HUKUKUN TEMEL

KAVRAMLARI
 TOPLUMSAL DÜZEN
• İNSAN SOSYAL BİR VARLIKTIR
• İNSANLAR TOPLUMSAL DÜZEN İÇİNDE YAŞARLAR
• TOPLUMDAKİ İLİŞKİLERİN BİR DÜZEN İÇİNDE YÜRÜTÜLMESİ
GEREKİR
 TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI

• TOPLUMSAL YAŞAM BİR DÜZEN GEREKTİRİR.

• TOPLUMSAL DÜZEN KURALLARI BİR YANDAN BİREYİN
ÖZGÜRLÜKLERİNİ KULLANMASINI SAĞLAR DİĞER YANDAN
DA KISITLAR
• BİREYSEL YARAR İLE TOPLUMSAL YARAR ARASINDA DENGE
SAĞLAR
 TOPLUMSAL DÜZEN
KURALLARININ AMACI
• TOPLUMSAL DÜZEN İÇİNDE BİREYLERİN BİRBİRLERİNE VE TOPLUMA
,TOPLUMUN DA BİREYLERE KARŞI TUTUM VE DAVRANIŞINI
DÜZENLEMEK.
• ÇIKAR ÇATIŞMALARI ARASINDA DENGE KURMAK.
• GÜVEN SAĞLAMAK
• EŞİTLİK SAĞLAMAK
• ÖZGÜRLÜK SAĞLAMAK
SOSYAL HAYATI DÜZENLEYEN
KURALLAR
Din
Kuralları

Hukuk Ahlak
Kuralları Kuralları

Örf ve Adet Görgü

Kuralları Kuralları
 SOSYAL HAYATI DÜZENLEYEN
KURALLARIN ÖZELLİKLERİ
GENEL
SÜREKLİ
EMİR VE YASAKLAR İÇERİR.
YAPTIRIM
 YAPTIRIM

Maddi Yaptırım Manevi

Yaptırım
 DİN KURALLARI

A) DİNİ KURALLAR İNSANLARIN İNANÇLARI İLE İLGİLİ DÜZENLEMELERİ İÇERİR.

B) DİNİ KURALLARININ SOSYAL HAYATI DÜZENLEYEN KURALLARI DA VARDIR
DİN KURALLARI BİR YANDAN TANRI İLE BİREY, DİĞER YANDAN BİREYLER
ARASI İLİŞKİLERİ DÜZENLER.
BU KURALLAR BİREYLER TARAFINDAN DEĞİŞTİRİLMEZ.
DİNİN HUKUK DÜZENİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ LÂİK DEVLET ANLAYIŞININ
BENİMSENMESİ VE UYGULAMASI İLE AZALMIŞTIR
1924 ANAYASASININ 2. MADDESİNDEKİ DEVLETİN DİNİ İSLAM HÜKMÜ
1928 YILINDA ÇIKARILMIŞTIR.
DİN KURALLARINDA UYGUN HAREKETİ SAĞLAMAK İÇİN MANEVİ YAPTIRIM
UYGULANIR.
 AHLAK KURALLARI

A) SÜBJEKTİF (ÖZNEL) OLANLAR

-YALAN SÖYLEMEK
-KÖTÜ HİSLER BESLEMEK
-ÖRNEK DAVRANIŞLAR SERGİLEMEK
B) OBJEKTİF (NESNEL) OLANLAR
-BAŞKASININ ŞEREF VE HAYSİYETİNE SAYGILI OLMAK
-BAŞKALARININ MALINA ,CANINA, NAMUSUNA GÖZ DİKMEMEK
-DÜRÜST DAVRANMAK
-DEDİKODU YAPMAK
YAPTIRIMI; BİREYLER VE TOPLUM İÇİNDE AYIPLANMA VE KÜÇÜK
GÖRÜLMEDİR
 AHLAK KURALLARI

• KAPSAMI GENİŞTİR.
• KİŞİLERESADECE YÜKÜMLÜLÜK YÜKLER.
• YAZILI KURALLAR OLMAYIP TOPLUMUN VİCDANINDA YAŞAYAN KURALLARDIR.
• ZAMAN İÇİNDE DEĞİŞİME UĞRARLAR.
• YAPTIRIMI MANEVİDİR.
 GÖRGÜ KURALLARI

• KONUŞANIN SÖZÜNÜ KESMEMEK

• BÜYÜKLERİNİ SAYMAK, KÜÇÜKLERİNİ SEVMEK VE KORUMAK
• SOFRA KURALLARI
• KAPALI MEKANLARDA ŞAPKA ÇIKARMAK
• SELAMLAŞMA
• HASTA ZİYARETLERİ
• DOĞUM VE TÖRENLERDE HEDİYE GÖTÜRMEK
• BAŞSAĞLIĞI ZİYARETLERİ
 GÖRGÜ KURALLARI

• YAZILI OLMAYAN KURALLARDIR.

• KİŞİLERE SADECE YÜKÜMLÜLÜK YÜKLER.
• GENELLİKLE AYNI ÇEVREYE AİT KİŞİLER ARASINDA UYGULANAN KURALLARDIR.
• YAPTIRIMI MANEVİDİR.
MÜEYYİDE -YAPTIRIMI
1-BİR TOPLANTIDA ULU ORTA KONUŞANA,SAYGISIZ
2-DÜĞÜNE ELİNİ KOLUNU SALLAYARAK GİDENE,GÖRGÜSÜZ
3-HASTA OLAN YAKININI ZİYARETE GİTMEYENE DE VEFASIZ
OLARAK DEĞERLENDİRİLİR.
 ÖRF VE ADET KURALLARI

• Ölüm
ÖRFLER gibi ağır
yaptırım

• Gruptan
çıkarma gibi
ADETLER orta şiddette
yaptırım

• Kınama
TEAMÜLLER gibi hafif
 HUKUK KURALLARI

• HUKUK: Toplumsal yaşamı düzenleyen devlet desteği ile

desteklenmiş yaptırıma sahip kurallar bütünüdür.
• Hukuk, toplum hayatında adaletin, barış ve huzurun,
düzen ve güvenliğin sağlanmasında gereklidir.
 HUKUK KURALLARININ GÜCÜ:
YAPTIRIM
• YAPTIRIM, hukuk kavramının temeli olup ahlak, din, görgü, örf ve adet
kurallarını hukuk kurallarını ayıran özelliğidir.

• Yaptırım, hukuk kurallarına aykırılığın karşılığıdır.

• Yaptırım, hukuk kurallarının yap dediğini yapmadığımızda, yapma dediğini de

yaptığımızda karşılaşacağımız tepkidir.
 YAPTIRIMIN TARİHÇESİ

KİŞİSEL ÖÇ KISAS UZLAŞMA DEVLET

YAPTIRIMI
 YAPTIRIM ÇEŞİTLERİ

ÖZEL HUKUK KAMU HUKUKU

YAPTIRIMLARI YAPTIRIMLARI

CEBRİ İCRA TAZMİNAT GEÇERSİZLİK CEZA HUKUKUNDA İDARE

HUKUKUNDA

BUTLAN
YOKLUK CEZA YOKLUK İPTAL TAZMİNAT
(GEÇERSİZLİK)

KESİN İPTAL EDİLEBİLİRLİK

HÜKÜMSÜZLÜK
(MUTLAK BUTLAN) (NİSBİ BUTLAN)
• ÖZEL HUKUK YAPTIRIMLARI
 CEBRİ İCRA

ÖZELLİKLE BORÇLUNUN BORCUNU KENDİ RIZASI İLE YERİNE

GETİRMEMESİ HALİNDE DEVLET DESTEĞİ İLE BORCU YERİNE
GETİRMESİNİN SAĞLANMASIDIR.
 TAZMİNAT

• TAZMİNAT HAKSIZ FİİL VE SÖZLEŞMEYE AYKIRI DAVRANMANIN YAPTIRIMIDIR.

• HAKSIZ FİİL İLE SORUMLULUKTA DÖRT UNSUR VAR.
• HUKUKA AYKIRI FİİL
• ZARAR
• KUSUR
• İLLİYET BAĞI
 GEÇERSİZLİK
• ÇEŞİTLERİ
• YOKLUK: KANUNUN HUKUKİ İŞLEM İÇİN ÖNGÖRDÜĞÜ KURUCU UNSURLARDAN EN AZ
BİRİNE UYULMAMASI SEBEBİYLE İŞLEMİN OLUŞMAMIŞ SAYILMASI, DİĞER BİR DEYİŞLE HUKUKEN
HİÇ ORTAYA ÇIKMAMIŞ SAYILMASIDIR.

• MUTLAK BUTLAN (KESİN HÜKÜMSÜZLÜK): HUKUKİ İŞLEMİN KURUCU UNSURLARI

BULUNDURMAKLA BİRLİKTE KANUNUN EMREDİCİ HÜKÜMLERİNE AYKIRI OLMASI SEBEBİYLE
İŞLEMİN BAŞTAN İTİBAREN HUKUKİ SONUÇLARINI DOĞURMAMASIDIR.
 KESİN HÜKÜMSÜZLÜK
NEDENLERİ
• A)HUKUKİ İŞLEMİ YAPAN KİŞİ AYIRT ETME GÜCÜNDEN YOKSUNSA
• B)GEÇERLİLİK ŞARTI OLARAK ‘ŞEKİL’ ARANAN HALLERDE ŞEKİL ŞARTINA UYULMAMASI
HALİNDE
• C)HUKUKİ İŞLEM MUVAZAALI İSE
• D)HUKUKİ İŞLEMİN KONUSU, HUKUKA AYKIRI İSE
• E)HUKUKİ İŞLEMİN KONUSU AHLAKA AYKIRI İSE
• F)HUKUKİ İŞLEMİN KONUSU BAŞTAN İTİBAREN İMKANSIZSA
 KESİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜN (MUTLAK
BUTLAN) SONUÇLARI
• İŞLEM BAŞTAN İTİBAREN HUKUKİ SONUÇLARINI DOĞURMAZ.
• HEM TARAFLAR HEM DE YARARI OLAN ÜÇÜNCÜ KİMSELER İLERİ SÜREBİLİR.
• İLERİ SÜRÜLMESE BİLE HAKİM KENDİLİĞİNDEN (RESEN) DİKKATE ALIR.
• ZAMANAŞIMINA TABİİ DEĞİLDİR.
• KESİN HÜKÜMSÜZLÜK NEDENİ SEBEP ORTADAN KALKSA DAHİ İŞLEM GEÇERLİ HALE GELMEZ.
TARAFLARIN İŞLEMİ TEKRAR YAPMALARI GEREKİR.
 İPTAL EDİLEBİLİRLİK
(NİSBİ BUTLAN) HALLERİ
TBK

YANILMA ALDATMA KORKUTMA

 SÖZLEŞMENİN İPTAL EDİLMESİ

• SÖZLEŞME BİR YIL İÇİNDE İPTAL EDİLMELİDİR.

• BİR YILLIK SÜRE YANILMA VEYA ALDATMANIN ANLAŞILDIĞI VEYA KORKUNUN ORTADAN KALKTIĞI
TARİHTEN İTİBAREN İŞLEMEYE BAŞLAR.
• SÖZLEŞMENİN İPTALİ HALİNDE TARAFLAR EDİMLERİNİ İFA ETMEYECEKLERDİR.
• KAMU HUKUKU YAPTIRIMLARI
 CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI
CEZA
 KANUNLARDA SUÇ OLARAK NİTELENDİRİLEN DAVRANIŞLARA
UYGULANACAK YAPTIRIMDIR.
HAPİS CEZASI
ADLİ PARA CEZASI
 İDARE HUKUKU YAPTIRIMLARI

ÖZEL KİŞİLERE • İdari para cezası, el koyma vs.

KARŞI • Kabahatler Kanunu, disiplin
YAPTIRIMLAR cezaları

• Yokluk
İDAREYE KARŞI • İptal
YAPTIRIMLAR • Tazminat
• YOKLUK: İDARENİN AĞIR BİR ŞEKİLDE HUKUKA AYKIRI İŞLEM YAPMASI HALİNDE MAHKEMECE
İŞLEMİN YOK HÜKMÜNDE OLDUĞUNA KARAR VERİLMESİ
• İPTAL: HUKUKA AYKIRI İŞLEMİN MAHKEMECE ORTADAN KALDIRILMASI
• TAZMİNAT: İDARENİN HUKUKA AYKIRI EYLEM VE İŞLEMLERİNDEN DOLAYI DOĞAN ZARARIN
GİDERİLMESİ