Księga I

pieśń I
● choćbyś opływał w bogactwa i podbił duży kawałek świata, Mus (konieczność) jest
nieubłagany, nie unikniesz ani śmierci, ani kary
● Kochanowski przywołuje Tatarów (lud koczowniczy, wszystko, co mają, noszą ze
sobą = mają tyle, ile faktycznie potrzebują) i barbarzyńskie plemię Gete (gdzie
macocha czule opiekuje się dziećmi pierwszej żony męża, nie rozporządza jego
posagiem, a sama wnosi do rodziny (jako swój posag) dobre obyczaje rodziców). U
Gete jeśli ktoś zawinił, to zostanie ukarany, choćby się bardzo od tego migał
● jeśli ktoś chce zostać zapamiętany poprzez najazdy i napady na cudze terytoria, to
niech ,,powstrzyma konie’’ (powściągnie nieposkromioną samowolę), bo to nie jest
dobry sposób XD
● ludzie mają skłonność do tego, żeby żałować ludzi i dostrzegać ich ,,cnotę’’ dopiero,
gdy ci ludzie umrą
● po co wymyślać prawa, skoro nie są one przestrzegane? ludzie (kupcy i żeglarze)
objechali cały świat, ludzie ogólnie wyzbyli się wszelkiego wstydu (i nie zamierzają
nawet spróbować dostąpić cnoty), bo kazało mu to zrobić ubóstwo
● jeżeli żałujemy naszych postępków, to albo pozbądźmy się naszych bogactw
całkowicie (wyrzucić do morza), albo oddajmy je do wspólnego skarbu; wezwanie do
porzucenia ,,egoizmu’’ i działania na rzecz wspólnoty
● narzekanie na szlachtę, która zapomniała o rycerstwie i myślistwie (dawnych
tradycjach), a zna się tylko na graniu w kości i karty, pijaństwie; atrofia szlachty;
przodkowie tej szlachty, by zapewnić im dobry byt, zaatakowali sąsiadów, wydarli im
tereny, ale wzbogacili się tylko pozornie - bo w państwie zdobytym w sposób
nieuczciwy, zawsze będzie czegoś brakować

pieśń II
● końcówka zimy, zaczyna się wiosna, świat ożywa (stopniały lody na rzece, więc
rozpoczyna się spław zboża do Gdańska, ptaki wiją sobie gniazda, pojawiają się liście
na drzewach itd.)
● człowiekowi o czystym sumieniu nic nie leży na sercu, nie musi się wstydzić swoich
myśli i zamiarów; by się radować, nie potrzebuje ani wina, ani muzyki, bo już sam ze
swoim ,,czystym sercem’’ dobrze się czuje
● ten, kto nie ma tak czystego serca i sumienia, nie będzie się czuć dobrze ani dzięki
pieśni, ani dzięki obfitemu obiadowi
● ,,Nie gardź moim chłodnikiem chruścianym/ A bądź ze mną z trzeźwym i z pijanym’’

pieśń III
● zwrot do dzbana
● niezależnie od tego, jaki jest nastrój (płacz/żarty/bijatyka), dzban zawsze przynosi
ukojenie (miłość i spokój); niezależnie od wina, które jest wewnątrz dzbana, nadawca
bardzo chce, żeby dzban był z nim i dał się użyć, adresat chce częstować bogactwem
dzbana gości
 ● ,,I ten cię nie minie,/Choć kto mądrym słynie’’; dzban (a raczej jego zawartość)
rozluźnia nawet tych ,,najmądrzejszych’’ (filozofów)
● ,,Trzymaj się na mocy,/ Bo cie całej nocy/Z rąk nie wypuścim aż dzień, jako
trzeba,/Gwiazdy rozpędzi co do jednej z nieba.’’

pieśń IV
● zwrot do miłości
● złota strzała - prawdziwa miłość. ołowiana strzała - miłość bez wzajemności
● podmiot liryczny nie odnajduje troski w tej miłości
● służyć (kochać?) to nie niewola, niewola to służyć komuś, kto nie jest tego (nas)
godzien; podmiot liryczny na szczęście niewoli nie doświadcza
● zwrot do ukochanej - trzeba jej służyć bez względu na własne uczucia (w radości i
smutku?), ta panna ma ,,święte obyczaje’’
● podmiot liryczny już zawsze chce być tak szczęśliwy, jak w momencie ,,mówienia’’
tego wszystkiego; swojej ukochanej życzy wiecznej młodości (by jej twarz się nie
zestarzała), tego, żeby dorównała wiekowi Sybilli

pieśń V
● ten, kto ma to, co mu wystarcza, nie potrzebuje dalej się bogacić
● ,,To pan, zdaniem moim, kto przestał na swoim’’ (przysłowie)
● kto cały czas poszukuje ewidentnie daje znać, że mu czegoś ciągle brakuje
● Aleksander Wielki zdobył wiele, podbił duży obszar, ale w zamian za to żył krótko ⇒
żadne bogactwa, skarby cię nie wyleczą, nie pomogą twojemu sercu (lub duszy);
śmierć dosięgnie wszystkich
● nie wiadomo, co się stanie z twoim dobytkiem po śmierci, jesteś frajerem (winien)
jeśli się o nie martwisz

pieśń VI
● adresatką utworu jest jakaś ukochana, z którą nadawca, być może, rozstaje się? ale nie
powstrzymuje on tego rozstania i życzy tej dziewczynie dobrze, gdziekolwiek by się
nie znajdowała
● Kochanowski wzoruje się na Horacym (oda III, 27?)
- nawiązanie do mitu o Europie (została porwana w morze przez byka-Zeusa,
dotarli aż na Kretę)
- gdy dotarli na Kretę, Europa wspomina ojca; musiała nie posłuchać jakiejś
jego rady; Europa pragnie, by to, co się jej stało, okazało się tylko snem
- wrota kościane = diabelskie (u Kochanowskiego; w mitologii do Hadesu
przedostawało się przez drzwi z kości słoniowej)
- ojciec poleca Europie samobójstwo przez powieszenie się/skok ze skały;
królewska córka, a skończyła tak żałośnie (trochę nie rozumiem tego
zakończenia)
pieśń X
● podmiot liryczny znajduje się gdzieś wysoko; ktoś dał mu skrzydła i sprawił, że może
z góry obserwować cały świat, dzień i noc; słyszy nawet głos Boga
● podmiot liryczny widzi z góry krainę, gdzie ciągle panuje pogoda; podmiot liryczny
zwraca się do Boga, że są w tym miejscu pałace ,,godne Jego wielmożności’’ (?); ta
kraina to Rzeczpospolita
- Lech Słowianin, założyciel rodu, jako pierwszy osiadł w tej krainie
- Wanda
- Przemysł (fortelny), wg. legendy Wincenta Kadłubka podstępem zwyciężył
wojska Aleksandra Wielkiego, za co został wyniesiony do nieba
- nawiązanie do Leszka II (objął władzę dzięki temu, że wykrył podstęp - ten,
kto wygrał wyścig konny, miał dostać koronę, a jeden z kandydatów
porozmieszczał kolce, żeby oszustwem zdobyć władzę)
- Zemowit (Ziemowit)
- Miecław (Mieszko I) - wspomnienie, że przywiózł do Polski chrześcijaństwo
- mężne Bolesławy - Chrobry, Śmiały, Krzywousty, wychwalenie ich
- dwa Leszczkowie - Leszek Biały i Leszek Czarny
- nawiązanie do Łokietka (jego niskiego wzrostu konkretnie)
- Kazimierz Wielki, Kazimierz Jagiellończyk - dobrzy w boju i przymierzu
- Władysław Warneńczyk - porównany do gwiazdy (apoteoza)
- Jan Olbracht
- Zygmunt (Stary?) - za jego czasów Polska zakwitła
● cała pieśń, ogólnie rzecz ujmując, chwali polskich władców (mówi zresztą, że znaleźli
się po śmierci w niebie); podmiot liryczny chce, żeby Polska tylko takich właśnie
miała, życzy ich następcom, by panowali fortunnie i żeby dopisywało wówczas
Polsce (i władcom zapewne też) zdrowie

pieśń XI
● zwrot do Nety (Agnieszki), która nie ma żadnych doświadczeń erotycznych (nie
tykana); kobieta zostaje porównana do sarenki, jest trochę przestraszona, bardzo
płocha
● podmiot liryczny: próbuje ją uspokoić, mówi, że nie zamierza jej atakować jak
niedźwiedź czy (popędliwa) lwica
● składa jej propozycję małżeństwa (możesz przestać łazić za matką i dorosnąć do
małżeństwa)

pieśń XVII
● nawiązanie do Odysei; bohaterką pieśni jest czekająca na Odyseusza Penelopa
(podmiot liryczny jakby ,,podsłuchuje ją’’, gdy płacze w nocy)
● Penelopa czeka na Odyseusza już 10 lat, wszyscy inni już wrócili do Itaki, tylko jej
mąż jeszcze nie. Penelopa izoluje się od innych (,,sama nie wie czemu’’).
● Penelopę wszystko martwi - srogie wody morskie, wiatr, niepogoda. Powierza
Odyseusza Bogu
 ● Penelopa ma wrażenie, że może na próżno się martwi, a Odyseusz ją gdzieś zdradza -
prędzej wolałaby umrzeć niż usłyszeć, że to faktycznie prawda. Penelopa mimo to
wierzy, że Odys nie zapomni o miłości i wierze, którą przysięgał Penelopie
● Penelopa prosi wiatry, żeby, jeśli też kiedyś doświadczyły miłości, sprawiły, że
Odyseusz prędko i szczęśliwie powróci do domu

pieśń XXI
● podmiot liryczny zwraca się do śpiącej osoby (jakiejś babeczki), on sam stoi na
dworze; zamiast spać, to stoi w deszczu i gradzie
● mimo że podmiot liryczny chodzi, błąka się po nocy, to nie chce kraść
● uroda zjednuje kochanków, ale trzeba przestrzegać jakichś zasad moralnych
● nawiązanie do Amfiona
● nawiązanie do Orfeusza
● nie wiem o chuj chodzi, podmiot liryczny stoi do świtu (mnisi już wstają, on się
nawet nie położył), gada o tym wszystkim, a na dowód tego zostanie po nim wieniec
(zawieszenie wieńca na drzwiach kochanki → jak w pieśniach starożytnych). Może
czeka, aż ta babeczka w końcu zdecyduje się spotkać, związać z nim (w końcu w
podobnym tonie Kochanowski pisze w pieśni XI). Ma to sens, zważywszy na
nawiązanie do Orfeusza (który był niecierpliwy i spotkała go za to kara) i Amfiona,
zaprzeczenie podmiotu lirycznego, jakoby chciałby coś ,,ukraść’’

pieśń XXIII
● pieśń o jakimś nieszczęśliwym (toksycznym) związku, bo ten ,,nieprzyjaciel’’ to
,,nieprzyjaźnie nastawiona do wielbiciela kochanka’’
● czasem lepiej nie dzielić się tym, co cię boli, żeby twoja babeczka nie zdawała sobie
sprawy, że ma na ciebie wpływ (?)
● podmiot liryczny mówi o tym, że bardzo wiele cierpiał, dawał sobą pomiatać, chcąc
zbyć niewdzięczności swoim spokojem i uprzejmością; podmiot zdaje sobie jednak
sprawę, że działał na próżno i że nie dało się normalnie funkcjonować w tej relacji, że
za bardzo jego umysł różnił się od umysłu partnerki
● podmiot liryczny przeklina wrota, które opuszcza (odwrotne zakończenie niż w pieśni
XXI, w której podmiot zawiesza wieniec)