Trường Đại học Điện lực

Công nghệ trong lưới điện thông minh

KHÁI NIỆM CHUNG

GVHD: TS. Nguyễn Trường Giang

Khoa: Kỹ Thuật Điện

Email: giangnt@epu.edu.vn
 000335
• Tổng quan về lưới điện thông minh SG
– Khái niệm cơ bản lưới điện thông minh
– Mô hình SGAM
– Chức năng của SG
– Đặc điểm và Lợi ích của SG
– Thách thức đối với SG

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 1

 000335
• SCADA trong lưới điện thông minh SG
– Giới thiệu chung về SCADA
– Hạ tầng Hệ thống truyền tin của SCADA
– Hệ thống truyền tin của SCADA
– Ứng dụng

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 2

 000335
• An ninh mạng trong SG
– Khái niệm chung
– Giải pháp

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 3

 GIỚI THIỆU
• Hệ thống điện

VẬN CHUYỂN
(LƯỚI ĐIỆN)
SẢN XUẤT
(NGUỒN)

TIÊU THỤ
(HỘ TIÊU THỤ)

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 4

 HỆ THỐNG ĐIỆN TRUYỀN THỐNG

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 5

 HỆ THỐNG ĐIỆN TRUYỀN THỐNG

• NGUỒN
– Thuỷ điện
– Nhiệt điện
• Than
• Dầu
• Khí
• Hạt nhân

Ô nhiễm & Cạn kiệt

Xa Trung tâm Phụ tải

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 6

 NMĐ CHẠY NHIÊN LIỆU HOÁ
THẠCH
Than
Coal •38,4%
Khí
Gas/LNG •23,2%
Dầu
Oil •3,7%
Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 7
 NHÀ MÁY CHẠY NHIÊN LIỆU HOÁ
THẠCH

VD: 1 NMNĐ than nâu siêu quá độ 1500 MW vận hành 50% công suất
đặt thì mức phát thải CO2 tính toán:
= 1500MW x 0.5 x 100/40 x 101000kg/TJ x 1year
= 1500MJ/s x 0.5 x 2.5 x 0.101 kg/MJ x 365x24x60x60s
= 1.5x103 x 5x10-1 x 2.5 x 1.01x10-1 x 3.1536x107 kg
= 59.7 x103-1-1+7 kg
= 5.97 Mt

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 8

• Phát thải CO2 tại Việt Nam

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 9

 HỆ THỐNG ĐIỆN TRUYỀN THỐNG

ØNGUỒN:

NHIÊN LIỆU HOÁ THẠCH

XA CẠN KIỆT Ô NHIỄM

Trung tâm phụ tải
ƯU ĐIỂM:
GẦN PHỤ TẢI, THÂN THIỆN MÔI
TRƯỜNG, TIỀM NĂNG,…

TỒN TẠI:
DG (NLTT) TÍNH ĐỘNG VỀ KỸ THUẬT

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 10

 HỆ THỐNG ĐIỆN TRUYỀN THỐNG

• NGUỒN ĐIỆN
ØTruyền thống:
vNhiên liệu hoá thạch
vĐặc điểm: Lớn; Xa trung tâm phụ tải; Ô
nhiễm….
ØMới:
vNguồn phân tán à Năng lượng tái tạo (NLTT)
vĐặc điểm: Nhỏ; Gần phụ tải; Đa dạng; Tiềm
năng…
ØCông nghệ Tích trữ năng lượng

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 11

 HỆ THỐNG ĐIỆN TRUYỀN THỐNG

• LƯỚI ĐIỆN
– Truyền tải
– Phân phối

NGUY CƠ VỀ
SỰ CỐ MẤT ĐIỆN TRÊN DIỆN RỘNG

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 12

 HỆ THỐNG ĐIỆN HIỆN ĐẠI

• SẢN XUẤT (NGUỒN):

– Giảm phụ thuộc vào nguồn năng lượng hoá
thạch;
– Nguồn phân tán DER;
– Năng lượng tái tạo
– (Công nghệ) Tích trữ năng lượng
• VẬN CHUYỂN (LƯỚI):
– Giảm khai thác truyền tải
– Tăng cường khai thác phân phối

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 13

 HỆ THỐNG ĐIỆN HIỆN ĐẠI
IPP PHÁT ĐIỆN
Đốt than

Hạt nhân Thủy điện HTĐ

đ/dây liên lạc khác
TRUYỀN TẢI
IPP

HV/MV
HV/MV PHÂN PHỐI Công nghiệp
Tải Công
nghiệp
MV/LV

MV/LV Gia đình

Tòa nhà

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 14

 HỆ THỐNG ĐIỆN HIỆN ĐẠI

• TIÊU THỤ (HỘ TIÊU THỤ):

– Tăng lựa chọn cho khách hàng
• THÀNH TỰU VỀ CÔNG NGHỆ:
– Truyền thông-thông tin (BigData, IoT, AI …)
– Điện tử công suất (FACTS, HVDC…)
– PMU/WAMS…
– Khác

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 15

 Digital Substation

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 16

 Smart Grid- KHÁI NIỆM
ØNhiều khái niệm khác nhau;
ØĐối tượng:
üQuốc gia
üHiệp hội nghề
üTổ chức nghiên cứu
üHãng
üHọc giả

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 17

 Smart Grid

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 18

 Smart Grid
• DOE:
– “The smart grid is the electricity delivery system,
from point of generation to point of consumption,
integrated with communications and information
technology for enhanced grid operations, customer
services, and environmental benefits.”
– “A smart grid is self-healing, enables active
participation of consumers, operate resiliently
against attack and natural disasters, accommodate
all generation and storage options, enable
introduction of new products, services and markets,
optimize asset utilization and operate efficiently,
provide power quality for the digital economy.”

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 19

 Smart Grid – NIST/DOE
• Smart Grid (Intelligent • LĐTM []: hệ thống
Grid) []: is the electricity phân phối điện (từ nơi
delivery system, from point sản xuất tới nơi tiêu
of generation to point of thụ) tích hợp công
consumption, integrated nghệ truyền thông –
with communications and thông tin nhằm nâng
information technology for cao hiệu quả vận hành
enhanced grid operations, lưới điện, chất lượng
customer services, and dịch vụ khách hàng,
environmental benefits và các lợi ích về môi
trường.

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 20

 Smart Grid - EARPA
• Smart Grid [2] concerns • LĐTM [2]: là lưới
an electricity network điện có thể TÍCH
that can intelligently HỢP THÔNG MINH
các hành động của tất
integrate the actions of cả các thành phần kết
all users connected to it nối vào lưới (nhà máy
- generators, consumers điện, khách hàng sử
and those that do both - dụng điện hoặc những
in order to efficiently đơn vị làm cả hai vai
deliver sustainable, trò này) nhằm CUNG
economic and secure CẤP (điện) HIỆU
electricity supplies QUẢ (kinh tế, bền
vững và đảm bảo)
Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 21
 Smart Grid – Đức
• Thuật ngữ “Smart Grid” (Hệ thống cung cấp
năng lượng thông minh) bao gồm
– Mạng và hệ thống điều khiển các tổ máy phát điện
thông minh, các hệ thống tích trữ năng lượng, và
phụ tải; và
– Các thiết bị vận hành mạng trong các mạng điện
(truyền tải và phân phối) nhờ các công nghệ truyền
thông-thông tin ICT (Information-Communication
Technologies).
ØMục tiêu nhằm đảm bảo cung cấp điện bền vững và
thân thiện môi trường bằng cách vận hành hệ thống
an toàn, tin cậy, minh bạch, hiệu quả và kinh tế.

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 22

 Smart Grid - CEA
A smart grid is an electrical grid which • LĐTM: là lưới điện sử dụng
use information and communication CÔNG NGHỆ TRUYỀN
technologies (ICT) in order to THÔNG-THÔNG TIN ICT
- Improve the operation security, in nhằm:
particular, to avoid blackouts – Nâng cao ĐTC vận hành
- Facilitate to integrate renewable energy – Hỗ trợ tích hợp RES
(RES) into grids and new energy uses (ex:
electrical vehicle) – Tối ưu hoá trào lưu công suất và
sản xuất có DG, giảm nguồn hoá
- Optimize power flow and production thạch
with distributed generation (DG), reduce
energies from fossil combustion – Cho phép giảm phụ tải đỉnh, hài
hoà tính không liên tục của RES
- Permit to reduce peak load, to smooth
RES intermittency – Tăng tính hiệu quả (kinh tế,
giảm tổn thất)
- Increase energy efficiency (economic,
lost reduction) – Thân thiện môi trường
- Respect environment conditions – Tự xử lý và bảo dưỡng
- Self-healing and maintenance – Tạo cơ hội cho các đối tượng mới
(đơn vị điều hành, dịch vụ, thị
- Create opportunities for new operators, trường…)
services, markets, etc

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 23

 Smart Grid - IEC
• Smart Grid (Intelligent • LĐTM [1]: KHAI
Grid) [1]: electric power THÁC các công nghệ
system that utilizes truyền thông-thông
information exchange tin và điều khiển, tính
and control technologies,
distributed computing toán rời rạc, các cảm
and associated sensors biến, cơ cấu chấp
and actuators, for hành nhằm:
purposes such as: • KẾT HỢP/TÍCH HỢP
• to integrate the behaviour các hành vi những đối
and actions of the network tượng khai thác lưới
users and other stakeholders, (sở hữu và khách hàng)
• to efficiently deliver • Cung cấp điện hiệu quả
sustainable, economic and (TIN CẬY, KINH TẾ,
secure electricity supplies và BỀN VỮNG)

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 24

 Smart Grid - IEEE
• LĐTM là Hệ thống điện thế hệ tiếp theo mà
có đặc trưng bởi việc tăng cường khai thác
công nghệ truyền thông-thông tin ICT trong
sản xuất, phân phối, và tiêu thụ điện năng.

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 25

 Smart Grid - ABB
• LĐTM là Hệ thống điện tiên tiến: quản lý nhu
cầu điện một cách Bền vững, Tin cậy và Kinh
tế dựa trên hạ tầng hiện đại và theo hướng hỗ
trợ tích hợp/kết hợp mọi thành phần liên quan.
• Đặc trưng
ØTính thích ứng
ØTính dự báo
ØTính tích hợp
ØTính tương tác
ØTính tối ưu hoá
ØTính an ninh
Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 26
 Smart Grid - SIEMENS
• LĐTM được ví là bức tranh lớn về phân
phối năng lượng (điện) hiệu quả hơn, tiêu
thụ thông minh hơn (có thông tin) và giảm
tác động môi trường.
ØLĐTM không chỉ đơn thuần là các thiết bị đo
thông minh.

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 27

 Smart Grid - Researchers
• any combination of • LĐTM: việc KẾT HỢP
enabling technologies, các công nghệ, phần
hardware, software, or cứng, phần mềm, hoặc
practices that thực tiễn nhằm tạo hạ
collectively make the tầng phân phối (hay
delivery infrastructure lưới) trở nên tin cậy
(or the grid) more hơn, thích ứng tốt hơn,
reliable, more an ninh hơn, phù hợp
versatile, more secure, hơn, khả năng đàn
more accommodating, hồi/khôi phục tốt hơn,
more resilient, and và sau cùng là hữu ích
ultimately more useful hơn đối với khách
to consumers hàng/hộ tiêu thụ
Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 28
 Smart Grid- EPU.EEF
• Đây là Khái niệm về Lưới điện hiện đại trong
tương lai để giải quyết các vấn đề có tính Thách
thức của Lưới điện hiện hành trên cả 3 phương
diện SẢN XUẤT (NGUỒN ĐIỆN) – VẬN
CHUYỂN (LƯỚI ĐIỆN) – TIÊU THỤ
(KHÁCH HÀNG) nhằm xây dựng Hệ thống
điện: An toàn hơn, Tin cậy hơn, Hiệu quả hơn,
và Bền vững.

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 29

 Bài tập
• Xét trên trên phương diện tổ chức (sản
xuất), HTĐ được tổ chức thành mấy khâu?
• Hình thức chủ yếu ở khâu sản xuất điện của
HTĐ truyền thống ?
• Ưu điểm và tồn tại của DG?
• Công nghệ tích trữ năng lượng ở HTĐ
truyền thống?
• Đặc điểm về hình thức truyền tin chủ yếu ở
HTĐ truyền thống?
Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 30
 Bài tập
• Khái niệm về LĐTM:
– Quan điểm quốc gia?
– Quan điểm tổ chức, hiệp hội nghề, nghiên cứu?
– Quan điểm các hãng?
– Quan điểm cá nhân/học giả?

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 31

 Bài tập
• Xét trên trên phương diện tổ chức (sản
xuất), HTĐ được tổ chức thành:
o 2 khâu
o 3 khâu
o 4 khâu
o 6 khâu

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 32

 Bài tập
• Hình thức chủ yếu ở khâu sản xuất điện của
HTĐ truyền thống:
o Phát điện tập trung
o Phát điện phân tán
o Phát điện tập trung và phát điện phân tán
o Thuỷ điện và Nhiệt điện

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 33

 Bài tập
• “Hệ thống phân phối điện (từ nơi sản xuất tới
nơi tiêu thụ) tích hợp/kết hợp công nghệ truyền
thông – thông tin nhằm nâng cao hiệu quả vận
hành lưới điện, chất lượng dịch vụ khách hàng,
và các lợi ích về môi trường” là khái niệm
LĐTM được đề xuất bởi:
o NIST
o CEA
o IEC
o IEEE
o EARPA

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 34

 Bài tập
• Khái niệm về LĐTM được EU đề xuất là:
o hệ thống phân phối điện (từ nơi sản xuất tới nơi tiêu thụ) tích hợp/kết hợp
công nghệ truyền thông – thông tin nhằm nâng cao hiệu quả vận hành lưới
điện, chất lượng dịch vụ khách hàng, và các lợi ích về môi trường
o lưới điện sử dụng công nghệ ICT nhằm: i) Nâng cao ĐTC vận hành, ii) Hỗ
trợ tích hợp RES, iii) Tối ưu hoá trào lưu công suất và sản xuất có DG,
giảm nguồn hoá thạch, iv) Cho phép giảm phụ tải đỉnh, hài hoà tính không
liên tục của RES, v) Tăng tính hiệu quả (kinh tế, giảm tổn thất), vi) Thân
thiện môi trường, vii) Tự xử lý và bảo dưỡng, và viii) Tạo cơ hội cho các
đối tượng mới (đơn vị điều hành, dịch vụ, thị trường…)
o bức tranh lớn về phân phối năng lượng (điện) hiệu quả hơn, tiêu thụ thông
minh hơn (có thông tin) và giảm tác động môi trường
o việc kết hợp các công nghệ, phần cứng, phần mềm, hoặc thực tiễn nhằm
tạo hạ thầng phân phối (hay lưới) trở lên tin cậy hơn, thích ứng tốt hơn, an
ninh hơn, phù hợp hơn, khả năng đàn hồi/khôi phục tốt hơn, và sau cùng
là hữu ích hơn đối với khách hàng/hộ tiêu thụ.
o lưới điện có thể tích hợp các hành động thông minh của tất cả các thành
phần kết nối vào lưới bao gồm nhà máy điện, khách hàng sử dụng điện
hoặc những đơn vị làm cả hai vai trò này, nhằm nâng cao tính kinh tế, bền
vững và đảm bảo cung cấp điện

Khoa: Kỹ thuật Điện GVHD: Nguyễn Trường Giang 24 August 2021 35