Data: 07.05.2020r.

Temat: Ogród istnienia czy ogród śmierci? – Jarosław Marek Rymkiewicz

Ogród w Milanówku, sen zimowy.

NCB:

 Określam temat wiersza

 Odczytuję teks na poziomie dosłownym i przenośnym

 Interpretuję tekst

 Wiem, co to jest topos

 Opisuję sytuacje liryczną ukazaną w wierszu

 Wskazuję symbole w utworze, podejmuję próbę ich odczytania

1. Przeczytaj wiersz Ogród w Milanówku, sen zimowy.

Jarosław Marek Rymkiewicz Ogród w Milanówku, sen zimowy

Bóg jest dopóki patrzy dopóki ma oczy

Kawki już śpią w gałęziach i mrok już się mroczy

Kot śpi z ogonem w pysku na kaloryferze

Głęboko w mokrych liściach śpią półżywe jeże

Bóg zasnął ale patrzą Jego wieczne oczy

Śni się szarym wiewiórkom i mrok już się mroczy

Świat śpi śnią go wiewiórki chore kawki jeże

Wiewiórki kawki Boga wiecznego żołnierze

Kot porusza się we śnie - ogon w pysku trzyma

Śni Boga - Bóg ma postać Dobrego Olbrzyma

I Bogu - także Jemu! - śni się ogon koci

Język polski – nauczanie zdalne 8a – 07.05.2020r. Strona 1

Ogon który tam we śnie tuż przy Bogu psoci

Głęboko w liściach mroczność budzi się i rusza

Jeż półmartwy w swą podróż ostatnią wyrusza

Na jabłonce tam właśnie gdzie wisi słonina

Śpią dwie kawki i chory gawron biedaczyna

O istnienie! o jakie to brzydkie straszydło!

Gawron śpi - krwawi jemu ułamane skrzydło

Jedno oko zamyka a drugie otwiera

Patrzy Bóg i śni o nas albo też umiera

Kiedy grudzień śnieg ciska pomiędzy gawrony

Pomiędzy śmierć i życie - i świat jest uśpiony

Patrzy mrok i widzialna - mroczność w mroku leży

I w kompoście jeż chodzi wśród zgniłych obierzyn

Patrzą na nas otwarte oczy Boga

Jest sen - i jeśli wejdziesz - to we śnie jest droga

https://poezja.org/wz/Inny/7218/Jaros%C5%82aw_Marek_Rymkie

wicz__Ogr%C3%B3d_w_Milan%C3%B3wku_sen_zimowy

2. Charakterystyka ogrodu i ich mieszkańców na podstawie wiersza

Rymkiewicza.

a) Wygląd ogrodu: ogród ukazano pewnej grudniowej nocy (np.

grudzień śnieg ciska, mrok już się mroczy); druga część tytułu

wprost wskazuje czas zimy; w ogrodzie leży śnieg, miejsce

wydaje się martwe; brak szczegółów dotyczących tego miejsca,

Język polski – nauczanie zdalne 8a – 07.05.2020r. Strona 2

 wspomina się jedynie gałęzie, mokre liście leżące na ziemi,

jabłonkę, na których wisi słonina dla ptaków, kompost pełen

zgniłych obierzyn,

b) Mieszkańcy ogrodu / bohaterowie liryczni: zwierzęta

zamieszkujące ogród – kawki, wiewiórki, jeże, gawrony

(choć zostało wspomniane także zwierzę domowe: kot

śpiący na kaloryferze). Warto zwrócić uwagę, że

mieszkańcy ogrodu są ukazani jako istoty doświadczone

chorobą, niedoskonałe (np. chory gawron biedaczyna, chore

kawki) lub też znajdują się na granicy życia i śmierci,

zapadają zimą w letarg (półżywe jeże, półmartwy jeż).

Podmiot liryczny nazywa te żyjące istoty brzydkim

straszydłem.

c) Wizerunek Boga: Stwórca został nazwany Dobrym

Olbrzymem, który nawet gdy śpi, to patrzą na świat Jego

wieczne oczy. Określenie wieczne oczy przywołuje

skojarzenia z Okiem Opatrzności, które według teologii

chrześcijańskiej jest symbolem wszechmocnego Stwórcy.

Sprawuje On nieustanną opiekę nad światem i ludźmi.

Przypisywane Mu cechy są w większości typowe dla

wizerunków Boga (dobro, wszechmoc, wieczność).

Nietypowe jest to, że w wierszu Rymkiewicza Stwórca

także zapada w sen (I Bogu – także Jemu! – śni się ogon

koci). Wydaje się niedostępny, można Go bardziej wyśnić

niż zobaczyć.

d) Nastrój panujący w ogrodzie: melancholijny, refleksyjny,

momentami smutny (podkreślony przez epitety, np.

półżywe, półmartwe, brzydkie), a także wzbudzający

niepokój, strach z powodu wszechogarniającego mroku (co

Język polski – nauczanie zdalne 8a – 07.05.2020r. Strona 3

 wzmacnia animizacja, np. mroczność budzi się i rusza,

mroczność w mroku leży).

3. Motyw ogrodu obecny w wierszu Rymkiewicza należy do

najstarszych i najbardziej popularnych toposów w kulturze.

Topos:

a) «element jakiejś kultury, podstawa rozumowania, ogólnie

przyjęty sąd»

b) «stały motyw, temat utrwalony w literaturze»

https://sjp.pwn.pl/sjp/topos;2530053.html

Eden – miejsce idealne i piękne, stworzone przez Boga;

zapewnia szczęśliwe i beztroskie życie wszystkim swoim

mieszkańcom: zarówno pierwszym ludziom (Ewie i Adamowi),

jak i zwierzętom i roślinom. Raj symbolizuje niewinność,

beztroskę. Ważnym elementem tej przestrzeni jest drzewo

poznania dobra i zła. W momencie popełnienia grzechu

pierworodnego (wg tradycji w momencie zerwania jabłka

przez Ewę) do Edenu wkracza zło, smutek, cierpienie.

Ogród w wierszu Rymkiewicza – przestrzeń smutku,

cierpienia, naznaczona piętnem śmierci; w poetyckim obrazie

ogrodu znajdziemy też jabłoń.

Powodzenia 

MWJ

Język polski – nauczanie zdalne 8a – 07.05.2020r. Strona 4