PSALMY-

ŚWIAT POEZJI Psalm 13 i

Psalm 47.
BIBLIJNEJ.
GENEZA
Psalmy tworzono z akompaniamentem instrumentów
strunowych, takich jak harfa (lira) i cytra. W starożytności
bowiem poeci byli zwykle jednocześnie muzykami.
Psalmy powstawały w ciągu wielu wieków: hebrajski
psałterz zaczął się formować w czasach wstąpienia
Dawida na tron w XI w. p.n.e., proces ten zakończył się na
przełomie IV i III w. p.n.e.
GENEZA
Psalm to gatunek o rodowodzie biblijnym, występuje zarówno w Starym, jak i w Nowym
Testamencie. Źródłosłów wywodzi się z greki: psalmos oznacza dosłownie „śpiew do
wtóru harfy”, wskazuje więc, że utwór ten należy do liryki melicznej. Psalm jest
odmianą poezji religijnej - ma charakter modlitwy przeznaczonej do śpiewania. Jak
podaje „Słownik terminów literackich”, rozpoznawczą cechą psalmu jest przede
wszystkim podniosły nastrój, nadający mu znamion hymnu. Utwór ten ma charakter
zrytmizowany i dzieli się na wersety. Cząstki te składają się z kilku części. Druga z nich
jest najczęściej powtórzeniem, uzupełnieniem lub zaprzeczeniem części pierwszej. Taki
zabieg stylistyczny nazywany jest paralelizmem składniowym lub tematycznym. Psalmy
uważa się za arcydzieło poezji biblijnej. Największa grupa tych utworów
została zgromadzona w „Księdze Psalmów”, której autorstwo przypisuje się Dawidowi .
PSALM 13

1. Do jakiego rodzaju
psalmów należy utwór?
Uzasadnij.

2. Rozpoznaj
zastosowane w utworze
 Utwór należy do psalmów błagalnych. Podmiot
liryczny zwraca się do Boga z prośbą o pomoc i
wysłuchanie. Czuje się coraz bardziej przytłoczony
cierpieniem, w którym może mu ulżyć wyłącznie
Stwórca. Osoba mówiąca czuje się zapomniana
przez Boga. Wciąż się modli, ale nie otrzymuje
żadnej odpowiedzi, samotnie zmaga się z
problemami. Ma wrażenie, że została opuszczona
przez Stwórcę, który powinien być przy swoich

AD.1
wyznawcach w każdym momencie ich życia. Bóg
wydaje się nieobecny, a nawet obojętny. Stworzył
świat, ale nie ingeruje w jego dalszy los. Podmiot
liryczny wytrwale zwraca się do Boga, ponieważ
wierzy, że ten prędzej, czy później go wysłucha.
Zastanawia się jednak, kiedy to nastąpi. Osoba
mówiąca czuje, że jej cierpienie jest niezasłużone.
Zastanawia się, kiedy nastąpi jego kres. Jest
dręczona przez potężnych wrogów i pozostaje
samotna w tej walce. Nie przestaje jednak prosić
Stwórcy o wsparcie, ponieważ żadne cierpienie
nie jest w stanie zachwiać jej wiarą.
 Wróg może
stanowić metaforę zła i
szatana, z którymi zmaga
się nie tylko podmiot
AD.1. liryczny, ale też cała
ludzkość. Prawdopodobnie
wypowiada się w imieniu
mieszkańców całego świata.
 Utwór należy do liryki inwokacyjnej.
- apostrofy
(„Dokąd mię chcesz zapomnieć? Do-
kąd świętą swoje twarz przede mną
kryć będziesz? Dokąd duszę moje fra-
AD.2. sunki trapić będą, Ojcze dobrotli-
wy?”, „Chciej na mię kiedy wejźrzeć,
chciej uprzejme moje prośby, o wiecz-
ny Panie, przyjąć w uszy swoje!”, „Ale
ja, Panie, ufam w miłosierdziu Twoim,
że mię Ty nie opuścisz”, „Będę imię
Twe sławił, Boże niezmierzony!”).
 - pytania retoryczne
(„Dokąd mię chcesz zapomnieć? Do-

AD.2.
kąd świętą swoje twarz przede mną
kryć będziesz? Dokąd duszę moje fra-
sunki trapić będą, Ojcze dobrotliwy?
Dokąd mię deptać będzie człowiek za-
zdrościwy?”)
 powtórzenia
(„Dokąd mię chcesz zapomnieć? Do-

AD.2
kąd świętą swoje twarz przede mną
kryć będziesz? Dokąd duszę moje fra-
sunki trapić będą, Ojcze dobrotliwy?
Dokąd mię deptać będzie człowiek za-
zdrościwy?”)
 - epitety

AD.2.
(„Ojcze dobrotliwy”, „człowiek zazdro-
ściwy”, „oczy odwrócone”, „wieczny Pa-
nie”, „snem nieprzebudzonym”, „Boże
niezmierzony”).
 - przerzutnie
AD.2. - anafory( dwa wersy drugiej strofy
rozpoczynają się słowem „dosyciem”.)
AD.2. - peryfraza (śmierć zostaje
nazwana „snem nieprzebudzonym”).
PSALM 47
Liryka podmiotu zbiorowego.
Podmiot liryczny wypowiada się w imieniu całej ludzkości, dziękując
Stwórcy za liczne dary.
Psalm dziękczynny.
Osoba mówiąca wypowiada się o Stwórcy z miłością, ale też
szacunkiem.
Podmiot liryczny jest przekonany, że ludzkość nie okazuje Bogu
odpowiedniej wdzięczności. Nawołuje wszystkich do klaskania w
dłonie, oddawania czci Panu w każdym momencie życia.
Stwórca pełni rolę troskliwego ojca, pomagającego ludzkości w
trudnościach i dbającego o cały świat. Bóg jest jednak także groźny i
surowy. Pełni rolę króla wszechświata, który sprawiedliwie sądzi
swoje stworzenie. Uczciwi mogą liczyć na zbawienie i szczęście w
niebiosach. Grzesznicy zostaną potępieni na Sądzie Ostatecznym.
Stwórca jest miłosierny, ale też sprawiedliwy.
Osoba mówiąca przedstawia Stwórcę jako króla całego świata.
Ludzkość pełni rolę jego poddanych.
PSALM 47
- apostrofy („śpiewajcie pieniem uczonym”, „śpiewajcie Bogu, Bogu wiecznemu
- metafory („dał nam w dziedzictwo i w używanie włość Jakubowę”, „oto w swój kościół w weso-
łym pieniu, oto wstępuje w głośnym trąbieniu”, „wielka cześć Jego, cześć niezmierzona, niebem
nie może być ogarniona”)
- epitety („Panu groźnemu”, „wesołym pieniu”, „głośnym trąbieniu”, „Bogu wiecznemu”, „cześć
niezmierzona”)
-wykrzyknienia („Śpiewajcie Bogu, Bogu wiecznemu!”)
- powtórzenia („Panu nad pany, Panu groźnemu”, „wielka cześć Jego, cześć niezmierzona”) oraz a
-archaizmy („kleszczmy”, „zgodliwie”, „chętliwie”, „niedobyte podał nam grody”, „pieniem uczo-
nym”, „k’ Niemu”, „niebem nie może być ogarniona”)