DÜNYA NÜFUSUNUN TARİHSEL SÜREÇTEKİ DEĞİŞİMİ

NELER ÖĞRENECEKSİNİZ

Bu bölümde Dünya nüfusunun tarihsel

süreçteki değişimini ve nüfustaki
sıçrama dönemlerini öğreneceksiniz.

Kazanım: 10.2.2.İstatistiki verilerden yararlanarak

dünya nüfusunun tarihsel süreçteki değişimine
ilişkin çıkarımlarda bulunur.
İlk insanların nüfusuyla ilgili bilgiler,
bazı kalıntılara bağlı tahminlere
dayanmaktadır. Avcı ve toplayıcı
topluluklar hâlinde yaşayan ilk
insanların nüfusunun çok az olduğu
düşünülmektedir. Bilim insanları,
günümüzden 130.000 yıl önce
dünya nüfusunun 200.000 civarında
olduğunu ileri sürmektedirler.
DÜNYA NÜFUSUNUN TARİHSEL SÜREÇTEKİ DEĞİŞİMİ
Tarihî süreçte dünya nüfusunun
sürekli olarak artış gösterdiği kabul
edilmektedir. Ancak bazı dönemlerde
bu artışta hızlanma, bazı dönemlerde
de yavaşlama olmuştur. Dünya
nüfusunda ani artışların olduğu
dönemlere sıçrama dönemi denir.
Dünya nüfusunda genel olarak 3 ana
sıçrama dönemi yaşanmıştır.
Dünya nüfusunun büyüme eğrisi
 Birinci Sıçrama Dönemi

Yaklaşık 1 milyon yıl önce insanın çeşitli

aletleri icat etmesiyle başlamıştır. Geliştirdiği
bu aletler sayesinde insan, avcılık yaparak
besin ihtiyaçlarını temin etmiş; aynı
zamanda vahşi hayvanlardan da
korunmuştur. Bu dönemdeki gelişmeler,
insan ömrünün uzamasında dolayısıyla nüfus
artışına yönelik bir sıçrama döneminin
yaşanmasında etkili olmuştur.
 İkinci Sıçrama Dönemi

Yaklaşık 10.000 yıl önce yerleşik hayata

geçen insanlar, hayvanları evcilleştirmiş ve
tarımla uğraşmışlardır. Gıda ihtiyaçlarının
yürütülen tarımsal faaliyetlerle karşılandığı
bu dönemde daha düzenli beslenme ve
hayat şartları oluşmuştur. İnsanların hayat
standartlarına olumlu etki yapan bu gelişme
ile dünya nüfusunda ikinci sıçrama dönemi
yaşanmıştır.
Hayvanların evcilleştirilmesi ve
tarımın başlaması insanların
beslenme ve barınma koşullarını
iyileştirmiştir. İnek, koyun, at ve
tavuğu evcilleştiren insan; buğday,
mısır, pirinç ve patates yetiştirmeye
başlamıştır.
Bu dönemde yaşam koşullarının
iyileşmesine bağlı olarak nüfus
artmıştır.
 Üçüncü Sıçrama Dönemi

Üçüncü sıçrama Sanayi Devrimi'yle

beraber meydana gelmiştir. Tıpta
ilerlemeler sağlanmış, beslenme ve
sağlık koşullarının gelişmesiyle
insanın yaşam standartları
yükselmiştir. Bu durum, nüfusun
kayda değer bir artış göstermesini
sağlamıştır.
Sanayi devrimi ilk olarak İngiltere’de
meydana gelmiştir. Sonraki süreçte bu
gelişmeler önce Avrupa ülkelerinde
sonra diğer ülkelerde yaşanmıştır. Bu
süreçte elle üretimden makinelerle
üretime geçilmiştir. İnsanlar, önce
suyun gücünü daha sonra buhar
gücünü kullanarak makineleri
çalıştırmışlardır.
1908’de 1 milyara ulaşan dünya
nüfusu 1927’de 2 milyara ulaşmıştır.
Sonraki süreçte de dünya nüfusu
kısa sürelerde katlanarak artmaya
devam etmiştir. 1959’da 3 milyara,
1987’de 5 milyara ulaşan dünya
nüfusu 2022’de 8 milyar olmuştur.

Dünya nüfusunun gelişimi

Nüfusun gelişim seyrine bağlı olarak
yapılan hesaplamalar, dünya
nüfusuna ait artış hızının 1970'lerden
itibaren düştüğünü göstermektedir.
Nüfus artış hızı 1970 itibarıyla yıllık
%2'nin üzerinden yavaş yavaş
düşmeye başlamış, 2010'da %1
civarında olan bu hızın 2050'ye
gelindiğinde ise %0,5 düzeyine
düşeceği tahmin edilmektedir.
Verilen grafikten hareketle; aşağıdaki çıkarımlardan hangilerinin doğru, hangilerinin
yanlış olduğunu karşılarına yazınız.

1. Verilen yıllarda en yüksek artış hızı 1970 yılında gerçekleşmiştir. (.............)

Yanlış
Yanlış
2. 1960 yılında dünya nüfus miktarı 1950'ye göre azalmıştır. (.............)
Yanlış
3. Dünya nüfus miktarı 1980 ile 1990 yılları arasında sabit kalmıştır. (.............)
Doğru
4. Verilen yıllarda dünya nüfus miktarı sürekli artmıştır. (.............)
Doğru
5. Verilen yıllarda en az nüfus miktarı 1950 yılındadır. (.............)
3. çıkış
1-3-5-6
2-4-7
ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME
 alet
Dünya nüfusundaki ilk sıçrama, insanların ………………….……. üretmesiyle başlamaktadır.

Sanayi
Dünya nüfusundaki en büyük artış, …………………….. Devrimi’nden sonra gerçekleşmiştir.

sıçrama
Dünya nüfusunda ani artışların olduğu dönemlere …………………………… dönemi denir.

Sağlık koşullarının hızla iyileşmesi ve salgın hastalıkların önlenmesi dünya

nüfusunun hızlı bir şekilde artmasına neden olmuştur.

Dünya nüfusundaki ikinci sıçrama, günümüzden yaklaşık 10.000 yıl önce Neolitik
Dönemde tarımın başlamasıyla gerçekleşmiştir.

Dünya nüfus artış hızının Sanayi Devrimi’nden sonra sürekli olarak yükseldiği
görülmektedir.
Tarihsel süreçte, Dünya nüfusunun hızla artış gösterdiği üç büyük
sıçrama dönemi yaşanmıştır.
1) Bu sırçama dönemlerinden birincisi üzerinde aşağıdakilerden
hangisi etkili olmuştur?
A) İnsanların kesici aletler yapmayı öğrenmesi
B) Hizmet sektörünün gelişme göstermesi
C) Göçebelikten yerleşik hayata geçilmesi
D) Devletler arası savaşların azalması
E) Sanayi Devrimi’nin yaşanması
 KAYNAKLAR
MEB Coğrafya 10
Ders Kitabı MEB Coğrafya 10 Yıldırım Yayınları
Ders Kitabı Coğrafya 10
Yazarlar
Kenan TÜRKEZ Yazarlar Ders Kitabı
Mutlu KARAKOÇ Alper SOYATLAR Yazar
Nurullah BALŞEN Bülent AKÇA Hüseyin Samet
Tolga PEKTAŞ İsmail SOLAK ARABACI
İsmail ÖZDOĞAN