YUNIT I: Filipino Bilang Wika at Larangan
Sa kasalukuyan, dahil sa Kto12, sa mga unang
BABASAHIN Sa simula ng pagpapatupad ng programang
Kindergarten to 12 years of Basic Education (Kto12), inilabas ng
Commission on Higher Education (CHED) ang CHED Memorandum
Order No. 20, series of 2013 na nag-aatas ng pagpapatupad ng
bagong General Education (GEC) alinsunod sa programang Kto12.
Naging kontrobersyal ang nasabing CMO dahil tinangka nitong alisin
o burahin ang espasyo ng wika at Panitikang Filipino sa kurikulum ng
kolehiyo. Gayunpaman, dahil sa malawakang kumpanya ng mga
grupong makabayan sa bansa sa pangunguna ng Alyansa ng Mga
Tagapagtanggol sa Wikang Filipino (Tanggol Wika) ay muling naibalik
ang Filipino at Panitikan bilang mga Wika ay naglabas ng temporary
restraining order (TRO) ang Korte Suprema para ipahinto angg
pagtatanggal sa Filipino at Panitikan sa kolehiyo. Noong Abril 2018
naman ay inilabas ng CHED ang CMO No. 04 series of 2018 upang
ipatupad ang nasabing resolusyon ng Korte Suprema. Naging
matibay na batayan ng mga argumento ng Tanggol Wika sa
pagpapanatili ng Filipino at Panitikan sa kolehiyo ang natatanging
papel ng wikang Filipino bilang wikang pambansa, wika ng bayan, at
wika ng pananaliksik na nakaugat sa pangangailangan ng
sambayanan. Ang mga kaisipang ito ang matibay na pundasyon ng
pangangailangan sa pagtuturo ng Filipino bilang larangan at ng
Filipino sa iba’t ibang larangan.
FILIPINO BILANG WIKANG PAMBANSA
Isinasaad sa Artikulo XIV Konstitusyong 1987 ang legal na
batayan ng konsepto ng Filipino bilang wikang Pambansa, at
ang magkarugtong na gampanain nito bilang wika ng opisyal
na komunikasyon, at bilang wikang panturo sa Pilipinas.
Seksyon 6.
Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. Samantalang
nalilinang, ito ay dapat payabungin at pagyamanin pa salig sa
umiiral na mga wika ng Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Alinsunod sa mga tadhana ng batas at sang-ayon sa nararapat
na maaaring ipasya ng Kongreso, dapat magsagawa ng
hakbangin ang Pamahalaan upang ibunsod at puspusang
itaguyod ang paggamit ng Filipino bilang midyum ng opisyal na
komunikasyon at bilang wika ng pagtuturo sa sistemang
pangedukasyon.
Seksyon 7.
Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga
wikang opisyal ng Pilipinas ay Filipino at, hangga’t walang
ibang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wikang
panrehiyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga
rehiyon at magsisilbi na pantulong na mga wikang panturo
roon. Dapat itaguyod ng kusa at opsyonal ang Espanyol at
Arabic.
Malinaw sa nasabing probisyong pangwika sa Konstitusyon na
primus inter pares o nangunguna sa lahat ng magkakapantay
(first among equals) ang wikang Filipino bilang wikang
pambansa sa kontekstong multilinggwal at multikultural ng
Pilipinas. Nangangahulugan ito na bagama’t pare-parehong
mahalaga ang wikang pambansa at iba pang mga wika ng
Pilipinas, dapat bigyang-prayoridad sa pambansang anta sang
paggamit ng wikang Filipino. Lalong dapat isagawa ang
paggamit nito sa mga transaksyon ng gobyerno at sa buong
sistema ng edukasyon. Kasabay nito, dapat patuloy ring
ginagamit sa iba’t ibang tiyak na konteksto ang iba pang wika
ng Pilipinas.
taon ng elementarya, ang namamayaning unang wika sa
bawat rehiyon ang aktwal na ginagamit na wikang panturo,
alinsunod sa patakarang Mother Tongue Based Multilinggual
Education (MTB-MLE). Sa ganitong sistema, inaasahang
magiging tulay ang mga unang wika sa mga rehiyon tungo sa
ganap na pagkatuto sa Filipino at Ingles sa mga susunod pang
antas ng edukasyon. Samakatwid, tila hindi ganap na
naipapatupad ang probisyong pangwika ng Konstitusyon
hinggil sa pagiging wikang panturo ng Filipino sa buong
sistemang pang-edukasyon ng bansa.
Sang-ayon sa Konstitusyong 1987, malinaw na isinasaad na:
Ingles
➢ pangalawang wikang opisyal lamang na maaaring alisan
ng gayong status ng Kongreso kung nanaisin nila
➢ nagbunsod ng mabagal na pag-unlad (underdevelopment)
ng wika sa Pilipinas
➢ nagbunsod ng mabagal na mabagal na pag-unlad ng
pambansang kultura at identidad
➢ naging hadlang na naghihiwalay sa mga edukadong tao at
ng masang Pilipino
Filipino
➢ di maaaring tibagin at alisin bilang wikang opisyal
➢ ang mga wika sa Pilipinas ay mula sa iisang pamilya ng
wika kaya’t posibleng makabuo ng isang wikang
pambansa mula sa mga wikang ito
➢ ang wikang pambansa (Filipino) ay kahingian sa
pagkikintal ng nasyonalismo
➢ nagbubuo ng pambansang pagkakaisa
➢ nagbubundos ng pambansang paglaya
➢ nagtataguyod ng demokrasya
➢ ginagamit ng sambayanan sa proseso ng pagbubuo at
pagpapaunlad ng bansa
Sa pangkalahatan, nangangahulugan ito ng:
➢ ang pagkakaroon ng wikang pambansa ay pagkakaroon ng
wikang mabisang tinig ng ordinaryong mamamayan
➢ wikang tulay sa komunikasyon ng iba’t ibang pangkat
etnolingguwistiko sa isang arkioelagong mayaman sa mga
wika na may dibersidad sa kultura
➢ wikang epektibong magagamit sa pananaliksik na
makabuluhan sa karanasan at pag-unlad ng buhay ng
mamamayan sa lipunang gumagamit ng wika.
FILIPINO BILANG WIKA NG BAYAN AT/NG PANANALIKSIK
Ang inklusyon ng Filipino at Panitikan sa kurikulum ng kolehiyo
ay patakarang tumutupad sa mga nasabing probisyong
pangwika ng Konstitusyong 1987 hinggil sa pagiging
pangunahing wikang panturo ng wikang pambansa na kayang-
kayang ipatupad nang hakbang-hakbang. Praktikal ang
paggamit ng wikang pambansa bilang wikang panturo. Sa
pamamagitan nito ay mabilis magkakaunawaan ang mga
mamamayan at mas mabilis at mas malinaw rin na
magkakapalitan ng ideya, mas mabilis din ang magiging
implementasyon ng mga planong mapagkakasunduan.
Kaugnay nito, dapat isabalikat ang lubusang paggamit ng
wikang Filipino bilang wika ng opisyal na komunikasyon ng
gobyerno, alinsunod sa Konstitusyong 1987. Magihing ganap
na ang pagiging wikang opisyal ng Filipino kapag dumating ang
panahon na lahat ng mga panukulang batas sa Kongreso at
Senado, lahat ng desisyon ng Korte Suprema, at lahat ng
dokumento at talakayan ng mga nasa gobyerno ay nasa
wikang pambansa na.
Ayon nga kina:
Gimenez Maceda (1997)
ang wikang pambansa ang wikang higit na makapagbibigay-
tinig at kapangyarihan sa mga tagawalis, drayber, tindero at
tinder, at iba pang ordinaryong mamamayan na bansa na
gumagamit nito,. Ang pagggamit ng Filipino bilang wika ng
pananaliksik at akademikong diskurso ay makapagpapalawak
sa kaalaman at makapag-aalis sa agwat na namamagitan sa
mga intelektwal at sa masa.
Constantino (2015)
“ang wikang Filipino ay wikang mapagpalaya. Ito ang magiging
wika ng tunay na Pilipino,” wikang lilikha at huhubog ng mga
Pilipinong may tiwala sa sariling kakayahan, wikang
makapagpapaunlad sa sariling paraan ng pag-iisip, hindi gaya
ng wikang dayuhan na kapag ipinilit at binigyang prayoridad ay
magiging “sagabal sa pag-iisip,” kaya’t ang pag-iisip ay
nababansot o nababaog at magbubunga naman ng kulturang
bansot.”
Sa panahon naman ng globalisasyon – ng pandaigdigang
sistema ng malayang kalakalan o free trade na isinasagawa sa
pamamagitan ng pag-aalis ng taripa (buwis sa imported na
produkto) – nananatiling mahalagang panangga sa daluyong
ng kultural na hemogenisasyon. Madalas na sinasabi ng
promotor ng globalisasyon gaya ng mga multinasyunal na
institusyon tulad ng World Bank at World Trade Organization
na “daigdig na walang hanggahan” o bordesless world ang
layunin ng pandaigdigang sistemang ito.
Bienvenido Lumbera
aniya, sa espasyo ng sariling wika at panitikan maaaring
harapin at labanan ang kultura ng globalisasyon upang kalusin
ang negatibong bias nito sa lipunang Filipino. Hindi dapat
magbunga ang globalisasyon ng panibagong pagkaalipin para
sa sambayanan.
ag-aaral ng ating sariling kasaysayan, ng mga suliranin sa ating
lipunan, ang pagbubuo ng makabuluhang adyenda sa
pananaliksik.
FILIPINO BILANG LARANGAN AT FILIPINO SA IBA’T IBANG
LARANGAN
“mahigpit na pag-uugnayan at
interaksyon ng dalawa o higit
pang disiplina upang makamit
ang higit na paglilinaw at pag-
unawa hinggil sa isang
partikular na usapin”
(Guillermo, 2014)
“Intelektwalisasyon sa Wika”- nilinaw ni Constantino sa
artikulong ito ang kahalagahan ng ganap na intelektwalisasyon
– paggamit ng Filipino sa iba’t ibang larangan – tungo sa
pagpapaunlad hindi lamang ng wikang Filipino, kundi ng
kaisipang Pilipino mismo.
Limang hakbang na dapat isakatuparan sa ikauunlad ng
pananaliksik mula sa at para sa mga Pilipino:
1. Magpansinan muna tayo bago magpapansin sa iba. I-cite
ang pananaliksik ng kapwa Filipino. Babasahin ba ng ibang
bansa ang gawang Pilipino kung hindi rin ito binabasa ng mga
Pilipino mismo?
2. Magbuo ng pambansang arkibo ng mga pananaliksik gaya
ng narcis.nl ng Netherlands at divaportal.org ng Sweden. Sa
pamamagitan nito, makatitiyak na madaling na madaling
mababasa at maipalalaganap sa buong bansa at sa ibang rin
ang mga pananaliksik ng mga Pilipino.
3. Magdevelop ng katiwa-tiwalang translation software na
libreng magagamit para sa mga mass translation projects.
4. Bigyang prayoridad ang Filipinisasyon ng lalong mataas na
edukasyon at ng mga programang gradwado.
5. Atasan ang lahat ng mga unibersidad na magtayo ng
Departamento ng Filipino at/o Araling Pilipinas.

Sa Pangkalahatan

Mahalagang bahagi ng makabayang edukasyon ang pag-aaral

ng sariling wika at panitikan sapagkat ang wikang sarili ang
magbibigay-daan sa edukasyong nakatuon sa paglutas ng
mga problema ng bansa. Tulay rin ito sa malapit na ugnayan at
pakikipagtulungan ng mga guro, estudyante, mananaliksik at
intelektwal sa pagsusuri at pagpapabuti sa sitwasyon ng mga
komunidad ng mga ordinaryong Pilipino. Sa pamamagitan ng
sistema ng edukasyong nakasentro sa paghuhubog ng mga
mamamayang may mataas na antas ng kasanayan na
makapag-aambag sa pambansang kaunlaran. Matitiyak ang
magandang kinabukasan ng bansa. Nagsisimula sa
pagpapahalaaga natin sa sarili nating wika at kultura, at sap
YUNIT II Rebyu sa mga Batayang Kaalaman sa Pananaliksik
LUNSARAN Basahin ang sumusunod na abstrak ng
pananaliksik. Tukuyin ang layunin ng pananaliksik batay sa
abstrak.
Talang Historiko-Kultural Ukol sa Pagpapatiwakal Lars
Raymundo C. Ubaldo
Tinatalakay sa papel na ito ang kamalayan ng mga Pilipino
hinggil sa pagpapakamatay/pagpapatiwakal. Malimit na
ibinibilang ang pagpapatiwakal sa hindi katanggap-tanggapna
pamamaraan ng kamatayan. Ang papel na ito ay pagbalik ng
mga talaang historiko-kultural upang maunawaan at maipook
ang pagpapatiwakal. Hahatiin sa tatlong bahagi ang
paglalhad: una, pagpapatiwakal sa konteksto ng mga
paniniwalang Pilipino kaugnay ng kamatayan: ikalawa, mga
salaysay hinggil sa pagpapatiwakal mula sa kaalamang-bayan
(folklore) ng iba’t ibang grupong pangkalinangan sa bansa; at
ikatlo, pagpapatiwakal bilang kasalanan at krimen sa
konteksto ng pananampalataya at batas. Inaasahang sa
pamamagitan ng paglalahad na ito, makapagbabalangkas ng
mga malay-sa-kultura at malay-sa-kasaysayang interbensiyon
sa tumataas na ngayong bilang ng kaso ng mga
pagpapakamatay.
BABASAHIN
MGA BATAYANG KAALAMAN SA PANANALIKSIK
Ayon kay Neuman,
• ito ay paraan ng pagtuklas ng mga kasagutan sa mga
partikular na katanungan ng tao tungkol sa kaniyang lipunan o
kapaligiran.
MGA KASANAYAN SA PANANALIKSIK
Ang pagsasagawa ng pananaliksik ay binubuo ng iba’t ibang
yugto at proseso. Kinapapalooban din ito ng iba’t ibang
kognitibong kasanayan tulad ng pagbasa at pagsulat.
PAGPILI NG PAKSA NG PANANALIKSIK
Gabay sa pamimili ng paksa para sa maka-Pilipinong
pananaliksik (De Laza, 2016):
1. Gumagamit ng wikang Filipino at/o mga katutubong wika sa
Pilipinas at tumatalakay sa mga paksang mas malapit sa puso
at isip ng mga mamamayan
2. Pagpili ng paksang naaayon sa interes at kapaki-pakinabang
sa sambayanang Pilipino
3. Komunidad ang laboratory
Mga dapat isaalang-alang sa wastong pamimili at palilimita ng
paksa:
1. May sapat bang sanggunian na pagbabatayan ang napiling
paksa
- Pumili ng paksang may sapat na pundasyon
- Iwasan ang paksang walang sapat na katibayan at piliin ang
nailimbag na sa iba’t ibang babasahin upang maging batayan
at tuntungan ng impormasyon ng gagawing pagtalakay
2. Paanong lilimitahan o paliliitin ang isang paksa na malawak
ang saklaw
- maaaring hatiin ang isang malaking paksa sa maliliit na
bahagi at pumili lamang ng isang aspekto nito na tiyak na
sasaklawin
- tiyakin ang magiging kalahok o populasyon ng pananaliksik
3. Makapag-aambag ba ako ng sariling tuklas at bagong
kaalaman sa pipiliing paksa
-tiyakin na hindi magiging duplikasyon ng mga naunang
pananaliksik ang paksa
4. Gagamit ba ng sistematiko at siyentipikong paraan upang
masagot ang tanong?
-tiyakin na ang tanong ng pananaliksik ay hindi lang basta
masasagot ng mga dati nang pangkalahatang kaalaman o
paliwanag na makukuha sa internet o nailathala na sa libro
PAGPILI NG BATIS NG IMPORMASYON
Gabay sa pagpili ng sanggunian:
1. Tiyaking ito ay akademikong sanggunian -nangangahulugan
na ito ay dumadaan sa masusing ebalwasyon at
mapagkakatiwalaan
2. Tukuyin ang uri ng sanggunian -aklat, journal, edukasyonal
na ulat, website na mapagkakatiwalaan
3. Alamin kung ito ay primarya o sekundaryang batis ---
nagpapakita ng direkta at orihinal na ebidensya hal. talumpati,
talaarawan
artikulo sa journal at mga aklat
PAGBABASA, PAGSULAT NG PARAPHRASE, ABSTRAK, AT
REBYU
Ang kritikal na pagbabasa ay mahalagang kasanayan sa
pananaliksik kaya dapat paunlarin ang mga kasanayan sa
pagbasa tulad ng pagsulat ng parapreys, abstrak, at rebyu.
Paraphrase
Tumutukoy sa muling pagpapahayag ng ideya ng may-akda sa
iba’t ibang pamamaraan at pananalita upang padaliin at
palinawin ito para sa mambabasa.
Abstrak
Ito ay isang buod ng pananaliksik, tesis, o kaya ay tala ng isang
komperensiya o anumang pag-aaral sa isang tiyak na disiplina
o larangan.
Rebuy
Isa itong uri ng panitikang kritisismo na ang layunin ay suriin
ang isang aklat batay sa nilalaman, estilo, at anyo ng
pagkakasulat nito.
PRESENTASYON AT PUBLIKASYON NG PANANALIKSIK
Hindi sa mismong pagsulat nagtatapos ang proseso ng
pananaliksik. Kasinghalaga ng pagbuo ng pananaliksik ang
pagbabahagi nito sa pamamagitan ng paglalathala o
presentasyon. Hindi kumpleto ang proseso ng pananaliksik
kung wala ito. Bukod pa sa pangako ng popularidad,
promosyon sa trabaho, o mataas na grado, ang pagbabahagi
ng pananaliksik ay may dakilang layunin na pataasin ang
antas ng kaalaman at kamalayan ng mga taong pinag-uukulan
ng pananaliksik. Mahalaga ang publikasyon at presentasyon
ng pananaliksik upang ibalik sa mga mamamayan ang
sistematikong kaalaman na nakuha mula sa kanila.
Neal-Barnett
Ayon sa kanya, ang susi sa tagumpay ng pagkalathala ng isang
pananaliksik ay pagkakaroon ng dakilang bisyon o layunin ng
mananaliksik kung bakit siya nagsusulat at nananaliksik.
publish or perish (maglathala o kaya’y masawi)
Ito ang mga salitang gumagabay sa mananaliksik lalo na sa
akademya ngunit mas kailangang tandaan ang sinaunang
kasabihan na
“without vision, the people will perish” (kung walang bisyon,
masasawi ang sangkatauhan)
Ibig sabihin, may mas mabigat at dakilang tunguhin ang
publikasyon ng pananaliksik na kailangang panghawakan ng
isang mananaliksik upang makamit ang mga misyon kung
bakit siya nananaliksik.
AKADEMIKONG PUBLIKASYON
Ito ay tumutukoy sa paglalathala ng buod ng pananaliksik,
pinaikling bersyon, o isang bahagi nito sa pahayagan o
pahayagang pangkampus, conference proceeding,
monograph, aklat, o sa mga refered research journal.
Gaya ng naunang tinalakay, hinihikayat ng mga mananaliksik
na maglathala ang mga mag-aaral sa iba’t ibang paraan upang
maipalaganap ang halaga ng resulta nito. Gayunpaman, ang
pinakatanggap at balidong paraan sa akademikong
publikasyon ay mapasama ang iyong pananaliksik sa isang
refereed research journal sa anumang larangan. Sa
pamamagitan nito, opisyal na kinikilala at tinatanggap bilang
bahagi ng kaalaman sa isang tiyak na paksa ng pag-aaral ang
kinalabasan ng pananaliksik.
Bakit?
Ito ay dahil dumadaan ang refereed journal sa tinatawag na
peer review.
Ang peer review ay isang proseso kung saan ang manuskrito o
artikulo ay dumaraan sa screening o serye ng ebalwasyon
bago mailimbag sa mga journal
➢ tanging mga kapaki-pakinabang at makabuluhang
pananaliksik lamang sa iba’t ibang larangan ang may
puwang sa publikasyon.
Sino ang nagsasagawa ng peer review?
➢ ang mga eksperto
ang mga eksperto ay may mga pormal na kakayahan (nagaral
at nagtapos ng mga programa o kursong may kinalaman sa
paksa ng pananaliksik na tatasahin) at nakapagtataag na ng
kredibilidad bilang mga mananaliksik akademikong
publikasyon GEC 11 | Caja Page 26 at awtor ng mga
siyentipikong artikulo sa kanilang larangan o disiplina.
80,000-100,000 – tinatayang bilang ng journal sa buong
mundo at may sistema ng citation index upang maikategorya
sa iba’t ibang larangan at masukat ang impact factor o
impluwensya sa iba pang pag-aaral batay sa pagbanggit o
pagkilala.
Madalas na batayan ng maunlad na bansa na sosyo-
ekonomikong istatus ng isang bansa ang dami ng mga
pananaliksik na napapabilang sa international citation
indexed journal. Ibig sabihin, ang maunlad na siyentipikong
pananaliksik ay nangangahulugan ng isang maunlad na
lipunan.
Pilipinas – papaunlad pa lamang ang mga peer reviewed
journals na kadalasan ay matatagpuan sa iba’t ibang
akademikong institusyon.
Gayunpaman, maraming pagsisikap na maitaguyod ang iba’t
ibang pambansang publikasyon sa Pilipinas at mas malaki ang
pagkakataong mapabilang ang mga makaPilipinong
panaanaliksik sa mga journal na ito.

Mga Hakbang sa Paglalathala ng Isang Research Journal

• Pumili ng angkop na journal para sa iyong

pananaliksik
• Basahin ang mga pamantayan ng journal at magbasa
ng mga back issue
• Rebisahin ang pananalita batay sa pamantayan ng
journal
• Ipabasa at iparebyu ang artikulo sa iba at muling
rebisahin
• Ipasa sa journal ang pananaliksik at antayin ang
feedback

PRESENTASYON NG PANANALIKSIK

Ang isa pang pamamaraan ng pagbabahagi ng pananaliksik ay

ang presentasyon nito sa mga lokal, pambansa, at
pandaigdigang kumperensya. Isa sa mahalagang linangin sa
loob at labas ng akademya ang maunlad na pagpapalitan ng
kaalaman sa pamamagitan ng mga pampublikong gawain
tulad ng panayam, forum, kumperensya, at iba pa. Sa
pamamagitan nito, nagiging makabuluhan at napapanahon
ang kaalaman ng mga guro at mag-aaral at nadadala ito sa
loob ng silid-aralan. Sa kabuuan ay nailulugar nito ang silbing
akademya sa lipunan. Gaya ng panawagan para sa
kontribusyon ng mga papel pananaliksik para sa journal,
marami ding panawagan para sa presentasyon ng mga
pananaliksik sa mga kumperensya sa iba’t ibang larangan at
disiplina.