποτέλεσμα. Ο Κοραής προσπάθησε να
συμβιβάσει τα πράγματα με την ψυχαρική δημοτική. Θεωρείται πρόδρομος της καθαρεύουσας.