ZATWIERDZAM

dowódca 5 kompanii

………………………….
data……………………..

PLAN- KONSPEKT
do przeprowadzenia treningu OPBMR z ZLSk w dniu 24.06.2010r

TEMAT: T – 1 Podstawowe wiadomości o BMR i TŚP.

CEL: Zapoznać żołnierzy z rodzajami i charakterem BMR i TŚP.

FORMA: Wykład

CZAS: 45’

MIEJSCE: Sala wykładowa

ZAGADNIENIA:
1. Rozpoczęcie zajęć
2. Broń jądrowa
3. Broń chemiczna
4. Trujące środki przemysłowe
5. Środki i metody stosowania BMR
6. Zakończenie zajęć

LITERATURA: „Podręcznik podoficera W OPChem.”

WSKAZÓWKI ORG. – METODYCZNE:

− Na 3 dni przed zajęciami uczestniczę w instruktażu u d – cy kompanii.

− Gromadzę i analizuję literaturę.
− Sporządzam plan-konspekt i przedstawiam go do zatwierdzenia.
− Zajęcia prowadzę metodą wykładu.
 PRZEBIEG ZAJĘĆ

Lp. Zagadn. Czynności Czynności

Czas instruktora szkolonych
1 2 3 5
Stoją
1. CZĘŚĆ  przyjęcie meldunku, i słuchają.
WSTĘPNA  podanie tematu, celu, organizacji zajęć,
10’  pytania kontrolne. Wykonują
komend.
Siedzą i
2. CZĘŚĆ Omawiam broń jądrową , ładunki jądrowe, termojądrowe, neutronowe i słuchają
GŁÓWNA czynniki rażenia broni jądrowej.
35’ Ogólne informacje na temat broni masowego rażenia:
Broń jądrowa Broń masowego rażenia w ewentualnym konflikcie zbrojnym
stanowi poważne zagrożenie dla walczących pododdziałów, jej
niszczące działanie może w bardzo krótkim czasie spowodować duże
straty i pozbawić je zdolności bojowej.
W celu uniknięcia lub zmniejszenia skutków uderzeń BMR w
pododdziałach, każdy żołnierz musi być przygotowany do stosowania
właściwych środków ochronnych, odpowiedniego zachowania się i
działania w warunkach użycia tej broni.
Szczególną rolę spełnia w sytuacjach zagrożenia system
obserwacji i wykrywania skażeń. Na szczeblu pododdziału zadania
rozpoznania wykonują drużyny specjalnie przygotowane. Wykład ten
ma na celu przekazanie niezbędnych informacji z zakresu obrony przed
bronią masowego rażenia potrzebnych członkom drużyn specjalnie
przygotowanych w czasie prowadzenia działań bojowych.
Broń masowego rażenia obejmuje:
 broń jądrowa;
 broń chemiczna;
 broń biologiczna;
 bojowe środki zapalające.

Poziom techniki środków przenoszenia BMR sprawia że stanowią

one zagrożenie na całej głębokości ugrupowania wojsk. W czasie
działań zbrojnych mogą być użyte następujące środki przenoszenia :
 lotnictwo;
 rakiety;
 artyleria lufowa;
 miny i fugasy;
 broń strzelecka.

Współczesne środki rażenia umożliwiają prowadzenie działań

bojowych jednocześnie w strefie frontowej i na głębokim zapleczu. W
razie wojny zaplecze, tak samo jak wojska walczące na froncie , będzie
narażone na te działania. Geopolityczne położenie Polski oraz jej
znaczenie militarne i gospodarcze nakazują liczyć się z możliwością ,
że w razie wybuchu konfliktu zbrojonego w Europie na kraj nasz
zostaną wykonane przez przeciwnika, w pierwszej kolejności za
pomocą lotnictwa dalekiego zasięgu i rakiet , uderzenia bronią
masowego rażenia. Celami takich uderzeń mogą być:
 znajdujące się w rejonach ześrodkowania i przegrupowujące
się wojska;
 obiekty wojskowe lub o znaczeniu obronnym;
 duże węzły i obiekty komunikacyjne;
 ważne centra gospodarki i administracyjne.

Uderzenia te mogą spowodować masowe straty wśród żołnierzy

oraz straty w sprzęcie i zniszczenie infrastruktury. W wyniku uderzeń
BMR mogą powstać wtórne zniszczenia i skażenia np. zniszczenie
zbiorników z toksycznymi środkami przemysłowymi.
Skutkiem użycia przez przeciwnika broni masowego rażenia wiele
osób zostanie zabitych, rannych, poparzonych, skażonych i
napromienionych. Powstaną duże zniszczenia budowli naziemnych i
podziemnych, sieci gospodarki komunalnej i transportu.
 Wystąpią pożary oraz skażenia terenu i obiektów.

1. Broń jądrowa.
Działanie broni jądrowej oparte jest na wykorzystaniu energii
wydzielającej się w czasie reakcji rozszczepienia ciężkich jąder uranu i
plutonu (broń jądrowa) lub reakcji mieszaniny izotopów wodoru i trytu
(broń termojądrowa).
Broń jądrowa może być użyta za pomocą rakiet, lotnictwa, artylerii,
torped i min.
W zależności od zamierzonych efektów użycia broni jądrowej
stosuje się wybuchy:
 na dużej wysokości;
 powietrzne;
 naziemne;
 podziemne;
 nawodne;
 podwodne;
 na przeszkodach wodnych.

Głównymi czynnikami rażącymi broni jądrowej są:

 fala uderzeniowa;
 promieniowanie cieplne;
 promieniowanie przenikliwe;
 promieniotwórcze skażenie terenu;
 impuls elektromagnetyczny.

Fala uderzeniowa jest podstawowym czynnikiem rażenia, w

którym skupia się 60 % energii wyzwalanej podczas wybuchu
jądrowego. Działanie jej jest podobne do fali uderzeniowej zwykłego
wybuchu, lecz działa przez dłuższy czas i ma większą siłę niszczącą.
Może razić ludzi, niszczyć urządzenia i sprzęt w dużej odległości od
epicentrum wybuchu.
Fala uderzeniowa stanowi strefę silnie sprężonego powietrza,
rozprzestrzeniającą się z ogromną prędkością. Prędkość
rozprzestrzeniania się fali uderzeniowej zależy od odległości od środka
wybuchu. W pobliżu epicentrum przekracza ona prędkość dźwięku, zaś
ze wzrostem odległości prędkość jej szybko się zmniejsza. W dużych
odległościach od epicentrum fala uderzeniowa przekształca się w falę
dźwiękową.
Rażące działanie fali uderzeniowej na nie ukrytych ludzi, sprzęt
bojowy i urządzenia inżynieryjne określa się nadciśnieniem powietrza
na jej czole. Stopień porażenia ludzi oraz zniszczeń rozmaitych
obiektów i urządzeń działaniem fali uderzeniowej zależy przede
wszystkim od mocy i rodzaju wybuchu oraz odległości od epicentrum
wybuchu.
Promieniowanie cieplne wybuchu jądrowego jest to
promieniowanie elektromagnetyczne, zawierające widma
promieniowania nadfioletowego, widzialnego i podczerwonego. Źródłem
promieniowania cieplnego jest świecąca sfera (kula ognista) wybuchu
jądrowego składająca się z rozżarzonych produktów wybuchu i silnie
nagrzanego powietrza. Temperatura w kuli ognistej wynosi od kilku
milionów stopni w chwili jej tworzenia się, do kilku tysięcy stopni
podczas zanikania.
Prędkość rozprzestrzeniania się promieniowania cieplnego w
powietrzu jest bliska prędkości światła. Dlatego błysk wybuchu jest
pierwszym sygnałem do ukrycia się i zastosowania środków ochrony.
Promieniowanie cieplne powoduje oparzenia przede wszystkim na
nieosłoniętych częściach ciała zwróconych w stronę wybuchu.
Wybuch jądrowy może spowodować u patrzącego w jego kierunku
żołnierza czasowe porażenie wzrokowe, a nawet ślepotę, szczególnie w
nocy i o zmroku. Rażące działanie promieniowania cieplnego
powietrznego wybuchu jądrowego jest większe niż wybuchu
naziemnego o tej samej mocy.

Promieniowanie przenikliwe stanowi niewidoczny strumień

promieniowania gamma i neutronów, emitowanych ze strefy wybuchu
jądrowego. Strefy rażenia promieniowaniem przenikliwym podczas
wybuchu ładunków jądrowych średniej i dużej mocy są kilkakrotnie
mniejsze od stref rażenia falą uderzeniową i promieniowaniem cieplnym
Przenikając przez tkankę żywą promieniowanie gamma i neutrony
jonizują atomy komórek. Następuje ich obumarcie i rozkład,
doprowadzające do naruszenia życiowych funkcji organów. U
porażonych ludzi występuje tzw. choroba popromienna. Stopień
choroby popromiennej zależy od sumarycznej dawki promieniowania
jaką wchłonął organizm oraz od tego, czy napromienienie było
jednorazowe czy wielokrotne.
Choroba popromienna objawia się zawrotami i bólem głowy,
brakiem apetytu, mdłościami i wymiotami, ogólnym osłabieniem i
zwiększoną potliwością. Przy większych dawkach występuje również
podwyższona temperatura, pragnienie oraz krwotoki wewnętrzne.
Wymienione objawy choroby popromiennej występują w mniejszym
lub w większym stopniu w zależności od wielkości wchłoniętej dawki
promieniowania przenikliwego. W najcięższych przypadkach choroba
często kończy się śmiercią.
Promieniowanie przenikliwe nie działa szkodliwie na sprzęt bojowy i
inne przedmioty. Natomiast szkła przyrządów optycznych pod
działaniem dużych dawek ciemnieją, zaś materiały fotograficzne ulegają
wyświetleniu nawet przy małych dawkach.
Promieniotwórcze skażenie terenu zależy głównie od mocy i
rodzaju wybuchu, warunków atmosferycznych, w których następuje
skażenie, a także czasu jaki upłynął od chwili wybuchu. Na charakter i
stopień skażenia ma również wpływ ukształtowanie terenu, rodzaj gleby
w rejonie wybuchu, masywy leśne i inne czynniki. W pierwszej chwili po
wybuchu jądrowym produkty rozszczepienia, część ładunku, która nie
wzięła udziału w reakcji oraz części powłoki ładunku jądrowego
znajdują się w kuli ognistej w stanie lotnym.
Po wybuchu naziemnym świecąca sfera styka się z powierzchnią
ziemi, której wierzchnia warstwa topi się i miesza z promieniotwórczymi
produktami.
Promieniotwórcze skażenie terenu, wody i powietrza powodują
substancje promieniotwórcze, powstające w olbrzymiej ilości podczas
wybuchu jądrowego. Rozpadowi tych substancji towarzyszy emitowanie
promieniowania alfa, beta i gamma, szkodliwego dla organizmów
żywych. Powoduje ono jonizację tkanek i wywołuje chorobę
popromienną. Porażenie żołnierzy jest również możliwe wskutek
dostania się substancji promieniotwórczych do organizmu przez drogi
oddechowe i przewód pokarmowy.
Teren i woda w rejonie wybuchu jądrowego mogą być także skażone
powstaniem w ziemi (wodzie) aktywności wzbudzonej.
Stopień promieniotwórczego skażenia terenu określa moc dawki,
mierzona w rentgenach na godzinę (R/h).
Za teren skażony uważa się teren, w którym moc dawki wynosi 0,5 i
więcej rentgenów na godzinę.
Substancje promieniotwórcze opadające z obłoku na powierzchnię
ziemi (wody) tworzą pas terenu skażonego, który nazwano śladem
obłoku promieniotwórczego. Powierzchnia śladu jest większa od
powierzchni skażenia w rejonie wybuchu. Wielkość jej zależy od rodzaju
oraz mocy wybuchu jądrowego, warunków atmosferycznych i rzeźby
terenu.
Skażenie terenu w rejonie wybuchu jądrowego i na śladzie obłoku
promieniotwórczego jest nierównomierne. W rejonie wybuchu
jądrowego stopień promieniotwórczego skażenia terenu maleje w miarę
wzrastania odległości od środka wybuchu. Na śladzie obłoku
promieniotwórczego po wybuchu naziemnym moc dawki zmniejsza się
od osi śladu do jego krawędzi i od środka wybuchu do końca śladu.
Stopień skażenia i rozmiary rejonów skażonych w miarę upływu czasu
zmniejszają się na skutek ciągłego rozpadu substancji
promieniotwórczych. Szczególnie szybko następuje to w pierwszych
godzinach po wybuchu. Występowanie opadów atmosferycznych w
czasie kształtowania się śladu obłoku powoduje zwiększenie stopnia
skażenia promieniotwórczego terenu. Jeżeli obłok promieniotwórczy po
wzniesieniu się na maksymalną wysokość znajduje się \v strefie
deszczu (śniegu), to zwiększy on stopień skażenia niektórych odcinków
terenu 10 razy i więcej. Pagórkowate ukształtowanie terenu spowoduje
nierównomierne jego skażenie. Podczas wybuchów jądrowych w
terenie górzystym moc dawki wzdłuż śladu : na stokach gór od strony
nawietrznej będzie większa, a od :strony podwietrznej mniejsza niż w
 terenie równinnym.

Podczas wybuchów jądrowych zostają skażone również znajdują się

w terenie przedmioty, sprzęt bojowy, uzbrojenie i środki materiałowe.
Skażenie następuje w czasie opadania substancji promieniotwórczych z
obłoku (skażenie pierwotne) oraz po ich opadnięciu podczas przejazdu
sprzętu bojowego i uzbrojenia przez teren skażony w wyniku zapylenia
lub zabłocenia (skażenie wtórne). W razie wystąpienia deszczu w
strefie opadania substancji promieniotwórczych skażenie pierwotne
będzie około 4—5 razy większe niż podczas suchej pogody. Przy
skażeniu wtórnym podczas suchej pogody średnie skażenie wozów
bojowych i umundurowania żołnierzy, znajdujących się w odkrytych
pojazdach, po przejechaniu 30—40 km będzie wynosiło około 0,05%
średniego skażenia dróg.
Impuls elektromagnetyczny wybuchu jądrowego powstaje na skutek
utworzenia się, w otaczającej przestrzeni, pola elektromagnetycznego,
które wzbudza prądy elektryczne oraz powoduje przepięcia w
przewodach i kablach napowietrznych, a także w podziemnych liniach
łączności, antenach radiostacji i liniach elektromagnetycznych.
Jednocześnie emitowane są fale radiowe, rozchodzące się na duże
odległości od miejsca wybuchu.
Promieniowanie radiowe jest przyjmowane przez aparaturę ra-
diotechniczną jako krótkotrwałe zakłócenia podobne do zakłóceń
powstających podczas wyładowań atmosferycznych.
Odmianę broni jądrowej stanowią ładunki neutronowe. Są to
zminiaturyzowane taktyczne ładunki termojądrowe z detonatorami
jądrowych ładunków rozszczepialnych, których głównym czynnikiem
rażącym jest promieniowanie przenikliwe. Podstawową reakcją
wykorzystywaną w ładunkach neutronowych jest reakcja syntezy jąder
deuteru i trytu. Zainicjowanie reakcji syntezy deute-ru z trytem
następuje w wyniku wybuchu ładunku rozszczepialnego. Ilości
substancji niezbędne do wykonania wybuchu są niezmiernie małe. Na
przykład do ładunku o mocy l kt potrzeba około 13 gramów mieszaniny
deuteru i trytu.
Wybuchom neutronowym towarzyszą takie same zjawiska fizyczne, jak
podczas powietrznego wybuchu jądrowego. Występują jednak różnice
w rozkładzie energii na poszczególne czynniki rażące i związana z tym
inna struktura i rozmiary strat przy określonej (jednakowej) mocy
wybuchu.
Rażące działanie fali uderzeniowej oraz promieniowania cieplnego jest
4 razy mniejsze, a promień rażącego działania promieniowania
przenikliwego na nie ukrytych żołnierzy oraz znajdujących się w wozach
bojowych lub samolotach jest 3—4 razy większy w porównaniu z
wybuchem ładunków rozszczepialnych i takiej samej mocy.
Promieniowanie przenikliwe wybuchu neutronowego działa niszcząco
na urządzenia radioelektroniczne, powoduje matowienie szkieł
optycznych oraz naświetlenie materiałów fotograficznych. Najbardziej
wrażliwe na promieniowanie neutronowe są przyrządy
półprzewodnikowe, głównie układy scalone. Pod działaniem neutronów
zachodzą nieodwracalne zmiany napięciowo-prądowe charakterystyk
diod oraz zmniejszenie współczynnika wzmocnienia prądowego
tranzystorów. Promieniotwórcze skażenie terenu jest niewielkie.
Powstaje tylko w rejonie wybuchu, nie tworzy się natomiast ślad obłoku
promieniotwórczego. W odległości około 0,5 km od punktu zerowego
można działać bez środków ochrony bezpośrednio po wybuchu, bez
narażenia się na przekroczenie dawki dopuszczalnej. Zasięg rażącego
działania impulsu elektromagnetycznego jest podobny do zasięgu
impulsu wybuchu ładunku rozszczepialnego o takiej samej mocy.
3. Broń Omawiam broń chemiczną oraz charakterystykę środków trujących pod Siedzą i
chemiczna względem trwałości i działania na organizmy żywe. słuchają
Podział BŚT.
Środkami trującymi (ST) nazywamy substancje toksyczne, które w
warunkach zastosowania bojowego zdolne są do rażenia siły żywej
przeciwnika, lub co najmniej do obniżenia jego zdolności bojowej.
Działanie rażące środków trujących w porównaniu z bronią palną
charakteryzuje
się szczególnie tym, że:
1.Działania rażące ST nie jest mechaniczne ale biochemiczne i często
rozprzestrzenia się na cały organizm.
2.Środki trujące zachowują własności rażące od kilku minut do kilku
godzin, a nawet dób po ich zastosowaniu.
3.ST rozprzestrzeniają się w dużych objętościach powietrza lub na
dużych powierzchniach terenu i zdolne są do rażenia nie ukrytych ludzi
lub zmuszają ich do przebywania w środkach obrony
przeciwchemicznej.
4.Środki trujące mogą przenikać do schronów ,budynków i innych
pomieszczeń, jeśli nie są szczelne oraz mogą być przenoszone na
umundurowaniu do wnętrza pomieszczeń i wozów bojowych.
KLASYFIKACJA TAKTYCZNA
Podział ten związany jest z pojęciem trwałości BŚT w terenie.
Trwałość określa się czasem w ciągu którego środek trujący zachowuje
zdolność rażącego działania. Czas jest ten różny dla poszczególnych
środków i zależy od właściwości fizycznych ,chemicznych i toksycznych
danego środka przy jednakowych warunkach meteorologicznych i
terenowych.
Z tego punktu widzenia wszystkie BŚT podzielono na trzy grupy:
1.Trwałe środki trujące (TST)
2.Nietrwałe środki trujące (NST)
3.Dymy trujące (DT)
TRWAŁE ŚRODKI TRUJĄCE są to substancje, które zachowują swoje
działanie rażące od kilku godzin do kilku dni. Przeznaczone są do
rażenia siły żywej w stanie pary, mgły i cieczy.
Są to ciecze o wysokiej temperaturze wrzenia i małych prężnościach
pary.
Do trwałych środków trujących zaliczamy m-in: iperyt,iperyt
azotowy,luizyt,sarin,soman,V-gazy
NIETRWAŁE ŚRODKI TRYUJĄCE są to substancje wrzące w
temperaturach na ogół niskich, o dużej prężności pary. Dzięki dużej
lotności utrzymują się w terenie skażonym przez okres kilku, kilkunstu
lub kilkudziesięciu minut. Nietrwałe środki trujące przeznaczone do
rażenia żywej siły przeciwnika poprzez drogi oddechowe. Do
nietrwałych środków trujących zaliczamy między innymi: fosgen,kwas
pruski,chlorocyjan dwufosgen.
DYMY TRUJĄCE są to substancje stałe parujące bardzo powoli, a
związku z tym odznaczają się małą prężnością pary. Do atmosfery
wprowadza się je w stanie aerozolu, celem skażenia przyziemnej
warstwy atmosfery, i są przeznaczone do obezwładnienia siły żywej
przeciwnika.Do dymów trujących zalicza się między innymi:
chloroacetofenon, atamsyt, CS,bromocyjanek benzylenu.
Klasyfikacja taktyczna dzieli również środki trujące według ich
przeznaczenia
bojowego.
Z punktu widzenia wszystkie BŚT dzielimy na trzy grupy:
1.Środki trujące o działaniu śmiertelnym.
2.Środki trujące o działaniu drażniącym.
3.Substancje powodujące obezwładnienie siły żywej.
ŚRODKI TRUJĄCE O DZIAŁANIU ŚMIERTELNYM przeznaczone są
do zniszczenia siły żywej. Do grupy środków o działaniu śmiertelnym
zaliczamy przede wszystkim substancje paralityczno-drgawkowe,
parzące,ogólnotrujące i duszące.
ŚRODKI TRUJĄCE O DZIAŁANIU DRAŻNIĄCYM przeznaczone są
do osłabienia zdolności bojowej wojsk, do ich wyczerpania. Służą one
również do celów policyjnych i ćwiczebnych. Zaliczamy do nich środki o
działaniu drażniącym jak chloroacetofenon,adamsyt,CS.
SUBSTANCJE POWODUJĄCE OBEZWŁADNIENIE SIŁY ŻYWEJ są
przeznaczone do dezorganizacji wojsk, pozbawienia czasowo zdolności
fizycznej i psychicznej. Do grupy tej zaliczamy substancje
psychochemiczne.
Z TAKTYCZNEGO PUNKTU WIDZENIA biorąc pod uwagę
SZYBKOŚĆ
DZAŁANIA ST na organizm, możemy je podzielić na dwie grupy:
1.Szybko działające środki trujące do, których zaliczamy: sarin, soman,
V-gazy, kwas pruski,chlorocyjan.
2.Srodki trujące o opóźnionym działaniu, do których zaliczamy między
innymi: iperyty siarkowe, iperyty azotowe i luizyt.
KLASYFIKACJA TOKSYCZNA
Podział toksyczny oparty jest na szkodliwym działaniu ŚT i
zewnętrznych objawach porażenia. W zależności od najbardziej
typowego działania wyróżniamy siedem następujących grup:
1.ŚRODKI TREUJĄCE O DZIAŁANIU PARALITYCZNO-
DRGAWKOWYM:
tabun ,sarin ,soman, V-gazy i inne związki fosforoorganiczne.
Substancje te porażają centralny system. nerwowy, wywołują skurcz
mięśni i drgawki.
2.ŚRODKI TRUJĄCE O DZIAŁANIU PARZĄCYM:
ipert,iperyty azotowe,luizyt. Cechą charakterystyczną tych substancji
jest właśćiwość porażenia powierzchni skóry z utworzeniem pęcherzy i
owrzodzeń. Ponadto odznaczają się one uniwersalnym działaniem na
komórki i w związku z tym porażają także narządy wzrokowe, organy
oddechowe i wszystkie wew. narządy organizmu.
3.ŚRODKI TRUJĄCE O DZIAŁANIU OGÓLNOTRUJĄCYM:
kwas pruski,chlorocjan,arsenowodór,fosforowodór,tlenek węgla.
Substancje te powodują ogóle zatrucie organizmu,chociaż mechanizm
działania i objawy porażenia różnią się między sobą.
4.ŚRODKI TRUJĄCE O DZIAŁANIU DUSZĄCUM:
fosgen ,dwufosgen ,. Te substancje porażają płuca, co prowadzi do
naruszenia systemu oddychania.
5.ŚRODKI TRUJĄCE O DZIAŁANIU PSYCHICZNYM:
LSD-25 „BZ” meskalina, psylocybina i inne .Substancje te wywołują
czasowe przemijające obezwładnienie psychiczne i fizyczne organizmu.
6. ŚRODKI TRUJĄCE O DZAŁANIU DRAŻNIĄCYM :
dwufenylochloroarsyna, dwufenylocjanoarsyna,adamsyt-powodujące
podrażenienia górnych dróg oddechowych: chloropikryna”CS”,
chloroacetofenon, bromocyjanek benzylenu i inne- powodują
podrażnienie oczu.
7.ŚRODKI FITOTOKSYCZNE (roślinobójcze):
herbicydy, defolianty, desykanty, arborycydy.
Podział toksyczny jest w pewnym sensie umowny, ponieważ w
gruncie rzeczy większość ŚT obdarzona jest działaniem fizjologicznym.
CHARAKTERYSTYKA DRÓG WNIKANIA DO ORGANIZMU I OBJAW
ZATRUCIA BOJOWYMI
ŚRODKAMI TRUJĄCYMI.
Na efekt zatrucia chemicznego ma wpływ wiele czynników, takich jak:
a) STAN FIZYKOCHEMICZNY środków trujących. Aktywność danego
związku chemicznego w dużej mierze zależy od jego struktury, co
często decyduje o jego rozpuszczalności w wodzie czy tłuszczach.
Struktury chemiczne decydują bowiem o przejściu trucizn przez barierę
krew-mózg lub barierę łożyskową. Rozpuszczalność w tłuszczach
znacznie sprzyja przenikaniu środka trującego w skórę. Inaczej działa
związek w postaci par, a inaczej w postaci stałej, ciekłej lub aerozolu,
szczególnie aktywnego biologicznie. Np. .związek VX użyty w formie
aerozolu jest wielokrotnie bardziej toksyczny niż podany w stanie
cieczy.
Na efekt toksyczny ma wpływ wielkość cząstek aerozolu trucizny;
cząstki o rozmiarach 5 mm dają optymalny efekt zatrucia przy
przenikaniu przez drogi oddechowe. Można wzmóc aktywność
biologiczną danego środka toksycznego przez podanie go z
odpowiednim rozpuszczalnikiem. Od dawna ustalono, że związki
fosforoorganiczne podane w roztworze dwumetylosulfotlenku są
kilkanaście razy bardziej toksyczne przy penetracji przez skórę.
b) WROTA WNIKANIA TRUCIZNY. Ten czynnik poważnie wnika nie
tylko na obraz zatrucia lecz przede wszystkim na wynik leczenia zatruć.
Jak już wspomniano najczęstszymi drogami BŚT są drogi oddechowe,
śluzówki oraz skóra. Związki fosforoorganiczne mogą wywołać
śmiertelne zatrucie przy kontakcie ze śluzówkami gałki ocznej już w
bardzo niewielkich dawkach. Ostre zatrucie związkiem VX przy
wtargnięciu do dróg oddechowych daje o wiele gorsze rokowania niż
przy zatruciu wywołanym ekspozycją dróg oddechowych.
Stwierdzono także gorsze wyniki leczenia ostrych zatruć chemicznych
związkiem VX przy penetracji przez skórę. Najczęstszymi wrotami
zatrucia organizmu są drogi oddechowe, ponieważ trucizna, obok
działania miejscowego, po przedostaniu się do krwi wywołuje szybko
zatrucie ogólne.
c) WIEK ORGANIZMU. Stwierdzono , że czynniki wieku u ludzi czy
zwierząt odgrywają dużą rolę w mechaniźmie zatruć; wiąże się to z
działaniem pewnych określonych enzymów.
d) CZYNNIK ODPORNOŚCI GATUNKOWEJ. Stwierdzono, że nawet w
tym samym gatunku istnieje olbrzymia różnica wrażliwości na niektóre
trucizny.
e) PŁEĆ. Obraz zatrucia przebiega z pewnymi odchyleniami w
zależności od płci, co wiąże się z innym składem hormonów.
f) ODŻYWIANIE. Stwierdzono iż poziom żywienia ma wpływ na zatrucie
związkami chemicznymi, zwłaszcza przewlekłe.
g) CZYNNIKI ŚRODOWISKA . Zarówno klimat tropików jak i niskie
temperatury mają wpływ na przebieg ostrych zatruć chemicznych.
h) CZYNNIK ZDROWIA. Pewne stany chorobowe lub towarzyszące im
leczenie farmakologiczne mają duży wpływ na interakcje w
mechaniźmie zatruć.
i) OKRES Między ekspozycją organizmu na środek trujący, a
wystąpieniem pierwszych objawów zatrucia Rokowanie zależy tu od
rodzaju czynności jakie wykonywał zatruty od momentu zatrucia
wszystkie bowiem czynności podwyższające zużycie tlenu w tym
między innymi i stresy, wpływają na obrzęk płuc pogarszając
rokowanie.
WIELKOŚCI CHARAKTERYZUJĄCE TOKSYCZNE
ODDZIAŁYWANIE BŚT.
Praktyczne zastosowanie mają następujące wielkości określające
efekt toksyczny:
STĘŻENIE PROGOWE Cp - jest to minimalne efektywne w stężenie
milgramach na dm3 powietrza wywołujące pierwszy objawy porażenia.
STĘŻENIE NAPASTLIWE Cn - jest to stężenie w miligramach na dm3
powietrza którego oddziaływanie przez okres dwóch minut wywołuje
odruchy obronne ( łzawienie,kaszel) nie dające się opanować.
TOKSYCZNA GĘSTOŚĆ SKAŻENIA toksyczność substancji
działających szkodliwie na powierzchnię skóry wyraża się w jednostce
zwaną gęstością powierzchniową skażenia, wywołującą odpowiedni
efekt toksyczny.
NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIA wielkość ta ma znaczenie
przede wszystkim przy oddziaływaniu ciągłym i określa maksymalne
stężenie par danej substancji w powietrzu wyrażone w mg/m3, które
przy stałym oddziaływaniu przez człowieka pozostającego bez stałej
ochrony w ciągu ośmiogodzinnego dnia pracy nie daje żadnych znaków
porażenia.
Bardzo ważną wielkością charakteryzującą wielkości toksyczne
środków jest stopień toksyczności, który określamy iloczynem
stężenia C i czasu ekspozycji t. Dla większości środków trujących,
iloczyn stężenia i czasu w ekspozycji w pewnych przedziałach stężeń
jest wielkością stałą.

C * t = T = constans
Iloczyn C * t nazywamy umownie dawką toksyczną (D).

RODZAJE DAWEK TOKSYCZNYCH I ICH CHARAKTERYSTYKA

DAWKA PROGOWA (D min) lub STĘŻENIE PROGOWE (Cmin) - jest
to najmniejsza dawka lub stężenie środka trującego, przy którym
organizm odczuwa jego działanie .
DAWKA „nie do zniesienia” (lub stężenie) - jest to taka ilość, lub takie
stężenie środka trującego, które przewiduje naruszenie różnych funkcji
organizmu, czynią człowieka niezdolnym do pracy lub walki.
DAWKA ŚMIERTELNA - to taka najmniejsza ilość środka trującego
wyrażonego w mg/kg wagi ciała, która powoduje zejście śmiertelne.
ODTRUTKI I ROZTWORY ODKARZAJĄCE.
- ODTRUTKI -

Istnieje szereg substancji, które wprowadzone do ustroju

zmniejszają toksyczność trucizny na drodze oddziaływania fizycznego
lub poprzez reakcje chemiczną. Odtrutki działające w oparciu
mechanizm zbliżony do mechanizmu działania trucizny nazywamy
specyficznymi.
ALKOHOL ETYLOWY. Jest środkiem stosowanym w zatruciach
glikolem etylenowym i alkoholem metylowym. Podany w dawce
zapewniajacej jego stężenie we krwi w granicach 100-200 mg%
skutecznie hamuje metabolizm tych trucizn, zapobiegając gromadzenia
się metabolitów odpowiedzialnych za toksyczność.
AZOTYN AMYLU. Lek z wyboru w zatruciach cyjanowodorem .
Powoduje powstanie methemoglobiny, do której cyjanowodór wykazuje
 większe powinowactwo niż do oksydazy cytochromowej.
NALORFINA. Wykazuje antagonistyczne działania do morfiny i jej
pochodnych. Działa na zasadzie kopentencyjnego współzawodnictwa z
morfiną w stosunku do komórek układu nerwowego.
NALOKSON. Jest syntetyczną pochodną nalorfiny o działaniu 10- 20
razy silniejszym. Podaje się dożylnie w dawce 01,mg/kg masy ciała,
dawkę można powtarzać co dwie trzy minuty.
OKSYMY ( TOKSOGONINA,2-PAM,TMB-4 . Są to leki reaktywujące
cholinoesterazę zablokowaną przez związki fosforoorganiczne.
DWUMERKAPTOL (BAL).Dzięki posiadaniu grup tiolowych jest
akceptorem metali ciężkich, z którymi łączy się tworząc nie toksyczne i
rozpuszczalne w wodzie związki.
WERSENIAN DWUSODOWO-WAPNIOWY (chelaton,calcium-edta).
Jest cheletonem działającym na zasadzie wymiany wapnia na jon
metalu.
WERENIAN DWUSODOWY (natrnium-edta). Stosowany jest w
przedawkowaniu glikozydów naparstnicy.
DESFEROKSAMINA (desferal). Odznacza się zdolnością wiązania
jonów żelaza trójwartościowego, tworząc połączenie noszące nazwę
ferrioksaminy.
PENICILAMINA (CUPRENIL). Tworzy kompleksowe połączenie z
jonem miedzi, ołowiu i rtęci.
- ROZTWORY ODKAŻAJĄCE -
W grupie środków odkażających o charakterze utleniającym
zastosowanie mają obecnie głównie substancje zawierające w swoim
składzie chemicznym chlor czynny, tzn. chlor ,który w określonych
warunkach reaguje utleniająco, podobnie jak chlor wolny „gazowy”.
Do substancji tych należą:
- podchloryn wapniowy - substancja stała o charakterystycznym
zapachu chloru, w wodzie dość dobrze rozpuszczalna, o teoretycznej
zawartości chloru czynnego 99%.
- monochloroamina B - substancja stała, rozpuszczalna w wodzie i
70% alkoholu, o zawartości 29,5% chloru czynnego.
- dwuchloroamina T - substancja stała, barwy lekko żółtej,
nierozpuszczalna w wodzie, a rozpuszczalna tzw. rozpuszczalnikach
tłuszczowych, np. dwuchloroetanie; zawartości chloru czynnego 56-
60%.
- sześciochloromelamina - pod wzgłędem właściwości chemicznych
jest substancją do poprzedniej ale o wyższej zawartości chloru
czynnego.
chlorek sulfurylu - ciecz łatwo dymiąca na powietrzu, wykazująca silne
właściwości niszczące środki trujące, takie jak: iperyt, luizyt,
posiadająca jednak ograniczone zastosowanie, ponieważ działa
również niszcząco na odkażone podłoże.
W grupie środków odkażających o charakterze zasadowym
największe znaczenie mają:
- wodorotlenek sodu, substancja stała, doskonanale rozpuszczalna
w wodzie (tzw. soda kaustyczna lub żrąca).
- woda amoniakalna - wodny roztwór amoniaku o stężeniu do 25%.
- węglan sodu
- węglan amonu
- fosforan trójsodowy
- aminy, np.etanoloamina
- fenole np. krezolan sodowy.
4. Trujące środki Siedzą
przemysłowe ZAGROŻENIE TOKSYCZNYMI ŚRODKAMI PRZEMYSŁOWYMI. i słuchają.
Zagrożenie skażeniami pochodzącymi od toksycznych środków
przemysłowych występuje od chwili, gdy
przemysł zaczął stosować substancje chemiczne szkodliwe dla zdrowia
oraz życia człowieka i będzie rosło wraz ze wzrostem
uprzemysłowienia kraju.
Szacuje się, że w państwach Europy Zachodniej należących do Sojuszu
Północnoatlantyckiego, istnieją tysiące
zakładów stosujących różnego rodzaju substancje chemiczne zaliczane
do toksycznych środków przemysłowych
(TSP), które po niekontrolowanym uwolnieniu stwarzają zagrożenie dla
zdrowia i życia człowieka oraz dla
środowiska naturalnego.
Do tych substancji należy zaliczyć: amoniak, chlor, disiarczek węgla,
fluorowodór, fosgen, cyjanowodór i
siarkowodór.
NATO w swojej doktrynie obronnej uwzględnia także dodatkowe
zagrożenie, pochodzące od skażeń przemysłowych, gdyż niezależnie
od warunków prowadzenia działań obronnych, wojska będą zawsze
narażone na skażenia TSP powstałymi w wyniku uszkodzenia lub
zniszczenia zakładów przemysłowych znajdujących się w
rejonie działań. Sojusz dąży zatem do tego,
aby system zabezpieczenia wojsk w skuteczne środki ochrony i system
likwidacji skażeń umożliwiał prowadzenie działań również w rejonach
skażonych środkami przemysłowymi. Wiąże się to z koniecznością
wyposażania wojsk w skuteczne indywidualne środki ochrony przed
skażeniami (a w szczególności w odpowiednie maski przeciwgazowe
lub pochłaniacze pasujące do już istniejących środków),
wypracowaniem zasad działania wojsk w rejonach skażeń środkami
przemysłowymi oraz organizacją likwidacji skażeń
- głównie zaś bezpośrednio w rejonie emisji TSP oraz w rejonach
zajmowanych przez najważniejsze elementy ugrupowań
operacyjnych. Likwidacja skażeń może okazać się konieczna
także wszędzie tam, gdzie stężenia substancji chemicznych
przekroczą wartości dopuszczalne, uniemożliwiające
przebywanie lub działanie wojsk w terenie skażonym.
ZAGROŻENIE SKAŻENIAMI PROMIENIOTWÓRCZYMI
POWSTAŁYMI PO USZKODZENIU /ZNISZCZENIU/ REAKTORÓW
ELEKTROWNI JĄDROWYCH
Jak wykazały doświadczenia uzyskane po awarii reaktora jądrowego
elektrowni w Czernobylu, skażenia aerozolem promieniotwórczym
wystąpiły niemal w całej Europie. Aktywność substancji
promieniotwórczych uwolnionych w wyniku awarii wyniosła około 4 l O19
Bq (l O19 Ci). Bezpośrednia strefa skażeń miała wielkość około 870 km2.
Moc dawki przekraczała w niej 100 mR/h.
Mimo nieustannej kontroli eksploatacji oraz wprowadzania coraz to
nowszych technologii procesu sterowania, reaktory elektrowni
jądrowych są nadal urządzeniami technicznymi bardzo podatnymi na
uszkodzenia i awarie. Ich dość częste występowanie połączone z
uwolnieniem substancji promieniotwórczych świadczy o dużym
zagrożeniu skażeniami.
Dlatego NATO bierze pod uwagę wystąpienie, wskutek awarii lub
zniszczenia reaktorów jądrowych, skażenia aerozolem
promieniotwórczym na ogromnym obszarze Sojuszu. W strefach
zagrożenia może znaleźć się praktycznie większość wojsk
prowadzących działania obronne. Znamiennym jest to, że skażenia
promieniotwórcze pochodzące z uszkodzonych (zniszczonych)
reaktorów elektrowni jądrowych różnią się znacznie od skażeń
powstałych po zastosowaniu amunicji jądrowej. Będą to głównie
aerozole promieniotwórcze, których skład chemiczny jest podobny do
pyłu promieniotwórczego, gdyż materiałem rozszczepialnym jest uran
lub pluton, natomiast zupełnie inne będą nośniki (głównie materiał
reaktorowy i składniki atmosfery), rozkład granulometryczny oraz skład
izotopowy.
Podsumowując, powyższa analiza wskazuje, że zagrożenie wojsk
skażeniami promieniotwórczymi powstałymi po uszkodzeniu
(zniszczeniu) reaktorów jądrowych może być znaczne, a skażenia
mogą objąć duże obszary Paktu, których opuszczenie nie zawsze
będzie możliwe. Fakt ten sygnalizuje zatem potrzebę stworzenia
skutecznego systemu likwidacji skażeń, a w nim wysoko efektywnego
podsystemu indywidualnych zabiegów sanitarnych (odkrytych
powierzchni skóry) oraz specjalnych (umundurowania i indywidualnych
środków ochrony przed skażeniami). NATO dostrzega te potrzeby i
konsekwentnie je zaspokaja, realizując szereg przedsięwzięć mających
na celu uzyskanie wymaganego systemu likwidacji skażeń.
Podobny do pyłu promieniotwórczego, gdyż materiałem
rozszczepialnym jest uran lub pluton, natomiast zupełnie inne będą
 nośniki (głównie materiał reaktorowy i składniki atmosfery), rozkład
granulometryczny oraz skład izotopowy.
Podsumowując, powyższa analiza wskazuje, że zagrożenie wojsk
skażeniami promieniotwórczymi powstałymi po uszkodzeniu
(zniszczeniu) reaktorów jądrowych może być znaczne, a skażenia
mogą objąć duże obszary Paktu, których opuszczenie nie zawsze
będzie możliwe. Fakt ten sygnalizuje zatem potrzebę stworzenia
skutecznego systemu likwidacji skażeń, a w nim wysoko efektywnego
podsystemu indywidualnych zabiegów sanitarnych (odkrytych
powierzchni skóry) oraz specjalnych (umundurowania i indywidualnych
środków ochrony przed skażeniami). NATO dostrzega te potrzeby i
konsekwentnie je zaspokaja, realizując szereg przedsięwzięć mających
na celu uzyskanie wymaganego systemu likwidacji skażeń.

5. Środki i Omawiam środki i metody stosowania BMR. Siedzą i

metody Użycie broni jądrowej zależy wyłącznie od decyzji kierownictwa słuchają
stosowania politycznego paktu NATO albo kierownictwa politycznego Rosji. Użycie
BMR BMR jest w dalszym ciągu w przewidywanej wojnie centralnym
zagadnieniem planowania walki. Jedna jak i druga strona realizując
założenia doktryny „elastycznego reagowania" i wysuniętych rubieży
oparta jest na różnych koncepcjach użycia broni jądrowej. Przyjmuje się
zasadę zmasowanego użycia broni jądrowej już na początku wojny,
chociaż nie wyklucza się możliwości stopniowego eskalowania jej
użycia. Rozpoczęcie wojny od zmasowanych uderzeń będzie miało
charakter operacji jądrowej.
W zależności od celów wojny, może ona mieć różną głębokość
np. w wojnie ograniczonej - do 1000 - 1500 i więcej km trwać 2 i więcej
dni i obejmować pierwsze zmasowane uderzenia oraz kolejne
uderzenia w formie zmasowanych, pojedynczych i grupowych.
Pierwsze zmasowane może trwać od 3 do 7 godzin, w ciągu
pierwszych 30-60 minut zostaną wykonane głównie zmasowane i
pojedyncze uderzenia grupowe. W ciągu następnych 2-6 godzin mogą
być wykonane głównie uderzenia grupowe i pojedyncze.
Na operację jądrową wydziela się około 80 % ogólnego przydziału
amunicji, z którego przewiduje się użycie w pierwszym dniu do 50 %,
w drugim do 30 %, a w trzecim do 20 %.
Planowanie użycia broni jądrowej realizowane jest na
szczeblu grupy armii (frontu).
Broń chemiczna jest uznawana jako jeden z bardziej
efektywnych środków walki. Może być stosowana samodzielnie lub
wspólnie z innymi środkami rażenia. W działaniach bojowych
przewiduje się wykorzystanie broni chemicznej: przed w przerwach lub
po użyciu broni jądrowej. Planowanie użycia broni chemicznej
realizowane jest na szczeblu operacyjnym CHARAKTERYSTYKA
ŚRODKÓW PRZENOSZENIA BMR. Nosicielami BMR mogą
być:Rakiety: balistyczne, operacyjno-taktyczne, taktyczne.]
Lotnictwo: strategiczne, bombowe i szturmowo-bombowe.
Okręty: atomowe okręty podwodne, okręty klasy: pancernik, krążownik,
niszczyciel.
Artyleria: haubice, artyleria rakietowa (tylko broń chemiczna).
Miny jądrowe.

6. CZĘŚĆ  podsumowanie zajęć,

KOŃCOWA  podanie tematu kolejnych zajęć,
10’  postawienie zadań na naukę własną.

OPRACOWAŁ

..................................................