27.

02
Biochemia -bada molekularne podstawy życia
• biochemia statynne - struktura i właściwości związków
• biochemie dynamiczne - metabolizm, reakcje, przemiany
(katabolizm-anabolizm)
Organizm składa się z
- woda 601.
- sole nieorganiane
mr.owzpuysnzcyz~alnewnebijt.fi,.

- białka 161.
- trójglicerydy (tłuszcz) 13%
- lipidy błonowe 2,51.
- węglowodany 1,51.
- kwasy nukleinowe 0,21.

Węglowodany Corky, sacharydy)

• funkImateriał zapasowy i paliwo energetycline

- szkielet strukturalny RNA i DNA
- elementy strukturalne ścian komórkowych
i tkanki łącznej
• podział
a) ze względu na wielkość cząsteczek
- monosacharydy i ich pochodne
- oligosacharydy
- polisacharydy
1) ze względu na grupę funkcyjną
- aldozy - grupa aldehydowa

'ci"

- ketozy - grupa ketonowa

I
9=0

c) ze względu na liczbę atomów KwEęTgOlZaY w cząsteczce

ALDOZY
triozy
tetrozy 3 "C tetrulozy

pentozy 54.I {
pentulozy
heksozy 6 ✗ C heksu! za
- OZA
Triozy i tetrulozy nie są właściwymi monosacharydami,

bo ich cząsteczki nie tworzą form cyklicznych, ale ze względu na

ich ścisłe podobieństwo z łańcuchowymi odmianami monosacharydów,
wymienia się je obok nich.

Cuhn .proste twory Z szeregi konfiguracyjne D: L

Przynależność do danego szeregu zależy od konfiguracji
grupy-OH i -It przy ostatnim asymetrycznym atomie węgla
tj. C4 dhe pentoz i CJ dhe heksoz
węgiel zawsze jest N wartościowy (w monosacharydach?)

Węgiel asymetryczny - węgiel który posiada 4 wine podstawniki

Formy D: L są izomerami optycznymi zwanymi enancjomeranii

czyli. lustrzanymi odbiciami .

Cukier należy do szeregu D kiedy grupa -OH przy ostatnim

asymetrycznym węglu jest po stronie prawej, a do szeregu
< gdy jest po lewej

D- glukoza L-Glukoza

h C" -c"

I I
H - C - OH HO-C-H

HO-CI,- H H-|CI-OH

I
H-C - OH HO-

H H HO-,- H
| -O

H - C-OH H-C-OH

Cechą charakterystyczną cukrów prostych jest obecność węgli asymetrycznych.

Od ich liczby zależy liczba odmian optycznych tzw. stereoizomerów, gdyż reguła
La Bel-van't Hoffla mówi że przy „n' asymetrycznych węglach istnieje
z" odmian stereoizomerów.

WAŻNE CUKRY
D- ryboza D- glukoza

¼, 4,40
I I
H-C OH H-g-OH
c- OH HO- - H D- fruktoza
H-C-OH H - OH
CHOH 11 - OH H- -OH
I
C
D- mannoza D- galaktoza HO C-H

Hy,O Hypo H C-OH

I
H-C - OH
HO-G-H C- OH I
CHOH
HO-G-H AO-, -H
H-f-OH HO-G-H
H-C-OH H-, -OH
I
CHOH OH

Zdolność tworzenia form cyklicznych (pierścieniowych) w środowisku

obojętnym lub słabokwaśnym.
Podczas cyklizacji powstaje węgiel asymetryczny przy C1 w aldozach i C2 w ketozach

Cukry mogą cyklizować w formy:

- piranozowe (pochodne piranu) - furanozowe (pochodne furanu)

W przypadku aldoz mostek tlenowy (wiązanie półcetalowe) tworzy się

pomiędzy C1 - CJ (piranoze)
C1 - C4 (furanoza)
w przypadku ketoz C2 - CG (piramore)
C2 - [5 (furanoze)

Formy furanozowe tworzą: ryboza, fruktoza

piranozowe: glukoza, mannowe, galaktoza

Nowo powstały węgiel asymetryczny nosi nazwę anomerycznego, a zachodzące

zjawisko nazywa się anomerią. Utworzenie nowego węgla asymetrycznego
daje możliwość różnego ułożenia podstawników przy tym węglu (nowo powstałej
grupy -OH i -H w przypadku aldoz i grup -CH, OH i -OH w przypadku ketoz)
Powstaje anomer α lub β
Anomer α - wówczas gdy nowopowstała grupa-OH przy węglu asymetrycznym
jest w pozycji cis (po tej samej stronie) w stosunku do grupy -OH
przy ostatnim węglu asymetrycznym, jeżeli jest w pozycji trans to anomer p
Anomery -cukry różniące się konfiguracją podstawników tylko przy węglu anomerycznym

D- glukoza L- D- glukopiranoza
-
'c'
t 4,0"
EHH
H ,,-OH H-f-OH
HO-EH HO- C → H

I OH
H-Ę-OH H-C-OH OH a
I I
] 2

H -Ę-0 H H- OH

CH,OH 7¥!, CHOH

p-D-glukopiranoza
Oy-H

I CH,OH
H- C- OH

I 011
HO-C-

OH
H-I-OH OH

H- H OH
I

CH, OH

D- fruktoza L-D - fruktofurarioza

ICH,OH CHOH OH
I
2C =D C
I
ĆHOH ĆĄOH
HO-,C-H HO-C-H s
I → I
OH OH
H-f-OH H-CI OH
I

,C- OH H-C
OH II

CHOH CHIH

p-D-fruktofuranoza

ĆHOH OH

s z

OH CHOH
1

OH II

D-ryboza p-D-rybofuranoza

%
OH
- 20A
C- OH

-
Ć-OH
t
H-C-OH
OH
CHOI OH

D-mannoza

A. c"
CHOH

HOĘ - H

HO-G-H OH at
OH
1 OH

H-G-OH

H-Y -OH

CHOH

Epimeria - epimery to monosacharydy o budowie zasadniczo jednakowej, różniącej się

położeniem podstawników przy węglu sąsiadującym z węglem karbonylowymi / przy jednym
węglu asymetrycznym np. (glukoza, mannoza, fruktoza}

węgiel karbonylowy-
węgiel w grupie aldehydowej
lub ketonowej

POCHODNE CUKRÓW PROSTYCH

1. Estry fosforanowe - mają przyłączoną resztę fosforanową PO}- do C1 lub (6

lub i do C1 i do (66 np. glukow- 6-fosforan

Ó P"= O

CH,

OH
OH OH

OH

OH

HO--'Ro

I O-P

woda OH
o

glukozo -1,6- bifosforan

O-

O-P -O-

CHz

OH
OH
sÓ

OH Ó
O

2. Amino cukry- do culerni przyłączona jest grupa aminowa -NH, w pozycji C2

w miejsce grupy-OH (zamiast niej).Bardzo często grupa -NH,
jest N-acetylowana tzn. że w grupie aminowej zamiast jednego
wodoru jest przyłączona grupa - COCH,. Najczęściej występujące
aminokwasy to:

- glukozamina - galaktozoamina

CHIA O
OH OH
-
H
OH H
OH
OH OH

- NHz
NHz

3. Kwasy cukrowe
• jednokarboksylowe: aldonowe - powstają przez utlenienie w cząsteczce
aldozy grupy aldehydowej przy CI (np. glukonowy)

OLIGOSACHARYDY - 2.3 lub więcej (do 10) akrów prostych powiązanych

wiązanianci o- glikozydowymi

- sacharoza = p-D- fruktofunenore + L-D- glukopinenoze (cz - Ci)

- maltoza = L-D-glukopiranoze + α - D - glukopiramore (C1 - C4')
- laktoze = p-D - galaktopiranoze + L-D- glukopiranoze (C1 - ch')

Właściwości dwucukrów zależą od sposobu połączenia kokosacharydów

1) jeżeli te dwa akry proste wytrzoną wiązanie glikozydowe
między węglami anomerycznymi - nie mają właściwości redukujących
nie tworzą osazonów i nie wykazują mutarotacji, gdyż ich grupy
aldehydowe lub ketonowe są zablokowane np. sacharoza
CHOH
CHOH
-
H
I H
-
+

OH
HO OH OH -
HO

OH
- H2O
A
A OH

(Holt OH
(Holt

OH
HOH HOH
OH

OH OH H

2) jeżeli 2 Cukry proste utworzą wiązanie O-glikozydowe przy whiale

tylko jednego hydroksylu (gr. OH) półacetylowego to drugi zostaje wolny
i takie dwa akty wykazuje właściwości redukujące i wykazuje
mutantacje (np. maltoza, laktoza)

(Holt CHOH

maltoza
OH OH
to OH

+ OH H
OH

HUH

UH
CHZOH OH

HO H OH

laktoza
OH t

+
OH

Mutantacje - zmiana skręcalności właściwej witwom mhm

spowodowana przechodzeniem formy L w p aż do ustalenia

się między nimi pewnego stanu równowagi. jest ona dowodem

istm. 'a pierścieniowej budowy cukrów a także w stępowania
modżby znikomej ilości odmiany łańcuchowej, bez której
niemożliwe byłaby przemiana formy L w p i odwrotnie

POLISACHARYDY (wichochy) - długie liniowe lub rozgałęzione

? łańcuchy monosacharydów powiązane glikozydowo
• Homopolisacharydy
a) glukany: -amylaza

6) galaktany

Rozgałęzione:
- glukany : amylopektyna -składnik skrobi (<-1-4, <-1-6)
glikogen (2-1-4 , 2- 1-6)-więcej rozgałęzień niż w amylopektywie

- galaktyny

- furaktany

• Heteropolisacharydy

• Mukopolisacharydy -wzharky zawzajace kwasy glukononowe

lub galakturonowe + aminowly najczęściej N -acetylowane

" " "ciowo zestryafikowane resztani kwasu siarkowego:

-heparyn
- kwasy hialuronowe
- kwasy chondroitynosiarkowe
- substancje grupowe krwi