10/22/2021

Dẫn nhập
• Để đơn giản ta bắt đầu TN với MH QHTG cấp 1. Tuy
nhiên, khi kiểm định MH PTHQ tuyến tính không tương
thích với thực nghiệm thì việc sử dụng QHTG cấp 1 không
hiệu quả.
QUY HOẠCH CẤP 2 • Nguyên nhân là do miền lân cận điểm cực trị là miền
dừng, miền phi tuyến => dùng đa thức bậc 2 để mô tả
miền cực trị => Qui hoạch cấp 2
• Để mô tả MH đa thức bậc 2 thì các yếu tố tn phải có ít
TS. Dương Hữu Huy nhất 3 mức độ (3k) => số thí nghiệm rất lớn khi số yếu tố
k tăng lên. VD: k = 2 => N = 32= 9; k = 4 => N = 34 = 81 tn
• Để giảm số thí nghiệm ta dùng qui hoạch tâm hỗn hợp
(central composite design – CCD) do Box-Wilson đề xuất

Qui hoạch bậc 2 với 3 mức độ Qui hoạch tâm hỗn hợp - CCD
• Central Composite Design – CCD
• Khi k = 2 => N = 32 = 9
• Do Box-Wilson đề xuất
• Khi k = 2 => N = 2k + 2k + no = 4 + 4 +1 = 9
Điểm sao

• Khi k = 3 => N = 33= 27 2k 2k + no

CCD
 10/22/2021

• Trong CCD mỗi yếu tố có 5 mức

Qui hoạch tâm hỗn hợp - CCD 1. 2 mức sao * trên và dưới
2. 2 mức đỉnh thấp và cao
• Khi k = 3 => N= 2k + 2k + no = 8 + 6 + 1 = 15 3. 1 mức tâm
• Theo thứ tự, QH cấp 1 (2k) thực hiện và phân
tích trước => MH không tương thích =>
• Bổ sung tn điểm sao (2k) và tâm (no). Khoảng
cách từ điểm * đến tâm phương án là cánh tay
đòn α
• QH CCD có thể là QH trực giao, tâm quay hoặc
là trực giao – tâm quay => tùy thuộc vào lựa
chọn cánh tay đòn α và số thí nghiệm tâm no

• Trong QH trực giao thì các hệ số hồi qui của Giá trị cánh tay đòn α và số thí nghiệm tại
PTHQ là độc lập tâm no
• Trong QH tâm quay thì các hệ số hồi qui liên Số yếu tố QH cấp 1 Số tn ở Số điểm Số điểm ở Cánh tay Tổng số
quan phần nào với nhau. Để giảm mức độ liện k 2k đỉnh sao tâm đòn α TN, N
2 22 4 4 5 1.414 13
hệ này thì tăng số thí nghiệm tại tâm => khi no 3 23 8 6 6 1.682 20
đủ lớn thì QH trở thành trực giao-tâm quay 4 24 16 8 7 2.000 31
5 25 32 10 10 2.378 52
• Điều kiện quay: k
  24

• Điều kiện trực giao: no

 10/22/2021

Ma trận TKTN quay bậc 2, 2 yếu tố Ma trận TKTN quay bậc 2, 2 yếu tố
NO Z1 Z2 X1 X2 Y
1 Y1
-1 -1 • Bổ sung các giá trị biến thực Z.
2 -1 1 Y2
3 1 -1 Y3 • PTHQ sẽ có dạng:
4 Y4
1 1 Y= bo + b1x1 + b2x2 +
5 0 0 Y5
6 0 0 Y6 b12x1x2 +
7 0 0 Y7 b11x12 + b22x22
8 0 0 Y8
9 0 0 Y9
10 1.414 0 Y10
11 -1.414 0 Y11
12 0 1.414 Y12
13 0 -1.414 Y13

Ma trận TKTN quay bậc 2, 3 yếu tố Ma trận TKTN quay bậc 2, 3 yếu tố
NO Z1 Z2 Z3 x1 x2 x3 Y
NO Z1 Z2 Z3 x1 x2 x3 Y
1 -1 -1 -1 Y1
15 0 0 0 Y15
2 1 -1 -1 Y2
16 0 0 0 Y16
3 -1 1 -1 Y3
17 0 0 0 Y17
4 1 1 -1 Y4
18 0 0 0 Y18
5 -1 -1 1 Y5
19 0 0 0 Y19
6 1 -1 1 Y6
20 0 0 0 y20
7 -1 1 1 Y7
8 1 1 1 Y8
9 -1.682 0 0 Y9
10 1.682 0 0 Y10
11 0 -1.682 0 Y11
12 0 1.682 0 Y12
13 0 0 -1.682 Y13
14 0 0 1.682 Y14
 10/22/2021

Ma trận TKTN quay bậc 2, 3 yếu tố Công thức tính hệ số hồi qui
N k N
• Bổ sung các giá trị biến thực Z, đặc biệt làm sao xác b 0  a1  y i  a 2  x 2ji y i
định biến thực Z tại điểm sao? i 1 j1 i 1

• VD: Z1 = (100 : 200), biết k = 3 => tính Z tại điểm sao? N

b j  a 3  x ji yi
• PTHQ: i 1
Y= bo + b1x1 + b2x2 + b3x3 + N
b jl  a 4  x ji x li y i
b12x1x2 + b13x1x3 + b23x2x3 + i 1

b123x1x2x3 + N k N N
b jj  a 5  x 2ji yi  a 6   x 2ji y i  a 7  y i
b11x12 + b22x22 + b33x32 i 1 j1 i 1 i 1

Bảng các hệ số a để tính hệ số hồi qui Kiểm định hệ số hồi qui (t-test)
k N no α a1 a2 a3 a4 a5 a6 a7 | bj | • So sánh với ttb = t0.05, df=n-1 ;
2 13 5 1.412 0.2 0.1 0.125 0.25 0.1251 0.0187 0.1 tj  n= số tn lặp tại tâm
3 20 6 1.682 0.1663 0.0568 0.0732 0.125 0.0625 0.0069 0.0568 sbj
4 31 7 2 0.1428 0.0357 0.0417 0.0625 0.0312 0.0037 0.0357
• Nếu tj < ttb => loại hệ số ra
5 52 10 2.378 0.0988 0.0191 0.0231 0.0312 0.0156 0.0015 0.0191 s 2b 0  a 1s 2th hỏi PTHQ
cont.
• Nếu tj > ttb => hệ sô HQ có
s 2b j  a 3s 2th nghĩa
s 2b lj  a 4 s 2th
s 2b jj  ( a 5  a 6 )s 2th
s 2th  ??
 10/22/2021

VÍ DỤ: Lập và kiểm định MH

Kiểm tra sự phù hợp của MH (ANOVA) Công suất, W Nồng độ NaOH, % Nhiệt độ, C Biến mã
NO Z1, Z2 Z3 X1 X2 X3 Y
s2 1 96 3 25 -1 -1 -1 2.16
F  2tt • N= tổng số TN; l= số hệ số có nghĩa; 2 314 3 25 1 -1 -1 2.65
s th 3 96 7 25 -1 1 -1 3.8
n0 = số tn lặp tại tâm 4 314 7 25 1 1 -1 4.7
s 2th  ?? • So sánh F với Ftb 5 96 3 75 -1 -1 1 2.22
• Ftb = F{0.05; df1=N-l-(no-1); df2=no-1} 6 314 3 75 1 -1 1 2.48
Sdu  S th 7 96 7 75 -1 1 1 4.2
s 2tt  • F < Ftb => PTHQ tương thích 8 314 7 75 1 1 1 4.89
f 9 43.528 5 50 -1.682 0 0 3.55

f  N  l  (n 0 1) 10
11
388.338
205
5
1.636
50
50
1.682
0
0
-1.682
0
0
4.5
1.8
N 12 205 8.364 50 0 1.682 0 5.15
Sth   ( y 0u  y 0 ) 2 13 205 5 7.95 0 0 -1.682 2.32
14 205 5 92.05 0 0 1.682 2.56
u 1
15 205 5 50 0 0 0 2.31
N ^ 16 205 5 50 0 0 0 2.08
Sdu   ( y i  y i ) 2 17 205 5 50 0 0 0 2.12
18 205 5 50 0 0 0 2.32
i 1
19 205 5 50 0 0 0 2.36
20 205 5 50 0 0 0 2.12

Ma trận TKTN theo BBD

Qui hoạch Box-Behnken - BBD NO x1 x2 x3 Explain
1 -1 -1 0 TN 2k của 2 yếu
tố x1 và x2
• Yêu cầu: K ≥ 3 và 3 mức độ 2 +1 -1 0
3 -1 +1 0
• Phương pháp hiệu quả đánh 4 +1 +1 0
giá: main effect; interaction 5 -1 0 -1 TN 2k của 2 yếu
tố x1 và x3
effect và quadratic effect 6 +1 0 -1
7 -1 0 +1
• ĐÒI HỎI ÍT THÍ NGHIỆM: VD 8 +1 0 +1
K =3 THÌ SỐ TN LÀ N=15 9 0 -1 -1 TN 2k của 2 yếu
tố x2 và x3
• N = 2k(k+1)+no; k số yếu tố; 10 0 +1 -1
11 0 -1 +1
no là tn tại tâm (= 3 trong
12 0 +1 +1
BBD) 13 0 0 0 3 TN lặp tại
14 0 0 0 tâm

15 0 0 0
 10/22/2021

PTHQ
Y= bo + b1x1 + b2x2 + b3x3 +
b12x1x2 + b13x1x3 + b23x2x3 +
b123x1x2x3 +
b11x12 + b22x22 + b33x32