ใบงาน

บทที่ 17
ชีววิทยา
ม.5 เทอม 2

ชื่อ-สกุล.......................................ชั้น............เลขที่.......
 1
ระบบขับถ่าย

1. ระบบขับถ่าย คืออะไร
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
2. ของเสียที่ถูกขับออกจากระบบขับถ่าย จะมีธาตุใดเป็นองค์ประกอบ
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
3. ของเสียที่ถูกนาออกจากร่างกาย สามารถแยกออกได้เป็นกี่ประเภทหลัก ๆ อะไรบ้าง
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
4. ของเสียต่าง ๆ ถูกสร้างขึ้นจากกระบวนการใดของร่างกาย
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
จงใช้ตัวเลือก ประเภทของสัตว์ ปริมาณน้าที่ใช้ในการกาจัด และระดับพลังงาน จับคู่กับประเภทของเสียใน
ข้อที่ 5-7 ให้ถูกต้อง โดยเรียง ตามลาดับ

ประเภทของสัตว์ การใช้น้า ระดับพลังงานที่ใช้

A. ของเสียประเภทนี้ได้จาก D. น้าปริมาณมากในการ G. ไม่ใช้พลังงานในการกาจัด

สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้านม กาจัดของเสียประเภทนี้ H. ใช้พลังงานน้อยในการกาจัด
B. ของเสียประเภทนี้ได้จาก E. น้าปริมาณไม่มากในการ I. ใช้พลังงานมากในการกาจัด
สัตว์น้า กาจัดของเสียประเภทนี้
C. ของเสียประเภทนี้ได้จากนก F. น้าปริมาณน้อยในการ
แมลง สัตว์เลื้อยคลาน กาจัดของเสียประเภทนี้

5. .........../........../............ ยูเรีย
6. .........../........../............ กรดยูริก
7. .........../........../............ แอมโมเนีย

8. พารามีเซียม อาศัยโครงสร้างใดในการกาจัดของเสียออกจากเซลล์
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
9. สิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ในน้าเช่น ไฮดรา ฟองน้า มีระบบขับถ่ายหรือไม่ อย่างไร
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
 2
ระบบขับถ่ายของสิ่งมีชีวิตทั่วไป

10. พลานาเรีย ใช้โครงสร้างใดในการกาจัดของเสีย โครงสร้างดังกล่าวมีลักษณะอย่างไร

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
11. ของเสียถูกขับออกจากร่างกายบริเวณใดของพลานาเรีย
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
12. เมทาเนฟริเดียม พบที่บริเวณใดของไส้เดือนดิน และโครงสร้างดังกล่าว กาจัดของเสียออกจากร่างกายได้
อย่างไร
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
13. โครงสร้างที่ใช้ในการกาจัดของเสียของแมลงคือสิ่งใด
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
จงนาชนิดของสิ่งมีชีวิต โครงสร้างที่ใช้ในการขับของเสีย และลักษณะต่อไปนี้ ไปเติมลงในตารางให้
สอดคล้องกัน (1 ข้อสามารถเติมได้มากกว่า 1 ตัวเลือก)
A. พลานาเรีย D. Metanephridium G. ปลายท่อลอยอยู่ในของเหลวในช่องลาตัว
B. ไส้เดือนดิน E. Malpighian tubule H. เป็นท่อปลายตัน ภานในมีซีเรีย เรียกว่า flame cell
C. แมลง F. Protonephridium I. เป็นท่อยื่นออกจากทางเดินอาหาร
J. ของเสียที่กรองได้ถูกขับออกทางทวารหนัก
K. ของเสียถูกนาออกจากร่างกายผ่านผนังข้างลาตัว
L. เป็นท่อขดไปมา อยู่ในแต่ละปล้อง
M. รับของเหลวจากปล้องก่อนหน้า แล้วนาเข้าสู่โครงสร้างแล้วทา
การดูดกลับสารที่มีประโยชน์ก่อนขับของเสียออกจากร่างกาย
ลักษณะของโครงสร้าง
สิ่งมีชีวิต โครงสร้างกาจัดของเสีย
และการกาจัดของเสีย

14.

15.

16.

17. สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังกลุ่มใด ที่สูญเสียน้าในการกาจัดของเสียน้อยสุด เพราะเหตุใด

.................................................................................................................................................
 3
ระบบขับถ่ายของมนุษย์

1. มนุษย์ใช้อวัยวะใดในการขับถ่ายของเสีย
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
2. การขับถ่ายอุจจาระ ถือว่าเป็นระบบขับถ่ายของเสียหรือไม่ เพราะเหตุใด
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
3. ภายในร่างกายของมนุษย์ สามารถแยกของเหลวออกได้เป็นกี่ส่วน อะไรบ้าง
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
4. ของเหลวประเภทในที่มีส่วนประกอบของของเหลวในกระแสเลือด
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
5. อวัยวะที่ใช้ในการขับถ่ายของมนุษย์ มีจานวนเท่าใด และอยู่บริเวณใดของร่างกาย
6. จงนาคาศัพท์ดังต่อไปนี้ เติมลงในแผนภาพอวัยวะขับถ่ายของมนุษย์ ให้ถูกต้อง
Ureter Urinary bladder Urethra Cortex Medulla
Pelvis Renal vein Renal artery Nephron

…….…..

…….….. …….…..
…….…..

…….…..

…….…..
…….…..
…….…..
…….…..
…….…..
 4
ระบบขับถ่ายของมนุษย์

7. จงระบุชื่อแต่ละตาแหน่ง และลักษณะหน้าที่ของตาแหน่งต่าง ๆ ในแผนภาพโครงสร้างต่อไปนี้ให้ถูกต้อง

ชื่อโครงสร้าง
A. Collecting duct B. loop of Henle C. nephron tube D. Bowman’s capsule
E. Proximal convoluted tubule F. Glomerulus G. Distal convoluted tubule
ลักษณะหน้าที่
H. รวมสารต่าง ๆ ที่ไม่ถูกดูดกลับไปยังกรวยไต แต่อาจมีการดูดกลับไอออนและน้า หรืออาจมีการรับ
เอาโปแตสเซียม และไฮโดรเจนไอออน สู่บริเวณนี้
I. รับสารเข้าที่ถูกกรองออกจากหลอดเลือดเข้าสู่ท่อเพื่อส่งไปยังตาแหน่งต่อไป
J. เป็นบริเวณที่มีการดูดกลับสารเข้าสู่กระแสเลือด และรับสารที่หลังจากกระแสเลือด ซึ่งแต่ละ
ตาแหน่งจะมีการดูดกลับ และหลั่งสาร ที่ไม่เหมือนกัน
K. มีลักษณะโค้งลงและโค้งขึ้น ทาการดูดน้า โซเดียม และแคลเซียม กลับสู่กระแสเลือด
L. มีลักษณะขอไปขดมา ทาหน้าที่ดูดไอออนต่าง ๆ และน้า กลับสู่กระแสเลือด และรับ โปแตสเซียม
และไฮโดรเจนไอออน จากกระแสเลือด
M. มีลักษณะขดไปขดมา ทาหน้าที่ดูดสาร เช่น กลูโคส กรดแอมิโน น้า รวมถึงไอออนต่าง ๆ กลับสู่
กระแสเลือด และรับสาร เช่น ไฮโดรเจนไอออน แอมโมเนีย จากกระแสเลือด
N. เป็นกลุ่มก้อนของเส้นเลือดฝอย มีแรงดันสูง สารต่าง ๆ ที่มีขนาดเล็กในหลอดเลือดจะไหลออก
ภายนอก
...../......

...../...... ...../...... ...../......

หน่วยไต

...../......

หลอดเลือดเข้า
สู่หน่วยไต วาดอย่างง่าย
...../......

...../......
 5
ระบบขับถ่ายของมนุษย์

8. การสร้างปัสสาวะ สามารถแบ่งได้กี่ขั้นตอน อะไรบ้าง

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
9. เพราเหตุใด สารต่าง ๆ จึงสามารถเคลื่อนที่ออกจากโกลเมอรูลัสได้
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
10. สารใดในกระแสเลือดที่สามารถ และไม่สามารถเคลื่อนที่ออกจากโกลเมอรูลัสได้ เพราเหตุใด
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
11. ท่อหน่วยไตแบ่งออกได้เป็นกี่ส่วน อะไรบ้าง
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
12. ตาแหน่งใดที่มีการดูดกลับน้าตาล และโปรตีนกลับสู่กระแสเลือด
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
13. การหลั่งสารจากกระแสเลือด สู่ท่อหน่วยไต มีความสาคัญอย่างไรในการกาจัดของเสียในร่างกาย
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
14. ในแต่ละวัน จะมีของเหลวไหลปผ่านการกรองที่ไตกี่ลิตร และถูกขับออกในรูปของปัสสาวะ ได้กี่ลิตร
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
15. เพราะเหตุใดในแต่ละวันปริมาณของปัสสาวะ มีน้อยกว่าของเหลวที่ไหลผ่านไต
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
16. เพราะเหตุใด เซลล์เม็ดเลือด และเพลตเลต จึงไม่สามารถเข้าสู่ท่อหน่วยไตได้
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
17. เมื่อกระแสเลือดไหลผ่านหน่วยไตแล้ว ปริมาณของเสียในเลือดที่อยู่ในรีนัลเวนเป็นอย่างไร
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
18. หากการดูดกลับน้า และสารต่าง ๆ ที่บริเวณท่อหน่วยไตลดต่าลง จะเกิดผลอย่างไรกับร่างกาย
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
 6
การรักษาดุลยภาพของระบบขับถ่ายของมนุษย์

19. จากแผนภาพการรักษาดุลยภาพน้า จงใช้ตัวเลือกดังต่อไปนี้ เติมลงในช่องว่างให้ถูกต้อง

เพิ่ม/กระตุ้น ไต เจือจาง เข้มข้น

Hypothalamus ลด/ยับยั้ง ต่อมใต้สมองส่วนหน้า เข้มข้น (สีเหลืองเข้ม)

เจือจาง (สีขาวใส) เพิ่มการหลั่ง ลดการหลั่ง

อวัยวะที่ใช่ในการรักษาสมดุลน้าของมนุษย์ คือ ................................

ร่างกายเสียเหงื่อมาก ดื่มน้้ามาก
เลือด....................... เลือด.......................

……………….ADH ……………….ADH

ไต ไต
.................การดูดน้ากลับสู่ ..................การดูดน้ากลับสู่
กระแสเลือดที่หน่วยไต กระแสเลือดที่หน่วยไต

ปัสสาวะ............................ ปัสสาวะ............................

20. Diuretic คืออะไร มีความสาคัญอย่างไร

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
21. หากปริมาณโซเดียมในเลือดต่าลง (hyponatremia) ซึ่งเกิดจากการดื่มน้ามากในปริมาณมากเกินไปจะ
ส่งผลอย่างไรต่อร่างกาย
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
 7
การรักษาดุลยภาพของระบบขับถ่ายของมนุษย์

22. ฮอร์โมนแอลโดสเทอโรน ถูกสร้างจากบริเวณใด มีความสาคัญต่อสมดุลในร่างกายอย่างไร

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
23. จะเกิดอะไรขึ้นกับการรักษาสมดุลบริเวณหน่วยไต หากต่อมหมวกไตไม่สามารถสร้างและหลั่งฮอร์โมนได้เป็น
ปกติ
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
24. หน่วยไต มีความสาคัญต่อการรักษาสมดุลกรด-เบส อย่างไร
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
25. หากเลือดมีค่า pH ต่ากว่าปกติ บริเวณหน่วยไตจะมีการดูดกลับ หรือหลั่งสารใด และไปในทิศทางใด
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
26. กระบวนการเมแทบอลิซึมของร่างกาย ส่งผลต่อการดูดกลับ หรือหลั่งไอออน ที่บริเวณท่อหน่วยไตอย่างไร
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
27. ในผู้ใหญ่ การขับถ่ายปัสสาวะถูกควบคุมโดยระบบประสาทประเภทใด และสมองส่วนใดที่เกี่ยวข้อง
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
28. จงนาตัวเลือกต่อไปนี้ เติมลงในแผนภาพการควบคุมสมดุลแร่ธาตุ ให้ถูกต้อง 1 ตัวเลือกสามารถ
เติมได้มากกว่า 1 ข้อ
A. แอลโดสเตอโรน B. เพิ่มการหลั่ง C. ลดการหลั่ง D. ต่อมหมวกไต
E. ลดการดูดกลับโซเดียมสู่กระแสเลือด F. เพิ่มการดูดกลับโซเดียมสู่กระแสเลือด
ปริมาณโซเดียมต่า ปริมาณโซเดียมสูง

................. .................

ท่อหน่วยไต/ท่อรวม ท่อหน่วยไต/ท่อรวม

ทาให้ ทาให้

ส่งผลให้ ส่งผลให้
......................... ปริมาณโซเดียมกลับเข้าสู่สภาวะปกติ .........................
 8
ความผิดปกติจากระบบขับถ่ายของมนุษย์

จงนาลักษณะของโรคในตัวเลือก A-D ไปเติมให้สอดคล้องกับโรคต่าง ๆ ในข้อ 1-3

A. เกิดแรงดันภายในไตสูงส่งผลให้เนื้อเยื่อไตเกิด
ความเสียหาย
1. ...........โรคนิ่วในไต B. โครงสร้างหรือการทางานสูญเสียไปอย่างช้า ๆ
2. ...........ภาวะไตวายเฉียบพลัน ต้องได้รับการฟอกไต
3. ...........โรคไตเรื้อรัง C. ไตไม่สามารถทางานได้ อาจเกิดจากการเสีย
เลือดมาก การอุดตันของทางเดินปัสสาวะ ได้รับ
ยาหรือสารพิษ
D. เกิดก้อนอุดตันตามส่วนต่าง ๆ ของไต

4. ผักโขม ชะพลู หน่อไม้ อาจะเป็นสาเหตุให้เกิดโรคที่กระทบต่อระบบขับถ่ายได้อย่างไร

.................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
5. การติดเชื้อ E. coli ในทางเดินปัสสาวะ จะส่งผลอย่างไรต่อการขับถ่าย
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
6. อาหารรสเค็มจัดส่งผลต่อการทางานของไตอย่างไร
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
7. การปลูกถ่ายไต คืออะไร
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................