1.

Równanie ciągłości przepływu

m1=m2=Qm =const

Qm
=V =Q=const
ρ

kg
Qm =A∗w∗ρ[ ]
s

3
m
Q= A∗w[ ]
s

m1 – strumień masowy płynu, kg/s

ρ -gęstość płynu, kg/m3

w-prędkość płynu, m/s

A – pole przekroju poprzecznego kanału, m2

2. Straty hydrauliczne w rurociągach, miejscowe i liniowe.

Straty liniowe są to straty ciśnienia na długości przewodu wywołane tarciem wewnętrznym płynu
oraz tarciem w obszarze warstwy przyściennej. W procesach technologicznych do transportu płynów
zwykle wykorzystuje się rurociągi, w których efekt lepkości prowadzi do tarcia i rozproszenia pracy
użytecznej w ciepło. W instalacji takie tarcie niweluje się poprzez pracę pompy lub opadu
grawitacyjnego z wyższego poziomu na niższy. Straty możemy określić za pomocą;

λ∗l 2
∗v
- wysokości strat l D
∆ hs =
2g
λ∗l 2
∗pv
-strata ciśnienia D
∆ pls=
2
λ – współczynnik strat liniowych [-]

l – długość prostego odcinka [m]

D – średnica rurociągu [m]

v – prędkość przepływu [m/s]

g – przyśpieszenie ziemskie [m/s2]

ρ – gęstość czynnika [kg/m3]

Dla przewodów rurowych uznawanych za chropowate, straty liniowe zależą od współczynnika oporów
liniowych. Współczynnik ten z kolei jest zależny od liczby Reynoldsa oraz chropowatości względnej.
Procedura jego wyznaczania jest opisana normą PN-76/M-34034 i wygląda następująco.

Dla przepływu laminarnego (Re ≤ 2300)

64
λ= ℜ

Dla przepływu w strefie krytycznej (2300 ≤ Re ≤ 4000)

λ=0,0025∗√3 ℜ

Dla przepływu burzliwego (Re > 4000)

W tym przypadku trzeba obliczyć chropowatość graniczną

-Dla Re ≤ 105

-dla Re>10^5

Następnie należy obliczyć chropowatość względną rurociągu

k mm
e= [ ]
d mm
Przy czym k jest chropowatością bezwzględną rur a jego wartości dla różnych typów rur są zestawione
w normie PN-76/M-34034

Rura jest hydraulicznie gładka, gdy spełniony jest warunek:

e ≤ e gr
Rura jest hydraulicznie chropowata, gdy spełniony jest warunek:

e >e gr

Straty miejscowe są stratami lokalnymi powstałymi w skutek obecności na drodze przepływu

dodatkowych elementów takich jak np. kolanka, zawory, kryzy, kontraktory i inne. Są one
powodowane zmianą kierunku płynącego płynu, zmianą przekroju i armaturą zainstalowaną na
rurociągu.
2
ζ∗v
-wysokości strat ∆ hms =
2g
2
m ζ∗pv
-strata ciśnienia ∆ p =
s
2
ζ - współczynnik strat miejscowych[-]

Straty lokalne wyznacza się na podstawie współczynnika strat miejscowych. Jego wartość wynika z
rodzaju rozpatrywanego elementu. Zasady obliczania współczynnika dla różnych rodzajów
zastosowanych elementów są zawarte w normie PN-76/M-34034

3. Równanie Bernoulliego dla przepływu ustalonego cieczy rzeczywistych.

Twierdzenie Bernoulliego – Energia kinetyczna, energia ciśnienia i energia potencjalna jest stała w
każdym punkcie w ruchu ustalonym płynu nielepkiego i nie przewodzącego ciepła. Wynika ono wprost
z faktu zachowania objętości cieczy doskonałej (która jest nieściśliwa) i zasady zachowania energii
mechanicznej.

Płyn rzeczywisty - w czasie ruchu poddawany jest działaniu sił masowych, sił powierzchniowych i sił
tarcia wewnętrznego (lepkości)

Równanie Bernoulliego strumienia cieczy rzeczywistej

1 2 1 2
ρ v 1 + ρg h1 + p1= ρ v 2 + ρg h2 + p2 +∑ Estr
2 2

gdzie:

∑ Estr – straty energii spowodowane działaniem sił lepkości i oporu lepkiego podczas przepływu
cieczy.
Równanie Bernoulliego nie uwzględnia tarcia wewnętrznego i strat miejscowych w płynie
przejawiającego się w postaci lepkości i nagłymi zmianami przekrojów rur, zmianami kierunku
przepływu, a tym samym nie odzwierciedla poprawnie zasady zachowania energii, występują straty
energii (dyssypacja energii), dlatego w równaniu wprowadza się współczynnik strat.

W interpretacji ciśnieniowej:

1 2
ρ v – ciśnienie dynamiczne ( ciśnienie spowodowane parciem przepływającej cieczy o prędkości v)
2
ρgh – ciśnienie hydrostatyczne (ciśnienie spowodowane przyciąganiem ziemskim)

p – ciśnienie statyczne (ciśnienie panujące miedzy elementami cieczy)

2 2
v1 p1 v2 p2
+ + z 1= + + z 2+ hs 1−2
2g γ1 2g γ2

-Stosuje się do gazów i cieczy nielepkich. Wyraża zasadę zachowania energii mechanicznej.

- Prawo Bernoulliego W ustalonym przepływie cieczy idealnej w polu grawitacyjnym suma wysokości
prędkości, wysokości ciśnienia i wysokości położenia ma stałą wartość wzdłuż tej samej linii prądu.

- Zmiana wysokości całkowitej na jednostkę długości linii prądu nazywa się spadkiem hydraulicznym.
Spadek hydrauliczny charakteryzuje intensywność strat w przepływie.
 4. Przepływ laminarny i turbulentny

Cechy charakterystyczne przepływów laminarnych:

• Wykazują bardzo wysoki stopień uporządkowania

• Nie wykazują cech stochastycznych nieregularności

• Są stabilne (odporność na zewnętrzne zaburzenia)

• Występują przy małych liczbach Reynoldsa

• Są zdominowane przez procesy transportu molekularnego

• Mogą być stacjonarne i niestacjonarne

• Mogą być jedno- dwu- i trójwymiarowe

Cechy charakterystyczne przepływów turbulentnych: FLUKTUACJA- wahania przypadkowe

• zawsze są nieustalone u=f(x, t) i wykazują cechy ruchu chaotycznego, który jest przekazywany do
przepływu głównego

• mają zawsze trójwymiarowe fluktuacje prędkości (o wartości od kilku do kilkudziesięciu procent

prędkości średniej)

• zawsze są wirowe, występują wirowości o różnych skalach długości

• fluktuacje prędkości zapewniają silną intensyfikację procesu mieszania. Dyfuzja wirowa do 100 razy
silniejsza niż molekularna

• są bardziej dyssypatywne od laminarnych (energia ruchu zmienia się w ciepło)

Techniczne aspekty przepływów turbulentnych:

• większość przepływów w technice jest turbulentna

• powodują intensyfikację wymiany ciepła (i masy) w warstwie przyściennej

• fluktuacje mogą powodować hałas i drgania

• lepsze mieszanie poprzeczne powoduje, że profile prędkości są w warstwie przyściennej bardziej

rozbudowane

5. Termiczne równanie stanu gazów doskonałych i półdoskonałych, opisz występujące

w nim wielkości wraz z jednostkami oraz wyjaśnij do czego służy.
Równanie Clapeyrona

p∗V =m∗R∗T
p∗V =n∗( MR )∗T uniwersalne
p∗v=R∗T

V – całkowita objętość układu, m3,

v – objętość właściwa, m3/kg

n – ilość substancji gazu, kmol,

p – ciśnienie bezwzględne, Pa,

T – temperatura bezwzględna, K.

R – indywidualna stała gazowa, J/(kg*K),

MR
R=
M
M - masa molowa gazu

(MR) = 8314 J/(kmol*K) - uniwersalna stała gazowa, jednakowa dla wszystkich gazów.

Równanie Clapeyrona jest termicznym równaniem stanu. Podaje związek pomiędzy termicznymi
parametrami stanu, czyli temperaturą, ciśnieniem i objętością właściwą. Równanie Clapeyrona
dotyczy wprawdzie gazów doskonałych i półdoskonałych, ale przyniskim ciśnieniu i temperaturze
znacznie większej od temperatury nasycenia może być stosowane do gazów rzeczywistych.

6. Pierwsza zasada termodynamiki. Sposoby doprowadzania i wyprowadzania energii

z układu bilansowego
Równanie bilansu energii: Ed=ΔEu+ Ew

Ed – energia doprowadzona do układu

ΔEu – zmiana energii w układzie

Ew – energia wyprowadzona z układu

Sposoby doprowadzania i wyprowadzania energii z układu bilansowego:

a) prąd elektryczny

b) praca mechaniczna

c) przepływ ciepła

d) struga czynnika

Zgodnie z zasadą zachowania energii, energia wewnętrzna układu może się zmieniać jedynie dzięki
oddziaływaniu z otoczeniem.

Ciepło dostarczone do układu zużywa się na zwiększenie jego energii wewnętrznej i na wykonanie
przez układ pracy przeciwko siłom zewnętrznym.

W układzie zachowawczym energia nie może ani powstawać, ani zanikać, może jedynie przeistaczać
się z jednej postaci w drugą.

Nie jest możliwe zbudowanie „perpetuum mobile pierwszego rodzaju”, tj. takiej maszyny, która
wykonywałaby pracę w nieskończonej ilości bez pobierania energii z zewnątrz.

7. Energia wewnętrzna i entalpia – definicja, sposoby obliczania dla gazów

doskonałych, półdoskonałych i rzeczywistych (np. pary wodnej)
Energia wewnętrzna – związana jest z ruchem postępowym drobin, drganiami i obrotem drobin,
energią potencjalną drobin, energią chemiczną, spinami i translacjami elektronów, energią jądrową. z
energii układu można wydzielić energię kinetyczną i potencjalną całości układu lub jego części,
Pozostała część energii układu nazywa się energią wewnętrzną Eu = Ek + Ep + U. Jednostką energii
jest J.

ENERGIA WEWNĘTRZNA- Różnica pomiędzy calkowita energia układu, a makroskopowa energia

kinetyczna i potencjalna
Entalpia – energia wewnętrzna powiększona o pracę przetłaczania. Jednostką entalpii jest J/kg.

Entalpia – ilość ciepła, którą układ termodynamiczny uwalnia lub pochłania z otoczenia przy stałym
ciśnieniu.

^ dla gazów doskonałych

^ dla gazów półdoskonałych

Dla gazów rzeczywistych to be continued

8. Przemiany charakterystyczne gazów doskonałych i półdoskonałych. Przedstaw je na

wykresach T-s i p-v
Izoterma - Podczas przemiany izotermicznej temperatura gazu jest stała

T = const
Izobara - W przemianie izobarycznej ciśnienie jest stałe

P = const

v/T = const

Izochora - Podczas przemiany izochorycznej objętość właściwa (może dotyczyć również skończonej

objętości V) jest stała

v = const

p/T = const
 Izentropa – entropia jest stała
pvz = idem
 9. Druga zasada termodynamiki i podstawowe zjawiska nieodwracalne
W układzie termodynamicznie izolowanym w dowolnym procesie entropia nigdy nie maleje

Max Planck: Nie jest możliwe skonstruowanie periodycznie działającej maszyny, której działanie
polegałoby tylko na podnoszeniu ciężarów i równoczesnym ochładzaniu jednego źródła ciepła.

Wilhelm Ostwald: Niemożliwe jest skonstruowanie Perpetuum Mobile drugiego rodzaju. Czyli
zbudowanie silnika termodynamicznego pracującego cyklicznie, który całe pobrane ciepło zamieniałby
na prace

Rudolf Clausius: Ciepło nie może samorzutnie przepływać od ciała o temperaturze niższej do ciała o
temperaturze wyższej.

Ernst Schmidt: Nie można całkowicie odwrócić przemiany, w której występuje tarcie

Równowaga termodynamiczna

Jeżeli w najbliższym otoczeniu danego stanu są możliwe tylko przemiany odwracalne, to mamy do
czynienia ze stanem równowagi termodynamicznej

Jeżeli jednorodny układ odosobniony (a zatem adiabatyczny) jest w stanie równowagi

termodynamicznej, to stany charakteryzujące się entropią mniejszą od maksymalnej są nieosiągalne.

Sformułowanie II Zasady Termodynamiki (Caratheodory'ego)

W sąsiedztwie stanu równowago termodynamicznej występuje nieskończenie wiele stanów

nieosiągalnych na drodze adiabatycznej

Z doświadczeń i obserwacji wynika, że wszystkie zjawiska zachodzące w przyrodzie obejmujące

dostatecznie dużą liczbę cząstek materii przebiegają tylko w jednym kierunku nie dającym się
odwrócić. Zjawiska przyrody są więc nieodwracalne. Przepływ ciepła na przykład odbywa się tylko w
kierunku od ciała cieplejszego do zimniejszego. Dwa gazy po usunięciu rozdzielającej je przegrody
mieszają się ze sobą i nie może nastąpić samoczynne rozdzielenie składników utworzonego roztworu.
Wykonując pracę przeciw oporom tarcia, możemy podnieść temperaturę i energię wewnętrzną ciała.
Ten przyrost energii wewnętrznej nie da się jednak w całości wykorzystać do odzyskania utraconej
pracy. Tę prawidłowość kierunku przebiegu zjawisk przyrody określa druga zasada termodynamiki.
Podczas zjawisk nieodwracalnych sumaryczna ilość energii pozostaje stała, jednak występują zmiany
postaci energii. Energia nie ginie lecz rozprasza się

 Adiabata nieodwracalna - Przemianom adiabatycznym nieodwracalnym towarzyszy praca

tarcia zamieniana na ciepło. Ciepło tarcia dqf powoduje wzrost entropii:

Zjawiska nieodwracalne:

 - Ciepło samoistnie płynie od ciała cieplejszego do chłodniejszego. Nigdy odwrotnie.

  Dwa gazy lub dwie ciecze po zmieszaniu się nie rozdzielą się samodzielnie.
 Gaz samoistnie rozpręży się z jednego do drugiego pustego naczynia. Sam nie wróci do
pierwszego.
 Tylko część energii wewnętrznej można zamienić na mechaniczną. Część trzeba oddać do
otoczenia (silnik Carnota).

10. Charakterystyka rozciągania stali oraz podstawowe wielkości charakteryzujące

własności wytrzymałościowe stali
Wielkości charakteryzujące własności wytrzymałościowe stali:

 Granica plastyczności
 Granica sprężystości
 Naprężenie zrywające
 Wydłużenie przy zerwaniu
 Przewężenie przy zerwaniu
 Moduł sprężystości (Young’a); E=tgα, σ=E*ε
 Krzywa rozciągania

Prawo Hooke’a określa zależność odkształcenia od naprężenia σ=tgα*ε

Naprężenia, które mogą pozostać w materiale bez obaw naruszenia warunku wytrzymałości i warunku
sztywności nazywamy naprężeniami dopuszczalnymi. Wartości naprężeń dopuszczalnych ustalone są
w zależności od własności materiału i charakteru obciążeń.

Po lewej z widoczną granicą plastyczności po prawej z widoczną górną i dolną

RH – granica proporcjonalności-
Re – granica plastyczności
Rm – wytrzymałość na rozciąganie
Ru – naprężenia rozrywające
Reh- górna granica plastyczności
Rel- dolna granica plastyczności

11. Naprężenia mechaniczne i termiczne w elementach maszyn i urządzeń

energetycznych

Naprężenia mechaniczne:

 Miara sił wewnętrznych powstających w ciele stałym pod wpływem sił zewnętrznych
wywołujących odkształcenie ciała
 Wielkość i położenie sił wewnętrznych muszą spełniać warunki równowagi z siłami
zewnętrznymi działającymi na ciało

Zależy od:
- siły działającej na przekrój
- pola przekroju
- położenia przekroju w przestrzeni
- położenia siły w przestrzeni
Naprężenia termiczne:

 Naprężenia powstające w elementach nierównomiernie nagrzanych

 Pod wpływem wzrostu temperatury większości materiałów się rozszerza
 Zmiana długości ∆L zależy od współczynnika rozszerzalności termicznej zastosowanego
materiału, długości początkowej elementu oraz różnicy temperatury.
 Rozszerzalność termiczna - Wraz ze wzrostem temperatury wzrasta długość ciała lub objętość
ciała (rozszerzalność objętościowa) :
ΔL=αLΔt
α – współczynnik rozszerzalności termicznej zależny od materiału, z którego wykonany jest element [1/°C lub mm/m°C]
L – długość początkowa elementu lub całej konstrukcji [m]
Δt – różnica temperatury, dla której obliczamy zmianę długości, Δt = t1 – t0

Naprężenia mechaniczne i termiczne w elementach maszyn i urządzeń energetycznych są

spowodowane procesami:
 Zmęczenia (mechaniczne) – naprężenia mniejsze od granicy plastyczności przykładane w
sposób cykliczny, co powoduje lokalne uplastycznienie materiału
 Pełzania (termiczne) – odkształcenie materiału przez działanie stałych, długotrwałych
obciążeń, mniejszych od granicy plastyczności.

Warunki sprzyjające pełzaniu:

- stała wysoka temperatura
- prawie stałe naprężenia
- stałe obciążenie

Naprężenia mechaniczne mogą prowadzić do:

- odkształcenie sprężyste (odwracalne) – do granicy sprężystości Rs
- trwałe odkształcenia (nieodwracalne) - po przekroczeniu granicy wytrzymałości (zerwanie
materiału)
Naprężenia termiczne mogą prowadzić do:
- deformacja, pęknięcia, uszkodzenia materiału

12. Podstawowe prawa obwodów elektrycznych, prawo Ohma, Kirchhoffa, Joule-Lenza.

- Prawo Ohma to podstawowe prawo obwodów elektrycznych głoszące, że natężenie prądu (I)
płynącego przez przewodnik jest proporcjonalne do napięcia (U) przyłożonego do jego końców. Wzór
na prawo Ohma to: I=U/R

Węzeł obwodu elektrycznego to punkt w którym łączą się co najmniej dwa obwody elektryczne.

- 1 prawo Kirchoffa: Suma natężeń prądów wpływających do węzła obwodu elektrycznego jest równa
sumie natężeń prądów wypływających z tego węzła.

- 2 prawo Kirchoffa: W zamkniętym obwodzie suma spadków napięć na oporach równa jest sumie sił
elektromotorycznych występujących w tym obwodzie.

- Prawo Joule’a – ilość ciepła wydzielanego w czasie przepływu prądu elektrycznego przez przewodnik
elektryczny jest wprost proporcjonalna do iloczynu oporu elektrycznego przewodnika, kwadratu
natężenia prądu i czasu jego przepływu
-Prawo Joule'a-Lenza opisuje ilość ciepła, które wydziela się podczas przepływu prądu elektrycznego
przez przewodnik elektryczny

Q=(I2)Rt

Q -ciepło Joule'a,

I - natężenie prądu,

R - opór odbiornika,

t - czas przepływu prądu

13. Impedancja w obwodach prądu przemiennego, sposób obliczania. Rodzaje mocy w

obwodach prądu przemiennego, moc czynna, bierna, pozorna (wzory, jednostki)
Impedancja (Z) - wielkość charakteryzująca zależność między natężeniem prądu i napięciem w
obwodach prądu przemiennego. Impedancja to w najprostszych słowach całkowity opór w obwodzie
prądu przemiennego.

Impedancja jest wielkością zespoloną. Część rzeczywista impedancji opisuje opór związany z
prądem płynącym w fazie zgodnej z przyłożonym napięciem, część urojona – z prądem
przesuniętym w fazie.
R- rezystancja

X- reaktancja

Moc czynna (P, [W]) – Średnia wartość mocy chwilowej. Moc czynna zamienia się w odbiornikach
energii elektrycznej w inny rodzaj energii np. mechaniczną, cieplną.

P=U∗I∗cosφ[W ]
Moc bierna (Q, [var]) – Moc bierna jest iloczynem wartości skutecznej napięcia, prądu i sinusa
przesunięcia fazowego między napięciem i prądem.

Q=U∗I∗sinφ[var ]
Moc pozorna (S, [VA]) – iloczyn wartości skutecznych napięcia i natężenia prądu przemiennego.

S=U∗I [VA ]

14. Prawo-bieżny i lewo-bieżny obieg Carnota.

Obieg termodynamiczny – zespół przemian które mają początek i koniec w jednym punkcie.

Obieg Carnota jest idealnym obiegiem o najwyższej sprawności, jego obrazem na wykresie t-s jest
prostokąt. Obieg ten składa się z 4 przemian: dwóch izoterm i dwóch izentrop.

Obieg prawobieżny jest obiegiem silnika. Ciepło pobierane jest to pole pod przemianą 1-2. Ciepło
oddawane jest to pole pod wykresem wyznaczane przez przemianę 3-4. Praca obiegu mieści się w
polu wewnątrz przemiany.

Punkt A1 i A2 są to punkty adiabatyczne które nie pobierają ani nie oddają ciepła

A1-A2 pobiera ciepło bo rośnie entropia

A2-A1 oddaje ciepło bo maleje entropia

Obieg lewobieżny jest obiegiem ziębiarki lub pompy ciepła. Ciepło doprowadzane jest to pole pod
wykresem wyznaczane przez przemianę 3-4. Ciepło wyprowadzone jest to pole pod przemianą 1-2.
Praca obiegu tak jak w przypadku silnika prawobieżnego jest to pole ograniczone punktami kolejnych
przemian.

A1-A2 doprowadzanie ciepła

A2-A1 wyprowadzanie ciepła

Doprowadzam ciepło przy niższej temperaturze, a wyprowadzam przy wyższej.

Q in- ciepło wejściowe

Q out- ciepło wyjściowe

L ob.- praca obiegu

15. Układ elektrociepłowni parowej z turbiną upustowo-kondensacyjną oraz z turbiną

przeciwprężną.
 Kwadrat- układ regeneracyjny

Kocioł produkuje parę. Para z kotła trafia do turbiny, gdzie część niesionej energii przekazywana jest
łopatkom znajdującym się na jej wirniku. Uzyskana w ten sposób energia mechaniczna w generatorze
jest zamieniana na energię elektryczną. W typowym obiegu elektrowni parowej pozostała część
energii czynnika jest oddawana do skraplacza w postaci ciepła skraplania pary. Jeżeli z takiej turbiny
pobierzemy upustem część pary i skierujemy do wymiennika ciepłowniczego, uzyskamy obieg
elektrociepłowni upustowo-kondensacyjnej.

Jeżeli zaś zastosujemy turbinę o mniejszej liczbie stopni i zamiast rozprężać do bardzo niskiego
ciśnienia na końcu turbiny uzyskamy ciśnienie wyższe od atmosferycznego, to będziemy mieli do
czynienia z turbiną przeciwprężną. Obieg z turbiną przeciwprężną charakteryzuje się wysoką
sprawnością energetyczną, ze względu na produkowanie energii elektrycznej oraz cieplnej. Jego wadą
jest mniejsza generowana moc ze względu na krótszy proces rozprężania, aby uzyskać wystarczająco
wysoka temperaturę do celów grzewczych niż dla tych samych warunków w turbinie kondensacyjnej.

16. Konwekcyjna wymiana ciepła: rodzaje konwekcji, liczby podobieństwa stosowane

przy wyznaczaniu współczynników wnikania ciepła.
 Konwekcja - Jest to przekazywanie energii pomiędzy cząsteczkami, które pozostają w ruchu (gazy lub
ciecze) - mechanizm zderzeń.

Rodzaje Konwekcji z punktu widzenia przyczyny ruchu płynu wyróżniamy:

 Swobodna - ruch następuje wskutek różnic gęstości

- Opływ ciała
- W przestrzeniach zamkniętych

 Wymuszona - ruch występuje na skutek działania czynników napędzających (wentylatorów,

pomp itp)
- Przepływ w kanałach(wewnątrz)
-Opływ ciała (na zewnątrz)- opływ pęczków rur

Konwekcyjna wymiana ciepła

 Przez powierzchnie płaską

 Przez powierzchnie cylindryczną

Liczby podobieństwa stosowane przy wyznaczaniu współczynników wnikania ciepła

Liczba podobieństwa (liczba kryterialna) – bezwymiarowa wielkość pozwalająca na porównywanie

wybranych cech różnych układów fizycznych.

 Liczba Reynoldsa - Określa charakter przepływu

Gdzie:
 Liczba Nusselta - wyraża stosunek szybkości wymiany ciepła w wyniku konwekcji do szybkości
wymiany ciepła w wyniku przewodnictwa cieplnego

 Liczba Grashofa - zależność pomiędzy siłą wyporu a siłami lepkości w płynach

Gdzie:

 Liczba Prandtla - pozwala oszacować stosunek lepkości płynu do jego przewodnictwa

cieplnego, dyfuzyjność momentu/dyfuzyjność ciepła

 Liczba Rayleigha
Ra=Gr∗Pr

17. Przewodzenie ciepła: mechanizm, prawo Fouriera, współczynnik przewodzenia

ciepła

Przepływ ciepła może następować trzema sposobami, tj. przez: przewodzenie, konwekcję i promieniowanie.
Przewodzenie ciepła jest przekazywaniem energii pomiędzy cząstkami, które są nieruchome np. ciała stałe,
nieruchome płyny- mechanizm zderzeń:
- Jest małe w materiałach izolacyjnych np. styropian i drewno,
- Jest większe w dobrych przednikach ciepła np. metale.

Jednowymiarowe przewodzenie ciepła przez przegrody:

a) płaską
 b) cylindryczną

W
Współczynnik przewodzenia ciepła λ ,
m∗K
- Jest właściwością materiałową,
- Im większa λ tym lepiej ciało przewodzi ciepło.
Prawo Fouriera - ilość ciepła przewodzona przez dany element jest wprost proporcjonalna powierzchni A i do gradientu temperatur
(grad) w kierunku największego ich spadku, przy czym współczynnikiem proporcjonalności jest tzw. współczynnik przewodzenia ciepła (λ).
Znak minus w równaniu wskazuje, że przepływ ciepła następuje od miejsc o wyższej temperaturze do tych o temperaturze niższej .

18. Wymienniki ciepła: równanie Pecleta, średnia logarytmiczna różnica temperatur,

przebiegi temperatur czynników dla współ- i przeciwprądowego wymiennika ciepła.
Rodzaje wymienników ciepła:
Równanie Pecleta dla wymienników ciepła:

Gdzie:

Q - strumień ciepła wymiennika

k - współczynnik przenikania ciepła

A - pole powierzchni wymiany ciepła

Δ t m - średnia logarytmiczna różnica temperatur

Średnia logarytmiczna różnica temperatur:

Δ t p− Δ t k
Δ t m=
Δt
ln p
Δtk

Δ t m - średnia logarytmiczna różnica temperatur

Δ t p - różnica temperatur na początku wymiennika

Δ t k - różnica temperatur na końcu wymiennika

Współprądowy wymiennik ciepła:

 Δ t p=t 1 d −t 2 d

Δ t k =t 1 w −t 2 w

Δ t p - różnica temperatur na początku wymiennika

Δ t k - różnica temperatur na końcu wymiennika

t 1 d - temperatura czynnika gorącego na dolocie

t 2 d - temperatura czynnika zimnego na dolocie

t 1 w - temperatura czynnika gorącego na wylocie

t 2 w - temperatura czynnika zimnego na wylocie

Przeciwprądowy wymiennik ciepła:

 Δ t p=t 1 d −t 2 w

Δ t k =t 1 w −t 2 d

Δ t p - różnica temperatur na początku wymiennika

Δ t k - różnica temperatur na końcu wymiennika

t 1 d - temperatura czynnika gorącego na dolocie

t 2 d - temperatura czynnika zimnego na dolocie

t 1 w - temperatura czynnika gorącego na wylocie

t 2 w - temperatura czynnika zimnego na wylocie

19. Promieniowanie cieplne: mechanizm, prawo Stefana-Boltzmanna, ciało czarne,

emisyjność powierzchni.
Promieniowanie cieplne jest mechanizmem przekazywania energii pomiędzy ciałami przez
przestrzeń, w której ciała nie muszą się dotykać (np. fale elektromagnetyczne). Każde ciało o
temperaturze wyższej niż 0K: jest źródłem promieniowania oraz promieniuje we wszystkich
kierunkach.

Według prawa Stefana-Boltzmanna emisja energetyczna promieniowania ciała doskonale czarnego

zmienia się wraz z temperaturą.

(strumień energii radiacyjnej emitowanej przez ciało czarne)

−8 W
F – pole powierzchni, stała Stefana-Boltzmanna: σ ¿ 5 , 67∗10 2 4
m ∗K
Ciało doskonale czarne – wyidealizowane ciało fizyczne pochłaniające całkowicie padające na nie
promieniowanie elektromagnetyczne, niezależnie od temperatury tego ciała, kąta padania i widma
padającego promieniowania (A: absorpcyjność = 1).

Emisyjność (ε) - jest to stosunek strumienia energii radiacyjnej emitowanej przez powierzchnie
rzeczywistą do strumienia energii radiacyjnej emitowanej przez ciało czarne. Może zależeć od
temperatury ciała, kierunku oraz długości fali. Emisyjność jest właściwością powierzchni ciała oraz
daną podawaną przez producenta materiału:

Właściwości radiacyjne powierzchni rzeczywistej:

1=A+R+D

Ėr = E˙ A + ĖR + E˙ D

A – absorpcyjność (zależy od temp i długości fali), R – refleksyjność, D – transmisyjność

20. Transport masy: Prawo Ficka, współczynnik dyfuzji wzajemnej, pojęcie stężenia.

Transport masy jest to proces ruchu cząstek wymuszony różnicą stężeń. Cząstki przemieszczają się z
miejsc o stężeniu wyższym do miejsc o stężeniu niższym, aż do momentu ustalenia się równowagi.

Sposobami transportu masy są:

 Dyfuzja
 Konwekcyjny transport masy
Stężenie jest to ilość danej substancji w całej objętości mieszaniny. Można wyrazić ilość substancji w
kg lub kmol.

ilość substancji
stężenie=
objętość mieszaniny

system oparty na kg: system oparty na kmol:

Prawo Ficka opisuje proces dyfuzji. Ilość substancji dyfundującej w jednostce czasu przez jednostkową
powierzchnię jest wprost proporcjonalna do gradientu stężenia substancji i współczynnika dyfuzji.

Współczynnik dyfuzji wzajemnej – prędkość z jaką dyfundują ze sobą dwa materiały. Jest największy
dla gazów i najmniejszy dla ciał stałych. Rośnie z temperaturą, dla gazów jest kilka rzędów większy niż
dla cieczy.

21. Korzyści wynikające z zastosowania układów kogeneracyjnych. Metodyka

wyznaczania cząstkowych sprawności energetycznych wytwarzania ciepła i elektr.
Kogeneracja - to równoczesne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej w jednym procesie
technologicznym zapewniające wzrost sprawności energetycznej i prowadzące do znacznie
mniejszego zużycia paliwa niż w procesach rozdzielonych.

Układ klasycznej elektrowni - Do elektrowni dostarczane jest paliwo następnie zostaje przekształcone
w energię elektryczną. Ciepło oddawane jest do otoczenia w chłodniach kominowych
(niewykorzystany potencjał czynnika).

Układ elektrowni kogeneracyjnej - Do elektrowni dostarczane jest paliwo następnie zostaje

przekształcone w energię elektryczną. Ciepło przekazywane jest do wymiennika następnie oddane do
sieci (wykorzystany potencjał czynnika).

Dzięki zastosowaniu układów kogeneracyjnych uzyskujemy większą efektywność energetyczną

poprzez wykorzystanie ciepła na cele grzewcze sieci ciepłowniczej bądź zakładów przemysłowych.
Mniejsza emisyjność, zmniejszenie gazów cieplarnianych, mniej CO2, zwiększenie sprawności obiegu.
 22. Metodyka wyznaczania sprawności energetycznej kotła metodą pośrednią.
Sprawność energetyczna- metoda pośrednia.

Si – względna strata energii z kotła

Oznaczenia:

Quz - ciepło użyteczne oddane przez układ

l uz- użyteczna entalpia produktów użytecznych

I sn- entalpia surowców nieenergetycznych doprowadzonych do układu

Eel uż użyteczna energia elektryczna odprowadzona z układu

Δ E u uz - użyteczny przyrost energii układu

LN - praca napędowa wykonana na układzie

I f – Entalpia spalin przekazana do otoczenia

sp
mF – strumień masowy przekazany do otoczenia

n’’ss – skład spalin

W d – wartość opałowa

Δ (Mi)ss – zmiana udziału molowego składnika w spalinach

I c h – Entalpia chemiczna przekazana do otoczenia
sp

Względne straty energii z kotła Si obejmują:

- wylotową fizyczną (Swf)

- wylotową chemiczną (Swch)

- fizyczną w stałych produktach (Sstf)

- chemiczną w stałych produktach (Sstch)

- ciepła do otoczenia (Sot)

a) Względna strata wylotowa fizyczna:

Jest to entalpia spalin przekazana do otocznia. Jej wielkość zależy głównie od temperatury spalin
(tsp > tot) i ilości spalin odprowadzanych do otoczenia.

Zwykle w bilansie ma ona największe znaczenie spośród wszystkich strat.

b) Względna strata wylotowa chemiczna:

Sw_ch - Strata niezupełnego spalania występuje przy nieprawidłowej eksploatacji kotła.

Wynika z odprowadzania ze spalinami substancji palnych. Strata niezupełnego spalania najczęściej

spowodowana jest występowaniem tlenku węgla w spalinach.

c) Względna strata fizyczna w stałych produktach spalania:

Sst_f - Strata fizyczna w stałych produktach występuje w zasadzie tylko w kotłach opalanych paliwem

stałym.

Wynika z podwyższonej temperatury stałych produktów spalania (np. unos, przesyp, żużel).
d) Względna strata chemiczna w stałych produktach spalania:

Strata niecałkowitego spalania występuje w zasadzie tylko w kotłach opalanych paliwem stałym.

Sst_ch - Wynika z obecności substancji palnych w częściach stałych (np. unos, przesyp, żużel),
odprowadzanych z kotła.

Ma dość dużą wartość (do 18%) dla rusztu płaskiego, przy narzucie ręcznym.

e) Strata ciepła do otoczenia:

Sot - Strata ciepła do otoczenia (promieniowania): wynika z przekazywania do otoczenia przez

nagrzanie powierzchni zewnętrznej ciepła na drodze konwekcji i promieniowania.

23. Podstawowy obieg siłowni parowej, zasada działania i zachodzące przemiany

termodynamiczne na wykresie T-s oraz i-s dla obiegu Clausiusa-Rankine’a.
Na rysunku pokazano uproszczony schemat
układu cieplnego elektrowni, obejmujący
podstawowe urządzenia energetyczne: kocioł
parowy KP, turbozespół składający się z turbiny
parowej TP i generatora G oraz skraplacz S i
pompę wody zasilającej PZ. Para wodna na
wlocie do turbiny jest parą przegrzaną, proces
jej rozprężania odbywa się początkowo w
obszarze pary przegrzanej i w końcowej fazie w
obszarze pary mokrej. Para następnie skrapla
się w skraplaczu i jest pompowana w pompie
zasilającej. W kotle parowym woda jest
podgrzewana, odparowywana i przegrzewana
do odpowiedniej temperatury.

Izentropowe rozprężanie pary (1-2s) w turbinie od stanu pary przegrzanej na wlocie do stanu pary
mokrej przy ciśnieniu na wlocie do skraplacza.
Izobaryczne (izotermiczne) skraplanie pary (2s-3) przy ciśnieniu w skraplaczu.

Izentropowe (izochoryczne) pompowanie wody (3-3’) w pompie wody zasilającej.

Izobaryczne podgrzewanie wody (3’-4).

Izobaryczne (izotermiczne) odparowywanie (4-5).

 Izobaryczne przegrzewanie pary (5-1) od stanu nasycenia do temperatury dolotowej.

24. Parametry obiegu siłowni parowej, które mają wpływ na jego sprawność (dla
obiegu Clausiusa Rankine’a). Relacje między tymi parametrami a sprawnością.
Parametry czynnika roboczego wpływające na zmianę sprawności obiegu Rankine’a:

a) ciśnienie

b) temperatura

Relacje między parametrami a sprawnością:

Wraz ze wzrostem ciśnienia i temperatury rośnie sprawność obiegu (parametry nadkrytyczne lepsza
sprawność)

25. Metody zwiększenia sprawności obiegu siłowni parowej przez rozbudowę układu
podstawowego.
Metody zwiększania sprawności obiegu siłowni parowej przez rozbudowę układu podstawowego:

Sprawność obiegu Rankine’a można zwiększyć przez:

 Podwyższenie temperatury pary świeżej,

 Podwyższenie ciśnienia pary świeżej,
 Zwiększenie strumienia pary świeżej.

Podstawowy układ obiegu siłowni parowej można rozbudować przez:

 Międzystopniowy przegrzewacz pary

Metoda ta polega na skierowaniu pary z powrotem do kotła po rozprężeniu na

wysokoprężnej części turbiny parowej. Para zostaje ponownie przegrzana, w wyniku
czego jej entalpia rośnie. Para wtórnie przegrzana kierowana jest do części średnio-lub
niskoprężnej turbiny, gdzie następuje dalsze rozprężanie pary do ciśnienia wylotowego.
 Regeneracyjny podgrzewacz wody zasilającej
 Do podgrzewania wody zasilającej wykorzystuje się bowiem parę, która już wykonała
pewną pracę w turbinie z tym, że wytworzone ciepło jest zużywane wewnątrz obiegu.
Podgrzewanie wody zasilającej parą upustową zapewnia uzyskanie oszczędności paliwa w
kotle parowym w porównaniu z podgrzewaniem spalinowym oraz zwiększa sprawność
układu.
  Wykorzystanie ciepła spalin

Współczesne metody odzyskiwania ciepła polegają na odzyskaniu ciepła za pomocą

odpowiednich wymienników lub nawet kotłów zasilanych strumieniem zawierającym
ciepło odpadowe. Im wyższa temperatura strumienia ciepła odpadowego tym bardziej
opłacalne jest jego zagospodarowanie. Odzysk ciepła stosowany jest najczęściej w
układach kogeneracyjnych.

26. Naszkicuj schemat bloku gazowo-parowego oraz przemiany w części gazowej i

parowej na wykresie T-s.
Elektrownie gazowo-parowe stanowią połączenie układu turbiny gazowej oraz siłowni parowej. W
prostej turbinie gazowej entalpia spalin na wylocie z turbiny jest stosunkowo wysoka. Konsekwencją
tego jest znaczna strata wylotowa. Łącząc dwa układy, stratę wylotową spalin z turbiny można
znacznie zmniejszyć. Obniżenie straty wylotowej odbywa się poprzez zainstalowanie przeponowego
wymiennika ciepła, który jest generatorem pary dla turbiny parowej – tzw. kocioł odzyskowy.

Współcześnie są eksploatowane i budowane przeważnie szeregowe układy gazowo-parowe, w

których kontury technologiczne obu układów są rozdzielone, a ich sprzęgnięcie następuje przez kocioł
odzyskowy.

O rodzaju struktury technologicznej układu gazowo-parowego decydują:

-rodzaj zespołu turbiny gazowej (układ prosty lub złożony, jednowałowy lub wielowałowy, itp.)

-konstrukcja kotła odzyskowego

-schemat cieplny układu parowego.

Schemat: Część gazowa układu gazowo-parowego składa się z: sprężarki S, w której spręża się
powietrze które następnie dostarczane jest do komory spalania KS. Spaliny trafiają następnie do
turbiny gazowej TG z której wał wyprowadza moc do napędu sprężarki i generatora G. Po rozprężeniu
w turbinie gazowej, gorące spaliny trafiają do części parowej układu gdzie w kotle odzyskowym KO
oddają część energii wodzie która odparowuje. Jest ona następnie rozprężana w turbinie parowej TP
która napędza generator G. Z turbiny reszta pary mokrej trafia do skraplacza SK gdzie jest skraplana.
Woda jest następnie kierowana do pompy PZ gdzie nadawane jest jej odpowiednie ciśnienie.

Wykres: W układzie turbiny parowej UTG możemy zauważyć znacznie wyższe temperatury niż w części
parowej UTP (spaliny z TG mają ok. 1000C). Ciepło z punktów 1-2 które normalnie oddalibyśmy do
otoczenia jest w układzie połączonym przekazywane w kotle odzyskowym wodzie z części parowej
układu. Pole pod prostą 1-2 jest równe polu pod krzywą 5-6-7-3. Jest to ciepło które normalnie
oddalibyśmy do otoczenia ale dzięki połączeniu układów możemy wykorzystać je do podgrzania wody
w układzie parowym.