ĐỀ ÔN GIỮA KÌ 2

Môn Ngữ văn lớp 10

(Thời gian làm bài: 90 phút, không kể thời gian phát đề)
I. ĐỌC HIỂU (6.0 điểm)
Đọc văn bản sau:
Trần trần mựa cậy những ta lành,
Phúc hoạ tình cờ xẩy chửa đành.
Miệng thế nhọn hơn chông mác nhọn,
Lòng người quanh nữa nước non quanh.
Chẳng ngừa nhỏ âu nên lớn,
Nếu có sâu thì bỏ canh.
Ở thế an nhàn chăng có sự,
Ngàn muôn tốn nhượng chớ đua tranh.
(Bảo kính cảnh giới bài 9, Nguyễn Trãi toàn tập, NXB Khoa học xã hội, 1976)
Chú thích:
– Trần trần: Tự nhiên, chất phác, ý chỉ lối sống có sao là vậy
– Mựa: chớ đừng – mựa cậy: Đừng ỷ vào, đừng cậy vào
– Tốn: từ tốn; nhượng: khiêm nhượng
– ngàn muôn tốn nhượng: Muôn đời sống từ tốn, khiêm nhường
Trả lời câu hỏi/ Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Xác định thể thơ của bài thơ trên:
Câu 2. Vần “anh” được gieo ở các câu nào?
Câu 3. Chỉ ra những biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ sau:
Miệng thế nhọn hơn chông mác nhọn,
Lòng người quanh nữa nước non quanh.
Câu 4. Anh/chị hiểu ý nghĩa của hai câu thơ sau như thế nào?
Chẳng ngừa nhỏ âu nên lớn,
Nếu có sâu thì bỏ canh.
Câu 5. Theo em, cảm hứng chủ đạo của bài thơ trên là gì?
Câu 6. Phân tích giá trị biểu đạt của các biện pháp tu từ được sử dụng trong hai câu thơ sau:
Miệng thế nhọn hơn chông mác nhọn,
Lòng người quanh nữa nước non quanh.
Câu 7. Anh/chị có đồng tình với quan điểm sống được thể hiện trong hai câu thơ sau
không? Vì sao?
Ở thế an nhàn chăng có sự,
Ngàn muôn tốn nhượng chớ đua tranh.
Câu 8. Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu)
trình bày quan điểm của mình về vấn đề: Để không bị ngả nghiêng trước những lời phán
xét của người khác!
II. VIẾT (4.0 điểm)
Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá bài thơ “Bảo kính cảnh giới bài số 9” của
Nguyễn Trãi.
Đề số 02:
I. ĐỌC HIỂU(6 điểm): Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Xe tôi chạy trên lớp sương bềnh bồng. Mảnh trăng khuyết đứng yên ở cuối trời, sáng
trong như một mảnh bạc. Khung cửa xe phía cô gái ngồi lồng đầy bóng trăng. Không hiểu
sao, lúc ấy, như có một niềm tin vô cớ mà chắc chắn từ trong không gian ùa tới tràn ngập
cả lòng tôi. Tôi tin chắc chắn người con gái đang ngồi cạnh mình là Nguyệt, chính người
mà chị tôi thường nhắc đến. Chốc chốc, tôi lại đưa mắt liếc về phía Nguyệt, thấy từng sợi
tóc của Nguyệt đều sáng lên. Mái tóc thơm ngát, dày và trẻ trung làm sao! Bất ngờ, Nguyệt
quay về phía tôi và hỏi một câu gì đó. Tôi không kịp nghe rõ vì đôi mắt tôi đã choáng ngợp
như vừa trông vào ảo ảnh. Trăng sáng soi thẳng vào khuôn mặt Nguyệt làm cho khuôn mặt
tươi mát ngời lên và đẹp lạ thường! Tôi vội nhìn thẳng vào đoạn đường đầy ổ gà, không
dám nhìn Nguyệt lâu. Từng khúc đường trước mặt cũng thếp từng mảnh ánh trăng...
- Anh nhỉ? Có phải không nhỉ...
- Cô hỏi gì?
- Em hỏi có phải các anh lái xe đi nhiều nơi, chắc hẳn quen biết nhiều người lắm?
- Đời lái xe chúng tôi như vạc ấy, cô ạ! Nay rừng này, mai qua suối kia, nhưng tháng
này sang tháng khác vẫn làm bạn với đường, với trăng thôi.
Chẳng biết lúc ấy ai mới móc miệng cho mà tôi bỗng trở nên ăn nói văn vẻ đến thế!
Quá nửa đêm, chúng tôi đến gần cầu Đá Xanh thì trăng lặn. Chúng tôi không nói chuyện
nữa. Mảnh trăng đã khuất hẳn xuống khu rừng ở sau lưng. Tôi bật chiếc bóng đèn quả dưa
cho sáng hơn và bảo Nguyệt:
- Cô chú ý nghe hộ, từ đây đường thường có máy bay.
Nguyệt vẫn thản nhiên ngồi nhìn ra ngoài:
- Anh cứ yên tâm, đoạn này, em quen lắm!
(Trích truyện ngắn Mảnh trăng cuối rừng, Tuyển tập Nguyễn Minh Châu,
NXB Văn học nghệ thuật, 1998)
Câu 1. Xác định ngôi kể của đoạn trích.
Câu 2. Chỉ ra những câu văn miêu tả vẻ đẹp của nhân vật Nguyệt trong đoạn trích.
Câu 3. Xác định bối cảnh không gian, thời gian và các nhân vật xuất hiện trong đoạn trích.
Câu 4. Nêu ý nghĩa của việc chọn điểm nhìn trần thuật từ nhân vật Tôi.
Câu 5. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong những câu văn sau:
“Mảnh trăng khuyết đứng yên ở cuối trời, sáng trong như một mảnh bạc. Khung cửa xe
phía cô gái ngồi lồng đầy bóng trăng”.
Câu 6. Phân tích cảm xúc của nhân vật Tôi dành cho cô Nguyệt. Viết câu trả lời trong một
đoạn văn ngắn 5 – 7 câu.
Câu 7. Anh/chị hãy nhận xét tình cảm của tác giả đối với thế hệ trẻ thời kì kháng chiến
chống Mĩ.
Câu 8. Qua những tác phẩm đã được học, anh/chị hãy bày tỏ suy nghĩ về vẻ đẹp của thế hệ
trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Viết câu trả lời trong một đoạn văn ngắn 5
– 7 câu.
II. VIẾT(4 điểm): Viết bài văn phân tích đoạn văn ở phần Đọc hiểu.
ĐỀ 3:
I. ĐỌC HIỂU (6.0 điểm)
Đọc văn bản sau:
(…)Từ buổi sáng tinh sương, mùa nực cũng như mùa rét, bác ta đã phải trở dậy để đi
làm mướn cho những người trong làng. Những ngày có người mướn ấy, tuy bác phải làm
vất vả, nhưng chắc chắn buổi tối được mấy bát gạo và mấy đồng xu về nuôi lũ con đói đợi ở
nhà.
Đó là những ngày sung sướng. Nhưng đến mùa rét, khi các ruộng lúa đã gặt rồi,
cánh đồng chỉ còn trơ cuống rạ, dưới gió bấc lạnh như lưỡi dao sắc khía vào da, bác Lê lo
sợ, vì không ai mướn bác làm việc gì nữa. Thế là cả nhà nhịn đói, mấy đứa nhỏ nhất: con
Tý, con Phún, thằng Hy mà con chị nó bế, chúng nó khóc lả đi mà không có cái ăn. Dưới
manh áo rách nát, thịt chúng nó thâm tím lại vì rét như thịt con trâu chết. Bác Lê ôm lấy
con trong ổ rơm, để mong lấy cái ấm của mình ấp ủ cho nó. (…)
Cuộc đời của gia đình bác Lê cứ như thế mà lặng lẽ qua, ngày no rồi lại ngày đói.
Tuy vậy, cũng có những ngày vui vẻ. Những ngày nắng ấm trong năm, hay những buổi
chiều mùa hạ, mẹ con bác Lê cùng nhau ngồi chơi ở trước cửa nhà. Các người hàng xóm
cũng làm như thế. Các bà mẹ ngồi rủ rỉ với nhau những câu chuyện kín đáo, các trẻ con nô
đùa dưới quán chợ, còn các bà già thì ngồi rũ tóc tìm chấy ngoài bóng nắng. Bác Lê đem
thằng Hi, con Phún ra gọt tóc cho chúng nó bằng một cái mảnh chai sắc. Thằng cả ngồi
đan lại cái lờ, còn những đứa khác chơi quanh gần đấy. Trong ngày hè nóng nực, con bác
Lê đứa nào cũng lở đầu - bác ta bảo là một cái bệnh gia truyền từ đời ông tam đại - nên
bác lấy phẩm xanh bôi cho chúng nó. Trông mẹ con bác lại giống mẹ con đàn gà, mà
những con gà con người ta bôi xanh lên đầu cho khỏi lẫn. Người phố chợ vẫn thường nói
đùa bác Lê về đàn con đông đúc ấy. Bác Đối, kéo xe, người vui tính nhất xóm, không lần
nào đi qua nhà bác Lê mà không bảo:
- Bác phải nhớ thỉnh thoảng đếm lại con không quên mất.
Bác Lê bao giờ cũng trả lời một câu:
- Mất bớt đi cho nó đỡ tội!
Nhưng mọi người biết bác Lê quí con lắm. Tuy bác hết sức công bằng, người ta cũng
thấy bác yêu thằng Hi hơn cả, nó là con thứ chín, và ốm yếu xanh xao nhất nhà. Bác
thường bế nó lên lòng, hôn hít, rồi khoe với hàng xóm: nội cả nhà chỉ có nó là giống thầy
cháu như đúc. Rồi bác ôm con ngồi lặng yên một lát, như để nhớ lại chuyện gì đã lâu lắm.
(Thạch Lam – Trích Nhà mẹ Lê - Truyện ngắn Thạch Lam – NXB Hội Nhà văn
2008)
Trả lời câu hỏi/ thực hiện các yêu cầu:
Câu 1: Văn bản trên thuộc thể loại nào?
Câu 2: Truyện được kể theo ngôi thứ mấy?
Câu 3: Xác định đề tài của văn bản.
Câu 4: Đoạn văn bản “ Người phố chợ vẫn thường nói đùa bác Lê về đàn con đông
đúc ấy. Bác Đối, kéo xe, người vui tính nhất xóm, không lần nào đi qua nhà bác Lê mà
không bảo: “Bác phải nhớ thỉnh thoảng đếm lại con không quên mất.” cho anh/chị hiểu gì
về những con người lao động phố chợ?
Câu 5: Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ trong câu văn sau: “Dưới
manh áo rách nát, thịt chúng nó thâm tím lại vì rét như thịt con trâu chết”.
Câu 6: Nhận xét lời người kể chuyện được thể hiện trong đoạn văn bản sau: “Cuộc
đời của gia đình bác Lê cứ như thế mà lặng lẽ qua, ngày no rồi lại ngày đói. Tuy vậy, cũng
có những ngày vui vẻ. Những ngày nắng ấm trong năm, hay những buổi chiều mùa hạ, mẹ
con bác Lê cùng nhau ngồi chơi ở trước cửa nhà. Các người hàng xóm cũng làm như thế.
Các bà mẹ ngồi rủ rỉ với nhau những câu chuyện kín đáo, các trẻ con nô đùa dưới quán
chợ, còn các bà già thì ngồi rũ tóc tìm chấy ngoài bóng nắng. Bác Lê đem thằng Hi, con
Phún ra gọt tóc cho chúng nó bằng một cái mảnh chai sắc. Thằng cả ngồi đan lại cái lờ,
còn những đứa khác chơi quanh gần đấy”.
Câu 7: Thông điệp sâu sắc nhất anh/chị rút ra được từ đoạn văn trên là gì? Vì sao?
Câu 8: Đánh giá nét độc đáo trong phong cách của Thạch Lam được thể hiện trong 2
truyện ngắn Nhà mẹ Lê và Dưới bóng hoàng lan.
II. VIẾT(4 điểm): Viết bài văn cảm nhận về nhân vật bác Lê trong đoạn văn bản ở
phần Đọc hiểu.