ĐỀ CƯƠNG ĐỊA LÍ

BÀI 7
1. Bản đồ chính trị châu Á(Học qua)
- Hiện nay, châu Á có 49 quốc gia và vùng lãnh thổ với nhiều thể chế chính trị khác nhau.
- Trên bản đồ chính trị, châu Á được phân chia thành sáu khu vực.
CÁC KHU VỰC CỦA CHÂU Á
Khu vực Các quốc gia và vùng lãnh thổ
Bắc Á Các vùng Tây Xi-bia, Trung Xi-bia, Đông Xi-bia của Nga
Trung Á Ca-dắc-xtan, U-dơ-bê-ki-xtan, Tát-gi-ki-xtan, Tuốc-mê-ni-
xtan, Cư-rơ-gư-xtan
Tây Á A-rập Xê-út, I-rắc, Ca-ta, Các Tiểu vương quốc A-rập Thống
nhất (UAE), Ba-ranh, Cô-oét, Ô-man, Y-ê-men, Xi-ri, Li-băng,
Gioóc-đa-ni, Pa-le-xtin, I-xra-en, Thổ Nhĩ Kỳ,
Ác-mê-ni-a, A-déc-bai-gian, Gru-di-a
Nam Á Ấn Độ, Pa-ki-xtan, Áp-ga-ni-xtan, Nê-pan, Bu-tan,
Băng-la-đét,Xri Lan-ca, Man-đi-vơ, I-ran
Đông Á Mông Cổ, Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Triều Tiên,
Hàn Quốc,Nhật Bản
ĐNÁ Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia, Thái Lan, Ma-lai-xi-a,
Xin-ga-po, Mi-an-ma,In-đô-nê-xi-a, Phi-lip-pin, Bru-nây.
Đông Timo

- Trình độ phát triển của các nước ở châu Á rất khác nhau, nhưng phần nhiều là các nước
đang phát triển. Tình hình phát triển kinh tế – xã hội của châu Á trong những năm qua có
nhiều chuyển biến tích cực.

2. Các khu vực thuộc châu Á

a) Khu vực Bắc Á
- Khu vực Bắc Á bao gồm toàn bộ vùng Xi-bia của Nga, với ba bộ phận: đồng bằng Tây Xi-bia,
cao nguyên Trung Xi-bia và miền núi Đông Xi-bia. Đây là khu vực có khí hậu lạnh giả khắc
nghiệt, mang tính chất lục địa sâu sắc. Tài nguyên khoáng sản tương đối phong phú, một số
loại có trữ lượng lớn như dầu mỏ, than đá, kim cương, vàng, đồng, thiếc,...
- Mạng lưới sông ở Bắc Á khá dày. Ở đây có nhiều sông lớn như: Ô-bi, l-ê-nit-xây. Lê-na,...
Các sông này đều có nguồn thuỷ năng rất lớn.
- Rừng bao phủ trên một diện tích rất rộng, chủ yếu là rừng lá kim, được bảo tồn tương đối
tốt.
* Nêu thêm thuận lợi + khó khăn + biện pháp
b) Khu vực Trung Á
Trung Á là khu vực duy nhất của châu Á không tiếp giáp với đại dương. Diện tích khu vực
rộng hơn 4 triệu km. Nhìn chung, địa hình thấp dần từ đông sang tây phía đông là miền núi
cao Pa-mia, Thiên Sơn và An-tai, phía tây là các cao nguyên và đồng bằng kéo dài tới hồ Ca-
xpi; ở trung tâm là hồ A-ran
Trung Á có nhiều khoảng sản: dầu mỏ, than đá, sắt và nhiều kim loại màu
Trung Á có khí hậu ôn đới lục địa. Lượng mưa rất thấp, chỉ vào khoảng 300 – 400 mm/năm.
Nơi mưa nhiều nhất không quá 600 mm/năm. Hai con sông lớn nhất của khu vực là Xưa Đa-
ri-a và A-mu Đa-ri-a đều đổ vào hồ A-ran
Cảnh quan tự nhiên chủ yếu là thảo nguyên, bản hoang mạc và hoang mạc.
* Nêu thêm thuận lợi + khó khăn + biện pháp

c) Khu vực Tây Á

- Khu vực Tây Nam Á bao gồm bán đảo A-ráp, bán đảo Tiểu Á, đồng bằng Lưỡng Hà, có ranh
giới tự nhiên với châu Âu là dãy Cáp-ca. Địa hình có nhiều núi và sơn nguyên.
- Tây Nam Á chiếm khoảng hơn một nửa trữ lượng dầu mỏ của thế giới. Dầu mỏ phân bố
chủ yếu ở vùng đồng bằng Lưỡng Hà, các đồng bằng của bán đảo A-ráp và vùng vịnh Péc-
xích. Những nước có trữ lượng dầu mỏ lớn nhất là: A-rập Xê-út, Irắc, Cô-oét, Các tiểu vương
quốc A-rập Thống nhất, Ca-ta. Ngoài ra, Tây Nam Á còn có sắt, crôm,...
- Tây Nam Á nằm trong miền khí hậu khô hạn và nóng. Lượng mưa nhìn chung rất thấp, chỉ
khoảng 200 – 300 mm/năm, một số vùng nằm gần Địa Trung Hải có lượng mưa nhiều hơn.
- Sông ngòi kém phát triển, nguồn nước rất hiếm. Nước cho sản xuất và sinh hoạt một phần
lấy từ hai con sông Ti-gro và C-phrát, phần còn lại lấy từ nước ngầm và lọc từ nước biển.
- Do điều kiện khí hậu khô, cảnh quan tự nhiên của Tây Nam Á phần lớn là bản hoang mạc
và hoang mạc.
* Nêu thêm thuận lợi + khó khăn + biện pháp
d) Khu vực Nam Á
- Khu vực Nam Á rộng khoảng 7 triệu km2. Địa hình bao gồm hệ thống núi Hi-ma-lay-a đồ sộ
chạy theo hướng tây bắc – đông nam ở phía bắc; sơn nguyên I-ran ở phía Tây, sơn nguyên
Đề-can tương đối thấp và bằng phẳng ở phía nam đồng bằng Án – Hằng được bồi tụ bởi
phù sa sông Ấn và sông Hằng ở giữa.
- Đại bộ phận Nam Á nằm trong kiểu khí hậu nhiệt đới gió mùa. Mùa đông có gió mùa đông
bắc, thời tiết hơi lạnh và khô. Mùa hạ có gió mùa tây nam nóng và ầm từ Ấn Độ Dương thổi
vào gây mưa. Đặc biệt, sườn phía nam của Hi-ma-lay-a mưa rất nhiều, lũ lụt xảy ra hằng
năm.Phía tây bắc Ấn Độ và sơn nguyên I-ran có khí hậu khô hạn.
- Trên các vùng núi, khí hậu có sự thay đổi theo độ cao. Càng lên cao nhiệt độ càng giảm. Từ
độ cao 4 500 m trở lên là băng tuyết vĩnh cửu.
- Nam Á có nhiều hệ thống sông lớn như: sông Án, sông Hằng, sông Bra-ma-pút. Các con
sông này bồi đắp nên vùng đồng bằng màu mỡ, sản xuất nhiều sản phẩm cho sản lượng lớn
như bông, chè, lúa gạo, cây ăn quả nhiệt đới,....
- Thảm thực vật chủ yếu của Nam Á là rừng nhiệt đới gió mùa và xa van.
* Nêu thêm thuận lợi + khó khăn + biện pháp
e) Khu vực Đông Á
- Khu vực Đông Á rộng khoảng 11,5 triệu km?, bao gồm phần đất liền và phần hải đảo.
- Phần đất liền chiếm hơn 96% diện tích, địa hình hết sức đa dạng: phía tây có nhiều hệ
thống núi và sơn nguyên cao, các bồn địa rộng lớn; phía đông có nhiều núi trung bình, núi
thấp và đồng bằng rộng.
- Phần hải đảo có địa hình phần lớn là đồi núi. Đây là nơi có nhiều núi lửa, thường xuyên có
động đất, sóng thần.
- Các khoáng sản chính là: than đá, dầu mỏ, sắt, thiếc, đồng, man-gan,...
- Phần hải đảo và phía đông phần đất liền có khí hậu gió mùa, trong một năm có hai mùa
gió khác nhau. Mùa đông có gió tây bắc, khô
và lạnh. Mùa hạ có gió đông nam, nóng và ầm, thường chịu ảnh hưởng của bão. Những nơi
rừng bao phủ có hệ động vật đa dạng.
nhiều loài đặc hữu.
- Phía tây phần đất liền (gồm lãnh thổ Mông Cổ và tây Trung Quốc), do nằm sâu trong nội
địa nên quanh năm khô hạn. Ở đây phát triển
cảnh quan thảo nguyên, bán hoang mạc và hoang mạc.
- Đông Á có một số sông lớn như Trường Giang, Hoàng Hà, có giá trị về nhiều mặt.Tuy
nhiên, do nằm trong vùng khí hậu gió mùa nên về mùa mưa sông hay gây ra ngập lụt.
* Nêu thêm thuận lợi + khó khăn + biện pháp
g)Khu vực Đông Nam Á
- Khu vực Đông Nam Á rộng khoảng 4,5 triệu km2, gồm hai phần: phần đất liền mang tên
bán đảo Trung An và phần hải đảo được gọi là quần đảo Mã Lai.
- Địa hình: Phần đất liền có các dải núi cao trung bình hướng bắc – nam và tây bắc – đông
nam, xen kẽ là các thung lũng sông cắt xẻ sâu, làm cho địa hình bị chia cắt mạnh. Đồng bằng
phù sa tập trung ở ven biển và hạ lưu sông.
- Phần hải đảo có nhiều đồi núi, ít đồng bằng. Đây là khu vực có nhiều núi lửa,động đất,
sóng thần.
- Khí hậu: Phần đất liền có khí hậu nhiệt đới gió mùa. Vào mùa hạ có gió tây nam nóng, ẩm
gây mưa nhiều. Vào mùa đông có gió đông bắc khô, lạnh.
- Phần hải đảo có khí hậu xích đạo quanh năm nóng ẩm, mưa nhiều. Đông Nam Á là khu vực
chịu nhiều ảnh hưởng của các cơn bão nhiệt đới gây thiệt hại lớn về người và tài sản.
- Mạng lưới sông ở Đông Nam Á tương đối dày. Các sông chính là: Mê Công, Mê Nam, I-ra-
oa-đi, sông Hồng,...
- Rừng ở Đông Nam Á chủ yếu là rừng mưa nhiệt đới với thành phần loài hết sức phong
phú. Những nước còn nhiều rừng là:
Ma-lai-xi-a, In-đô-nê-xi-a, Mian-ma, Lào.
- Các khoảng sản quan trọng là: dầu mỏ, khí tự
nhiên, than đá, sắt thiếc, đồng....
* Nêu thêm thuận lợi + khó khăn + biện pháp