HAK KAVRAMI

TÜRLERİ – KAZANILMASI - KORUNMASI

• Kişinin sahip olduğu ve hukuk tarafından koruma altına alınan AYRICALIKTIR.
• Hukuk düzeninin kişiye tanıdığı YETKİDİR.
 Özel hak
Kamu hakkı
(Medeni hak)
•Kişiler ile kişiler •Kişiler ile Devlet
arasında arasında
•Herkes •Vatandaşlar
yararlanır. yararlanır.
 KAMU HAKLARI
SOSYAL ve
KİŞİSEL SİYASİ
EKONOMİK
HAKLAR HAKLAR
HAKLAR
(NEGATİF (AKTİF
(POZİTİF
STATÜ STATÜ
STATÜ
HAKLARI) HAKLARI)
HAKLARI)
 NİTELİKLERİNE GÖRE
ÖZEL HAKLAR

NİSBİ HAKLAR MUTLAK

HAKLAR

KİŞİLER MALLAR
ÜZERİNDE ÜZERİNDE

MADDİ
KENDİSİ BAŞKASI OLMAYAN MADDİ MALLAR
MALLAR
 MADDİ MALLAR
ÜZERİNDEKİ MUTLAK
HAKLAR

SINIRLI AYNİ HAKLAR MÜLKİYET

İRTİFAK HAKLARI

REHİN HAKKI

TAŞINMAZ YÜKÜ
 İRTİFAK HAKLARI

Taşınmaz
Lehine İrtifak Şahsa Bağlı İrtifak Karma İrtifak
Hakları Hakları Hakları

İntifa Hakkı
İnşaat (üst)
Hakkı

Oturma
Hakkı Kaynak
Hakkı

Diğer İrtifak
Hakları
 TAŞINMAZ YÜKÜ
(Gayrimenkul Mükellefiyeti) M.K. 839

• Taşınmaz yükü, taşınmazın malikini yalnız o taşınmazla sorumlu olmak

üzere, diğer bir kimseye bir şey vermek veya yapmakla yükümlü kılar. (Edim
borcu-borcun taşınmazla teminat altına alınması)
• Taşınmaz yükü alacaklısı sahip olduğu bu sınırlı ayni hakkın gereği yerine
getirilmiyorsa taşınmazı sattırarak hakkını alabilir. Bu bakımdan taşınmaz
rehinine benzer bir teminat fonksiyonu vardır.
• Taşınmaz yükünün kurulması resmi şekle tabi olup, tapu siciline kaydı
gerekir. Sona ermesi de bu sicilin terkini ile taşınmazın tamamen yok olması,
alacaklının feragati veya yükümlünün malik tarafından satın alınması ile söz
konusu olur.
 REHİN HAKKI
Rehin hakkı, hak sahibine, bir alacak yerine getirilmediği takdirde,
rehnedileni (gayrimenkul, menkul eşya veya bir başka hakkı)
paraya çevirterek bundan alacağını tahsil etmek yetkisi veren
eşyanın maliki başta olmak üzere herkese karşı ileri sürülebilen bir
sınırlı ayni haktır.
Rehin hakkı, hak sahibine malvarlığını paraya çevirme yetkisi
veren mutlak bir haktır. Rehin hakkı gayrimenkul rehni, menkul
rehni ve haklar üzerinde rehin olmak üzere ayrılır.
NİSBİ HAKLAR

HUKUKİ
İŞLEMLER HAKSIZ FİİL
SEBEBPSİZ
ZENGİNLEŞME
MUTLAK HAKLAR İLE NİSBİ HAKLAR
ARASINDAKİ FARKLAR
•İleri sürüldüğü kişiler bakımından

•Yükümlülük üstlenme yönünden

•Çeşitlilik (sayı) yönünden

Kullanılmalarına Göre Özel Haklar

Devredilebilen Devredilemeyen
Haklar Haklar
Bağımsız Olup Olmamalarına Göre Özel Haklar

Bağımsız
Haklar Bağımlı
Haklar
 KONULARINA GÖRE
ÖZEL HAKLAR

MALVARLIĞI ŞAHISVARLIĞI
HAKLARI HAKLARI
 AMAÇLARINA GÖRE ÖZEL HAKLAR

YENİLİK DOĞURAN ALELADE HAKLAR

HAKLAR

KURUCU YENİLİK BOZUCU YENİLİK DEĞİŞTİRİCİ

DOĞURAN DOĞURAN YENİLİK DOĞURAN
HAKLAR HAKLAR HAKLAR
 KAZANILMASI

HAKLARIN

KAYBI KORUNMASI
 HAKKIN KAZANILMA ve KAYIP SEBEPLERİ

HUKUKİ
HUKUKİ OLAY HUKUKİ FİİL
İŞLEM
•Doğum •İnsan •İrade
•Ölüm davranışları açıklaması
•Zamanın •İrade ile
geçmesi beyanın
birbirine
uyumluluğu
•Fiil ehliyeti
HAKLARIN KAZANILMA
YOLLARI

Aslen Devren
Kazanma Kazanma
 HAKLARIN KORUNMASI

SAHİBİ TARAFINDAN
DAVA YOLUYLA KORUNMA

İDARE HUKUKUNDA
ÖZEL HUKUKTA
İPTAL DAVASI MEŞRU MÜDAFAA
EDA DAVASI Ceza Hukukunda ZARURET HALİ KUVVET KULLANMA
TAM YARGI DAVASI
TESPİT DAVASI Kamu Davası
İDARİ SÖZ. DOĞAN
İNŞAİ DAVA DAVALAR
CEZA HUKUKUNDA HAKKIN SAHİBİ TARAFINDAN
KORUNMASI
■ TCK Madde 25- (1) Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş,
gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o
anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile
işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.

■ (2) Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, bilerek
neden olmadığı ve başka suretle korunmak olanağı bulunmayan ağır ve
muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve
tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantı bulunmak koşulu
ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.
 BORÇLAR HUKUKUNDA HAKKIN SAHİBİ
TARAFINDAN KORUNMASI
■ TBK MADDE 64- Haklı savunmada bulunan, saldıranın şahsına veya mallarına verdiği zarardan
sorumlu tutulamaz.

■ Kendisini veya başkasını açık ya da yakın bir zarar tehlikesinden korumak için diğer bir kişinin
mallarına zarar verenin, bu zararı giderim yükümlülüğünü hâkim hakkaniyete göre belirler.

■ Hakkını kendi gücüyle koruma durumunda kalan kişi, durum ve koşullara göre o sırada kolluk
gücünün yardımını zamanında sağlayamayacak ise ve hakkının kayba uğramasını ya da
kullanılmasının önemli ölçüde zorlaşmasını önleyecek başka bir yol da yoksa, verdiği zarardan
sorumlu tutulamaz.