V.

PRAWO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

KARTA PRACY 5.1. POJĘCIE PRAWA I NORM PRAWNYCH. PODSTAWOWE GAŁĘZIE PRAWA.
ŹRODŁA PRAWA W RP
KA
W
ZADANIE 1. ST
Korzystając z tekstu, zdecyduj, która z podanych norm jest formalna, a która – nieformalna. Wpisz znak X we
właściwej kolumnie tabeli.
Normy społeczne to zasady określające funkcjonowanie jednostki w obrębie grupy lub społeczeństwa (…).
Mogą mieć one charakter formalny (są jasno skodyfikowane i spisane) lub nieformalny (…); przestrzegania
norm formalnych strzegą wyspecjalizowane instytucje, norm nieformalnych – nacisk społeczny i opinia pu-
bliczna (…).
Źródło: K. Lubas, Normy społeczne jako niezbędnik życia każdego człowieka. Analiza problemu na przykładzie norm moralnych,
s. 47, http://kwartalnikrsk.pl/assets/rsk2-2017-lubas.pdf (dostęp: 20.03.2020).

Rodzaj normy społecznej Formalna Nieformalna

zwyczajowe
moralne
prawne
religijne
obyczajowe

ZADANIE 2.
Wykorzystując klasyczną koncepcję budowy normy prawnej, wyznacz hipotezę, dyspozycję i sankcję.
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego
Art. 88.
§ 1 Kto, będąc obowiązany do osobistego stawienia się (...), mimo prawidłowego wezwania nie stawił się bez
uzasadnionej przyczyny jako świadek lub biegły albo bezzasadnie odmówił złożenia zeznania, wydania
opinii, okazania przedmiotu oględzin albo udziału w innej czynności urzędowej, może być ukarany przez
organ przeprowadzający dowód grzywną do 50 zł, a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania
– grzywną do 200 zł. (...)

Hipoteza – ......................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

Dyspozycja – ..................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

Sankcja – .........................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 3.
Rozstrzygnij, czy autor tekstu jest zwolennikiem wyższości prawa naturalnego nad stanowionym. Uzasadnij
swoje zdanie, odwołując się do tekstu.
Pozytywizm prawniczy powstał w opozycji do praw natury. Sprowadza się do uzasadnienia obowiązującego
prawa wolą prawodawcy, który mając legitymację do stanowienia prawa, tworzy je i włącza formalnie do obowią-
zującego zespołu norm, przy czym czyni to w oderwaniu od zasad słuszności czy sprawiedliwości, stanowiących
tak zwaną wewnętrzną treść prawa. Źródłem ostatecznym obowiązywania prawa jest decyzja władcza legislatora.
Źródło: M. Łuszczyńska, Prawo natury a prawo stanowione – dwa antagonistyczne ujęcia filozofii prawa, s. 91,
http://dlibra.umcs.lublin.pl/dlibra/plain-content?id=4874 (dostęp: 20.03.2020).

Wiedza o społeczeństwie. KARTA PRACY 5.1. POJĘCIE PRAWA I NORM PRAWNYCH. PODSTAWOWE GAŁĘZIE PRAWA... 17


N7296_BOOK.indb 17 2020-06-30 10:50:23

 Rozstrzygnięcie – .........................................................................................................................................................................................

Uzasadnienie – .............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 4.
Wyjaśnij, dlaczego autor mówi o potrzebie zmiany sposobu stanowienia prawa w Polsce.
Mechanizm powstawania prawa jest prosty, chociaż błędny. Najpierw zdarza się coś, co elektryzuje społeczeń-
stwo, następnie rząd chce zmienić rzeczywistość. Chwilę później mamy gotową ustawę. (…)
Konieczny jest rzetelny przegląd sytuacji prawnej w innych państwach. Potrzeba danych naukowych, na podsta-
wie których możemy nauczyć się, jak tworzyć lepsze prawo i jak je lepiej wprowadzać w życie. (…) Najważniejsze
jest, by nie kierować się impulsami. Każda konsekwencja musi zostać przeanalizowana. Holenderski proces po-
wstawania ustaw wynosi około pięciu lat.
Źródło: https://www.rdc.pl/informacje/jaki-jest-cel-ustawy-po-co-nam-prawo-naukowa-analiza-obowiazujacych-regul-posluchaj/
(dostęp: 20.03.2020).

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 5.
Podaj nazwy zasad prawa, które zostały opisane w każdym z ustępów podanego artykułu Konstytucji RP.
Wpisz ich brzmienie poniżej.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku (fragment)
Art. 42.
1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto dopuścił się czynu zabronionego pod groźbą kary przez
ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. (…)
2. Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach
postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać
z obrońcy z urzędu.
3. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

1. ....................................................................................................................................................................................

2. ....................................................................................................................................................................................

3. ....................................................................................................................................................................................

18 Wiedza o społeczeństwie. V. PRAWO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

N7296_BOOK.indb 18 2020-06-30 10:50:23

 KARTA PRACY 5.2. PRAWO CYWILNE

ZADANIE 1.
Podaj nazwę rodzaju zdolności do czynności prawnych osoby fizycznej, która może dokonać opisanych czyn-
ności prawnych.
Czynności prawne:
1. zawieranie umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego;
2. dysponowanie swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy postanowi inaczej;
3. nawiązanie stosunku pracy oraz dokonywanie czynności prawnych w ramach tego stosunku.

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 2.
Zdecyduj, czy opisana sytuacja to przykład odpowiedzialności deliktowej czy kontraktowej.
W polskim prawie cywilnym przyjęto rozwiązanie, zgodnie z którym istnieją dwa odrębne reżimy odpowie-
dzialności, tzn. odpowiedzialność deliktowa i odpowiedzialność kontraktowa. Pierwsza dotyczy konsekwencji
deliktów, tj. czynów niedozwolonych, druga zaś wiąże się z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem
zobowiązania. (…)
Przykład
Karol P. prowadzi gospodarstwo rolne. Jego sąsiad najpierw przy granicy z jego uprawami usypał wzniesie-
nie, a następnie zaczął na jego szczycie wylewać nieczystości zawierające różne chemikalia, które spływały na
grunt Karola P. Z tego powodu na jego polach nie urosły posadzone rośliny uprawne. W związku z tym Karol
P. poniósł szkody.
Źródło: https://www.gazetaprawna.pl/encyklopedia/prawo,hasla,334644,odpowiedzialnosc-cywilno-prawna.html
(dostęp: 20.03.2020).

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 3.
Rozstrzygnij, czy w podanej sytuacji, mimo zasady swobody umów prawa cywilnego, można wymagać zawarcia
umowy w formie aktu notarialnego. Uzasadnij swoje zdanie.
Prawo służebności mieszkania, aby mogło być skuteczne, wymaga zawarcia aktu notarialnego. W umowie –
akcie notarialnym, zainteresowane strony umawiają się co do praw i obowiązków osoby mającej służebność.
Niezwłocznie po zawarciu umowy aktu notarialnego, notariusz ma obowiązek wprowadzenia treści aktu
notarialnego do księgi wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości.
Źródło: https://ksiegi-wieczyste.org/sluzebnosc-osobista-mieszkania-co-oznacza-jakie-daje-prawa/ (dostęp: 20.03.2020).

Rozstrzygnięcie – .........................................................................................................................................................................................

Uzasadnienie – .............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

Wiedza o społeczeństwie. KARTA PRACY 5.2. PRAWO CYWILNE 19



N7296_BOOK.indb 19 2020-06-30 10:50:24

 ZADANIE 4.
Korzystając z artykułu Kodeksu cywilnego, podaj, jak określa się sposób przyjęcia spadku przez Annę.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
Art. 1012.
Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste),
bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź
też spadek odrzucić.
Anna odziedziczyła auto warte 20 000 zł. Okazało się, że spadkodawca pozostawił jednak po sobie także dłu-
gi w wysokości 100 000 zł. W związku z wybranym przez nią sposobem dziedziczenia Anna odpowie wyłącznie
za 20 000 zł z tego długu i nie będzie musiała spłacać pozostałych 80 000 zł długu.
Źródło: Opracowanie własne.

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 5.
Wskaż sprawy, które są rozpatrywane w postępowaniu nieprocesowym.
Sprawy cywilne rozpatrywane są w procesie, zwanym też spornym, albo w postępowaniu nieprocesowym,
zwanym też niespornym, choć często budzą one emocje nie mniejsze niż spory rozstrzygane w procesie.
Źródło: https://www.rp.pl/artykul/564163-Tryby-postepowania-sadowego.html (dostęp: 20.03.2020).

W postępowaniu procesowym są rozpoznawane przykładowo sprawy dotyczące wykonania umów, o odszko-

dowanie, o rozwód, o unieważnienie małżeństwa, o ustalenie ojcostwa, o ochronę prawa własności i innych
praw rzeczowych, z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

W postępowaniu nieprocesowym są rozpatrywane sprawy o:

A. rozwód,
B. odszkodowanie,
C. ustalenie ojcostwa,
D. stwierdzenie zgonu,
E. uznanie za zmarłego,
F. ubezwłasnowolnienie,
G. stwierdzenie zasiedzenia,
H. unieważnienie małżeństwa,
I. odtworzenie dyplomów i świadectw ukończenia nauki.

..............................................................................................................................................................................................................................

20 Wiedza o społeczeństwie. V. PRAWO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

N7296_BOOK.indb 20 2020-06-30 10:50:24

 KARTA PRACY 5.3. PRAWO RODZINNE

ZADANIE 1.
Rozstrzygnij, czy konstytucyjne rozumienie pojęcia małżeństwo popiera większość respondentów. Swoje zda-
nie uzasadnij, odwołując się do danych z wykresu.

Czy, Pana(i) zdaniem, pary gejów i lesbijek, czyli dwóch osób tej samej płci pozostających ze sobą
w intymnym związku, powinny mieć prawo:

zawierać związki małżeńskie Tak Nie Trudno powiedzieć

w procentach
IV 2001 24 69 7

VII 2005 22 72 7

V 2008 18 76 6

IV 2010 16 78 6

II 2013 26 68 6

XI 2017 30 64 6

IV 2019 29 66 5

Źródło: Stosunek Polaków do związków homoseksualnych. Komunikat z badań CBOS, 90/2019, www.cbos.pl. (dostęp: 21.03.2020).

Rozstrzygnięcie – .........................................................................................................................................................................................

Uzasadnienie – .............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 2.
Wyjaśnij, czy intercyza może być rozwiązana bez udziału notariusza.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Art. 47.
§ 1. Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć
lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem do-
robków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.
§ 2. Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwa-
nia małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

Wiedza o społeczeństwie. KARTA PRACY 5.3. PRAWO RODZINNE 21



N7296_BOOK.indb 21 2020-06-30 10:50:24

 ZADANIE 3.
Wyjaśnij, czy osoba ubezwłasnowolniona częściowo może wstąpić w związek małżeński w Polsce.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
Art. 16.
§ 1. Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedoro-
zwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkoma-
nii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do
prowadzenia jej spraw.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Art. 11.
§ 1. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. (…)
Art. 12.
§ 1. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Jeże-
li jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa
i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa.

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 4.
Wyjaśnij, czy rozwód bądź separacja powodują ograniczenie władzy rodzicielskiej.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Art. 107.
§ 1. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze
względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd
pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne
porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia.
§ 2. W braku porozumienia, o którym mowa w § 1, sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez
oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu
kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców,
ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do oso-
by dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

22 Wiedza o społeczeństwie. V. PRAWO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

N7296_BOOK.indb 22 2020-06-30 10:50:24

 KARTA PRACY 5.4. PRAWO ADMINISTRACYJNE

ZADANIE 1.
Wyjaśnij, czy postanowienie starosty pruszkowskiego jest ważne w świetle wymagań prawa administracyjnego.

Źródło: https://docplayer.pl/15789731-Podstawy-prawa-administracyjnego-ppa-kodeks-i-postepowanie-postepowanie-
administracyjne-ogolne-zestaw-8.html (dostęp: 10.04.2020).

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 2.
Podaj nazwę przedstawionej w art. 21 ustawy zasady, zgodnie z którą działają przedstawiciele samorządowego
kolegium odwoławczego.
Ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych
Art. 21.
1. Przy orzekaniu członkowie składów orzekających kolegium są związani wyłącznie przepisami powszech-
nie obowiązującego prawa.
2. Kontrolę orzecznictwa kolegiów sprawuje sąd administracyjny.

..............................................................................................................................................................................................................................

Wiedza o społeczeństwie. KARTA PRACY 5.4. PRAWO ADMINISTRACYJNE 23



N7296_BOOK.indb 23 2020-06-30 10:50:24

 ZADANIE 3.
Rozstrzygnij, czy sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności posłów i senatorów. Uzasadnij swoje
zdanie, odwołując się do Konstytucji RP.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku (fragment)

Art. 184.
Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie,
kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z usta-
wami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji
rządowej.

Rozstrzygnięcie – .........................................................................................................................................................................................

Uzasadnienie – .............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 4.
Podaj nazwę funkcji, którą pełni osoba oznaczona na ilustracji literą A.

Źródło: http://www.nsa.gov.pl/download.php?id=1033&mod=m/11/pliki_edit.php (dostęp: 11.04.2020).

A. ........................................................................................................................................................................................................................

24 Wiedza o społeczeństwie. V. PRAWO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

N7296_BOOK.indb 24 2020-06-30 10:50:25

 KARTA PRACY 5.5. PRAWO KARNE

ZADANIE 1.
Podaj nazwy kodeksów, z których pochodzą podane przepisy.
1. § 1. Przestępstwo uważa się za popełnione w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do
którego był obowiązany.
2. § 1. Korespondencja skazanego pozbawionego wolności podlega cenzurze i nadzorowi, chyba że ustawa
stanowi inaczej.
3. Oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy, o czym na-
leży go pouczyć.

1. ....................................................................................................................................................................................

2. ....................................................................................................................................................................................

3. ....................................................................................................................................................................................

ZADANIE 2.
Zdecyduj, do której kategorii czynów należą podane przykłady. Wpisz we właściwym miejscu tabeli: zbrodnia,
występek lub wykroczenie.

Przykład Kategoria czynu

1. zamach na Prezydenta RP

2. porwanie dla okupu

3. brak dowodu osobistego

4. prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości

5. niewykonanie obowiązku oznakowania obiektu

ZADANIE 3.
Wskaż dwa środki karne spośród podanych sankcji.
A. areszt
B. nagana
C. grzywna
D. nawiązka
E. pozbawienie wolności
F. świadczenie pieniężne

ZADANIE 4.
Wskaż, który przykład nie opisuje obrony koniecznej. Swoje zdanie uzasadnij.
Przykład 1.
Na posesję, na której znajduje się nowy budynek w trakcie prac wykończeniowych, zaraz zaczną wdzierać się
złodzieje. Próbują otworzyć bramę, wyjmują narzędzia. Właściciel posesji chwycił za kij od szczotki i ruszył na
włamujących się.
Przykład 2.
Właściciel posesji ogrodził działkę. Z uwagi na to, że jego nieruchomość znajduje się poza granicami wsi (na
uboczu pod lasem) celem zwiększenia ochrony posesji podpiął do pewnych elementów ogrodzenia napięcie.
Złodziej, który próbował wedrzeć się na posesję, został porażony prądem.
Na podstawie: https://poradnikpracownika.pl/-obrona-konieczna-jak-bronic-sie-w-granicach-prawa (dostęp: 20.04.2020).

Wiedza o społeczeństwie. KARTA PRACY 5.5. PRAWO KARNE 25



N7296_BOOK.indb 25 2020-06-30 10:50:25

 Przykład nr …………………

Uzasadnienie – .............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 5.
Wyjaśnij, jaka jest różnica między statusem osoby opisanej w kodeksie a oskarżonym, skazanym i osadzonym.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego
Art. 71
§ 1. Za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo
której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłu-
chania w charakterze podejrzanego.

Oskarżony a osoba opisana w kodeksie

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

Skazany a osoba opisana w kodeksie

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

Osadzony a osoba opisana w kodeksie

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

26 Wiedza o społeczeństwie. V. PRAWO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

N7296_BOOK.indb 26 2020-06-30 10:50:25

 KARTA PRACY 5.6. ORGANY I INSTYTUCJE POMOCY PRAWNEJ

ZADANIE 1.
Określ, czy Marek M. będzie mógł wykonać czynności opisane w tabeli. Wpisz TAK lub NIE we właściwej
kolumnie.
Do prowadzenia codziennych spraw pełnomocnikiem może być w zasadzie każdy – nawet osoba o ogra-
niczonej zdolności do czynności prawnych (…). W procesie cywilnym już jednak nie. Przed sądem – prócz
adwokatów i radców prawnych oraz rzeczników patentowych – w większości przypadków stronę, która nie jest
przedsiębiorcą, lub uczestnika postępowania może reprezentować tylko rodzina, osoba sprawująca zarząd jej
majątkiem, względnie stały zleceniobiorca. Żeby jednak zarządzający majątkiem lub interesami strony mógł
działać przed sądem, sprawa musi dotyczyć właśnie tego majątku.
Źródło: https://www.gazetaprawna.pl/amp/834693,nie-kazdy-ma-prawo-reprezentowac-kazdego-przed-sadem.html (dostęp: 5.04.2020).

Opis sytuacji
Marek M., z zawodu lekarz, otrzymał pełnomocnictwo od swojej sąsiadki Janiny K. na sprawowanie pieczy
nad jej nieruchomością.

Reprezentowanie Janiny K. TAK / NIE

w sprawie odszkodowania za urazy, które poniosła w wyniku wypadku na

1.
swojej posesji

w urzędzie miasta w sprawie uzyskania pozwolenia na budowę garażu

2.
wolnostojącego na jej posesji

3. w sądzie w sprawie o zmianę granic nieruchomości do niej należącej

ZADANIE 2.
Rozstrzygnij, czy zdjęcie przedstawia adwokata podczas procesu sądowego. Swoje zdanie uzasadnij, odwołując
się do elementów graficznych ilustracji.

Rozstrzygnięcie – .........................................................................................................................................................................................

Uzasadnienie – .............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

Wiedza o społeczeństwie. KARTA PRACY 5.6. ORGANY I INSTYTUCJE POMOCY PRAWNEJ 27



N7296_BOOK.indb 27 2020-06-30 10:50:26

 ZADANIE 3.
Podaj, jaką aplikację prawniczą należy ukończyć, by wykonywać opisane zadania.
Prawnik zatrudniony w jakiejś instytucji, który udziela porad i opinii prawnych oraz występuje w imieniu
instytucji przed sądami i organami arbitrażowymi.
Źródło: https://sjp.pwn.pl/ (dostęp: 10.04.2020).

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 4.
Rozstrzygnij, czy ocena działalności Rzecznika Praw Obywatelskich przez respondentów w 2019 roku zależała
od ich sympatii politycznych. Swoje zdanie uzasadnij, odwołując się do właściwych danych.

Oceny działalności Rzecznika Praw Obywatelskich

Na kandydata którego komitetu
wyborczego zamierza Pan(i) głosować dobre złe trudno powiedzieć
w wyborach do Sejmu?
w procentach
KKW Koalicja Obywatelska PO .N
68 10 23
IPL Zieloni

KW Sojusz Lewicy Demokratycznej* 65 14 22

KW Polskie Stronnictwo Ludowe 45 11 44

KW Prawo i Sprawiedliwość 33 28 39

Niezdecydowani, na kogo głosować 41 10 48

Niezamierzający głosować 35 5 60

* Dane dotyczące tego elektoratu należy traktować z ostrożnością ze względu na niewielką jego liczebność w próbie.

Źródło: Oceny działalności instytucji publicznych i mediów. Komunikat z badań CBOS, 118/2019, www.cbos.pl (dostęp: 11.04.2020).

Rozstrzygnięcie – .........................................................................................................................................................................................

Uzasadnienie – .............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

28 Wiedza o społeczeństwie. V. PRAWO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

N7296_BOOK.indb 28 2020-06-30 10:50:26

 KARTA PRACY 5.7. DOSTĘP DO INFORMACJI PUBLICZNEJ

ZADANIE 1.
Rozstrzygnij, czy przyznanie każdemu, a nie tylko polskim obywatelom, prawa do dostępu do informacji pu-
blicznej jest zgodne z art. 61 Konstytucji RP. Swoje zdanie uzasadnij.
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej
Art. 2.1. Każdemu przysługuje, z zastrzeżeniem art. 5, prawo dostępu do informacji publicznej, zwane dalej
„prawem do informacji publicznej”. 2. Od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać
wykazania interesu prawnego lub faktycznego.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku (fragment)
Art. 61.
1. Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób peł-
niących funkcje publiczne. Prawo to obejmuje również uzyskiwanie informacji o działalności organów
samorządu gospodarczego i zawodowego, a także innych osób oraz jednostek organizacyjnych w zakresie,
w jakim wykonują one zadania władzy publicznej i gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem
Skarbu Państwa. (…)
4. Tryb udzielania informacji, o których mowa w ust. 1 i 2, określają ustawy, a w odniesieniu do Sejmu i Se-
natu ich regulaminy.

Rozstrzygnięcie – .........................................................................................................................................................................................

Uzasadnienie – .............................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 2.
Podaj przykład sytuacji, kiedy urząd nie może odesłać obywatela do strony internetowej BIP, odpowiadając na
jego żądanie dotyczące informacji publicznej.
Wyrok WSA z 27 marca 2008 r. w Białymstoku (II SAB/Bk 7/08)
Wskazanie podmiotowi żądającemu udzielenia informacji publicznej strony Biuletynu Informacji Publicznej
jako jej źródła stanowi prawidłowe załatwienie wniosku tylko i wyłącznie w przypadku, gdy informacje tam
zawarte odnoszą się bezpośrednio (wprost) i konkretnie do meritum żądania, bezpośrednio zawierają dane
istotne z punktu widzenia pytającego, a ich uzyskanie nie wymaga przedsięwzięcia dodatkowych czynności
(informacja prosta).
Źródło: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/C1AC518E0C (dostęp: 13.04.2020).

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

Wiedza o społeczeństwie. KARTA PRACY 5.7. DOSTĘP DO INFORMACJI PUBLICZNEJ 29



N7296_BOOK.indb 29 2020-06-30 10:50:26

 ZADANIE 3.
Wyjaśnij, czy działanie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości jest zgodne z ustawą.
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej
Art. 5.
1. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach
o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. (…)
2. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub ta-
jemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne,
mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz
przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.
2a. Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach
o przymusowej restrukturyzacji.
3. Nie można, z zastrzeżeniem ust. 1, 2 i 2a, ograniczać dostępu do informacji o sprawach rozstrzyganych
w postępowaniu przed organami państwa, w szczególności w postępowaniu administracyjnym, karnym
lub cywilnym, ze względu na ochronę interesu strony, jeżeli postępowanie dotyczy władz publicznych lub
innych podmiotów wykonujących zadania publiczne albo osób pełniących funkcje publiczne – w zakresie
tych zadań lub funkcji.
prawo autorskie
część prawa własności intelektualnej zawierająca przepisy wydane z myślą o ochronie interesów twórców
i dotycząca stosunków prawnych związanych z tworzeniem, korzystaniem z utworów i ich ochroną
Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/prawo-autorskie;3872617.html (dostęp: 14.04.2020).

Krzysztof S. zwrócił się do Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości o udostępnienie wniosku o dofinansowanie.

Agencja nie udostępniła wniosku, powołując się na prawa autorskie.
Źródło: Opracowanie własne.

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 4.
Podaj nazwę uprawnienia opisanego w tekście.
Bezpłatna metoda potwierdzania tożsamości obywatela w systemach elektronicznej administracji, działa jak
odręczny podpis. Można dzięki niemu wysyłać przez internet dokumenty i wnioski do różnych urzędów (np.
wnieść podanie, odwołanie, skargę). Potwierdza tożsamość obywatela.
Na podstawie: https://www.gov.pl/web/cyfryzacja (dostęp: 14.04.2020).

..............................................................................................................................................................................................................................

30 Wiedza o społeczeństwie. V. PRAWO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

N7296_BOOK.indb 30 2020-06-30 10:50:26

 KARTA PRACY POWTÓRZENIOWA – DZIAŁ V

ZADANIE 1.
Podaj nazwy kodeksów, których fragmenty zostały zamieszczone poniżej.
1. Art. 8b. § 1. Rzecznik Praw Obywatelskich lub osoba przez niego upoważniona ma prawo wstępu w każ-
dym czasie, bez ograniczeń, do zakładów karnych, aresztów śledczych i innych miejsc, w których przeby-
wają osoby pozbawione wolności, oraz poruszania się po ich terenie, przeglądania dokumentów i żądania
wyjaśnień od administracji tych jednostek, a także do przeprowadzania podczas nieobecności innych osób
rozmów z osobami pozbawionymi wolności oraz badania ich wniosków, skarg i próśb.
2. Art. 10. § 1. Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym
stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowo-
dów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
3. Art. 190. § 1. Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat.

1. ....................................................................................................................................................................................

2. ....................................................................................................................................................................................

3. ....................................................................................................................................................................................

ZADANIE 2.
Rozstrzygnij, które informacje dotyczące sądów administracyjnych w Polsce są prawdziwe, a które – fałszywe.
Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F – jeśli jest fałszywa.

1. W Rzeczypospolitej Polskiej funkcjonuje 16 wojewódzkich sądów administracyjnych. P F

Pozew do wojewódzkiego sądu administracyjnego można wnieść po wyczerpaniu

2. P F
środków zaskarżenia.

Skarga kasacyjna jest składana do Naczelnego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem

3. P F
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

ZADANIE 3.
Wyjaśnij, czy opisana w tekście umowa cywilnoprawna może być sporządzona przez strony samodzielnie bez
udziału notariusza.
Anna M. postanowiła sprzedać swoje mieszkanie. Zamieściła ogłoszenie w prasie, a po miesiącu podpisała
umowę przedwstępną z Maciejem J.
Źródło: Opracowanie własne.

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

Wiedza o społeczeństwie. KARTA PRACY POWTÓRZENIOWA – DZIAŁ V 31



N7296_BOOK.indb 31 2020-06-30 10:50:26

 ZADANIE 4.
Przeanalizuj poniższy wykres i odpowiedz na pytania.

Wskaźnik zmienności prawa w krajach UE w latach 2012-2014

(państwo o najbardziej stabilnym prawie = 1)

40

20

0
Polska

Grecja
Hiszpania

Dania
Słowacja
Finlandia
Rumunia
Luksemburg
Holandia

Cypr

Austria
Niemcy

Belgia
Szwecja
Włochy

Francja
Wielka Brytania
Irlandia
Słowenia
Węgry
Łotwa

Czechy
Chorwacja
Bułgaria
Estonia
Litwa
Portugalia
Malta
Źródło: http://barometrprawa.pl/#wykresy.

ZADANIE 4.1.
Jaki jest wskaźnik zmienności prawa w Polsce względem państw tzw. starej Unii i z czego to wynika?

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 4.2.
Czy duża dynamika zmienności prawa może być uznana za zjawisko pozytywne, czy negatywne? Uzasadnij
odpowiedź.

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

ZADANIE 5.
Wypisz wszystkie podmioty, którym przysługuje w Polsce inicjatywa ustawodawcza.

..............................................................................................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................................................................................

32 Wiedza o społeczeństwie. V. PRAWO W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

N7296_BOOK.indb 32 2020-06-30 10:50:26