You are on page 1of 126

ْ‫َ سِضب‬ٛ‫ص‬

Soomana Ramadaana
.ٗ‫آدجذ‬ٚ ٍٗ‫فؼحت‬ٚ ِٗ‫أدىح‬
Heera, Sadarkaafii, Naamusa isaa
Soomana Ramadaanaa 2

ْ‫َ سِضب‬ٛ‫ص‬
Soomana Ramadaana
.ٗ‫آدجذ‬ٚ ٍٗ‫فؼحت‬ٚ ِٗ‫أدىح‬
Heera, Sadarkaafii, Naamusa isaa
‫ػس ِٓ جٌؼٍّحء‬ّٛ‫ف ِج‬١ٌ‫ضأ‬
‫ جّحي ِذّذ أدّذ‬-‫ فحؽّس‬ٛ‫أذ‬- ‫ضشجّس‬
Qophessaan garee ulamaa'ii.
Hiikkaan (Abbuu faaximah)
Shekh Jamaal Shekh Muhammad
‫إٌبشش‬ٚ ُ‫ظخ ٌٍّزشج‬ٛ‫ق اٌطجع ِحف‬ٛ‫ع حم‬١ّ‫ج‬

Migi maxxansuu seeraan eeggamaadha.


Soomana Ramadaanaa 3

Baafata
Mata duree fuula
1-duree --------------------------------------6
2-Hiikkaa soomanaa----------------------9
3-Maalummaa soomanaa ---------------10
4-Soomanni Ramadaanaa yoom fardii
godhame? ---------------------------------14
5 -Soomana dura bu'anii jalqabuun
dhowwaadh.-------------------------------15
6-Yeroo soomanaa ----------------------16
7-Niyyaa soomanaa bulfachuu -------17
Soomana Ramadaanaa 4

8-Mee ramadaana maaliin simanna?19


9-Qajelfama nabii s.a.w.Ramadaana
keessa. -------------------------------------22
10-Waan nama Soomanurraa
barbaachisu. -----------------------------24
11-Waan nama soomanaa ibaadarratti
gargaaru-----------------------------------26
12-Guddina Sadarkaa (fadlii)
Ramadaanaa -----------------------------30
13-Sadarkaa soomanaa akka
waliigalaatti ------------------------------41
14-Faydaafii hikmaa soomanaa-------51
15-Ulaagaalee dirqamuu soomanaa---56
Soomana Ramadaanaa 5

16-Namusoota soomanaa---------------61
17-Waan soomana balleysu-------------67
18-hulaalee kheyrii 30 Ramadaana
keessa…………………………...………74
18-Walaloo soomanaa-------------------99
19-Seera I'itikaafaa
(Teessoo
masgiidaa)………….................….……105
20-Seera zakaa
fixrii………….…………………….…..108
21- Barnoota
iidaa………...………………….………115
22-xumura …………………….……...126
Soomana Ramadaanaa 6

Duree
ُ١‫ذغُ هللا جٌشدّٓ جٌشد‬
Jalqbni Maqaa Rabbi Rahmata qabuutiini.

ٟ‫ ِٓ ال ٔر‬ٍٝ‫جٌغالَ ػ‬ٚ ‫جٌظالز‬ٚ ،ٖ‫دذ‬ٚ ‫جٌذّذ هلل‬


‫ أِح ذؼذ‬،ٓ١‫طذرٗ أجّؼ‬ٚ ٌٗ‫ آ‬ٍٝ‫ػ‬ٚ ‫ٕح ِذّذ‬١‫ ٔر‬،ٖ‫ذؼذ‬

Galanni Rabbii tokkicha taheef haa


galu, Nagayaaf rahmanni isaa nabiyyicha
boodaa kan tahe nabii keenya jaalatamaa
kabajamaa nabi muhammadiif haa bu'u,
firaafii sahaabaa isaanii hundaawu
walhaagayu.

eeganaa,kun kitaaba xiqqaa waayee


soomanaa ibsu, itti laffaanee akkagaaritti
Soomana Ramadaanaa 7

qopheysine. Akka waayee Ibaadaa guddoo


Soomana Ramadaanaa tana itti soomanan
karaa laafaan namni keenya hundi hubatuuf
jecha. kitaabni kun barnoota soomanaa
guutuu uf keessaa qaba. walaloon soomanaa
bareedduun takkas bodarran nijirti.
Akkasuma barnoota I'itikaafaa
(Teessuma masgiidaa).

Seera zakaa fixrii.

Seera Barnoota iidal fixrii.

hunda uf keessatti hammatee jira.


Rabbii nugargaaree hojii tana nu xumursiise
galanni guddaan isaaf haa galu.
Soomana Ramadaanaa 8

Eegasi warra kitaaba kana maxxansee


ummata keenyaan gaye haalaan isaan
galatoomfanna. Rabbiin miizaana toltuurra
isaaniif haakaayu jenna.

ٟ‫وً ِٓ شحسن ف‬ٚ ًّ‫ٕفؼٕح ذٗ رج جٌؼ‬٠ ْ‫فٕغأي هللا أ‬


ُ٠‫جد وش‬ٛ‫ٔششٖ ئٔٗ ج‬
Duuba hojii teenya tana tan buaa qabduufii
tan ummata fayyaddu Rabbi nuuf haagodhu
jenneeti kadhanna. galanni Rabbiif haagalu.
Shekh Jamaal Shekh Muhammad Abbaa Xaalib.

Shekhjemal@yahoo.com

00966505697461 KSA Riyadh


Soomana Ramadaanaa 9

َ‫ب‬١‫ف اٌص‬٠‫رعش‬
Hiikkaa soomanaa.

‫ش‬ُ ْ‫ َٔ َزس‬ِِّٟٔ‫ئ‬ :ٌٝ‫ لحي هللا ضؼح‬.‫ جإلِغحن‬:‫حَ ٌغس‬١‫جٌظ‬


.ً ‫طّطح‬ٚ ‫ ئِغحوح‬:ٞ‫] أ‬26 :ُ٠‫ [ِش‬‫ْ ًِح‬ٛ‫ط‬ َ ِٓ َّ ْ‫ٌٍِشَّد‬

Soomanni akkaa hiikkaa afaaniitti


ufqabuudha. Fakkenyaaf Rabbiin s.w.
akkana jedhe ''innii nazartu lirrahmaani
sowman '' hiikkaan " ani ufqabuu
rahmaaniif qodhaa godhee jira"
jechuudha.

‫ِح‬ٛ٠ ‫ ذحإلِغحن ػٓ جٌّفطشجش‬ٌٝ‫ جٌطؼرذ هلل ضؼح‬:‫ششػح‬ٚ


‫خ جٌشّظ ذششؽ‬ٚ‫ غش‬ٌٝ‫ع جٌفجش جٌظحدق ئ‬ٍٛ‫وحِالً ِٓ ؽ‬
.‫س‬١ٌٕ‫ج‬
Soomana Ramadaanaa 10

Hikkaan soomanaa akka shari'aatti:


guyyaa guutuu fajriin bahurraa kaasee
hanga aduun seentutti waan sooma
fururraa (nyaata,dhugaatii,walqunnqmtii
saalaa godhuu) irraa uf qabuudha ibaadaa
Rabbii itti niyyatanii.
ْ‫ش سِضب‬ٙ‫َ ش‬ٛ‫ ص‬ٟ‫ف‬
Maalummaa Soomana Ramadaanaa.

‫فشع‬ٚ ،َ‫ش سِؼحْ سوٓ ِٓ أسوحْ جإلعال‬ٙ‫َ ش‬ٛ‫ط‬


ٗ١ٍ‫ذي ػ‬٠ ،‫سز‬ٚ‫ٓ ذحٌؼش‬٠‫َ ِٓ جٌذ‬ٍٛ‫ ِؼ‬،‫ع هللا‬ٚ‫س‬
‫ِٓ ف‬
.‫جإلجّحع‬ٚ ‫جٌغٕس‬ٚ ‫جٌىطحخ‬

Soomanni baatii ramadaanaa, utubaa


tokko kan utubaalee islaamaa irraa
Soomana Ramadaanaa 11

taheedha,

dhirama islaamaa kan quraanaa, hadiisaa


fii ijmaa'aan mirkanaayee jiru. .

‫د‬ َ ِ‫ج ُوط‬َُِٕٛ َ‫َٓ آ‬٠‫َح جٌَّ ِز‬ُّٙ٠َ‫َح أ‬٠ :ٌٝ‫ٌٗ ضؼح‬ٛ‫ فم‬:‫فأِح جٌىطحخ‬
ُْ ‫َٓ ِِ ْٓ لَ ْرٍِ ُى ُْ ٌَ َؼٍَّ ُى‬٠‫ جٌَّ ِز‬ٍَٝ‫د َػ‬
َ ِ‫َح َُ َو َّح ُوط‬١‫ظ‬
ِّ ٌ‫ ُى ُُ ج‬١ْ ٍَ‫َػ‬
]183:‫[جٌرمشز‬ َُْٛ‫ضَطَّم‬

Qur'aana irraa jecha Rabbii oltaheeti


''isin yaa warri amantan soomanni akkuma
warra isin duraa irratti barreyfametti isin
irrattis barreyfamee jira akka Rabbi
sodaattaniif jecha.'' Suuraa baqaraa 183

ًٜ‫ ِٗ ْجٌمُشْ آَ ُْ ُ٘ذ‬١ِ‫ أ ُ ْٔ ِض َي ف‬ٞ‫ؼحَْ جٌَّ ِز‬ َ َِ ‫ ُش َس‬ْٙ ‫ َش‬ :ٌٗٛ‫ ل‬ٌٝ‫ئ‬
‫ َش‬ْٙ ‫ َذ ِِ ْٕ ُى ُُ جٌ َّش‬ِٙ ‫ ْجٌفُشْ لَح ِْ فَ َّ ْٓ َش‬َٚ َٜ‫ُذ‬ٌٙ‫ش َِِٓ ْج‬ ِ ٌٍَِّٕ
ٍ ‫َِّٕح‬١َ‫ذ‬َٚ ‫حط‬
Soomana Ramadaanaa 12

ُ َ١ٍْ َ‫ف‬
]185 :‫ [جٌرمشز‬ُّْٗ ‫ظ‬

Hanga jecha Rabbii oltaheetti ''baatii


(ji'a) Ramadaanaati kan isa keessa -
Qur'aanni {buufame}. qajeelchaa ilmaan
namaa tii fii ibsaa qajeelloofii haqarraa
kan tahe – buufame. Isinirraa Namni baatii
kana biyya jiru haasoomanuu, isinirraa
namni dhukkubsataa yookaan karaa
deemsarraa jiru (soomana haa furuu)
guyyaalee biro irraa lakkaawwachuutu
(qadaa kafaluutu) isarratti jira……"
Albaqaraa 185

ٍٝ‫ جإلعالَ ػ‬ٟٕ‫ «ذ‬: ٟ‫ فمذ لحي جٌٕر‬:‫أِح جٌغٕس‬ٚ-


]ٗ١ٍ‫َ سِؼحْ» [ِطفك ػ‬ٛ‫ «ط‬:‫ح‬ِٕٙ ‫روش‬ٚ»...‫خّظ‬
Soomana Ramadaanaa 13

.‫شز‬١‫ رٌه وث‬ٟ‫ث ف‬٠‫جألدحد‬ٚ

Hadiisarraayis jecha nabii keenyaati


s.a.w. "islaamummaan waa shanirratti
ijaaramte...jedheeti hadiisa oofee achi
keessatti "soomana ramadaanaati" jedhe,
(bukhaariif muslimtu odeesse).
Hadiisowwan waayee kanaarratti hedduutu
jira.

ّٓ‫ ف‬،ْ‫َ سِؼح‬ٛ‫خ ط‬ٛ‫ج‬ٚ ٍٝ‫ْ ػ‬ٍّٛ‫أجّغ جٌّغ‬ٚ-


. ‫ِٗ وفش‬ٛ‫خ ط‬ٛ‫ج‬ٚ ‫أٔىش‬

Muslimtoonnis soomanni Ramadaanaa


dirqama tahurratti waliif galan, namni
waajibummaa isaa morme kaafira
Soomana Ramadaanaa 14

tahurrattis wallif galan.

‫بَ سِضبْ؟‬١‫ فشض ص‬ٝ‫ِز‬


Soomanni Ramadaanaa yoom fardii
godhame?

ِٓ ‫س‬١ٔ‫ جٌغٕس جٌثح‬ٟ‫ش سِؼحْ ف‬ٙ‫حَ ش‬١‫فشع ط‬


.‫ ضغغ سِؼحٔحش‬ ‫ي هللا‬ٛ‫طحَ سع‬ٚ ،‫جشز‬ٌٙ‫ج‬

Soomanni ramadaanaa waggaa


lammeysaa hijraati fardii godhame, Nabiin
s.a.w. ramadaana sagal soomane.
Soomana Ramadaanaa 15

. ٓ١ِٛ٠ ٚ‫َ أ‬ٛ٠ َٛ‫ عٓ رمذَ سِضبْ ثص‬ٌٟٕٙ‫ا‬


Ramadaana dura bu'anii jalqabuun
dhowwadha guyyaa tokkoofi lamaan.

ْ‫ ئال أ‬،ْ‫ٓ ِٓ شؼرح‬١ِٛ٠ ٚ‫َ أ‬ٛ٠ ‫حَ آخش‬١‫ذشَ ط‬٠


‫ظ‬١ّ‫جٌخ‬ٚ ٓ١ٕ‫ وحالث‬،ِٗ‫ح‬١‫ِح وحْ ِٓ ػحدضٗ ط‬ٛ٠ ‫جفك‬ٛ٠
ِٗ‫ح‬١‫س ط‬ٛ‫ج‬١‫ ف‬،ً‫ِثال‬

Guyyaa boodaa takkii lameen dhumaa


kan baatii shaibaanaa soomanuun
dhoowwaadha yoo nama dur aadaa
godhatee soomanu taate malee, akka
guyyaalee isniinaafii kamiisaa sun numa
soomana.

ٚ‫َ أ‬ٛ٠ َٛ‫طمذِٓ أدذوُ سِؼحْ ذظ‬٠ ‫ «ال‬: ٌٗٛ‫ٌم‬


Soomana Ramadaanaa 16

‫ظُ رٌه‬١ٍ‫ ف‬،ِٗٛ‫َ ط‬ٛ‫ظ‬٠ ْ‫ْ سجً وح‬ٛ‫ى‬٠ ْ‫ٓ ئال أ‬١ِٛ٠
.]ٗ١ٍ‫َ»[ِطفك ػ‬ٛ١ٌ‫ج‬

Nabiin s.a.w. akkana jedhan ''tokkoon


keessan ramadaana soomana guyyaa
tokkootiin yookaa lamaatiin dura
hinbu'inaa, yoo nama dur soomanu taate
malee sun haa soomanuu.'' bukhaarii fii
muslim.
َٛ‫لذ اٌص‬ٚ
Yeroo soomanaa.

‫خ‬ٚ‫ ذغش‬ٟٙ‫ٕط‬٠ٚ ،ٟٔ‫ع جٌفجش جٌثح‬ٍٛ‫َ ِٓ ؽ‬ٛ‫رطذب جٌظ‬٠


،‫جٌشّظ‬

Somaanni yeroon isaa fajriin lammeysaa


Soomana Ramadaanaa 17

(diiminni barii) bahurraa bahurraa kaasee


hanga aduun seentutti.
‫خ‬١ٌٕ‫ذ ا‬١١‫ة رج‬ٛ‫ج‬ٚ
Niyyaa bulfachuun dirqama.

َ‫ؼض‬٠ ْ‫جد أ‬١‫ ف‬،‫ؼس‬٠‫حَ جٌفش‬١‫ طذس ط‬ٟ‫س ششؽ ف‬١ٌٕ‫ج‬


, ً١ٌٍ‫ جضء ِٓ أجضجء ج‬ٞ‫ أ‬ٟ‫َ ذمٍرٗ ف‬ٛ‫ جٌظ‬ٍٝ‫جإلٔغحْ ػ‬
‫ِّص‬١‫ر‬٠ ٌُ ِٓ« : ٟ‫ي جٌٕر‬ٛ‫رٌه ٌم‬ٚ .‫ لرً جٌفجش ذٍذظس‬ٌٛٚ
.]ٟ‫جٖ جٌٕغحت‬ٚ‫حَ ٌٗ» [س‬١‫ فال ط‬,ً١ٌٍ‫حَ ِٓ ج‬١‫جٌظ‬

Niyyaa godhuun sharxii soomanaa


irraayi yeroo halkanirraa taate keysatti
soomana fardii niyyachuu barbaachuisa,
osoo waa xiqqo fajrii dura taatellee.
Hadiisatti nabiin s.a.w. akkana jedhan
Soomana Ramadaanaa 18

''namni soomana halkeessa niyyaa godhee


hin bulfatin soomanni isaaf hinjiru''
nasaa'iyyitu odeessee.

Asirratti wanni himame soomana sunnaa


ammo eega bariellee niyyachuun numa
taha. Garuu osoo nyaataaf dhugaatii
hintuqin tahuu barbaachisa. Gaaf tokko
nabiin keenya s.a.w. ganama warra
isaaniitiin " mee joolle faxara qabdanii waa
nutty kennaa?” Jennaan. Gandi ar'a homaa
lafaa hinqabnu jedhaniin, nabiin eegasii
maarree akkas taatu ani ar'a ninsoomana
jedhan.
Soomana Ramadaanaa 19

‫ثُ ٔغزمجً سِضبْ؟‬


Mee Ramadaana maaliin simanna?

ْ‫ أْ ٔغطمرً سِؼح‬ٟ‫ٕرغ‬٠ َ‫أِس جالعال‬

‫وثشز جالعطغفحس‬ٚ ,‫ذس جٌظحدلس‬ٛ‫ جٌط‬ٌٝ‫ ذحٌّرحدسز ئ‬-1


.ْ‫ز جٌمشآ‬ٚ‫ضال‬ٚ ‫جٌزوش‬ٚ

1-Towbaa dhugaatti jarjaruun,istigfaara,


zikrii fii qaraatii qur'aanaa heddumeessuun.

. َ‫ح‬١‫ذطؼٍُ ِح ال ذذ ِٕٗ ِٓ فمٗ جٌظ‬-2

2-barnoota wayee somanaa barachuun.

ْ‫لحش سِؼح‬ٚ‫ ػُ جسز أ‬ٍٝ‫ذؼمذ جٌؼضَ جٌظحدق ػ‬-3


.‫ذحألػّحي جٌظحٌذس‬
Soomana Ramadaanaa 20

3-yeroo soomanaa caaltuu tana hojii


gaaritti akka fixu murteeffachuun.

‫دغشز‬ٚ ْ‫ذحعطذؼحس عشػس جٔمؼحء سِؼح‬-4


.‫عؼحدز جٌّجذ‬ٚ ‫جٌّفشؽ‬

4-Yeroon Ramadaanaa qaaliin tun


daddafte akka dhumtuu fii namni
jajjabaatee dalage akka milkaayu, kan
talisoome akka sheenawu hubachuun.

. ‫ص‬١‫ جٌر‬ٟ‫دز ف‬ٛ‫ج‬ٌّٛ‫ذحٌطخٍض ِٓ جٌّٕىشجش ج‬-5

5-Waan jibbamtuu mana keessa jirtu


hunda ufirraa dhabamsiisuun.kana jechuun
suuraalee wan lubbuu qabuu tan adda
addaa, meeshaalee mooziqaa, kaartaa fi
Soomana Ramadaanaa 21

qumaara adda addaa, kasetoota sagalee


mooziqaa, filima vidiyo baalagummaa,
televijina baalagummaa fii jallina dabarsu,
meeshaalee intarneetaa tan baalagummaa
barsiistuu fi kanneen kana fakkaatan
hundarraa mana isaa qulqulleessuu qaba.

‫ ئدسجن ٘زج‬ٟ‫ ٔؼّطٗ ف‬ٍٝ‫جً ػ‬ٚ ‫ ذشىش هللا ػض‬-6


.ُ١‫ش جٌؼظ‬ٙ‫جٌش‬

6-Rabbiin s.w. galatoomfachuudhaan


waan ji'a guddaa kanaan nugayeef.

7-nama wallole manguddummaan


walitti araarsuudhaan, ka waliin oodu
walitti tolchuudhaan, Ramadaanni baatii
Soomana Ramadaanaa 22

araaramaa waan taheef walitti araaramanii


waliif dhiifama godhanii, walitti toluudhaaf
carraa gaariidha.
ْ‫ سِضب‬ٟ‫ ف‬ ٟ‫ إٌج‬ٞ‫٘ذ‬
Qajeelfama nabii s.a.w. Ramadaana
kessa.

ْ‫ سِؼح‬ٟ‫ ف‬ ٗ٠‫وحْ ِٓ ٘ذ‬ٚ( :ُ١‫لحي جإلِحَ جذٓ جٌم‬


،‫جع جٌؼرحدجش‬ٛٔ‫جإلوثحس ِٓ أ‬

Aaadaan nabiikeenyaa s.a.w. ramadaana


keessaa ibaadaa Rabbii guddisuudha.

،ْ‫ سِؼح‬ٟ‫ذجسعٗ جٌمشآْ ف‬٠ َ‫ٗ جٌغال‬١ٍ‫ً ػ‬٠‫فىحْ جرش‬


،‫خ جٌّشعٍس‬٠‫ش ِٓ جٌش‬١‫د ذحٌخ‬ٛ‫ً أج‬٠‫ٗ جرش‬١‫وحْ ئرج ٌم‬ٚ

Jibriil halkan Ramadaanaa hundaawu


Soomana Ramadaanaa 23

nabitti dhufeeti qura'ana wajji


qara'an,Nabiin yogguu jibriil itti dhufe
qilleensa bubbisurra keyritti daddafa.

،ْ‫ سِؼح‬ٟ‫ْ ف‬ٛ‫ى‬٠ ‫د ِح‬ٛ‫أج‬ٚ ,‫د جٌٕحط‬ٛ‫وحْ أج‬ٚ

Nabiin s.a.w. irra arjaa namaati,yeroon


haalaan arjoomu ramadaana keessa.

،ْ‫ز جٌمشآ‬ٚ‫ضال‬ٚ ،ْ‫جإلدغح‬ٚ ‫ٗ ِٓ جٌظذلس‬١‫ىثش ف‬٠ٚ


‫خض سِؼحْ ذّح‬٠ ْ‫وح‬ٚ ،‫جالػطىحف‬ٚ ،‫جٌزوش‬ٚ ،‫جٌظالز‬ٚ
.]‫س ) [صجد جٌّؼحد‬ٛٙ‫شٖ ذٗ ِٓ جٌش‬١‫خض غ‬٠ ‫ال‬

Nabiin keenya s.a.w. Ramadaana keessa


sadaqaa heddummeessa, Rakkataa
gargaarsa godha, qaraatii qur'aanaa
baay'isa, Akkasuma salaata,zikrii (faaruu
Soomana Ramadaanaa 24

rabbi) I'itikaafa (teessuma masgiidaa) kan


heddummeesu tahe.
ٗ١ٍ‫جت ع‬٠ ‫ِب‬ٚ ,ُ‫ ٌٍصبئ‬ٟ‫ٕجغ‬٠ ‫ِب‬
Waan nama soomanaa irraa
barbaachisu.

‫غ‬١ّ‫جطٕد ج‬٠ٚ ،‫ىثش ِٓ جٌطحػحش‬٠ ْ‫ ٌٍظحتُ أ‬ٟ‫ٕرغ‬٠


‫ح ِغ‬ٙ‫لحض‬ٚ‫ أ‬ٟ‫جش جٌخّظ ف‬ٍٛ‫ جٌظ‬ٍٟ‫ظ‬١‫ ف‬،‫جٌّذشِحش‬
‫جٌّؼحِالش‬ٚ , ‫جٌغش‬ٚ ‫رس‬١‫جٌغ‬ٚ ‫طشن جٌىزخ‬٠ٚ ،‫جٌجّحػس‬
،َ‫ فؼً ِذش‬ٚ‫ي أ‬ٛ‫وً ل‬ٚ ،‫س‬٠ٛ‫جٌشذ‬

Namni soomanaa ibaadaa Rabbii


heddummeessuu barbaachisa, haraam
hundarraa fagaachuu qaba, salaata shanan
yeroo isiitti jamaa'aadhaan salaatuu qaba,
Soomana Ramadaanaa 25

kijiba dhiisuu qaba, nama hamachuu, nama


gowwoomsuu, dhala (Ribaa) nyaachuu, fii
jechootaa fii hojiilee dhoowwa tahe
hundarraa fagaachuu barbaachisa.

،ٗ‫جٌؼًّ ذ‬ٚ ،‫س‬ٚ‫ي جٌض‬ٛ‫ذع ل‬٠ ٌُ ِٓ« : ٟ‫لحي جٌٕر‬


» ٗ‫ششجذ‬ٚ ِٗ‫ذع ؽؼح‬٠ ْ‫ أ‬ٟ‫ظ هلل دحجس ف‬١ٍ‫ ف‬،ًٙ‫جٌج‬ٚ
]ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫[س‬

Nabiin keenya s.a.w. akki jedhe ''Namni


jecha cubbuu haasawuufii itti hojjachuu
hidhiisin, kan Wallaalummaa (badii)
hindhiisin rabbiin nyaataafii dhugaatii
dhiisuu isaarraa dantaa hinqabu''
bukhaariitu odeesse.
Soomana Ramadaanaa 26

‫ اٌطبعبد‬ٍٝ‫ٓ اٌصبئُ ع‬١‫ع‬٠ ‫ِّب‬


Waan nama soomanu ibaadarratti
gargaaru.

. ٗ‫ِخحفط‬ٚ ٌٝ‫ هللا ضؼح‬ٜٛ‫ضم‬-1

1-Sodaa Rabbii Qabaachuu fi hamtuu


hundarraa uf eeguu.

.ْ‫ز جٌمشآ‬ٚ‫ضال‬ٚ ‫جٌذػحء‬ٚ ‫جإلوثحس ِٓ جٌزوش‬-2

2-Qaraatii qur'aanaa Heddummeessuu,


Zikrii fii kadhaa Rabbii heddumeysuu,

.‫ء‬ٛ‫ضجٕد أطذلحء جٌغ‬-3

3-Saahibban fofokkataa irraa fagachuu.


Soomana Ramadaanaa 27

Namni saahiba fakkata jallaa qabu wahuma


hamtuu isarraa barata. Mammaksatti raaddi
harreen wajji oolte dhuufuu barti''
jedhan.eegaa nama gaarii qajeelaa Rabbi
sodaatu saahiba (shariika) godhadhaa.

.‫ طالز جٌجّحػس‬ٍٝ‫جٌّذحفظس ػ‬ٚ ‫ِالصِس جٌّغحجذ‬-4

4-Masgiidatti maxxanuu fii salaata


jamaa'aa irratti uf tiiysuu.hanga
dandeessetti yeroo hedduu masjiidatti
argamuu yaalii godhi. Masjiida teessee
sunnaa salaattee, zikrii gootee, Rabbi
kadhattee, qur'aana qaraatee, yoo jette
Sawaaba hedduu walitti tuulatte, badii
dhagayuufii arguu jalaayis nagaya baate
Soomana Ramadaanaa 28

(tiiyfamte). Tanaaf gara masjiida gara


masjiida.

.‫خ‬ٍٛ‫ جيل‬ٟ‫مغ‬٠ٚ , ‫جش‬ٛٙ‫ش جٌش‬١‫ث‬٠ ‫ضجٕد ِشح٘ذز ِح‬-5

5-Waan fedhii lubbuu namatti kakaasuu


fii waan qalbii nama goggoysu laaluu irraa
fagaachuu.kunis hedduudha fakkeenyaaf:-
filmii fii suuraa baalagummaa fokkataa
daw'achuu, kanneen televijiina, vidiyoo,
intarneeta, yutub, fesbuuk, waatis aab,
tuweytir, iskaybe, baaltook,fi kkf irraatti
badii gadi dhiifamtee facaafamtu
daaw'achuun haalaan dhoowwaadha.

.ٛٙ‫ػذَ جٌغ‬-6
Soomana Ramadaanaa 29

6-Dogogoraa fi badii irraa fagaachuu.

. ‫س‬٠‫جٌغخش‬ٚ ‫جٌىزخ‬ٚ ‫ّس‬١ٌّٕ‫ج‬ٚ ‫رس‬١‫دفظ جٌٍغحْ ِٓ جٌغ‬-7

7- Nama hamachurraa uf eeguu, farada


(lukkee) tahurraa, kijibarraa, nama xiqqeysu
fii k.k.f. irraa Arraba ufii tiiysuu .

.ِٓ‫ّس جٌض‬١‫ِؼشفس ل‬-8

8-yeroon qaalii tahuu isii beekanii itti


fayyadamuu.

.ٍٗ‫فؼحت‬ٚ ‫ش‬ٙ‫جعطشؼحس ػظّس جٌش‬-9

9-guddina kabajaa baatii tanaa beekanii


eeggachuu.

.‫ش‬١ّ‫جٌطش‬ٚ ‫حد‬ٙ‫أً٘ جالجط‬ٚ ‫ش جٌغٍف‬١‫ِطحٌؼس ع‬-10


Soomana Ramadaanaa 30

10-ummata gaggaarii dur kan ibaadaa


irratti jajjaboo turan seenaa isaanii barachuu
fii jala deemuu.

.‫ِذحعرس جٌٕفظ‬-11

11-Lubbuu ufii qorachuu.

.‫ذس‬ٛ‫ذ جٌط‬٠‫ضجذ‬-12

12-Towbaa irra deddeebi'anii


haarawoomsuu.
ْ‫ِٓ فضبئً سِضب‬
Guddina sadarkaa ramadaanaa.

: ‫ح‬ِٕٙ ‫شز‬١‫خظحتض وث‬ٚ ً‫ش سِؼحْ فؼحت‬ٙ‫ٌش‬

Baatiin ramadaanaa sadarkaa gurguddoo


Soomana Ramadaanaa 31

hedduu qabdi. Sankeessaa;-

ُ‫٘زج ِٓ أػظ‬ٚ ،ْ‫ٗ جٌمشآ‬١‫ ٔضي ف‬ٞ‫ش جٌز‬ٙ‫ئٔٗ جٌش‬-1


.ْ‫فؼحتً سِؼح‬

1-inni ji'a qur'aanni isakeessatti buufame


tahuu, kun waan jiini kun ittii sadarkaa
guddaa argate keessaa kan hangafaati.

-4 .‫جخ جٌٕحس‬ٛ‫ضغٍك أذ‬ٚ-3 .‫جخ جٌجٕس‬ٛ‫ٗ ضفطخ أذ‬١‫ف‬-2


،ً‫ضغٍغ‬ٚ ‫ذ‬١‫ ضم‬:ٞ‫ٓ أ‬١‫حؽ‬١‫ضظفذ جٌش‬ٚ

2-Isa keessa hulaan jannataa ni banamti.

3-hulaan ibidda jahannam nicufamti.

4-Isa keeysa sheyxaanni nihidhamti,

:ٕٗ‫ هللا ػ‬ٟ‫ش ز سػ‬٠‫ ٘ش‬ٟ‫ث أذ‬٠‫ رٌه دذ‬ٍٝ‫ذي ػ‬٠ٚ


Soomana Ramadaanaa 32

‫جخ‬ٛ‫غٍمص أذ‬ٚ ،‫جخ جٌجٕس‬ٛ‫«ئرج جحء سِؼحْ فطذص أذ‬


.]ٗ١ٍ‫ٓ» [ِطفك ػ‬١‫حؽ‬١‫طفذش جٌش‬ٚ ،‫جٌٕحس‬

kanarratti abii hureyraan r.a. nabiin


s.a.w. akkana jedhan jedhe ''yeroo
ramadaanni dhufe hulaaleen jannataa
nibabbanamti,hulaaleen ibidda jahannam
nicuccufamti,sheyxaanonni nihidhamti.''
Bukaarii fii muslimtu odeesse.

‫ش وّح لحي‬ٙ‫ش ِٓ أٌف ش‬١‫ خ‬ٟ٘ٚ ,‫ٍس جٌمذس‬١ٌ ٗ١‫ف‬-5


‫ٍَسُ ْجٌمَ ْذ ِس‬١ْ ٌَ ‫ن َِح‬
َ ‫ َِح أَ ْد َسج‬َٚ * ‫ٍَ ِس ْجٌمَ ْذ ِس‬١ْ ٌَ ِٟ‫ئَِّٔح أَ ْٔ َض ٌَْٕحُٖ ف‬ :ٌٝ‫ضؼح‬
‫ ُح‬ٚ ُّ‫جٌش‬َٚ ُ‫ ٍْش * ضََٕ َّض ُي ْجٌ َّ َالتِ َىس‬ٙ‫ف َش‬ ِ ٌْ َ‫ ٌش ِِ ْٓ أ‬١ْ ‫ٍَسُ ْجٌمَ ْذ ِس َخ‬١ْ ٌَ *
ْ َِ َّٝ‫ َدط‬َٟ ِ٘ ٌَ ‫ ُْ ِِ ْٓ ُو ًِّ أَ ِْ ٍش * َع َال‬ِٙ ِّ‫َح ذِا ِ ْر ِْ َسذ‬ٙ١ِ‫ف‬
‫طٍَ ِغ‬
.]‫سز جٌمذس‬ٛ‫[ع‬‫ْجٌفَجْ ِش‬
Soomana Ramadaanaa 33

5-Isa keessa halhan murtii tu jira. Isiin


ji'a kuma tokkorra caalti, Rabbiin s.w.
akkana jedhe, ''nuti isa (qur'aana) buufne
halkan murtii keysatti. maaltu sibeeysise
halkan murtii maal akka taate?.

halkan murtii ji'a kumatokkorra caalti.


malaaykaalee fii ruuhis (Jibriilis) isii
keessatti hayyama Rabbi isaaniitiin (gama
dachii) gadi bu'an. isiin nagaya hanga
fajriin bahutti (bari'utti).'' Suuraa qadrii.

،‫ش ِرحسن‬ٙ‫ ش‬,ْ‫ش سِؼح‬ٙ‫ «أضحوُ ش‬: ‫لحي‬ٚ-6


‫ضغٍك‬ٚ ،‫جخ جٌغّحء‬ٛ‫ٗ أذ‬١‫ ضفطخ ف‬،ِٗ‫ح‬١‫ىُ ط‬١ٍ‫فشع هللا ػ‬
‫ش‬١‫ٍس خ‬١ٌ ٗ١‫ هلل ف‬،ٓ١‫حؽ‬١‫ٗ ِشدز جٌش‬١‫ضغً ف‬ٚ ،ُ١‫جخ جٌجذ‬ٛ‫أذ‬
ٟ‫جٖ جٌٕغحت‬ٚ‫ش٘ح فمذ دشَ » س‬١‫ ِٓ دشَ خ‬،‫ش‬ٙ‫ِٓ أٌف ش‬
Soomana Ramadaanaa 34

6-Nabiin keenya s.a.w. akkana jedhan


''isiniif dhufe jiini ramadaanaa, ji'a barakaa
heddummaatu, kansoomana isaa Rabbiin
dirqama isinirratti godhe, isa keessa hulaan
samii banamti,hulaan jahiim (ibidda
azaabaa) nicufamti, isa keessatti shiftootiin
sheyxaanaa nisakaallamti, isa keessatti
halkan baatii kuma caalu tokko Rbbiif
taheeti jira, namni toltuu isii hongayee
dhugumaan kasaare.'' Nasaaiyyiitu odeesse.

.ً ‫جدطغحذح‬ٚ ً ‫ّحٔح‬٠‫ي جٌّغفشز ٌّٓ طحِٗ ئ‬ٛ‫دظ‬-7

.ً ‫جدطغحذح‬ٚ ‫ّحٔح‬٠‫ي جٌّغفشز ٌّٓ لحِٗ ئ‬ٛ‫دظ‬-8

.‫جدطغحذح‬ٚ ‫ّحٔح‬٠‫ٍس جٌمذس ئ‬١ٌ َ‫ي جٌّغفشز ٌّٓ لح‬ٛ‫دظ‬-9


Soomana Ramadaanaa 35

7-nami iimaanaa fii abdii Rabbiitiin


soomane araarama argata.

8-namni iimaanaa fii abdii Rabbiitiin


dhaabbate (salaate) araarama argata.

9-Namni iimaanaa fii abdii rabbiitiin


leylatulqadri dhaabbate (salaate) araarama
argata.

ٓ‫ هللا ػٕٗ ػ‬ٟ‫شز سػ‬٠‫ ٘ش‬ٟ‫ث أذ‬٠‫ذي ٌّح عرك دذ‬٠ٚ


‫جدطغحذح غفش ٌٗ ِح‬ٚ ‫ّحٔح‬٠‫ٍس جٌمذس ئ‬١ٌ َ‫ «ِٓ لح‬:‫ لحي‬ ٟ‫جٌٕر‬
ٌٗ ‫جدطغحذح غفش‬ٚ ‫ّحٔح‬٠‫ِٓ طحَ سِؼحْ ئ‬ٚ ،ٗ‫ضمذَ ِٓ رٔر‬
َ‫ «ِٓ لح‬: ‫لحي‬ٚ .]ٗ١ٍ‫ِح ضمذَ ِٓ رٔرٗ » [ِطفك ػ‬
‫جدطغحذح غفش ٌٗ ِح ضمذَ ِٓ رٔرٗ » [ِطفك‬ٚ ‫ّحٔح‬٠‫سِؼحْ ئ‬
.]ٗ١ٍ‫ػ‬
Soomana Ramadaanaa 36

Abii hureyraan nabiirraa odeessee


akkana jedhan jedhe ''namni leylatalqadri
imaanaa fii abdiin dhaabbate badiin isaa ta
dabarte hundi araarama isaaf godhamti,
namni iimaanaa fii abdiin ramadaana
soomane baiin isaa ta dabarte hundi
araarama isaaf godhamti,

''namni Ramadaana imaanaa fii abdiin


dhaabbate badiin isaa ta dabarte hundi
araarama isaaf godhamti,

:‫ لحي‬ ٟ‫ هللا ػٕٗ ػٓ جٌٕر‬ٟ‫شز سػ‬٠‫ ٘ش‬ٟ‫ػٓ أذ‬ٚ-


ٌٝ‫سِؼحْ ئ‬ٚ ،‫ جٌجّؼس‬ٌٝ‫جٌجّؼس ئ‬ٚ ،‫جش جٌخّظ‬ٍٛ‫«جٌظ‬
‫ٓ ئرج ججطٕرص جٌىرحتش »[ِطفك‬ٕٙ١‫ ِىفشجش ٌّح ذ‬،ْ‫سِؼح‬
.]ٗ١ٍ‫ػ‬
Soomana Ramadaanaa 37

Abii hureyraan nabirraa odeessee


akkana jedhan jedhe ''salaanni shaman tuun
hanga taaniitti, jum'aan hanga jum'aatti,
Ramadaanni hanga Ramadaanaatti
hayxuudha (Balleessarraa araarama namaaf
taati).

: ٌٗٛ‫ ٌم‬ ٟ‫ٗ ضؼذي دجس ِغ جٌٕر‬١‫جٌؼّشز ف‬-10


»ٟ‫ لحي – دجس ِؼ‬ٚ‫ سِؼحْ ضؼذي دجس – أ‬ٟ‫«ػّشز ف‬
.]ٍُ‫[أخشجٗ ِغ‬

10-umraan isa kessaa hajji nabiin wajji


godhatetti qixxoyti. Nabiin s.a.w. akkana
jedhan''umraan Ramadaana keessatti taate
hajjii naan wajji taatetti qixxaatti'' muslimtu
odeesse
Soomana Ramadaanaa 38

ٟ‫ث أذ‬٠‫ ٌذذ‬:ْ‫ سِؼح‬ٟ‫وثشز جٌؼطمحء ِٓ جٌٕحس ف‬-11


ٖ‫ج‬ٚ‫ «هلل ػٕذ وً فطش ػطمحء» [س‬: ٟ‫ ػٓ جٌٓذ‬،‫أِحِس‬
,‫أدّذ‬

،ْ‫ش سِؼح‬ٙ‫ٍس ِٓ ش‬١ٌ ‫ي‬ٚ‫ «ئرج وحْ أ‬:‫ث‬٠‫دذ‬ٚ


ٟ‫ح ذحغ‬٠ :‫ ِٕحد‬ٞ‫ٕحد‬٠ٚ...،ٓ‫ِشدز جٌج‬ٚ ،ٓ١‫حؽ‬١‫طفذش جٌش‬
،‫هلل ػطمحء ِٓ جٌٕحس‬ٚ ،‫ ألظش‬,‫ جٌشش‬ٟ‫ح ذحغ‬٠ٚ ،ً‫ ألر‬,‫ش‬١‫جٌخ‬
.]ٟٔ‫دغٕٗ جألٌرح‬ٚ ,ٞ‫جٖ جٌطشِز‬ٚ‫ٍس »[س‬١ٌ ً‫ و‬ٟ‫رٌه ف‬ٚ

11-Ibidda jahannamirraa namni


bilisoomfamu ramadaana keessa heddudha.
Abii umaamaan nabirraa odeessee Akkana
jedhan jedhe '' yeroo soomana furan hunda
warra Rabbiin ibidarraa bilisoomsuutu
jiraa'' ahmad tu odessee.
Soomana Ramadaanaa 39

Hadiisa biroottii-''yogguu halkan duraa


ramadaanarraa tahe seene sheyxaanotii fii
shiftootiin jinni nihidhamti,lallabaan
nilallaba yaa katoltuu barbaadu asdeebi'ii
itti jabaadhu, yaa ka hamtuu barbaadu
ufqabi, Rabbiin warren ibiddarraa
bilisoomsu qaba, sun halkan hunda
keessatti.'' Tirmiiziyyiitu odeesse.

‫ز ِغطجحذس‬ٛ‫َ ِٓ سِؼحْ دػ‬ٛ٠ ً‫ و‬ٟ‫ٌىً ِغًَ ف‬-12


– ‫ٍس‬١ٌٚ َٛ٠ ً‫ و‬ٟ‫ ػطمحء ف‬ٌٝ‫ضؼح‬ٚ ‫ «ئْ هلل ضرحسن‬ ٌٗٛ‫ٌم‬
‫ز‬ٛ‫ٍس دػ‬١ٌٚ َٛ٠ ً‫ و‬ٟ‫ئْ ٌىً ِغٍُ ف‬ٚ – ْ‫ سِؼح‬ٟ‫ ف‬ٟٕ‫ؼ‬٠
.]ٖ‫ش‬١‫خ ٌغ‬١‫ طذ‬:ٟٔ‫لحي جألٌرح‬ٚ ,‫جٖ جٌرضجس‬ٚ‫ِغطجحذس» [س‬

12-muslima hundaaf kadhaa


qeebalamtuutu jira guyyaa Ramadaanaa
Soomana Ramadaanaa 40

hunda. Nabiin s.a.w. akkana jedhan


''Halkaniif guyyaa ramadaanaa keessa
rabbiin warra ibidda azaabaarraa bilisoomsu
qaba. ammas muslima hundaaf kadhaa
qeebalamtuu taateetu jira halkaniif guyyaa
ramadaanaa keessatti.'' Bazzaartu odeesse.

ٝ‫ «ِح أض‬: ٟ‫ فمذ لحي جٌٕر‬:ِٓ‫ّس ٌٍّإ‬١ٕ‫ئٔٗ غ‬-13


ٍٝ‫ ػ‬ٝ‫ال أض‬ٚ ،ْ‫ُ ِٓ سِؼح‬ٌٙ ‫ش‬١‫ش خ‬ٙ‫ٓ ش‬١ٍّ‫ جٌّغ‬ٍٝ‫ػ‬
‫ؼذ‬٠ ‫رٌه ٌّح‬ٚ ،ْ‫ُ ِٓ سِؼح‬ٌٙ ‫ش شش‬ٙ‫ٓ ش‬١‫جٌّٕحفم‬
ِٓ ْٛ‫ٗ جٌّٕحفم‬١‫ؼذ ف‬٠ ‫ِح‬ٚ ،‫ز ٌٍؼرحدز‬ٛ‫ٗ ِٓ جٌم‬١‫ْ ف‬ِٕٛ‫جٌّإ‬
‫ٔمّس‬ٚ , ِٓ‫ غُٕ ٌٍّإ‬ٛ٘ٚ ،ُٙ‫سجض‬ٛ‫ػ‬ٚ ‫غفالش جٌٕحط‬
.]‫طذذٗ أدّذ شحوش‬ٚ ,‫جٖ أدّذ‬ٚ‫ٌٍفحجش» [س‬

13-inni boojuu (Badhaasa) mu'iminaati


nabiin s.a.w. akki jedhan ''jiini
Soomana Ramadaanaa 41

ramadaanarra isaaniif caalu mu'imintootatti


takkaa waa hindhufne, jiinii ramadaanarra
hamaa munaafiqootatti waa hindhufne, kun
akki itti tahuu dandaye mu'iminni ibaadatti
jabaataa munaafiqni ibaadarraa laafa, tanaaf
milkii mu'imintootaa hoongoo
munaafiqootaati''ahmad odeesse.

ً ‫بَ ِطٍمب‬١‫ فضبئً اٌص‬ٟ‫ف‬

Sadarkaa soomana akka waliigalaatti

.‫ش دغحخ‬١‫حَ ذغ‬١‫أجش جٌظ‬-1

.‫ب جألخالق‬ٚ‫س ِٓ ِغح‬٠‫لح‬ٚ َ‫ح‬١‫جٌظ‬-2

.ٗ‫ػٕذ ٌمحء سذ‬ٚ ,ٖ‫حِٗ ػٕذ فطش‬١‫فشح جٌظحتُ ذظ‬٠-3


Soomana Ramadaanaa 42

‫خ جٌّغه‬٠‫د ِٓ س‬١‫ف فُ جٌظحتُ أؽ‬ًٚ‫خ‬-4

1-galanni soomanaa lakkoofsaan


malettii heddummaatee galfama.

2-soomanni haalaa amala hamaa


hundarraa nama tiiksa.

3-Namni soomanaa yeroo soomana isaa


furuu fii guyyaa fuula Rabbii isaa dhaqus
soomana isaatiin nigammada.

4-Fooleen afaan nama soomanaa Rabbi


biratti hafuura miskiirra urgooyti.

ٓ‫ هللا ػٕٗ ػ‬ٟ‫شز سػ‬٠‫ ٘ش‬ٟ‫ث أذ‬٠‫ذي ٌّح عرك دذ‬٠ٚ ،


‫ وً ػًّ جذٓ آدَ ٌٗ ئال‬:ً‫ج‬ٚ ‫ «لحي هللا ػض‬:‫ لحي‬ ٟ‫جٌٕر‬
Soomana Ramadaanaa 43

ْ‫ فارج وح‬،‫حَ جٕس‬١‫جٌظ‬ٚ ،ٗ‫ ذ‬ٞ‫أٔح أجض‬ٚ ،ٌٟ ٗٔ‫َ فا‬ٛ‫جٌظ‬


‫ فاْ عحذٗ أدذ‬،‫ظخد‬٠ ‫ال‬ٚ ,‫شفث‬٠ ‫ فال‬,ُ‫َ أدذو‬ٛ‫َ ط‬ٛ٠
‫ف‬ٍٛ‫ ٌخ‬, ٖ‫ذ‬١‫ ٔفظ ِذّذ ذ‬ٞ‫جٌز‬ٚ ،ُ‫ طحت‬ٟٔ‫ ئ‬:ً‫م‬١ٍ‫ ف‬،ٍٗ‫ لحض‬ٚ‫أ‬
ْ‫ ٌٍظحتُ فشدطح‬.‫خ جٌّغه‬٠‫د ػٕذ هللا ِٓ س‬١‫فُ جٌظحتُ أؽ‬
‫ سذٗ فشح‬ٟ‫ئرج ٌم‬ٚ ،ٖ‫ ئرج أفطش فشح ذفطش‬:‫ّح‬ٙ‫فشد‬٠
.]ٗ١ٍ‫ِٗ »[ِطفك ػ‬ٛ‫ذظ‬

Rgaan waan dabarsine kanaa, Abii


hureeyraan Nabiin keenya s.a.w. akkana
jedhan jedhe ''Rabbiin oltahee qulqullaayee
akkana jedhe-hundi dalagaa ilmaan aadam
isumaafi soomana malee inni naafi,
anumaatu galata galcha isarratti, soomanni
wantaadha, yeroo guyyaan soomana tokkoo
keessanii tahe akka hinbaalaganne, akka
Soomana Ramadaanaa 44

hinwacne, yoo namni tokko isa arrabse


yookaan isaan lole ani soomanaadha
haajedhuunii, Isaa (Rabbii) lubbuun
Muhammad harka isaa keessa jirtuun
kakadhee ciinca afaan nama soomanuuttu
Rabbi biratti hafuura miskiirra urgaawa,
nama soomaneef gamachuu lama tan inni
isii gammaduutu isaaf jira, yogguu fure
furuu isaatiif gammada, yogguu fuula
Rabbii isaa dhaqe soomana isaatiin
gammada.'' Bukarii fii muslimtu odeesse.

ٗ١ٍ‫ هللا ػ‬ٍٝ‫ٌٗ ط‬ٛ‫ ٌم‬--‫ش دغحخ‬١‫حَ ذغ‬١‫ أجش جٌظ‬-


،‫ح‬ٌٙ‫ؼحػف؛ جٌذغٕس ذؼشش أِثح‬٠ َ‫عٍُ «وً ػًّ جذٓ آد‬ٚ
،ٌٟ ٗٔ‫َ فا‬ٛ‫ ئال جٌظ‬:ٌٝ‫ لحي هللا ضؼح‬،‫ عرؼّحتس ػغف‬ٌٝ‫ئ‬
Soomana Ramadaanaa 45

ٖ‫ج‬ٚ‫ س‬.» ٍٟ‫ؽؼحِٗ ِٓ أج‬ٚ ٗ‫ض‬ٛٙ‫ذع ش‬٠ ،ٗ‫ ذ‬ٞ‫أٔح أجض‬ٚ


ٍُ‫ِغ‬

-galanni nama soomanuu lakkooysaan -


malletti hedduu tahee galfamaaf. Nabiin
s.a.w.akkana jedhan "Dalagaan ilmaan
aadam hundinuu dacha godhamtiif. Toltuun
takkaa faakkaattuu isii kudhanirraa hanga
dhibba torbaatti (heddummeyfamtiif).
Rabbiin s.w. akkana jedha "soomana malee
inni naafi anumaatu isarratti galata galcha,
anumaa jecha fedhii isaatii fii nyaata isaa
dhiisee soomane waan taheef jecha"
muslimtu odeesse.

ٌٗٛ‫ ٌم‬: ٖ‫ش‬١‫ذخً ِٕٗ غ‬٠ ‫ جٌجٕس ال‬ٟ‫ٓ ذحخ ف‬١ّ‫ٌٍضجت‬-5


Soomana Ramadaanaa 46

ِٕٗ ً‫ذخ‬٠ ،ْ‫ح‬٠‫ جٌش‬:ٌٗ ‫محي‬٠ ‫ جٌجٕس ذحذح‬ٟ‫ «ئْ ف‬:


‫ فارج‬،ُ٘‫ش‬١‫ذخً ِٕٗ أدذ غ‬٠ ‫ ال‬،‫حِس‬١‫َ جٌم‬ٛ٠ ّْٛ‫جٌظحت‬
.]ٗ١ٍ‫ذخً ِٕٗ أدذ»[ِطفك ػ‬٠ ٍُ‫ ف‬,‫ج أغٍك‬ٍٛ‫دخ‬

5-Nama soomanuuf hulaa jannatarraa


taateetu jira, tan isaan malee namni biro
hinseenu. Nabiin s.a.w. "Jannata keessa
hula takka tan rayyaan jedhamtuutu jira,
guyyaa qiyaamaa warra soomanaatu seena,
isaan malee nam tokkolleenuu
hinseenu,yogguu isaan seenan nicufamti,
tokkolleenuu hinseenu." Bukharii fi
muslim.

‫ي‬ٛ‫ ٌم‬: ‫حِس‬١‫َ جٌم‬ٛ٠ ْ‫ٌظحدد ِغ جٌمشآ‬


ٖ ‫شفغ‬٠ َ‫ح‬١‫جٌظ‬-6
‫ي‬ٛ‫م‬٠ ،‫حِس‬١‫َ جٌم‬ٛ٠ ‫شفؼحْ ٌٍؼرذ‬٠ ْ‫جٌمشآ‬ٚ َ‫ح‬١‫ «جٌظ‬: ٟ‫جٌٕر‬
Soomana Ramadaanaa 47

،ٗ١‫ ف‬ٟٕ‫ فشفؼ‬،‫ز‬ٛٙ‫جٌش‬ٚ َ‫ ِٕؼطٗ جٌطؼح‬,‫ سخ‬ٞ‫ أ‬:َ‫ح‬١‫جٌظ‬


. ٗ١‫ ف‬ٟٕ‫ فشفؼ‬،ً١ٌٍ‫َ ذح‬ٌٕٛ‫ ِٕؼطٗ ج‬,‫ سخ‬ٞ‫ أ‬:ْ‫ي جٌمشآ‬ٛ‫م‬٠ٚ
.]ٟٔ‫طذذٗ جألٌرح‬ٚ ,‫جٖ أدّذ‬ٚ‫شفؼحْ»[س‬١‫ ف‬:‫لحي‬

6-Soomanaa fii qur'aannii guyyaa


qiyaamaa ni araarsan saahiba isaaniitiif.
Nabiin s.a.w. akkana jedhan-Soomanaa fii
qur'aanni guyyaa qiyaamaa saahiba
isaaniitiif ni magantaawan. Soomanni akki
jedhu yaa Rabbi nama kana naatu nyaataafii
fedhii lubbuu isaa bahachuu isa dhoowwee
na maganteessi isa keessatti. Qur'aannis
akki jedhu : yaa Rabbi nama kana naatu
halkan keessa hirriiba isa dhoowwe waan
taheef namaganteessi isa keessatti, isaan
Soomana Ramadaanaa 48

lachuu nimaganteeffaman jedhe." Ahmaddu


odeesse.

َ‫ح‬١‫ «جٌظ‬: ٟ‫ي جٌٕر‬ٛ‫ ٌم‬:‫س ِٓ جٌٕحس‬٠‫لح‬ٚ َ‫ح‬١‫جٌظ‬ٚ-7


,ٓ‫جٖ أدّذ ذغٕذ دغ‬ٚ‫ٓ ِٓ جٌٕحس »[س‬١‫دظٓ دظ‬ٚ ،‫جٕس‬
.]ٞ‫وّح لحي جٌّٕزس‬

7-Soomanni ibidda namarraa ittisa.


Nabiin s.a.w. akkana jedha "soomanni
wantaadha (gaachana), jogola
jajjabeeffamaadha ibidarraa ( nama
ittisa)"Ahmad odeesse.

 ٌٗٛ‫ ٌم‬:‫ش‬١‫خ جٌخ‬ٛ‫ُ ِٓ أذ‬١‫حَ ذحخ ػظ‬١‫جٌظ‬ٚ-8


:‫ش» لحي‬١‫جخ جٌخ‬ٛ‫ أذ‬ٍٝ‫ «أال أدٌه ػ‬:ٕٗ‫ هللا ػ‬ٟ‫ٌّؼحر سػ‬
‫جٌظذلس ضطفة‬ٚ ،‫َ جٕس‬ٛ‫ «جٌظ‬:‫ لحي‬.‫ي هللا‬ٛ‫ح سع‬٠ ٍٝ‫ذ‬
Soomana Ramadaanaa 49

.]ٞ‫جٖ جٌطشِز‬ٚ‫طفة جٌّحء جٌٕحس» [س‬٠ ‫ وّح‬,‫ثس‬١‫جٌخط‬

8-Soomanni hula toltuu guddoodha.


Nabiin s.a.w. mu'aaziin akkana jedhe "mee
hulaalee toltuutti siqajeelchuu?" eeyyeen
naqajeelchaa yaa ergamaa Rabbii jennaan
''Soomanni wantaadha, sadaqaan akka
bishaan ibidda dhaamsutti dilii dhaamsiti"
jedheen. Tirmiziitu odesse.

 ٟ‫ فمذ لحي جٌٕر‬:‫ جٌؼرحدجش‬ٟ‫َ ال ِثً ٌٗ ف‬ٛ‫جٌظ‬ٚ-9


ٓ‫جٖ جذ‬ٚ‫َ؛ فأٗ ال ِثً ٌٗ » [س‬ٛ‫ه ذحٌظ‬١ٍ‫ «ػ‬:‫ أِحِس‬ٟ‫ألذ‬
.]ٟٔ‫طذذٗ جألٌرح‬ٚ ,ْ‫درح‬

9-Soomanni hiriyaa hinqabu ibaadaa


keessaa.Nabiin abbaa umaamaatiin akkana
Soomana Ramadaanaa 50

jedhan "soomanatti jabaadhu inni fakkii


hinqabu" ibnu hibbaantu odeessee albaaniin
sahiiha godhe.

ٕٗ١‫حَ وٍّح ذحػذ هللا ذ‬١‫وٍّح أوثش جٌّشء ِٓ جٌظ‬ٚ-10


ً١‫ عر‬ٟ‫ِح ً ف‬ٛ٠ َٛ‫ظ‬٠ ‫ «ِح ِٓ ػرذ‬: ٌٗٛ‫ ٌم‬..‫ٓ جٌٕحس‬١‫ذ‬ٚ
ٓ١‫ٗ ػٓ جٌٕحس عرؼ‬ٙ‫ج‬ٚ َٛ١ٌ‫هللا ئال ذحػذ هللا ذزٌه ج‬
.]ٗ١ٍ‫فح ً»[ِطفك ػ‬٠‫خش‬

10-Hanguma namni soomana


heddummeesse Rabbiin ibidda azaabaarraa
isa fageessa.

Nabiin s.a.w. akkana jedhan


"gabricharraa guyyaa tokko karaa rabbi
keessatti soomanee rabbiin fuula isaa
Soomana Ramadaanaa 51

waggaa torbaatam ibiddarraa isa fageessu


malee kan hafu hintaane" bukhaariif
muslimtu baase.
َ‫ب‬١‫ائذ اٌص‬ٛ‫ف‬ٚ ُ‫ِٓ حى‬
Faaydaa fi hikmaa soomanaa.

‫ٕحي ذزٌه‬١ٌ ،ً‫ج‬ٚ ‫ذحش ؽحػس هلل ػض‬ٛ‫ضشن جٌّذر‬-1


.ٗ‫ص ذذجس وشجِط‬ٛ‫جٌف‬ٚ ،ٗ‫سػح سذ‬

1-Jaalala Rabbii barbaachaaf waan


lubbuun feetu dhiisuu.akka kanaan galata
isaa argatanii, jannata isaa badhaafaman.

‫ذ‬٠ٛ‫ضؼ‬ٚ ,‫ح‬ٙ١ٍ‫طشز ػ‬١‫جٌغ‬ٚ ‫ِّحسعس ػرؾ جٌٕفظ‬-2


.‫جٌجٍذ‬ٚ ًّ‫جٌطذ‬ٚ ‫جإلٔغحْ جٌظرش‬
Soomana Ramadaanaa 52

2-Lubbuu ufii qabuu fii toohachuu nama


barsiisa, murannoo, ciminaa fi obsarratti
nama leenjisa.

.‫س جٌرمشز جٌغحذمس‬٠‫ آ‬ٟ‫ وّح ف‬ٜٛ‫عرد ٌٍطم‬-3

3-Sodaa Rabbiiti nama barsiisa akkuma


aayata suuraa baqaraa tan dabarsine
sanirraa hubatamutti.

َٛ‫َ ط‬ٛ٠ ْ‫ئرج وح‬ٚ« : ٌٗٛ‫عرد ٌذغٓ جٌخٍك ٌم‬-4


،ٍٗ‫ لحض‬ٚ‫ فاْ عحذٗ أدذ أ‬،‫شفث‬٠ ‫ال‬ٚ ,‫فغك‬٠ ‫ فال‬,ُ‫أدذو‬
.]ٗ١ٍ‫ طحتُ»[ِطفك ػ‬ٟٔ‫ ئ‬:ً‫م‬١ٍ‫ف‬

4-Haalaaf amala nama tolcha. Nabiin


s.a.w. akkana jedhe.''yeroo guyyaan
soomana tokkoo keessani tahe akka jecha
Soomana Ramadaanaa 53

jallinaa,kan baalagummaa hin


haasoyne,namni tokko yoo isa arrabsee
yookaan isaan lole haajedhuu
anisoomanaadha'' bukhaarii fi muslimtu
baase.

ِٗ‫ؽؼح‬ٚ ٌٗ‫ ِح‬ٟ‫ٗ ف‬١ٍ‫ِؼشفس جإلٔغحْ لذس ٔؼّس هللا ػ‬-5


.ٗ‫جط‬ٚ‫ص‬ٚ ٗ‫ششجذ‬ٚ

5-Nama barsiisa guddina qananii


Rabbiin namaaf kennee nyaata, dhugaatii fi
jaartii isaa keysatti.

.‫جٌزوش‬ٚ ‫جٌؼرحدجش‬ٚ ‫غ جإلٔغحْ ٌٍطحػحش‬٠‫ضفش‬-6

6-Akka namni yeroo bal'oo argatee


ibaadaa fi zikrii Rabbii heddummeessu
Soomana Ramadaanaa 54

namaaf mijjeessa.

. ‫ح‬ٙ‫فالد‬ٚ ‫ح‬ٙ‫ح ألعرحخ عؼحدض‬ٙ‫ثط‬١ٙ‫ض‬ٚ ‫خ‬ٍٛ‫ك جٌم‬١‫ضشل‬-7

7- Qalbii laaffisee akka milkiif


qophooytu godha.

.‫ز‬ٛٙ‫ف دذز جٌش‬١‫ضخف‬-8

8-Qara (oowwa) fedhii lubbuuti


namarraa laaffisa.

ِٓ ْ‫س جٌرذ‬١‫ضٕم‬ٚ ‫ئطالح جٌّؼذز‬ٚ ‫ش جألِؼحء‬١ٙ‫ضط‬-9


.َّٛ‫جٌغ‬ٚ ‫جٌفؼالش‬

9-Qochumaa garaa namaati


qulqulleessa,qaama nama bareecha.

.‫ذ‬١‫جػ‬ٌّٛ‫دلس ج‬ٚ َ‫ذ جٌّغٍُ جٌٕظح‬٠ٛ‫ضؼ‬-10


Soomana Ramadaanaa 55

10-Muslima sagantaan jiraachuufi yeroo


karoorfatanii kabajuu barsiisa.

َ‫جٌطضج‬ٚ ٓ١ٍّ‫دذز جٌّغ‬ٚ ‫ُ ِٓ ِظح٘ش‬١‫ش ػظ‬ٙ‫ِظ‬-11


.‫ح‬ٕٙ٠‫جذص د‬ٛ‫جألِس ذث‬

11-Mul'isa guddaa gamtoominaafii


tokkummaa ummata muslimaa
mul'isuudha,hundee diin isaanii jabeysanii
qabachuu isaanii kan ibsu.

ٟ‫ف‬ٚ ُٙ‫ػطش‬ٚ ُٙ‫ػ‬ٛ‫حء جٌفمشجء ج‬١ٕ‫ِشحسوس جألغ‬-12


. ‫جإلٔفحق‬ٚ ‫ف‬ٚ‫ ذزي جٌّؼش‬ٍٝ‫ُ ػ‬ٌٙ ‫٘زج دث‬

12-Qabaataa fi dhabaan waliinwajji akka


beelawanii dheebotan godha, kun ammo
akka waliif rifatanii walgargaaranii tola
Soomana Ramadaanaa 56

walitti oolan godha.


.َٛ‫ة اٌص‬ٛ‫ج‬ٚ ‫ط‬ٚ‫شش‬
Ulaagaalee soomanaa.

ٍٝ‫ وً ِغٍُ ػحلً ذحٌغ لحدس ػ‬ٍٝ‫حَ ػ‬١‫جد جٌظ‬٠-1


. ‫جٔغ‬ٌّٛ‫ خحي ِٓ ج‬،‫ش ِغحفش‬١‫ُ غ‬١‫ ِم‬،َٛ‫جٌظ‬

1-soomanni dirqama taha hunda nama


muslimaa,qalbiin fayyaa,kanufbaree,kan
soomana danda'uu,taa'aa biyyaa kan karaa
deemaa hintahin, waan soomana
dhoowurraa qulqulluu kantahe hundarratti
dirqama.

.َ‫ح‬١‫مرً ِٕٗ جٌظ‬٠ ‫ال‬ٚ ,َٛ‫ظ‬٠ ‫جٌىحفش ال‬-2


Soomana Ramadaanaa 57

2-kaafirri soomanuun isaaf hintahu,


soomanus irraa hinqeebalamu,

.َٛ‫ٗ جٌظ‬١ٍ‫جد ػ‬٠ ‫رٍغ ال‬٠ ٌُ ٞ‫ش جٌز‬١‫جٌظغ‬-3

3-joollee xiqqoo soomanni irratti


dirqamaa miti,garuu yoo soomanan
nitahaaf,inumaa leenjiif jecha
soomansiisuun barbaachisaadha.

.ٕٗ‫ال جإلؽؼحَ ػ‬ٚ , َٛ‫ٗ جٌظ‬١ٍ‫جد ػ‬٠ ‫ْ ال‬ٕٛ‫جٌّج‬-4

4-maraataan waan soomanuuf


hinqabu,irraayis hinqeebalamu.

ٓ‫طؼُ ػ‬٠ٚ ,‫فطش‬٠ ُ‫َ ٌغرد دجت‬ٛ‫جٌؼحجض ػٓ جٌظ‬-5


.ً ‫ٕح‬١‫َ ِغى‬ٛ٠ ً‫و‬
Soomana Ramadaanaa 58

5-dadhabaan akka dhukkuba irraa


hinfayyineen qabamee faa, nifura,guyyarraa
beelawaa tokko nyaachisa.

‫فطش ئْ شك‬٠ ،ٖ‫ٕطظش ذشؤ‬٠ ً ‫غ ِشػح ؽحستح‬٠‫جٌّش‬-6


. ٗ‫ ذؼذ ذشت‬ٟ‫مؼ‬٠ٚ ،َٛ‫ٗ جٌظ‬٠ً‫ػ‬

6-Dhukkubsataan fayyuun isaa


kajeelamu yoo dadhabe nifura,eega fayyee
ammo qadaa kafala.

ً‫َ ِٓ أج‬ٛ‫ّح جٌظ‬ٙ١ٍ‫جٌّشػغ ئرج شك ػ‬ٚ ًِ‫جٌذح‬-7


, ْ‫ّح ضفطشج‬ٙ٠‫ٌذ‬ٚ ٍٝ‫ خحفطح ػ‬ٚ‫ أ‬،‫ جإلسػحع‬ٚ‫جٌذًّ أ‬
.َٛ‫حْ جٌظ‬١‫ضمؼ‬ٚ

7-Dubartiin ilmoo hoosftuufi tan garaa


qabdu yoo soomanni itti ulfaate yookaa
Soomana Ramadaanaa 59

ilmoo isiirratti miidhaa fidaa sodaatte


nifurti,booda garuu qadaa kafalti.

‫ك‬٠‫ دش‬ٚ‫َ ِٓ غشق أ‬ٛ‫جٌّؼطش ٌٍفطش إلٔمحر ِؼظ‬-8


.ٟ‫مؼ‬٠ٚ ٖ‫ٕمز‬١ٌ ‫فطش‬٠

8-Namni nama halaakamuu deemu -kan


bishaan nyaatee fi kan ibiddi gube-
dhaqqabee baasuuf deemu yoo furuun isa
barbaachise nifura,booda qadaa kafala.

‫ ِح‬ٝ‫لؼ‬ٚ ،‫ئْ شحء أفطش‬ٚ ,َ‫جٌّغحفش ئْ شحء طح‬-9


.ٖ‫أفطش‬

9-Namni karaa deemu yoo fedhe


nisoomana yoo fedhe nifura, booda qadaa
kafala.
Soomana Ramadaanaa 60

‫ص‬ٛ‫ج‬٠ ‫ال‬ٚ ،ْ‫ح‬١‫ضمؼ‬ٚ ْ‫جٌٕفغحء ضفطشج‬ٚ ‫جٌذحتغ‬-10


.‫ّح‬ِٙ‫ح‬١‫ط‬

10-Dubartii dhiiyni baatii fi dhiiyni


ulmaa itti jiru nifurti, soomanuun isiif
hintahu,booda nikafalti.

َٛ‫ط صحخاٌص‬ٚ‫ أِب شش‬:

Ammoo ulaagaaleen soomanni itti


fayyaa tahuu

‫غ‬١‫جٔمطحع دَ جٌذ‬-.‫ض‬١١ّ‫جٌط‬-.ً‫جٌؼم‬.َ‫جإلعال‬:
.‫س‬١ٌٕ‫ج‬-.‫جٌٕفحط‬ٚ

-Namni soomanu islaama tahuu,qalbiin


fayyaa qabaachuu,joollummarraa bahee
Soomana Ramadaanaa 61

waa addaan baafachuu,dhiiga baatiitii fi kan


ulmaa irraa qulqullaawuu,soomana niyyaa
godhuu dha.
َ‫ب‬١‫ٔبد اٌص‬ٕٛ‫ِغ‬ٚ ‫آداة‬
Seera barbaachisaa soomanaa.

‫ «ال‬: ٌٗٛ‫ ٌم‬:‫خ‬ٚ‫جٌّرحدسز ذحٌفطش ػٕذ ضذمك جٌغش‬-1


s.]ٗ١ٍ‫ج جٌفطش » [ِطفك ػ‬ٍٛ‫ش ِح ػج‬١‫ضجي جٌٕحط ذخ‬٠

Soomana furiinsa jarjarsuu,yogguu


aduun seenuu mirkaneyfatan.Nabiin s.a.w.
akkana jedhan ''namni toltumarra jira waan
soomana furaa jarjarseen''bukhaarii fi
muslim.

 ْ‫ فمذ وح‬،‫ ِحء‬ٚ‫ ضّش أ‬ٚ‫ سؽد أ‬ٍٝ‫جٌفطش ػ‬-2


Soomana Ramadaanaa 62

‫ فاْ ٌُ ضىٓ سؽرحش‬،‫ سؽرحش‬ٍٝ‫ ػ‬ٍٟ‫ظ‬٠ ْ‫فطش لرً أ‬٠(


) ‫جش ِٓ ِحء‬ٛ‫ دغح دغ‬،‫شجش‬١ّ‫ فاْ ٌُ ضىٓ ض‬،‫شجش‬١ّ‫فط‬
.]ٟٔ‫طذذٗ جألٌرح‬ٚ ,ٞ‫[جٌطشِز‬

2-Ruxaba (Asheeta timiraa) irratti furuu


yoo dhabame timira irratti, yoo hinjiraatin
bishaanitti. Nabiin s.a.w. osoo magriiba
hinsalaanne dura asheeta timiraatti fura yoo
hinjiraatin timiratti yoo hinjiraatin bishaan
hammaarrata.'' Tirmiziitu odesse.

‫ «ئْ ٌٍظحتُ ػٕذ‬: ٌٗٛ‫ ٌم‬:‫جٌذػحء ػٕذ جإلفطحس‬-3


.]‫ز ِح ضشد» [جذٓ ِحجس‬ٛ‫فطشٖ دػ‬

3-Yeroo furan Rabbi


kadhachuu.Hadiisatti ''Nama soomanaatiif
Soomana Ramadaanaa 63

yeroo soomana furu kadhaa


hindeeffamneetu jira''ibnumaajah odeesse.

: ٌٗٛ‫ ٌم‬:ٗ١ٍ‫جٌذشص ػ‬ٚ ‫س‬ٛ‫ش جٌغذ‬١‫ضأخ‬-4


»‫س ذشوس‬ٛ‫ جٌغذ‬ٟ‫ج؛ فاْ ف‬ٚ‫«ضغذش‬

4- Hiraabbachuu booda aansuudhaan


wajji. Hadiisatti '' hiraabbadhaa nyaanni
hiraabaa barakaa qabaa.''.

: ٌٗٛ‫ ٌم‬،َ‫جسح ػٓ جٌّذحس‬ٛ‫جٌج‬ٚ ْ‫وف جٌٍغح‬-5


‫ال‬ٚ ,‫شفث‬٠ ‫ فال‬, ُ‫َ أدذو‬ٛ‫َ ط‬ٛ٠ ْ‫ فارج وح‬،‫حَ جٕس‬١‫«جٌظ‬
‫ طحتُ» [ِطفك‬ٟٔ‫ ئ‬:ً‫م‬١ٍ‫ ف‬,ٍٗ‫ لحض‬ٚ‫ فاْ عحذٗ أدذ أ‬،ًٙ‫ج‬٠
.]ٗ١ٍ‫ػ‬

5- Badirraa qaamaafii arraba ufii qabuu.


Nabiin s.a.w. akkana jedhan "soomanni
Soomana Ramadaanaa 64

wantaadha yogguu guyyaan soomana


tokkoo keessanii tahe akka hinbaalaganne,
akka hindogoggorre, yoo namni tokko isa
arrabse yookaa isaan lole ani soomanan
qaba haajedhuunii". Bukhaariif muslimtu
baase.

, ًٙ‫جٌج‬ٚ ٗ‫جٌؼًّ ذ‬ٚ ‫س‬ٚ‫ي جٌض‬ٛ‫ذع ل‬٠ ٌُ ِٓ« : ٌٗٛ‫ل‬ٚ


ٖ‫ج‬ٚ‫ششجذٗ » [س‬ٚ ِٗ‫ذع ؽؼح‬٠ ْ‫ أ‬ٟ‫ظ هلل دحجس ف‬١ٍ‫ف‬
.]ٞ‫جٌرخحس‬

Ammas hadiisatti wanni dhufe "namni


jecha dharaa haasawuu, itti hojjachuu fii
dogoggora hindhiisin nyaataaf dhugaatii
isaa dhiisuu isaa keessatti Rabbiin dhimma
hinqabu". Bukhaariitu odeesse.
Soomana Ramadaanaa 65

ٍٗ‫ ف‬,‫ «ِٓ فطش طحتّح‬: ٌٗٛ‫ ٌم‬:ٓ١ّ‫ش جٌظحت‬١‫ضفط‬-6


» ‫ء‬ٟ‫ٕمض ِٓ أجش جٌظحتُ ش‬٠ ‫ش أٔٗ ال‬١‫ِثً أجشٖ ْ غ‬
.]ٗ‫طذذ‬ٚ ,ٞ‫[جٌطشِز‬

6-Nama soomanu fursiisuu.

Hadiisatti "namni nama soomanaa


fursiise isaafis fakkaatuma galata isaaniittu
isaaf taha. Kunis osoo galata isaaniirraa
waa takkallee hin irrisnetti taha.

ٟ‫ ف‬ ٟ‫ فمذ وحْ جٌٕر‬،‫وثشز جٌظذلس‬ٚ ‫د‬ٛ‫جٌج‬-7


.]ٗ١ٍ‫خ جٌّشعٍس [ِطفك ػ‬٠‫ش ِٓ جٌش‬١‫د ذحٌخ‬ٛ‫سِؼحْ أج‬

.ٖ‫ء ئال أػطح‬ٟ‫غأي ػٓ ش‬٠ ‫ وحْ ال‬:‫صجد أدّذ‬ٚ

7- Arjoomuu sadaqaa heddummeessuu.


Soomana Ramadaanaa 66

Nabiin s.a.w. ramadaana keessa toltutti


arjooma qilleensa bubbisturra". Bukhaariif
muslimtu baase.

‫ رٌه‬ ٟ‫ ٌفؼً جٌٕر‬:ٗ‫ِذجسعط‬ٚ ْ‫ز جٌمشآ‬ٚ‫وثشز ضال‬-8


.ْ‫ سِؼح‬ٟ‫ف‬

8-Qaraatii qur'aanaatii fii walbarsiisuu


heddummeessuu. Nabiin s.a.w. ramadaana
keessa kana heddummeessaa turan waan
taheef.
ً ‫ّحٔح‬٠‫ «ِٓ لحَ سِؼحْ ئ‬: ٌٗٛ‫ ٌم‬:ً١ٌٍ‫حَ ج‬١‫ل‬-9
.]ٗ١ٍ‫ غفش ٌٗ ِح ضمذَ ِٓ رٔرٗ » [ِطفك ػ‬،ً‫جدطغحذح‬ٚ

9-Salaata halkanii salaatuu.Hadisatti


''Namni Ramadaana dhaabbate (salaate)
‫‪Soomana Ramadaanaa‬‬ ‫‪67‬‬

‫‪dhugaoomsaa abdachaa badiin isaa‬‬


‫‪tadabarte araarama godhamtiif'' bukhaarii fi‬‬
‫‪muslim.‬‬
‫ِفغذاد اٌص‪١‬بَ‬
‫‪Wantoota soomana balleysu.‬‬

‫أ‪ٚ‬الً‪ :‬جٌجّحع ف‪ٙٔ ٟ‬حس سِؼحْ ‪٠-:‬رطً جٌظ‪١‬حَ‪،‬‬

‫‪٠ٚ -1‬غطّش طحتّح ذم‪١‬س ‪. ِٗٛ٠‬‬

‫‪-2‬ػٍ‪ ٗ١‬لؼحء جٌ‪ َٛ١‬جٌز‪ ٞ‬جحِغ ف‪.ٗ١‬‬

‫‪-3‬ػٍ‪ ٗ١‬وفحسز ِغٍظس؛ ‪ ٟ٘ٚ‬ػطك سلرس‪ ،‬فاْ ٌُ ‪٠‬جذ‬


‫فظ‪١‬حَ ش‪ٙ‬ش‪ِ ٓ٠‬ططحذؼ‪ ،ٓ١‬فاْ ٌُ ‪٠‬غططغ ‪ ,‬فاؽؼحَ عط‪ٓ١‬‬
‫ِغى‪ٕ١‬حً‪ٌ ،‬ىً ِغى‪ٔ ٓ١‬ظف طحع ِٓ ذش أ‪ ٚ‬غ‪١‬شٖ ِٓ‬
‫ؽؼحَ أً٘ جٌرٍذ‪.‬‬
Soomana Ramadaanaa 68

‫جالعطغفحس‬ٚ ‫ذس‬ٛ‫جٌط‬ٚ َ‫ٗ جٌٕذ‬١ٍ‫ػ‬-4

1ffaa - Namni
Guyyaa Soomanaa Qunnamtii saalaa
godhuun soomana balleesse.

1-garuu guyyaa isaa kanhafee soomana


itti fufuu qabaa,

2-guyyaa kana qadaa kafaluu qaba,

3-adaba kaffaaraa guddotu isarraa


barbaachisaa. -isiinis gabra tokko
bilisoomsuudha. yoo hin argatin ji'a lama
walitti dhaabee soomanuudha. yoo
hindandayin miskiina jahaatama
nyaachisuudha.
Soomana Ramadaanaa 69

4-Towbaan Rabbi araarfachuu kadhaa


heddummeessuu barbaachisa.

:ً‫جٌششخ ِطؼّذج‬ٚ ً‫ جألو‬:ً ‫ح‬١ٔ‫ثح‬

.ً ‫ِٗ طحتّح‬ٛ٠ ‫س‬١‫غطّش ذم‬٠ٚ َٛ‫فغذ جٌظ‬٠-

.ٗ١‫ أفطش ف‬ٞ‫َ جٌز‬ٛ١ٌ‫ٗ قػحء رٌه ج‬١ٍ‫ػ‬-

‫جالعطغفحس‬ٚ ‫ذس‬ٛ‫جٌط‬ٚ َ‫ٗ جٌٕذ‬١ٍ‫ػ‬-

2ffaa -Nyaachuu fii dhuguu beekaadhaa


kan irraanfiin hintahin,soomanni isaa
nibada,guyyaa san hanga hafe soomanaan
turuun dirqamaa,qadaa guyyaa fure sanii
kafaluu qaba,gabbuu,sheenawuufii
Soomana Ramadaanaa 70

towbachuu isa barbaachisa.

:‫مظس‬٠ ٌّٟٕ‫ ئٔضجي ج‬:ً ‫ثحٌثح‬

ٍٝ‫ٗ ِح ػ‬١ٍ‫ػ‬ٚ ،ُ‫ ػ‬ٚ‫ً أ‬١‫ ضمر‬ٚ‫ ِرحششز أ‬ٚ‫ذحعطّٕحء أ‬


.ً‫ ششخ ِطؼّذج‬ٚ‫ِٓ أوً أ‬

3ffaa- Bishaan hormaataa


dhangalaasuu,osoo dammaqaa jiruu.Kan
hirriibaan hintahin.Qaama saalaa harkaan uf
tuttuquun,jaarsaaf jaartiin
walqaqqabuun,waldhungachuufi
walhammachuun tahuu Bishaan hormaataa
dhangalaasuu.

Kunis Adabuma akka nama beekaa


nyaataa fi dhugaatiin fureettu isarra jira.
Soomana Ramadaanaa 71

ً‫ح ػٓ جألو‬ٙ‫ ذ‬ٟٕ‫غطغ‬٠ ٟ‫س جٌط‬٠‫ دمٓ جإلذش جٌّغز‬:ً ‫سجذؼح‬


.‫جٌششخ‬ٚ

4ffaa- Limmoo nyaataa godhachuu,tan


isiin nyaataafi dhugaatirraa duroomuu
danda'an.

.َ‫دمٓ جٌذ‬:‫خحِغح‬

5ffaa- Limmoo dhiigaa godhachuu,dhiga


nama biro karaa limmootiin ufitti naquu .

.‫ جٌٕفحط‬ٚ‫غ أ‬١‫ج دَ جٌذ‬ٚ‫ خش‬:‫عحدعح‬

6ffaa- Dhiiyni baatiitii fi kan ulmaa


namatti dhufuu.

ٚ‫ أ‬،‫ فظذ‬ٚ‫جٌظحب ذذجحِس أ‬


َ ِٓ َ‫ ئخشجج جٌذ‬:‫عحذؼح‬
Soomana Ramadaanaa 72

 ٌٗٛ‫ ٌم‬،‫ رٌه‬ٛ‫ٔذ‬ٚ ‫غ‬٠‫ إلعؼحف ِش‬ٚ‫عذد ٌٍطرشع أ‬


,ٟ‫جٌٕغحت‬ٚ ‫د‬ٚ‫ دج‬ٛ‫جٖ أذ‬ٚ‫َ» [س‬ٛ‫جٌّذج‬ٚ ُ‫«أفطش جٌذحج‬
.]ٟٔ‫طذذٗ جألٌرح‬ٚ

7ffaa- Namni soomanaa dhiiga ufirraa


baasuu.koobaan,hidda muruun,limmoon
nama dhukkubsate gargaaruuf ufirraa
waraabuun fi kkf.soomana nifura.Nabiin
s.a.w. akki jedhe ''kankoobee fi kan
koobbates soomana furan''abudawudii fi
nasa'I odeesse,albaaniin sahiiha jedheen.

‫جٗ ذمٍغ‬ٚ‫ خش‬ٚ‫ أ‬،‫ج جٌذَ ذٕفغٗ وحٌشػحف‬ٚ‫أِح خش‬:‫فحتذز‬


ٕٝ‫ال ذّؼ‬ٚ , ‫ظ دجحِس‬١ٌ ٗٔ‫ أل‬،‫فطش‬٠ ‫ فال‬,ٖٛ‫ٔذ‬ٚ ٓ‫ع‬
.‫جٌذجحِس‬
Soomana Ramadaanaa 73

Hubachiisa-Ammoo dhiiyni ufumaan


namarraa yaau kan akka funuunaa fi ilkee
buqqaasanii diiydee soomana
hinfuru.koobas mitii ittis hinfakkaatu.

ٛ٘ٚ ,‫ء‬ٟ‫ «ِٓ رسػٗ جٌم‬ ٌٗٛ‫ ٌم‬،ً‫إ ػّذج‬١‫ جٌطم‬:‫ثحِٕح‬


ً٘‫جٖ أ‬ٚ‫مغ» [س‬١ٍ‫ِٓ جعطمحء ف‬ٚ ،‫ٗ لؼحء‬١ٍ‫ظ ػ‬١ٍ‫ ف‬,ُ‫طحت‬
.]ٟٔ‫طذذٗ جألٌرح‬ٚ ,ٕٓ‫جٌغ‬

8-Beekaa ufhaqqisiisuu hadiisatti


''Namni soomanaa yoo haqqisaan dirqiin
isatti dhufte homaa isarratti hinjiran,ammo
namni ufhaqqisiise qadaa
haakafaluu''warreen sunanaattu odeesse
albaaniin sahiiha jedheen.
‫‪Soomana Ramadaanaa‬‬ ‫‪74‬‬

‫‪ 30‬ثبثب ِٓ أث‪ٛ‬اة اٌخ‪١‬ش‬

‫ف‪ ٟ‬سِضبْ‬

‫‪Hulaa toltuu (kheyrii) 30‬‬

‫‪tan Ramadaanaa keessaa‬‬

‫ثغُ هللا اٌشحّٓ اٌشح‪ُ١‬‬

‫جٌذّذ هلل‪ٚ ،‬جٌظالز ‪ٚ‬جٌغالَ ػٍ‪ ٝ‬خحضُ جألٔر‪١‬حء‬


‫‪ٚ‬جٌّشعٍ‪ٔ ،ٓ١‬ر‪ٕ١‬ح ِذّذ ‪ٚ‬ػٍ‪ ٝ‬آٌٗ ‪ٚ‬طذرٗ أجّؼ‪ ،ٓ١‬أِح‬
‫ذؼذ‪:‬‬
‫‪Soomana Ramadaanaa‬‬ ‫‪75‬‬

‫‪Maqaa‬‬ ‫‪Rabbii‬‬ ‫‪rahmata‬‬ ‫‪godhuutiin‬‬


‫‪jalqabna.‬‬

‫‪Faaruun‬‬ ‫‪rabbiif‬‬ ‫‪haatahu.‬‬ ‫‪Nagayaaf‬‬


‫‪rahmannii nabii keenya muhammadirratti‬‬
‫‪haa bu'u. aaliifii sahaabaa isaaniirrattis.‬‬

‫فاع‪ٙ‬ح ًِح ِٕح ف‪ ٟ‬ئد‪١‬حء ٘زج جٌش‪ٙ‬ش جٌؼظ‪ ،ُ١‬ش‪ٙ‬ش‬


‫سِؼحْ‪ ،‬ش‪ٙ‬ش جٌّغفشز ‪ٚ‬جٌشػ‪ٛ‬جْ‪ ،‬جٌز‪ ٞ‬لحي هللا ضؼحٌ‪ٝ‬‬
‫ضبَْ اٌَّ ِز‪ ٞ‬أ ُ ْٔ ِض َي فِ‪ ِٗ ١‬ا ٌْمُ ْشآَُْ ُ٘ذً‪ٌٍَِّٕ ٜ‬ب ِ‬
‫ط‬ ‫ف‪َ  :ٗ١‬‬
‫ش ْ‪ُ ٙ‬ش َس َِ َ‬
‫ش ْ‪َ ٙ‬ش‬ ‫د َِِٓ ا ٌْ‪ُٙ‬ذَ‪َٚ ٜ‬ا ٌْفُ ْشلَب ِْ فَ َّْٓ َ‬
‫ش ِ‪َ ٙ‬ذ ِِ ْٕ ُى ُُ اٌ َّ‬ ‫َ‪ٚ‬ثَ ِّئَ‬
‫‪ٟ‬ب ٍ‬
‫ص ُّْٗ‪[ ‬جٌرمشز‪ ]185 :‬سأ‪ٕ٠‬ح أْ ٔجّغ ف‪٘ ٟ‬زٖ جٌشعحٌس‬ ‫فَ ٍْ‪ُ َ١‬‬
‫جٍّس ِٓ جألدحد‪٠‬ث ‪ٚ‬ج‪٢‬ثحس ف‪ِ ٟ‬خطٍف أذ‪ٛ‬جخ جٌخ‪١‬ش ‪ٚ‬جٌرش‬
‫ِغ جٌطشو‪١‬ض ػٍ‪ِ ٝ‬ح ‪٠‬طأوذ ِٕ‪ٙ‬ح ف‪٘ ٟ‬زج جٌش‪ٙ‬ش جٌفؼ‪،ً١‬‬
‫ذحإلػحفس ئٌ‪ ٝ‬جٌطٕر‪ ٗ١‬ػٍ‪ ٝ‬ػش‪ ٚ‬سز جٌّذحفظس ػٍ‪ ٝ‬فشجتغ‬
‫جٌؼرحدجش ‪ٛٔٚ‬جفٍ‪ٙ‬ح‪ٚ ،‬هللا جٌ‪ٙ‬حد‪ ٞ‬ئٌ‪ ٝ‬ع‪ٛ‬جء جٌغر‪.ً١‬‬
Soomana Ramadaanaa 76

Kun barnoota ji'a ramadaanaa


kabajamaa kana laalchisee qopheessine.
Hulaalee keyriirratti nama qajeelcha. Ragaa
(daliila) isaatis ni'ibsa. Akkuma beekamu
jiini Ramadaanaa ji'a kabajamaadha.ji'a
araaramaafii Rahmataati, kanarraa Rabbiin
s.w. akki jedhe ''(soomanuu qabdan) baatii
ramadaanaa kan qur'aanni isa keessa
buufame, qajeelchaa namaa kan tahe,
ibbsaa qajeelloofii haqaa kantahee, namni
isinirraa ji'icha biyya jiru
haasoomanuu,…"

‫ا إِ ََّّل‬ٚ‫ َِب أ ُ ِِ ُش‬َٚ  ٌٝ‫ لحي هللا ضؼح‬:‫جإلخالص‬ -1


‫َٓ ُحَٕفَب َء‬٠‫َٓ ٌَُٗ اٌذِّي‬١‫ص‬ َّ ‫ا‬ُٚ‫َ ْعجُذ‬١ٌِ
ِ ٍِ‫هللاَ ُِ ْخ‬
Soomana Ramadaanaa 77

ُٓ٠‫ َرٌِ َه ِد‬َٚ َ‫ا اٌ َّض َوبح‬ُٛ‫ُ ْؤر‬٠َٚ َ‫ص ََلح‬


َّ ٌ‫ا ا‬ُّٛ ١ِ‫ُم‬٠َٚ
.]5 :‫ٕس‬١‫ [جٌر‬‫ِّي َّ ِخ‬١َ‫ا ٌْم‬

1-Rabbiif qulqulleessuu.waan dalagan


hundaa. Rabbiin s.w. akkana jedha
"isaan waa hin ajajamne Rabbiif
ibaadaa qulqulleessanii rabbi
gabbarutti malee, qajeelloo qabatutti
malee, salaata dhaabuu fii zakaa
kennutti malee, kuni amantii
diriiraadha."bayyinaa 5.

ْ‫ «ِٓ ربة لجً أ‬: ٌٝ‫ذس هلل ضؼح‬ٛ‫ذ جٌط‬٠‫ضجش‬ -2


» ٗ١ٍ‫هللا ع‬ ‫ب ربة‬ٙ‫رطٍع اٌشّظ ِٓ ِغشث‬
ٌُ ‫ثخ اٌعجذ ِب‬ٛ‫مجً ر‬٠ ‫ «إْ هللا‬،]ٍُ‫جٖ ِغ‬ٚ‫[س‬
.]ٞ‫جٖ جٌطشِز‬ٚ‫غشغش» [س‬٠
Soomana Ramadaanaa 78

2-towbaa Rabbiif qulqulleessuu.


hadiisatti "namni osoo aduun dhiha
isiitiin oldeebitee hinbaane towbate
Rabbiin irraa qeebala."muslimtu
odeesse.

Hadiisa birootti "Rabbiin towbaa


gabrichaa ni qeebala waan hin
shakaraatiniin."tirmiziyyiitu odeesse.

َ‫ «ِٓ صب‬: ‫جدطغحذًح‬ٚ ‫ّحًٔح‬٠‫حَ سِؼحْ ئ‬١‫ط‬-3


ِٓ َ‫احزغبثًب غفش ٌٗ ِب رمذ‬ٚ ‫ّبًٔب‬٠‫سِضبْ إ‬
.]ٞ‫جٌطشِز‬ٚ ‫جٖ أِذ‬ٚ‫رٔجٗ» [س‬

3-dhuga'oomsaa abdachaa Ramadaana


soomanuu. Nabiin s.a.w. akkana jedhan
Soomana Ramadaanaa 79

"namni dhuga'oomsaa abdachaa


Ramadaana soomane badii isaarraa
wanni dabre isaaf araaramame."ahmadiifi
tirmiziitu odeesse.

َ‫ «ِٓ لب‬: ‫جدطغحذًح‬ٚ ‫ّحًٔح‬٠‫حَ سِؼحْ ئ‬١‫ل‬-4


ِٓ َ‫احزغبثًب غفش ٌٗ ِب رمذ‬ٚ ‫ّبًٔب‬٠‫سِضبْ إ‬
.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫رٔجٗ» [س‬

4-Amanaa abdachaa Ramadaana


dhaabbachuu (salaatuu): hadiisatti
"Namni dhuga'oomsaa abdachaa
Ramdaana dhaabbate (salaate) badii
isaarraa wanni dabre isaaf
araaramama." Bukhaariif muslimtu
odeesse.
Soomana Ramadaanaa 80

َ‫ «ِٓ لب‬:‫جدطغحذًح‬ٚ ‫ّحًٔح‬٠‫ٍس جٌمذس ئ‬١ٌ َ‫ح‬١‫ل‬-5


َ‫احزغبثًب غفش ٌٗ ِب رمذ‬ٚ ‫ُ أًب‬٠‫ٍخ اٌمذس إ‬١ٌ
.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫ِٓ رٔجٗ» [س‬
5-Amanaa abdachaa leylatul
qadri (halkan murtii)
dhaabbachuu (salaatuu):
"Namni dhuga'oomsaa
abdachaa halkan murtii
dhaabbate (salaate) badii
isaarraa wanni dabre isaaf
araaramama." Bukhaariif
muslimtu odeesse.
ْ‫ «وح‬: ‫جخش‬ٚ‫ جٌؼشش جأل‬ٟ‫حد ف‬ٙ‫جالجط‬- 6
،ً١ٌٍ‫ح ج‬١‫ ئرج دخً جٌؼشش أد‬ ‫ي هللا‬ٛ‫سع‬
ٖ‫ج‬ٚ‫» [س‬ ٖ‫شذ ِثضس‬ٚ ،ٍٗ٘‫مظ أ‬٠‫أ‬ٚ
Soomana Ramadaanaa 81

.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٌرخحس‬
7-kurnan ramadaanaa kan boodaa
keessatti ibaadarratti
jajjabaachuu.
Hadiisa keessatti Nabiin s.a.w.
yeroo kurnan boodaa seene
halkan nijiraachisa, maatii isaa
nidammaysa, marxoo isaa
nijabeysa." Bukhaariif muslimtu
baase.
،‫ سِضبْ رعذي حجخ‬ٟ‫ «اٌعّشح ف‬:‫جٌؼّشز‬- 7
.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫» [س‬ٟ‫ حجخ ِع‬ٚ‫أ‬

8-umraa godhuu.

Hadiisatti "umraan ramadaana keessaa


Soomana Ramadaanaa 82

hajjitti qixxooyti, yookan hajji nawajji


taatetti qixxooyti" bukhaariifi muslimtu
baase.

‫ؼطىف‬٠  ‫ي هللا‬ٛ‫ «وحْ سع‬:‫جالػطىحف‬- 8


ٖ‫ج‬ٚ‫جخش ِٓ سِؼحْ » [س‬ٚ‫ جٌؼشش جأل‬ٟ‫ف‬
.]‫خ‬١‫ دغٓ طذ‬:‫لحي‬ٚ ٞ‫جٌطشِز‬
9-teessoo masgiidaa (i'itikaafa)
"nabiin s.a.w. kurnan ramadaanaa
kan boodaa keessatti masgiida
taa'aa ture" tirmiziyyii odeesse.
ٌٗ ْ‫ «ِٓ فطش صبئ ًّب وب‬: ُ‫ش جٌظحت‬١‫ضفط‬- 9
‫ٕمص ِٓ أجش‬٠ ‫ش أٔٗ َّل‬١‫ِثً أجشٖ غ‬
: ‫لحي‬ٚ ٞ‫جٖ جٌطشِز‬ٚ‫ئًب » [س‬١‫اٌصبئُ ش‬
.]‫خ‬١‫دغٓ طذ‬
Soomana Ramadaanaa 83

10-nama soomanaa fursiisuu-hadiisatti


"Namni nama soomane fursiise isaafis
sawaabuma akka nama inni fursiisee
santu taha,akkasumaan wajji galata
nama soomaneerraa waa takka hin
ir'ifamu" tirmiiziyyitu odeesse..

‫ا‬ٚ‫ «الشء‬: ٗ‫ض‬ٚ‫ضال‬ٚ ْ‫لشجءز جٌمشآ‬ - 10


‫ ًعب‬١‫بِخ شف‬١‫َ اٌم‬ٛ٠ ٟ‫أر‬٠ ٗٔ‫اٌمشآْ فئ‬
.]ٍُ‫جٖ ِغ‬ٚ‫ألصحبثٗ» [س‬

11-qur'aana qara'uu fii dubbisuu –Nabiin


s.a.w. akki jedhe "qur'aana qara'aa
inni guyyaa qiyaamaa warren isaatiif
araarsaa taheeti dhufaa".muslimtu
odeesse.
‫‪Soomana Ramadaanaa‬‬ ‫‪84‬‬

‫‪ - 11‬ضؼٍُ جٌمشآْ ‪ٚ‬ضؼٍ‪« : ّٗ١‬خ‪١‬شوُ ِٓ‬


‫رعٍُ اٌمشآْ ‪ٚ‬عٍّٗ» [س‪ٚ‬جٖ جٌرخحس‪.]ٞ‬‬

‫‪11-Qur'aana‬‬ ‫‪barachuufii‬‬ ‫‪barsiisuu.‬‬


‫‪Hdiisatti "irra caalaan keessan nam‬‬
‫‪qur'aana baratee barsiise" bukhaariitu‬‬
‫‪odeesse.‬‬

‫‪ - 12‬روش هللا ضؼحٌ‪« : ٝ‬أَّل أٔجئىُ ثخ‪١‬ش‬


‫أعّبٌىُ‪ٚ ،‬أصوب٘ب عٕذ ٍِ‪١‬ىىُ‪ٚ ،‬أسفع‪ٙ‬ب‬
‫ف‪ ٟ‬دسجبرىُ‪ٚ ،‬خ‪١‬ش ٌىُ ِٓ إٔفبق اٌز٘ت‬
‫‪ٚ‬اٌفضخ‪ٚ ،‬خ‪١‬ش ٌىُ ِٓ أْ رٍم‪ٛ‬ا عذ‪ٚ‬وُ‬
‫فزضشث‪ٛ‬ا أعٕبل‪٠ٚ ،ُٙ‬ضشث‪ٛ‬ا أعٕبلىُ؟‬
‫لبٌ‪ٛ‬ا‪ :‬ثٍ‪ .ٟ‬لبي روش هللا رعبٌ‪[ » ٝ‬س‪ٚ‬جٖ‬
‫جٌطشِز‪.]ٞ‬‬
Soomana Ramadaanaa 85

12-Faaruu rabbi (zikrii) godhuu—


Nabiin s.a.w. akki jedhe "si
isiniinhimuu hrra caalaa hojii
keessanii, irra qulqulluu isii gooytaa
keessan biratti, tan irra sadarkaa
keessan ol isin fuutu, meetaa fi ziqaya
sadaqachurra tan isinii caaltu, tan
adawwii keessanitti duultanii morrma
isaanii dhooytanii isaanis morma
keessan dhawuu isiniicaaltu mee isinii
himuu? "Ee nuu himaa
jedhaniin."Rabbi faarsuu (zikrii
Rabbiiti)" jedhaniin. Tirmiziyyitu
odeesse.
Soomana Ramadaanaa 86

ً‫ «ِٓ ٌضَ اَّلعزغفبس جع‬:‫ جالعطغفحس‬- 13


‫ك‬١‫ِٓ وً ض‬ٚ ،‫فشجب‬
ً ُ٘ ً‫هللا ٌٗ ِٓ و‬
» ‫حزغت‬٠ ‫ث َّل‬١‫ سصلٗ ِٓ ح‬ٚ ،‫ِخشجب‬
ً
.]ٟ‫جٌٕغحت‬ٚ ‫د‬ٚ‫ دج‬ٛ‫جٖ أذ‬ٚ‫[س‬

13-Rabbiin araarama kadhachuu


(istigfaara) – Hadiisatti "namni
istigfaara heddummeessuu qabate
rabbiin yaaddoo hundarraa furmaata
isaaf godha, rakkoo hundarraa hiikkaa
isaaf godha, bakka inni hin
herreginirraa isaaf hiree hira." Abbaa
dawudiif nasaiyyitu odeesse.

ُٙ‫ ألِشر‬ٟ‫ أِز‬ٍٝ‫َّل أْ أشك ع‬ٌٛ« :‫جن‬ٛ‫ٌغ‬- 14


ٖ‫ج‬ٚ‫ان ِع وً صَلح» [س‬ٛ‫ثبٌغ‬
Soomana Ramadaanaa 87

.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٌرخحس‬

14-siwaaka.

Hadiisatti "osoo ummata kiyyarratti


jabaataaf sodaachuu baadhee silaa
salaataa hundarratti siwaakattin isaan
ajaja." bukhaariif muslimtu odeesse.

‫ «ما من امرئ مسلم‬: ‫ المحافظة على الصلوات الخمس‬-15


‫ إال‬،‫تحضره صالة مكتوبة فيحسن وضوءها وخشوعها وركوعها‬
‫ وذلك الدهر‬،‫كانت كفارة لما قبلها من الذنوب ما لم تؤت كبيرة‬
.]‫كله» [رواه مسلم‬
Soomana Ramadaanaa 88

‫ الصالة‬: ‫ أي العمل أفضل؟ قال‬: ‫ «سئل الرسول‬:=


.]‫لوقتها» [رواه البخاري ومسلم‬

15-Salaatoowwan shanan irratti


uf eeguu – Hadiisatti
:"namummaan muslimaa tokko
kama tahee haa tahuu salaanni
fardii isatti geessee kan wuduu'a
isii tolchee, kushuu'a isii
tolchee, rukuu'a isii tolchee
salaate badiilee achi duraatiif
araarsituu isaaf taati waan
badiin gurguddoon hin
dalagaminiin, kuni umrii
guutuudha." Muslimtu odeesse.
Soomana Ramadaanaa 89

=hadiisatti hojiin kamti irra


caala jechuun gafatame nabiin
s.a.w. akkana jedheeti deebise
yeroo isiitti salaata
"salaatuudha".

‫اد‬ٍٛ‫ «اٌص‬: ‫ طالز جٌجّؼس‬ٍٝ‫ جٌّذحفظس ػ‬- 16


،ْ‫ سِضب‬ٌٝ‫سِضبْ إ‬ٚ ،‫ اٌجّعخ‬ٌٝ‫اٌجّعخ إ‬ٚ ،‫اٌخّظ‬
.]ٍُ‫جٖ ِغ‬ٚ‫ُ إرا اجزٕجذ اٌىجبئش » [س‬ٕٙ١‫ِىفشاد ِب ث‬

16-Salaata jum'aa irratti tiiyfafu. Hadiisatti


"salaanni shanan , jum'aan hanga jum'aatti,
ramadaanni hanga ramadaanaatti, hayxuu
waan isaan jiddutti taheeti yoo gurguddoon
Soomana Ramadaanaa 90

irraa fagaatamte" muslimtu odeesse.

‫ س اح‬ٚ‫ ِغجذ أ‬ٌٝ‫ «ِٓ غذا إ‬: ‫ جٌّغحجذ‬ٌٝ‫ جٌز٘حخ ئ‬-17


ٖ‫ج‬ٚ‫» [س‬ ‫ ساح‬ٚ‫ اٌجٕخ وٍّب غذا أ‬ٟ‫أعذ هللا ٌٗ ٔضَّلً ف‬
.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٌرخحس‬

17-masgiidatti ganamfatanii
deemuu..hadiisatti " namni ganamaan
masgiidatti deeme takkii waaree booda
masgiidatti deeme hanguma inni gama
masgiidaa deemeen rabbiin mana
jannatatti isaaf qopheessa"bukhaariif
muslimtu baase..

‫ «صَلح‬: ‫ طالز جٌجّحػس‬ٍٝ‫ جٌّذحفظس ػ‬-18


» ‫ٓ دسجخ‬٠‫عشش‬ٚ ‫اٌجّبعخ أفضً ِٓ صَلح اٌفز ثغجع‬
Soomana Ramadaanaa 91

.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫[س‬

18-salaata jamaa'ah irratti uf


eeguu..hadiisatti "salaanni gamtaa
(jamaa'aa) salaata kophaarra sadarkaa
diydamii torbaan caalti" bukhaariifi
muslim.

ٟ‫عٍُ ِب ف‬٠ ٌٛ« : ‫ي‬ٚ‫ جٌظف جأل‬ٍٝ‫ جٌذشص ػ‬19


ٗ١ٍ‫ا ع‬ّٛٙ‫غز‬٠ ْ‫ا إَّل إ‬ٚ‫جذ‬٠ ٌُ ُ‫ي ث‬ٚ‫اٌصف األ‬ٚ ‫إٌذاء‬
.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫ا» [س‬ّٛٙ‫َّلعز‬

19- saffii duraa irratti bololuu..hadiisatti


"namni osoo waan azaanaafii saffii duraa
keessa jiru beekee eegsasii hixaa itti
muratan malee kan hin argannee osoo
Soomana Ramadaanaa 92

tahanii silaa hixaa itti muratan."


Bukhaarii fi muslimtu baase.

ٍُ‫ «ِب ِٓ عجذ ِغ‬: ‫ جٌغٕٓ جٌشجضرس‬ٍٝ‫ جٌّذحفظس ػ‬-20


‫ش‬١‫عًب غ‬ٛ‫ عششح سوعخ رط‬ٟ‫َ اثٕز‬ٛ٠ ً‫ و‬ٌٝ‫ هلل رعب‬ٍٟ‫ص‬٠
.]ٍُ‫جٖ ِغ‬ٚ‫ اٌجٕخ» [س‬ٟ‫زًب ف‬١‫ هللا ٌٗ ث‬ٟٕ‫ إَّل ث‬،‫ضخ‬٠‫اٌفش‬

21-sunnaalee Raatibaa irratti tiifamuu..


hadiisatti "kama tahee haa tahuu gabrichi
Rabbii kan muslimaa tokko kan guyyarraa
rabbiif raka'aa kudhanii lama salaatu
sunnaawanirraa kan fardii hintahin
Rabbiin jannata keessatti mana isaa jaaru
malee hin hafu." Muslimtu odeesse.

‫ا‬ٍٛ‫ش ِب عج‬١‫ضاي إٌبط ثخ‬٠ ‫ «َّل‬: ‫ً جٌفطش‬١‫ضؼج‬ -22


Soomana Ramadaanaa 93

.]ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫اٌفطش»[س‬

22-furiinsa jarjarsuu hadiisatti "namni


hanga furiinsa soomanaa jarjarsiisu
toltuma keessatti jira" bukaariitu odeesse.

‫جذ اٌزّش‬ٚ ِٓ« : ‫جذ‬ٚ ْ‫ جٌطّش ئ‬ٍٝ‫ جإلفطحس ػ‬- 23


ْ‫ فئ‬،‫ اٌّبء‬ٍٝ‫فطش ع‬١ٍ‫جذ اٌزّش ف‬٠ ٌُ ِٓٚ ،ٗ١ٍ‫فطش ع‬١ٍ‫ف‬
.] ٞ‫جٌطشِز‬ٚ ‫د‬ٚ‫ دج‬ٛ‫أذ‬ٚ ‫جٖ أدّذ‬ٚ‫س» [س‬ٛٙ‫اٌّبء ط‬

23-yoo mijaaye timirarratti furuu


hadiisatti "Namni timira argatee isatti haa
furuu, namni timira hin argatin
bishaanirratti haa furuu, bishaan
qulqulleessaadha waan taheef." Ahmadiifi
Soomana Ramadaanaa 94

abuudaawuud odeesse.

،‫ «ر٘ت اٌظّأ‬: ‫ دػحء جإلفطحس‬ٍٝ‫ جٌّذحفظس ػ‬- -24


ٖ‫ج‬ٚ‫ » [س‬ٌٝ‫ثجذ األجش إْ شبء هللا رعب‬ٚ ،‫ق‬ٚ‫اثزٍذ اٌعش‬ٚ
.]ُ‫جٌذحو‬ٚ ٟٕ‫جٌذجسلط‬ٚ ‫د‬ٚ‫ دج‬ٛ‫أذ‬

24-du'aa'ii yeroo furanii qara'uu, isiniis


tana "zahaba zzama'u, wabtallatil uruuqu,
wasabatal ajru inshaa'Allaah." Abuu
daawudii fi daaraquxniitu baase.

ٖ‫ «إْ ٌٍصبئُ عٕذ فطش‬: ‫ جٌذػحء ػٕذ جإلفطحس‬- 25


.]ٗ‫جٖ جذٓ ِحج‬ٚ‫ح َّل رشد» [س‬ٛ‫دع‬

25-yeroo soomana furan Rabbi


Soomana Ramadaanaa 95

kadhachu. Hadiisatti "nama soomanuuf


yeroo soomana isaa furu kadhaa
hindeeffamneetu isaaf jira" ibnumaajahtu
odeesse.

ٞ‫ أٔب عٕذ ظٓ عجذ‬: ‫ي‬ٛ‫م‬٠ ‫ «إْ هللا‬: ‫ جٌذػحء ِطٍمًح‬- 26


.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫» [س‬ٟٔ‫أٔب ِعٗ إرا دعب‬ٚ ،ٟ‫ث‬

26-kadhaa rabbi akka walii galaatti


bayyisuu hadiisatti "Rabbiin akkana jedha,
ani abdii gabrichi kiyyaa narraa qabu
birattin isaaf taha, yeroo inni nakadhate
isa birattin taha (isaafin qeebala)"
bukhaariif muslimtu odeesse.
Soomana Ramadaanaa 96

» ‫س ثشوخ‬ٛ‫ اٌغح‬ٟ‫ فئْ ف‬،‫ا‬ٚ‫ «رغحش‬:‫س‬ٛ‫ جٌغذ‬- 27


.]ٍُ‫ِغ‬ٚ ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫[س‬

27-hiraabbachuu hadiisatti
"hiraabbadhaa nyaata hiraabaa (ohboroo)
nyaadhaa nyaanni hiraabaa barakaa qabaa"
bukhaariif muslimtu baase.
َّ ‫ا‬ُٚ‫َ ْعجُذ‬١ٌِ ‫ا إِ ََّّل‬ٚ‫ َِب أ ُ ِِ ُش‬َٚ  : ٌٝ‫ لحي ضؼح‬:‫ جٌضوحز‬-28
َ‫هللا‬
َ‫ا اٌ َّض َوبح‬ُٛ‫ُ ْؤر‬٠َٚ َ‫ص ََلح‬َّ ٌ‫ا ا‬ُّٛ ١ِ‫ُم‬٠َٚ ‫َٓ ُحَٕفَب َء‬٠‫َٓ ٌَُٗ اٌذِّي‬١‫ص‬ ِ ٍِ‫ُِ ْخ‬
.]5 :‫ٕس‬١‫ [جٌر‬‫ِّي َّ ِخ‬١َ‫ُٓ ا ٌْم‬٠‫ َرٌِ َه ِد‬َٚ

28-zakaa baafachuu –qur'aanatti " isaan


waa hin ajajamne Rabbi gabbarutti malee
amantii isaaf qulqulleessoo haalatahaniin
qaqqajeeloo, salaata dhaabuttii fii zakaa
baasutti (ajajaman) kun amantii
Soomana Ramadaanaa 97

sirraawaadha." Suuraa bayyinaa 5

‫ صوحز جٌفطش‬ ‫ي هللا‬ٛ‫ «فشع سع‬: ‫ صوحز جٌفطش‬-29


ِٓ . ٓ١‫ؽؼّس ٌٍّغحو‬ٚ ،‫جٌشفث‬ٚ ٛ‫ـشز ٌٍظحتُ ِٓ جٌٍغ‬ٙ‫ؽ‬
‫ِٓ أدج٘ح ذؼذ جٌظالز‬ٚ ،‫ٌس‬ٛ‫ صوحز ِمر‬ٟٙ‫أدج٘ح لرً جٌظالز ف‬
.]‫د‬ٚ‫ دج‬ٛ‫جٖ أذ‬ٚ‫ طذلس ِٓ جٌظذلحش» [س‬ٟٙ‫ف‬

29-zakaa fixrii baasuu – hadiisatti


"Rasuulli Rabbi zakaa fixrii murteesse
akka badiifii dogoggorarraa nama
soomanaa qulqulleessituuf, dhihana
hiyyeeyyii akka taatuuf, namni salaata
(iidaa) dura baase zakaa qeebalamtuudha
, namni salaata booda baase ammo isiin
sadaquma sadaqarraa taate isaaf
taati."Abuu daawuud odeesse.
Soomana Ramadaanaa 98

ِ ُ‫ا ِألَ ْٔف‬ُِٛ ‫ َِب رُمَ ِّيذ‬َٚ  : ‫ً هللا‬١‫ عر‬ٟ‫ جإلٔفحق ف‬- 30
‫ ٍش‬١ْ ‫غ ُى ُْ ِِْٓ َخ‬
.]110 :‫ [جٌرمشز‬ ‫ ٌرش‬١‫ص‬ َّ َِّْ‫هللاِ إ‬
ِ َ‫َْ ث‬ٍَُّٛ ‫هللاَ ثِ َّب رَ ْع‬ َّ ‫ُٖ ِع ْٕ َذ‬ُٚ‫رَ ِجذ‬

ٖ‫ج‬ٚ‫طفئ اٌّبء إٌبس » [س‬٠ ‫ئخ وّب‬١‫ «اٌصذلخ رطفئ اٌخط‬:=


.]ٞ‫جٌطشِز‬

30-karaa Rabbii keessatti kennachuu-


Rabbiin s.w. akkana jedha "waan tolturraa
lubbuu teysaniif dursattan Rabbi biratti ni
argattan, Rabbiin waan isin dalaydan ni
arga." Suuraa baqaraa 110.

=hadiisatti – akka bishaan ibidda


dhaamsutti sadaqaan maaseta dhaamsiti"
tirmiziyyiitu odeesse.
Soomana Ramadaanaa 99

walaloo soomana Ramadaanaa.


ka'aa ayyuhal muslimuunaa.
gamadaa rabbiif shukriigoonaa.
.Alhamdu liLLHI gaa mowlaanaa.
nuungayeera baatii ramadaanaa.
.
Ramadanni dhuufnaanni ajiibaa.
nibanan tan jannataa baabaa.
ni cufamtii gaa hulaan azaabaa.
hidhaan hidhamtee sheyxaanni leebaa.
..
Soomana Ramadaanaa 100

Sadarkaa baatii ramadaanaa.


tan yeroo ibaadaa soomanaa.
caaltuu yeroodhaa tahuun yaqiinaa.
isii keysa nuu buusee qur'aanaa.
..
Quranni sunuu qajeelchaadhaa.
dharraf dhugaa addaan baasaadhaa.
ifaa Rabbitti karaa sirriiiidhaa.
warra qur'aanaa tahuun milkiidhaa
.
Hundikee ibaadaaf qophaayii.
Badiilee hundarraa sirraayii.
Soomana Ramadaanaa 101

haqa namaarraayis qulqullaayii.


Taqwa rabbi argachuuf yaaddayii.
------
Rasulli Rabbii nuuf odeeysee.
fadlii soomanaa nu barsiisee.
wantaa gaachanaa itti fakkeysee.
diliif ibiddas sirraa deebisee.
..
Hojiiwwan ilmaan aadam kullii.
illasowma fainnhuu lii.
wa ana ajzii bihii galataa.
warra soomanaa jazaan jannataa.
Soomana Ramadaanaa 102

..
Guyyaa soomana keysaniitii.
haasawa dilii dheysaniitii.
lolaaf arraba ilma namaatii.
inniisaa'imun deebiin saaniitii.
..
Ninkakadha jedhe nabiinii.
Rabbii lubbuu too harkaa qabuunii.
soomantoota fooleen afaan saanii.
shittoo miskii caalaa urgaan saanii.
..
Hoggu2 gammachuun saanii.
Soomana Ramadaanaa 103

yeroo furan soomana saanii.


tuun boruga gammachuun goddoonii.
guyyaa soomanaan badhaafamanii.
..
Baaburrayyaan yaa muslimuunaa.
yadkhulu minhussaa'imuuna
dheebuu baaftuudha hula jannataa
warra soomanaa qofaatu argata.
..
halkan caaltuu baatii kumaati
Leylatal qadi maqaan siitii.
Namni dhaabbatee guutuu ji'aatii.
Soomana Ramadaanaa 104

Beekamaa isii milkaawuunsaatii.


..
Fakkiin siif godha dhiheyseetii.
Mindaa kee baatii kuma tokkootii.
Sii kennuuf hojii halkan tokkootii.
Waadaa siif seenee mootiin khalqiitii.
Asirratti xumurame galanni Rabbiif haa
galuu.
ٗ‫زعٍك ث‬٠ ‫ِب‬ٚ ِٗ‫أحىب‬ٚ ْ‫ب‬١‫ث‬ٚ ‫اَّلعزىبف‬
Seera I'itikaafaa (teessuma masgiidaa)
ْ‫ سِؼح‬ٟ‫ف‬ٚ ،‫ جٌّغجذ لشذس ِٓ جٌمشخ‬ٟ‫أْ جالػطىحف ف‬
ُْ ُ‫أَ ْٔط‬َٚ َّٓ ُُ٘ٚ‫ َال ضُرَح ِشش‬َٚ { : ٌٝ‫ي هللا ضؼح‬ٛ‫شٖ ؛ ٌم‬١‫أفؼً ِٓ غ‬
)187:‫سز جٌرمشز‬ٛ‫ ْجٌ َّ َغح ِج ِذ} (ع‬ِٟ‫َْ ف‬ُٛ‫ػَح ِوف‬
Soomana Ramadaanaa 105

Teessoon masgiidaa gosa ibaadaa hojii


jaalatamtuu irraa takka. Yeroo biroorra
yeroo ramadaanaati irra caala.
Waayee kanaarratti Rabbiin s.w. akkana
jedha. " isinii masgiida keessa taa'u isaan
hinqaqqabinaa (beera teessan
hinqaqqabinaa)"suuraa baqaraa 187.
ٍُ‫ع‬ٚ ٗ١ٍ‫ هللا ػ‬ٍٝ‫ ط‬ٟ‫) لحي وحْ جٌٕر‬ٟ‫ػٓ جذٓ ػّش (سػ‬
ٞ‫جٖ جٌرخحس‬ٚ‫جخش ِٓ سِؼحْ " س‬ٚ‫ؼطىف جٌؼشش جأل‬٠
ٍُ‫ِغ‬ٚ
‫ لرغ‬ٞ‫شز فٍّح وحْ جٌؼحَ جٌز‬٠‫ ٘ش‬ٟ‫ ػٓ أذ‬ٞ‫صجد جٌرخحس‬ٚ
"‫ِح‬ٛ٠ ٓ٠‫ٗ جػطىف ػشش‬١‫ف‬
Hadiisa ibnu umar r.a. odeesse keessatti
nabiin s.a.w. guyyoota kurnoota booda
ramadaanarraa kan I'itikaafa taa'u tahe"
bukhaariifi muslimtu odeesse.
Bukhaariin hadiisa abbaa hureyraa keessatti
akkana jechaadha eda'e "barri keessa
Soomana Ramadaanaa 106

aakirame sun yommuu tahe guyyoota


diydam taa'e (I'itikaafa godhe).
ِٓ ‫خ‬١‫ جٌظذ‬ٍٝ‫َ فال ذأط ػ‬ٛ‫ش ط‬١‫ئْ جػطىف ِٓ غ‬ٚ ،
‫ هللا‬ٟ‫ٓ ػٓ ػّش سػ‬١‫ذ‬١‫ جٌظذ‬ٟ‫ جٌؼٍّحء ٌّح ثرص ف‬ٌٟٛ‫ل‬
ٟ‫ٍس ف‬١ٌ ‫ ٔزسش أْ أػطىف‬ٟٔ‫ي هللا ئ‬ٛ‫ح سع‬٠ « :‫ػٕٗ أٔٗ لحي‬
ٟ‫ فمحي ٌٗ جٌٕر‬،ٍُ‫غ‬٠ ْ‫وحْ رٌه لرً أ‬ٚ ،َ‫جٌّغجذ جٌذشج‬
ً١ٌٍ‫َ أْ ج‬ٍٛ‫ِؼ‬ٚ ،» ‫ف ذٕزسن‬ٚ‫ " أ‬:ٍُ‫ع‬ٚ ٗ١ٍ‫ هللا ػ‬ٍٝ‫ط‬
،‫حس‬ٌٕٙ‫ئّٔح ِذٍٗ ج‬ٚ ،َٛ‫ظ ِذال ٌٍظ‬١ٌ
. ٖ‫ش‬١‫غ‬ٚ ‫ جٌّغجذ ٌٍّؼطىف‬ٟ‫جألوً ف‬ٚ ٌَٕٛ‫ال ذأط ذح‬ٚ
437/15 ‫ع‬ّٛ‫ِج‬

Yoo soomana malee I'itikaafa taa'anis


nitaha. Akka jecha qabatamaa ulamaa'ii
irratti hundoofnee.
Kunis hadiisa umarirraa r.a. odeeffame
umar nabiin akkana jedhe " yaa ergamaa
Rabbii ani halkan tokko masjiidal
haraamitti I'itikaafa taa'uu qodhaa godhee
Soomana Ramadaanaa 107

jedheen.( osoo hin islaamayin dura ture).


Nabiin s.a.w. qodhaa kee guuti jedheen."
Bukhaariifi muslimtu baase. Akkuma
beekamu halkan yeroo soomanaatii miti
soomanni guyyaadha.
Akkuma san namni I'itikaafa taa'uufii kan
birootis masgiida keessatti nyaachuufii
dhuguun rafuun dhoowwaa hinqabu.

‫أعشاس٘ب‬ٚ ‫ب‬ِٙ‫صوبح اٌفطش أحىب‬


Zakaa fixrii namuusaa fi heera isii.
،ْ‫ِٓ سِؼح‬
)1(
‫ جٌظذلس ضجد ذحٌفطش‬ٟ٘(( : ‫صوحز جٌفطش‬
. ))‫جٌشفث‬ٚ ،ٛ‫ ِٓ جٌٍغ‬:ُ‫شز ٌٍظحت‬ٙ‫ؽ‬
Egaa zakaa fixrii jechuun sadaqaa yeroo
soomana ramadaanaa xumuran dhuma
isaarratti keennamtu jechuudha. Faaydaan
‫‪Soomana Ramadaanaa‬‬ ‫‪108‬‬

‫‪isiitis dogoggoraafii badii irraa soomana‬‬


‫‪namaaf qulqulleysiti.‬‬

‫صوبح اٌفطش فشض عٍ‪ ٝ‬وً ِغٍُ‬


‫‪Zakaan fixriidhaa muslima hundarratti‬‬
‫‪dirqama‬‬

‫‪ ٟ٘ٚ‬طحع ِٓ ؽؼحَ‪ ،‬ػٓ ل‪ٛ‬ضٗ ‪ٚ‬ل‪ٛ‬ش أً٘ ذ‪١‬طٗ جٌز‪ ٓ٠‬ضجد‬


‫لحي‬
‫ٔفمط‪ ُٙ‬ػٍ‪ٗ١‬؛ ٌذذ‪٠‬ث ػرذهللا ذٓ ػّش سػ‪ ٟ‬هللا ػٕ‪ّٙ‬ح ‪:‬‬
‫((فشع سع‪ٛ‬ي هللا ‪ ‬صوحز جٌفطش ف‪ ٟ‬سِؼحْ ػٍ‪ ٝ‬وً‬
‫طغ‪١‬ش‪،‬‬
‫ٍ‬ ‫ظ ِٓ جٌّغٍّ‪ :ٓ١‬د ٍّش أ‪ ٚ‬ػر ٍذ‪ ،‬أ‪ ٚ‬سج ًٍ‪ ،‬أ‪ ٚ‬جِشأ ٍز‪،‬‬
‫ٔف ٍ‬
‫ور‪١‬ش‪ ،‬طحػح ً ِٓ ضّش‪ ،‬أ‪ ٚ‬طحػح ً ِٓ شؼ‪١‬ش)) ‪٘ٚ‬زج ٌفظ‬ ‫ٍ‬ ‫أ‪ٚ‬‬
‫ِغٍُ ف‪ ٟ‬س‪ٚ‬ج‪٠‬س‬
Soomana Ramadaanaa 109

Isiin midhaan suguda tokkoot (k.g 2: 40)


yoo kiiloo lamaaf cinaa godhan haalaan
gaariidha.) nama tokkorraa baasuu
barbaachisa.
Hadiisatti Abdallaa ibnu umar (r.a.) akki
jedhe " Nabiin (s.a.w.) tokko tokkoo
muslimtootaa irratti zakkaa fixii tan
ramadaanaa dirqama godhe, hunduma
muslimaarratti bilisa tahuu gabra tahuu,
dhiira tahuu dubartii tahuu, guddaa tahuu
xiqqaa tahuu, suguda (kooboo) takka
timirarraa yookaan garburraa nama tokkorraa
kafalama jedhe. "
:‫ صوحز جٌفطش‬ ‫ي هللا‬ٛ‫ ((فشع سع‬:ٞ‫ٌفظ جٌرخحس‬ٚ ,
ٌٝ‫ج جٌٕحط ئ‬ٚ‫ لرً خش‬ٜ‫ح أْ ضإد‬ٙ‫أِش ذ‬ٚ ..‫ث‬٠‫جٌذذ‬...
.))‫جٌظالز‬
Soomana Ramadaanaa 110

Jecha bukhaarii keessatti nabiin s.a.w. zakaa


fixrii dirqama godhe …jedhee hadiisa oofee
achi keessatti.. osoo namni gara salaata iidaa
hinbaane duratti akka kennamtu ajaje" jedhe.

:‫ة صوبح اٌفطش‬ٛ‫ج‬ٚ ِٓ ‫اٌحىّخ‬


Hikmaan (faaydaan) isiin dirqama
godhamteeis

ًٍ‫ فطشفغ خ‬،‫جٌشفث‬ٚ ٛ‫ ِٓ جٌٍغ‬،ُ‫شزٌ ٌٍظحت‬ُٙ‫ – ؽ‬1


.‫س‬ٚ‫ْ ذزٌه ضّحَ جٌغش‬ٛ‫ى‬١‫ ف‬،َٛ‫جٌظ‬
َٛ٠ ٟ‫ُ ػٓ جٌغإجي ف‬ٌٙ ‫ئغٕحء‬ٚ ،ٓ١‫ – ؽؼّسٌ ٌٍّغحو‬2
‫َ فشح‬ٛ٠ ‫ذ‬١‫ْ جٌؼ‬ٛ‫ى‬١ٌ ‫ُ؛‬ٙ١ٍ‫س ػ‬ٚ‫ئدخحي جٌغش‬ٚ ،‫ذ‬١‫جٌؼ‬
.‫غ فثحش جٌّجطّغ‬١ّ‫س ٌج‬ٚ‫عش‬ٚ
Soomana Ramadaanaa 111

1-nama soomane dogoggoraa fii badii


irraa qulqulleessiti, ir'ina isaati guutti,
bakka jallate diriirsiti.
2-gargaarsa namoota hiyyeeyyiiti taati,
guyyaa iidaa kabajamaa kana keessatti
kadhaadhaaf hula namaarra deemurraa
isaan duroomsiti. akkuma ummanni kuun
gammachuun iida godhanitti hiyyeessinis
quufee beela bahee ummataan wajji
gammachuu iidaa akka hirmaatu gargaarti.
:‫لذ إخشاج صوبح اٌفطش‬ٚ :
Yeroo zakaa fixrii.
ٓ‫ث جذ‬٠‫ دذ‬ٟ‫لص ئخشجج صوحز جٌفطش ف‬ٚ  ٟ‫لَّص جٌٕر‬ٚ
ْ‫ح أ‬ٙ‫أِش ذ‬ٚ(( :ٟ‫ي جذٓ ػّش ػٓ جٌٕر‬ٛ‫ػّش جٌغحذك ذم‬
Soomana Ramadaanaa 112

)1(
.‫ذ‬١‫ طالز جٌؼ‬ٞ‫ أ‬. ))
‫ جٌظالز‬ٌٝ‫ج جٌٕحط ئ‬ٚ‫ لرً خش‬ٜ‫ضإد‬
ْٛ‫ؼط‬٠ ‫ج‬ٛٔ‫وح‬ٚ(( :‫ّح‬ٕٙ‫ هللاػ‬ٟ‫س ػٓ جذٓ ػّش سػ‬٠‫ج‬ٚ‫ س‬ٟ‫ف‬ٚ
)2(
‫ٓ)) ؛‬١ِٛ٠ ٚ‫َ أ‬ٛ١‫لرً جٌفطش ذ‬
Yeroon isiin baafamtu akkuma hadiisa
abdallaa ibnu umar kan dabre keessatti
ibsametti "nabiin s.a.w. osoo ummanni salaata
iidaatti hinbaane akka kennamtu ajaje." Jedhe.
Tanaaf irra caalaan yeroo isii kana.
Garuu ammas guyyaa iidaa duratti guyyaa
tokko yookaa lama dursanii yoo kenna numa
taha. Kanas abdallaa ibnu umar sahaabonni
guyyaa lama yookaa tokko iida dursanii fixrii
kennan jedhe.
Soomana Ramadaanaa 113

‫ش٘ب ثعذ اٌصَلح؛‬١‫ص رأخ‬ٛ‫ج‬٠ ‫َّل‬ٚ


Akkasuma zakaa fixrii salaata iidaa
boodatti dabarsuun hintahu.
‫ ((فشع‬: ‫ّح لحي‬ٕٙ‫ هللا ػ‬ٟ‫ث جذٓ ػرحط سػ‬٠‫ٌذذ‬
،ٛ‫ ِٓ جٌٍغ‬:ُ‫شزً ٌٍظحت‬ٙ‫ صوحز جٌفطش ؽ‬ ‫ي هللا‬ٛ‫سع‬
ٟٙ‫ فّٓ أدج٘ح لرً جٌظالز ف‬،ٓ١‫ؽؼّس ٌٍّغحو‬ٚ ،‫جٌشفث‬ٚ
ِٓ ‫ طذلس‬ٟٙ‫ِٓ أدج٘ح ذؼذ جٌظالز ف‬ٚ ،‫ٌس‬ٛ‫طذلس ِمر‬
)1(
. ))‫جٌظذلحش‬
Kanarrattis ibnu abbaas r.a. akki jedhe
Nabii s.a.w. zakkaa fixrii kafaluu dirqama
godhe akka nama soomane qulqulleessituuf,
akka hiyyeessaaf gargaarsa taatuuf, namni
salaata iidaa dura kafale kennaa
Soomana Ramadaanaa 114

qeebalamtuudha, ammo namni salaata


booda kenne sadaquma sadaqaa irraa taate
isaaf taati.(sadarkaa zakaa fixrii sanirraa
gadi buuti).

ٗ‫آداث‬ٚ ‫ذ‬١‫أحىبَ اٌع‬


Barnoota seera iidaa.
‫ذ‬١‫ ػ‬: ‫ّ٘ح‬ٚ ،‫ جإلعالَ جثٕحْ فمؾ‬ٟ‫حد ف‬١‫َ أْ جألػ‬ٍٛ‫ِٓ جٌّؼ‬
،َ‫ وً ػح‬ٟ‫طىشسجْ ف‬٠ ‫ّ٘ح‬ٚ .ٝ‫ذ جألػذ‬١‫ػ‬ٚ ‫جٌفطش‬
Akkuma beekamutti ummata islaamaa
biratti iida lamaatu jira. Isaanis iida fixrii
(soomsn furaa) fii iidul adhaa (iida arafaa)
ti. Isaan kuni lameen waggaa waggaan
deddeebi'u.
Soomana Ramadaanaa 115

،‫جشز‬ٌٙ‫ ِٓ ج‬ٌٝٚ‫ جٌغٕس جأل‬ٟ‫ذ ف‬١‫ششػص طالز جٌؼ‬


Salaanni iidaa waggaa 1ffaa hijraati
seeramte eegalamte.
‫ي هللا‬ٛ‫ "لذَ سع‬:‫د ػٓ أٔظ لحي‬ٚ‫ دج‬ٛ‫ أذ‬ٜٚ‫س‬
: ‫ فمحي‬،‫ّح‬ٙ١‫ْ ف‬ٛ‫ٍؼر‬٠ ْ‫ذج‬١‫ُ ػ‬ٌٙٚ ‫ٕس‬٠‫جٌّذ‬
‫ِحْ؟‬ٛ١ٌ‫ِح ٘زجْ ج‬
:‫ي هللا‬ٛ‫ فمحي سع‬.‫س‬١ٍ٘‫ جٌجح‬ٟ‫ّح ف‬ٙ١‫ وٕح ٍٔؼد ف‬:‫ج‬ٌٛ‫لح‬
َٛ٠ٚ ،ٝ‫َ جألػذ‬ٛ٠: ‫ّح‬ِٕٙ ‫شًج‬١‫ّح خ‬ٙ‫ئْ هللا لذ أذذٌىُ ذ‬
".‫جٌفطش‬
Abuu dawuud anasirraa odeesse-nabiin
s.a.w. madiinatti gale (dhufe) warra
madiinaa kan guyyaa lama kan iidaa
ayyaaneffatanii taphatan qaban '' guyyaan
kabajdan kun lameen maali?" jedhee
Soomana Ramadaanaa 116

gaafannaan, zamana wallaalummaa kabajuu


turree. Jedhaniin, nabiin s.a.w. akki
jedheen. Kana lameen ufirraa dhiisaa
ayyaana isaan kana caalu lama rabbiin
bakka isinii buusee jira guyyaa adhaatiifi
guyyaa fixrii..jedheen.
:‫ذ‬١‫لذ صَلح اٌع‬ٚ
Yeroo salaata iidaa
‫ح لذس‬ٙ‫جسضفحػ‬ٚ ‫ق جٌشّظ‬ٚ‫ذ ذؼذ شش‬١‫لص طالز جٌؼ‬ٚ ‫رذأ‬٠
‫لص طالز‬ٚ ‫ي‬ٛ‫ً دخ‬١‫ لر‬ٟٙ‫ٕط‬٠ٚ -‫رًح‬٠‫ ذشذغ عحػس ضمش‬- ‫سِخ‬
.‫ش‬ٙ‫جٌظ‬

Yeroon salaata iidaa yogguu aduun baatee


hanga ulee takka olfuudhamte (eega aduun
baatee daqiiqaa 15) irraa kaasee hanga
yeroo zuhrii jalatti dhihaatutti dhaabbatti.
Soomana Ramadaanaa 117

‫س‬١‫لص جٌطؼذ‬ٚ ‫طغغ‬١ٌ ٝ‫ُ جألػذ‬٠‫غٓ ضمذ‬٠ " : ‫لحي جذٓ لذجِس‬
".‫ش جٌفطش‬١‫ضأخ‬ٚ

Ibnu qudaamaan akki jedhe "salaata iida


adhaa ganamaan dursuu barbaachisa, akka
yeroon udhiyyaa namaaf bal'attu. Kan fixrii
ammo tursiisuutu gaariidha.

‫د‬٠‫جعغ لش‬ٚ ٍٝ‫ ِظ‬ٟ‫ذ ف‬١‫ِٓ جٌغٕس ئلحِس طالز جٌؼ‬


Barbaachisaan salaata iidaa dirree bal'ootti
bahanii salaatuudha.

:‫ذ‬١‫ اٌع‬ٍٝ‫ ِص‬ٌٝ‫ج إ‬ٚ‫آداة اٌخش‬


Namusa yeroo iida salaatuuf bahanii
Soomana Ramadaanaa 118

‫ّح‬١‫جض٘ح ف‬ٛٔ ْ‫ّىٓ أ‬٠ ‫ذ آدجذًح‬١‫ جٌؼ‬ٍٝ‫ ِظ‬ٌٝ‫ج ئ‬ٚ‫ئْ ٌٍخش‬


:ٍٟ٠

Yeroo iida salaatuuf deeman naamusoonni


asii gadii kun eegamuu barbaachisa.

‫س‬ٛ‫ػغ جٌؼط‬ٚ ‫أِح‬ٚ ،‫حخ‬١‫جسضذجء أفؼً جٌث‬ٚ ‫جالغطغحي‬-


‫ جٌّشأز أْ ضخشج‬ٝٙٔ ٟ‫ْ ٌٍشجحي فمؾ؛ ألْ جٌٕر‬ٛ‫ى‬١‫ف‬
. ‫ جٌّغجذ‬ٟ‫ وحٔص رج٘رس ٌٍظالز ف‬ٌٛٚ ‫ح ِطؼطشز‬ٙ‫ط‬١‫ِٓ ذ‬
Qaama dhiqachuu, uffata bareeda uffachuu,
namni dhiiraa qoftiin shittoo
godhachuu,(dubartiin yeroo manarraa gadi
baatu shittoo godhachuun dhoowwaadha).
،ٍٝ‫ جٌّظ‬ٌٝ‫ذ جٌفطش لرً جٌز٘حخ ئ‬١‫َ ػ‬ٛ٠ َ‫ي جٌطؼح‬ٚ‫ضٕح‬-
ِٓ ً‫أو‬٠ٚ ‫ذ‬١‫ طالز جٌؼ‬ٞ‫إد‬٠ ٝ‫ دط‬ٝ‫َ جألػذ‬ٛ٠ ٖ‫ش‬١‫ضأخ‬ٚ
.ٗ‫ط‬١‫أػذ‬
Soomana Ramadaanaa 119

Guyyaa iida fixrii osoo salaatatti hindeemne


waa nyaachuu, guyyaa iida adhaa ammo
hanga salaatarraa deebi'anii nyaatarraa
turuu fii yogguu salaatanii galan udhiyyaa
isaarraa nyaachuu.

ٌُ ‫ جأللذجَ ئرج‬ٍٝ‫ش ػ‬١‫جٌغ‬ٚ ‫ذ‬١‫ جٌؼ‬ٍٝ‫ ِظ‬ٌٝ‫ش ئ‬١‫جٌطرى‬-


.‫ رٌه ِشمس‬ٍٝ‫طشضد ػ‬٠

Ganamaan gama dirree iidaa bahuufi yoo


dandayame miilaan deemanii dhaquu.

‫ك‬٠‫دز ِٓ ؽش‬ٛ‫جٌؼ‬ٚ ‫ك‬٠‫ذ ِٓ ؽش‬١‫ جٌؼ‬ٍٝ‫ ِظ‬ٌٝ‫ج ئ‬ٚ‫جٌخش‬-


.ٜ‫أخش‬

Karaa tokkoon salaata dhaqanii karaa


birootiin galuu.
Soomana Ramadaanaa 120

‫ش ِؼًح‬١‫ال ذأط ذحٌطىر‬ٚ - ‫ش‬١‫ُ ذحٌطىر‬ٙ‫جض‬ٛ‫شفغ جٌشجحي أط‬٠-


ً٘‫غّؼٗ أ‬١‫ىرش ف‬٠ ْ‫أٔٗ وح‬ ‫جسد ػٓ ػّش‬ٌٛ‫ٌألثش ج‬
،ْٚ‫ىرش‬١‫جٌّغجذ ف‬
Namni dhiiraa sagalee ol fuudhee
waliiwajjiin takbiiraa jechuu nidandaya.
Abdallaah ibnu umar irraa inni sagalee
olkaasee takbiirtaa jedha, warri
masgiidaatis jalaa dhagayeeti takbiiraa
jedha " jechaatu odeeffamee jira waan
taheef.
:‫ش‬١‫صفخ اٌزىج‬
Akkaataa takbiiraan itti godhamtu
: ‫س‬١ٌ‫ش جٌطح‬١‫شدد جٌطىر‬٠ ْ‫ ٌىً ِغٍُ أ‬ٟ‫ٕرغ‬٠

‫هللا‬ٚ ،‫ ال ئٌٗ ئال هللا‬،‫ هللا أورش‬،‫ هللا أورش‬،‫ هللا أورش‬-
‫هلل جٌذّذ‬ٚ ،‫أورش هللا أورش‬
Soomana Ramadaanaa 121

Allaahu akbar, Allaahu akbar, Allaahu -


akbar, Laailaaha illallaahu, wallaahu
akbar, Allaahu akbar, walillaahil
hamdu.

:‫ذ‬١‫صفخ صَلح اٌع‬


Akkaataa salaata iidaa
‫ جٌشوؼس‬ٟ‫ىرش ف‬٠ ْ‫ أ‬ٍٟ‫غٓ ٌٍّظ‬٠ ْ‫ذ سوؼطح‬١‫طالز جٌؼ‬
‫ جٌشوؼس‬ٟ‫ف‬ٚ ،َ‫شز جإلدشج‬١‫شجش ذؼذ ضىر‬١‫ عرغ ضىر‬ٌٝٚ‫جأل‬
‫ ِغ‬،‫س‬١ٔ‫حَ ٌٍشوؼس جٌثح‬١‫شز جٌم‬١‫شجش ذؼذ ضىر‬١‫س خّظ ضىر‬١ٔ‫جيثح‬
‫ هللا‬ٟ‫ضٗ ػٓ جذٓ ػّش سػ‬ٛ‫شز ٌثر‬١‫ٓ ِغ وً ضىر‬٠‫ذ‬١ٌ‫سفغ ج‬
،‫ّح‬ٕٙ‫ػ‬
Salaanni iidaa raka'aa lama qabdi. raka'aa
duraa keessatti eega takbiiraa hidhannaatii
yoggu torba Allaahu akbar jedhama. Harka
Soomana Ramadaanaa 122

olkaasuun wajjin raka'aa lammaffaatti


yoggu shan eega takbiirtaa lafaa oliin
kaaeetii Allaahu akbar jedhama.
‫سز‬ٛ‫ ذؼذ جٌفحضذس ذغ‬ٌٝٚ‫ جٌشوؼس جأل‬ٟ‫مشأ ف‬٠ ْ‫غٓ أ‬٠ٚ
ٚ‫ أ‬،‫س‬١‫سز جٌغحش‬ٛ‫س ذؼذ جٌفحضذس ذغ‬١ٔ‫ جٌثح‬ٟ‫مشأ ف‬٠ٚ ،ٍٝ‫جألػ‬
‫ ِغ‬. ‫سز جٌمّش‬ٛ‫س ذغ‬١ٔ‫ جٌثح‬ٟ‫ف‬ٚ ،‫سز ق‬ٛ‫ ذغ‬ٌٝٚ‫ جأل‬ٟ‫مشأ ف‬٠
.‫ش جإلِحَ ذحٌمشجءز‬ٙ‫ِشجػحز ج‬

Raka'aa duraa keessatti eega faatihaatii


suratul a'ilaa kan lammeessaatti mmoo
surratul gaashiyaa qara'a.

Yookaan tanduraatti suuraa qaaf tan


lammeeysaatti suuraa qamar qara'a.
imaamni sagalee olfuudhee qara'a.
Soomana Ramadaanaa 123

:‫ذ‬١‫ اٌع‬ٟ‫ٕئخ ف‬ٙ‫اٌز‬


Iidarratti waleebbisuu.
ٓ١ٍّ‫ح شًّ جٌّغ‬ٙ‫جّغ هللا ذ‬٠ ‫ذ ِٕحعرس ِرحسوس‬١‫ئْ جٌؼ‬
ٍٝ‫ ِظ‬ٟ‫ُ ذؼؼًح ف‬ٙ‫محذً ذؼؼ‬١‫ ف‬،ُٙ‫ذ‬ٍٛ‫ٓ ل‬١‫ح ذ‬ٙ‫إٌف ذ‬٠ٚ
ٗ‫ج‬ٚ ‫ْ جذطغحء‬ٛ‫طظحفذ‬١‫ ف‬،‫جق‬ٛ‫ جألع‬ٚ‫ جٌطشلحش أ‬ٟ‫ف‬ٚ ‫ذ‬١‫جٌؼ‬
ٛ‫ٕة جٌّغٍُ أخحٖ ذٕذ‬ٙ٠ ْ‫ششع أ‬٠ٚ . ٗ‫ ِغفشض‬ٟ‫ؽّؼًح ف‬ٚ ‫هللا‬
). ‫ِٕه‬ٚ ‫ (ضمرً هللا ِٕح‬:ٌٗٛ‫ل‬

Akkuma beekamutti iiddi sirna jabaa


muslimtoota walitti qabu,yeroo jaalalaan
walsimatani, dirree iidaattii fi karaalerrattis
magaalaa keeysattis walirratti
salaammatanii, harka walfuudhanii,
waleebbisuutu barbaachisa (taqabbalallaahu
minnaa wa minka) waliin jechuudhaan ibsa
gammachuu waliif daddabarsuu
Soomana Ramadaanaa 124

barbaachisa. Hiikkaan isaa /nuufii sirraayis


Rabbiin haa qeebalu/ jechaadha.

Akkasuma namni hundinuu haadhaafii


abbaa isaa, firaafii olla isaa, muslimtootuma
hunda karaa bilbilaatiifii sooshaal miidiyaa
adda addaatiin yoo ibsa gammachuu kana
dabarseef haalaan gaarii taha.

ٝ‫أْ ٔشػ‬ٚ ، ‫ي هللا‬ٛ‫ ٌٕح أْ ٔطرغ عٕس سع‬ٟ‫ٕرغ‬٠ ‫خطح ًِح‬ٚ


: ٌٝ‫ لحي هللا ضؼح‬،‫حضٕح‬١‫س د‬ِٛ‫غ أ‬١ّ‫ ج‬ٟ‫ٌٗ ف‬ٛ‫سع‬ٚ ‫ذششع هللا‬
َّ ٌَِٝ‫ج ئ‬ٛ‫َٓ ئِ َرج ُد ُػ‬١ِِِٕ ‫ْ َي ْجٌ ُّ ْإ‬َٛ‫]ئَِّٔ َّح َوحَْ ل‬
َُ ‫َذْ ُى‬١ٌِ ِٗ ٌُِٛ‫ َسع‬َٚ ِ‫هللا‬
َ ِ‫ٌَث‬ُٚ‫أ‬َٚ ‫أَؽَ ْؼَٕح‬َٚ ‫ج َع ِّ ْؼَٕح‬ٌُُٛٛ‫َم‬٠ ْْ َ‫ُ ُْ أ‬َٕٙ١ْ َ‫ذ‬
ُُ ُ٘ ‫ه‬
{51 :‫س‬ٌٕٛ‫َْ [ }ج‬ُٛ‫ْجٌ ُّ ْفٍِذ‬

Xumurarratti karaa ergamaa Rabbii s.a.w.


hordofuun dirqama keenya hunda.
Soomana Ramadaanaa 125

Waahunda keessatti seera Rabbii kabajnee


hordofuu nu barbaachisa. Rabbiin s.w.
akkana jedha "mu'imintoonni yero akka
isaan jiddutti murteessuuf gama Rabbii fii
Rasuula isaatti yaamaman deebisaan isaanii
dhageenyee tole jenne jechuu qofa taha,
isaan sun isaanumaatu milkaawoodha".
Surattu nnuur 51.
Dhumarratti
Warra diin isaa baratee walbarsiisee sirritti
itti dalagee jaalala Rabbii argate nuufii
isinis Rabbi nuhaa godhu. ibaadaalee hunda
Rabbi nurraa haaqeebalu. Diin keenya
kanaaf Rabbi nasrii nuuf haafidu.
Yoo yadaa fi gaafii qabaattan
Soomana Ramadaanaa 126

mobile - 00966 505697461


yookaan email shekhjemal@yahoo.com
irratti yaada keessan nuuf
kennaa.galatoomaa.
wassalaamu aleykum warahmatullaahi
wabarakaatuhuu.

ٓ١ٌّ‫جٌذّذ هلل سخ جٌؼح‬ٚ


. ٓ١‫طذرٗ أجّؼ‬ٚ ٌٗ‫آ‬ٚ ‫ٕح ِذّذ‬١‫ ٔر‬ٍٝ‫عٍُ ػ‬ٚ ‫ هللا‬ٍٝ‫ط‬ٚ

You might also like