İŞLETME YÖNETİMİ

Prof. Dr. Halit KESKİN

Twitter: @ProfHalitKeskin
youtube/İşletme Penceresi
 DERS KONULARI
1. TEMEL İŞLETMECİLİK KAVRAMLARI
2. İŞLETMENİN AMAÇLARI, EKONOMİ
İÇİNDEKİ YERİ VE SINIFLANDIRILMASI
3. İŞLETMENİN KURULUŞU
4. İŞLETMENİN MALİYETLERİ
5. İŞLETMENİN GELİRLERİ
6. İŞLETMENİN PERFORMANSI
7. İŞLETME FONKSİYONLARI, YÖNETİM
FONKSİYONU
8. TEDARİK FONKSİYONU
9. ÜRETİM FONKSİYONU
10. PAZARLAMA FONKSİYONU
11. FİNANSMAN FONKSİYONU
12. MUHASEBE FONKSİYONU
13. İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ
 1.
TEMEL İŞLETMECİLİK
KAVRAMLARI
 İŞLETME
• İŞLETME GENEL OLARAK,
BAŞKALARININ (İNSANLARIN)
TÜKETMESİ İÇİN MAL VE HİZMET
ÜRETEN EKONOMİK BİR BİRİMDİR.
• Bu tanımda geçen şu kavramlar kısaca
açıklanacaktır:
– İnsan ihtiyaçları
– Üretim
– Mal ve hizmet
– Ekonomi
İNSAN İHTİYAÇLARI VE EKONOMİK
FAALİYETLER
• YERYÜZÜNDEKİ BÜTÜN EKONOMİK
FAALİYETLERİN TEMELİNDE İNSAN
İHTİYAÇLARININ KARŞILANMASI VEYA
TATMİN EDİLMESİ AMACI
YATMAKTADIR.
• İNSANIN BİTMEZ TÜKENMEZ
İHTİYAÇLARI VARDIR.
• İNSANIN, İÇİNDE YAŞADIĞI TOPLUMUN
GELİŞME DÜZEYİNE BAĞLI OLARAK,
SAYICA ARTIP FARKLILAŞAN BU
SINIRSIZ SAYIDAKİ İHTİYAÇLARININ
PEK ÇOĞU BİR KERE KARŞILANMAKLA
ORTADAN KALDIRILAMAZ.
• ÇÜNKÜ, BU İHTİYAÇLAR BELİRLİ
ARALIKLARLA TEKRARLANIR DURURLAR.
• BU DURUMUN DOĞAL SONUCU OLARAK,
İNSAN BİTİP TÜKENMEYEN VE SÜREKLİ
ZAMAN ARALIKLARIYLA TEKRARLANAN
İHTİYAÇLARINI KARŞILAMAK İÇİN ÇALIŞIP
ÇABALAMAK, KISACASI EKONOMİK
FAALİYET İÇİNDE BULUNMAK
DURUMUNDADIR.
• İHTİYAÇ, ORGANİZMANIN DUYDUĞU
BİR EKSİKLİKTİR.
• İNSANDA BİR EKSİKLİK OLDUĞU
ZAMAN, BU EKSİKLİĞİ GİDEREREK
TATMİN OLMAK İSTER.
• BUNUN İÇİN DE “İŞ” ADINI VERDİĞİMİZ
AMAÇLI EYLEMLERDE BULUNUR.
• AMAÇLI EYLEMLER, İHTİYAÇLARI
GİDERMEYE YÖNELİKTİR.
• BU İHTİYAÇ-EYLEM-AMAÇ SÜRECİ
BÜTÜN İNSANLARDA AYNI ŞEKİLDE
İŞLER.
• ANCAK, SÖZKONUSU İHTİYAÇ, EYLEM
VE AMAÇLARIN TÜRÜ VE ŞİDDETİ
İNSANDAN İNSANA DEĞİŞMEKTEDİR
(YANİ, İHTİYACIN ÖNCELİĞİ İNSANDAN
İNSANA DEĞİŞMEKTEDİR).
• ÖRNEĞİN;
– BİR KISIM İNSANLAR BİRİNCİ PLANDA İYİ
BESLENMEYE ÖNEM VERİRKEN,
– DİĞER BAZI İNSANLAR GIDALARINDAN
KISARAK VE DENGELİ BİR BESLENMEYE
ALDIRMAYARAK ÖNCELİKLE BAŞLARINI
SOKABİLECEK BİR KONUT SAHİBİ
OLMAYA ÖNCELİK VEREBİLİRLER.
• İNSAN İHTİYAÇLARI
– GENELLİKLE İNSAN İHTİYAÇLARI,
BİRİNCİL VE İKİNCİL İHTİYAÇLAR
ŞEKLİNDE İKİLİ BİR SINIFLANDIRMAYA
TABİ TUTULMAKTADIR.
– BİRİNCİL İHTİYAÇLAR (TEMEL FİZYOLOJİK
İHTİYAÇLAR)
• NEFES ALMA
• YEME VE İÇME
• GİYİNME VE BARINMA
• HAYATI DEVAM ETTİRME
– İKİNCİL İHTİYAÇLAR (SOSYAL İHTİYAÇLAR)
• EMNİYET VEYA GÜVENLİK
• AİT OLMA VE SEVGİ
• SAYGI GÖRME
• KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME
• BİRİNCİL İHTİYAÇLAR, İNSAN
VÜCUDUNDA BELİRLİ BİR DENGEYİ
TUTTURMAYA VE TUTTURULAN BU
DENGEYİ KORUMAYA YÖNELİKTİR.
• ÖRNEĞİN;
– AÇLIK, SUSUZLUK, ÇOK KALIN YADA İNCE
ELBİSELER VEYA ELVERİŞLİ OLMAYAN
BİR BARINAK; İNSAN VÜCUDUNDAKİ
DENGEYİ BOZAR.
– DENGESİ BOZULAN ORGANİZMA BU KEZ
SOSYO-PSİKOLOJİK YÖNDEN BİR TAKIM
ARAZLAR GÖSTEREBİLİR.
• BİRİNCİL İHTİYAÇLARI FİZİKSEL BAZI
ARAÇ VE GEREÇLER İLE TATMİN
ETMEK OLANAKLI İKEN, İKİNCİL
İHTİYAÇLARI FİZİKSEL ARAÇ VE
GEREÇLERLE KARŞILAMAK MÜMKÜN
OLMAMAKTADIR.
• MASLOW’UN İHTİYAÇLAR
HİYERARŞİSİ
– MASLOW, BİRİNCİL VE İKİNCİL İHTİYAÇ
AYIRIMINI YETERLİ BULMAYARAK İNSAN
İHTİYAÇLARININ DAHA DETAYLI VE
SİSTEMLİ BİR SINIFLANDIRMASINI
VERMEYE ÇALIŞMIŞTIR.
– MASLOW, İHTİYAÇLAR DİZİSİ DİYE
NİTELENDİRDİĞİ BU
SINIFLANDIRMASINDA, BİR BAKIMA İNSAN
İHTİYAÇLARINI EN TEMELLİ VE ZORUNLU
OLANDAN İNSAN KİŞİLİĞİNİN
GELİŞMESİNE PARALEL OLARAK EN
KARMAŞIK OLANA DOĞRU BİR
SIRALAMAYA TABİ TUTMUŞTUR.
– MASLOW’A GÖRE, İNSAN İHTİYAÇLARI
BELİRLİ BİR SIRA DÜZENİ İÇİNDE ORTAYA
ÇIKARLAR.
– DOLAYISIYLA DİZİNİN İLK SIRASINDAKİ
İHTİYAÇLARIN, İKİNCİ VE DAHA ÜST
DÜZEYDEKİ İHTİYAÇLAR ORTAYA
ÇIKMADAN ÖNCE KARŞILANMALARI
GEREKİR.
MASLOW’UN İHTİYAÇLAR HİYERARŞİSİ

KENDİNİ
GERÇEKLEŞTİRME
İHTİYACI

SAYGI GÖRME İHYİYACI

AİDİYET İHTİYACI

GÜVENLİK İHTİYACI

FİZYOLOJİK İHTİYAÇLAR
• TEMEL FİZYOLOJİK İHTİYAÇLAR
– BUNLAR, BİREYİN YAŞAMININ
SÜREKLİLİĞİ İÇİN TATMİN EDİLMELERİ
ZORUNLU OLAN İHTİYAÇLARDIR.
– OKSİJEN ALMA, YEME, İÇME, UYUMA,
GİYİNME VE BARINMA GİBİ.
• FİZYOLOJİK İHTİYAÇLARIN BİRTAKIM ORTAK
YÖNLERİ BULUNMAKTADIR:
– BU İHTİYAÇLAR NİSBİ OLARAK BİRBİRLERİNDEN
BAĞIMSIZDIRLAR.
– BİRÇOK DURUMLARDA VÜCUDUN BELLİ BİR
YERİNDE TEŞHİS EDİLEBİLİRLER.
– REFAH DÜZEYİ YÜKSEK OLAN TOPLUMLARDA BU
TÜR İHTİYAÇLARIN İNSAN DAVRANIŞI
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNE ENDER RASTLANIR.
– BU İHTİYAÇLARIN SÜREKLİ BİÇİMDE VE KISA
ARALIKLARLA KARŞILANMALARI GEREKİR.
• GÜVENLİK İHTİYAÇLARI
– CAN VE MAL GÜVENLİĞİ TEHDİT ALTINDA
BULUNAN BİRİ İÇİN EMNİYET (GÜVENLİK)
İHTİYACI, EN AZ TEMEL FİZYOLOJİK
İHTİYAÇLAR KADAR BÜYÜK ÖNEM TAŞIR.
– GÜVENLİK İHTİYAÇLARI FİZİKİ
TEHLİKELERDEN KORUNMAK ŞEKLİNDE
OLABİLECEĞİ GİBİ, EKONOMİK GÜVENLİK
ŞEKLİNDE DE OLABİLİR.
• BAĞLANMA (AİDİYET) VE SEVME-
SEVİLME İHTİYACI
– AİDİYET VE SEVGİ İHTİYAÇLARININ
TATMİNİ, ORGANİZMANIN SOSYAL VE
RUHSAL DENGESİNİN SAĞLIKLI BİÇİMDE
KURULUP SÜRDÜRÜLMESİNİ SAĞLAR.
• SAYGI GÖRME İHTİYACI
– TAKDİR VE SAYGI GÖRME İHTİYACININ
KAPSAMINA GİREN İHTİYAÇLARDAN BAZILARI
ŞUNLARDIR;
• ÖZGÜVEN
• BAŞARIYLA ÖVÜNME
• BAŞARININ BAŞKALARI TARAFINDAN TAKDİRİ
• REKABET EDEBİLME DUYGUSU
• BİLGİLİ OLMA
• BENLİĞİNE SAYGI DUYMA
• BAĞIMSIZ VE ÖZGÜR OLMA
– DİĞER ALT DÜZEY İHTİYAÇLARIN
TERSİNE, TAKDİR İHTİYAÇLARI PEK
ENDER OLARAK BÜTÜNÜYLE
KARŞILANABİLİR.
– TAKDİRLE İLGİLİ İHTİYAÇLAR BİR KEZ
BİREY İÇİN ÖNEM KAZANMAYA
BAŞLADIKTAN SONRA, BİREY BU
İHTİYAÇLARININ DAHA ÇOK
KARŞILANMASINI İSTER.
• KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME İHTİYACI
– KENDİNİ KANITLAMA VEYA
GERÇEKLEŞTİRME İHTİYACI, KİŞİNİN
SAHİP OLDUĞU BİLGİ VE YETENEKLERİ
ÇERÇEVESİNDE TOPLUMA HİZMET
ETMEK İÇİN TÜM KAPASİTESİNİ
KULLANABİLECEĞİ BİR ORTAMA SAHİP
OLMASI İLE KARŞILANABİLİR.
– KENDİNİ GERÇEKLEŞTİRME İHTİYACI;
• BİREYİN KENDİ POTANSİYEL GÜCÜNÜN
FARKINA VARMASI
• BİR İŞİ YALNIZ BAŞINA YAPMASI
• YARATICI OLABİLMEK İÇİN KENDİSİNİ
SÜREKLİ GELİŞMEYE TABİ TUTMASI İLE İLGİLİ
İHTİYAÇLARDIR.
• İNSAN İHTİYAÇLARININ KARŞILANMASININ
ÖNEMİ
– HER İNSAN, ÖNCE VARLIĞINI SÜRDÜREBİLMEK
VE DAHA SONRA DA TOPLUMUN KENDİSİNDEN
BEKLEDİĞİ FONKSİYONLARI YERİNE
GETİREBİLMEK İÇİN EN ŞİDDETLİSİNDEN
BAŞLAYARAK İHTİYAÇLARINI KARŞILAMAK
DURUMUNDADIR.
– İHTİYAÇLARINI ARZULANAN DÜZEYDE
KARŞILAYAMAYAN İNSANLAR MUTSUZ OLMAKTA
VE HÜSRANA UĞRAMAKTADIRLAR.
– BU KİŞİLER DURUMA GÖRE BAZI
TEPKİLER GÖSTERİRLER;
• İÇİNE KAPANMA
• TOPLUMA YABANCILAŞMA
• SALDIRGAN DAVRANIŞLAR İÇİNE GİRME GİBİ
– İHTİYAÇLARIN HİÇ YADA ARZULANAN
DÜZEYDE KARŞILANMAMASI,
İNSANLARDA BİR DE KİŞİLİK
SORUNLARININ ORTAYA ÇIKMASINA
NEDEN OLMAKTADIR.
• İHTİYAÇLAR DİZİSİNİN BİREY VE
ÇALIŞMA AÇISINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ
– MASLOW TARAFINDAN ORTAYA ATILAN
VE YÖNETİM KURAMINDA BÜYÜK
TARAFTAR TOPLAYAN İHTİYAÇLAR
HİYERARŞİSİ, TEMELDE GENEL
UYGULAMASI OLAN BİR KURAMDIR.
– ANCAK, MASLOW’UN İHTİYAÇLAR KURAMI
UYGULAMADA ÇEŞİTLİ ELEŞTİRİLERE MARUZ
KALMIŞTIR:
• BU KURAM BİR MOTİVASYON MODELİ OLMAKTAN ÇOK
GENEL BİR İHTİYAÇ SINIFLANDIRMASI ŞEKLİNDEDİR.
• ÇALIŞANLARIN İŞ YERİNDE İHTİYAÇ DÜZEYLERİNİN
BELİRLENİP YÖNETİM TARAFINDAN BU TEMELE GÖRE
MOTİVE EDİLEBİLMELERİ ZORDUR. ÇÜNKÜ, ÇOK
SAYIDA BİREYİN ÇALIŞTIĞI BİR İŞ YERİNDE HER
BİRİNİN İHTİYAÇ DÜZEYİNİ İSABETLE BELİRLEYİP
BUNLARI BİREYSEL AÇIDAN MOTİVE ETMEK MÜMKÜN
DEĞİLDİR.
• BU MODELE ELEŞTİRİ NİTELİĞİNDE
BAZI EKLEMELER YAPILMIŞTIR.
– İHTİYAÇLAR DİZİSİNDEKİ KADEMELER
KATI VE SABİT DEĞİLDİR. ARALARINDAKİ
SINIRLAR BELİRSİZDİR VE ÇOĞU ZAMAN
BİRBİRİNE KARIŞMAKTADIR.
– MODEL, İHTİYAÇLAR GENEL KURAMI
OLDUĞUNDAN VE NORMAL İNSANLARI
KONU ALDIĞINDAN DİZİNİN İSTİSNALARI
VARDIR.
– BAZI KİMSELER BİRİNCİ VE İKİNCİ
DÜZEYİN ÜZERİNE ÇIKAMAZKEN,
BAZILARI (ÜNLÜ BİLİM ADAMLARI,
MÜZİSYENLER, HEYKELTRAŞLAR,
RESSAMLAR GİBİ) YÜKSEK DÜZEYDEKİ
İHTİYAÇLARIN ETKİSİ ALTINDA
KALDIKLARI İÇİN DÜŞÜK DÜZEY
İHTİYAÇLARIN FARKINDA OLMAZLAR.
 İHTİYAÇ-EKONOMİ VE ÜRETİM
İLİŞKİSİ
• EKONOMİ
– BİR TOPLUMDAKİ ÜRETİM, DAĞITIM VE
TÜKETİM DURUMU İLE İLGİLİ OLGULARIN
TÜMÜDÜR.
– BİR KISIM BİLİM ADAMI EKONOMİYİ MAL
VE HİZMET ÜRETİMİ OLARAK
DÜŞÜNÜRKEN, BİR KISMI DA KIT ÜRETİM
KAYNAKLARININ EN AKILCI BİÇİMDE
KULLANILMASI ŞEKLİNDE GÖRMEKTEDİR.
– HANGİ ANLAMDA KULLANILIRSA
KULLANILSIN, EKONOMİ VE EKONOMİK
FAALİYETLERİN TEMELİNDE İNSAN
İHTİYAÇLARININ MÜMKÜN OLAN EN AZ
KAYNAK KULLANIMI İLE KARŞILANMASI
DÜŞÜNCESİ YATMAKTADIR.
– EKONOMİ BİLİMİ, İNSAN VE TOPLUMA EN
AZ ÇABAYLA EN ÇOK TATMİNİ
SAĞLAMAYI GÖSTEREN YÖNTEMLER
KURAMIDIR.
– EKONOMİ BİLİMİNİN AMACI, İNSAN VE
TOPLUM DÜZEYİNDEKİ EKONOMİK
OLAYLARI AÇIKLAMAK, EKONOMİ
YASALARINI SAPTAMAK VE GEREKLİ
DURUMLARDA UYGULAMAYA İLİŞKİN
ÖNERİLERDE BULUNMAKTIR.
• EKONOMİK OLAYLAR
– İNSAN İHTİYAÇLARININ KARŞILANMASI
İÇİN GİRİŞİLEN VE PARAYLA
ÖLÇÜLEBİLEN EYLEMLER, EKONOMİK
OLAYLAR OLARAK ADLANDIRILIR.
– İNSAN İHTİYAÇLARININ BAZILARI PARA VE
PARANIN TEMSİL ETTİĞİ SATIN ALMA
GÜCÜ İLE KARŞILANIRKEN, BAZILARI DA
PARA İLE KARŞILANAMAYAN TÜRDEN
İHTİYAÇLARDIR.
• HER TÜRLÜ EKONOMİK OLAYIN
TEMELİNDE ÜÇ EYLEM VARDIR:
– UYGULANABİLİR SEÇENEKLER
GELİŞTİRMEK
– BU SEÇENEKLERİ BİRBİRLERİYLE
KARŞILAŞTIRMAK
– BUNLARDAN BİRİNİ KARAR OLARAK
SEÇİP UYGULAMAK
• MAL VE HİZMETLER
– İNSAN İHTİYAÇLARINI TATMİN ETME VEYA
GİDERME ÖZELLİĞİNE SAHİP NESNELERE
MAL VE HİZMET ADI VERİLMEKTEDİR.
• DOĞADA BOL MİKTARDA BULUNAN
(HAVA, GÜNEŞ IŞIĞI, BAZI
YERLERDEKİ KAYNAK SULARI, DENİZ
SUYU GİBİ) VE BUNLARDAN
YARARLANMAK İÇİN FAZLA BİR ÇABA
HARCANMAYAN MADDELERE
SERBEST VEYA EKONOMİ DIŞI
MADDELER ADI VERİLMEKTEDİR.
• İNSAN İHTİYAÇLARINI TATMİN ETMEYE
YARAYAN, ANCAK YERYÜZÜNDE
HERKESE YETECEK KADAR BOL
MİKTARDA BULUNMAYAN, ELDE
EDİLMELERİ BELİRLİ BİR ÇABAYI
GEREKTİREN MADDELERE EKONOMİK
MADDELER (KISACASI MAL)
DENMEKTEDİR.
• MALLARIN EN BÜYÜK ÖZELLİĞİ KIT
OLMALARI, BAŞKA BİR DEYİŞLE
İNSANLARIN İHTİYAÇLARINI
KARŞILAYACAK DÜZEYDE DOĞADA
HAZIR BULUNMAMALARIDIR.
• MALLARIN BAŞKA BİR ÖZELLİĞİ İSE,
PARAYLA VEYA DİĞER MALLARLA
DEĞİŞEBİLMELERİDİR.
• İNSAN İHTİYAÇLARININ HEPSİ
MALLARLA KARŞILANAMAZ.
• BİR KISMI DA HİZMET ADI VERİLEN
SOYUT EYLEMLERLE KARŞILANIR.
– BERBERLİK
– ÖĞRETMENLİK
– DOKTORLUK
– MÜHENDİSLİK GİBİ
• BİR TOPLUMDA KARŞILAŞILAN BÜTÜN
HİZMETLERİ, EKONOMİK HİZMETLER
OLARAK DA GÖRMEMEK GEREKİR.
• BİR HİZMETİN EKONOMİK NİTELİKLİ
SAYILABİLMESİ İÇİN HİZMETİ GÖREN
KİMSENİN BUNUN KARŞILIĞINDA BİR
BEDEL ALMASI VE ALDIĞI BU BEDELLE
BİR BAŞKA İHTİYACINI
KARŞILAYABİLMESİ GEREKİR.
• ÜRETİM
– HİÇBİR İŞLEME TABİ TUTULMADAN İNSAN
İHTİYAÇLARINI DOĞADAKİ VAROLAN
ŞEKİLLERİYLE DOĞRUDAN
KARŞILAYABİLEN MAL VE HİZMETLERİN
SAYISI OLDUKÇA AZDIR.
– BUNLARIN HEMEN HEPSİ, BELİRLİ BİR
İNSAN EMEĞİ HARCANDIKTAN SONRA,
İNSAN İHTİYAÇLARINI KARŞILAYABİLECEK
DURUMA GELİR.
• DOĞADAKİ DEĞİŞİK TÜR DOĞAL
KAYNAKLARA, BELİRLİ BİR SERMAYE
VE İNSAN EMEĞİ UYGULANARAK
İNSANLARIN İHTİYAÇLARINI
KARŞILAYAN MAL VE HİZMETLER
ORTAYA KONULMUŞ OLUR.
• TEMEL ÜRETİM FAKTÖRÜ OLAN DOĞA
VE ONUN SUNDUĞU KAYNAKLARA
YİNE DİĞER İKİ TEMEL ÜRETİM
FAKTÖRÜ OLAN SERMAYE VE EMEĞİN
UYGULANMASI VE BU YOLLA İNSAN
İHTİYAÇLARINI KARŞILAYACAK MAL
VE HİZMETLERİN MEYDANA
GETİRİLMESİ OLAYINA ÜRETİM ADI
VERİLMEKTEDİR.
• ÖRNEĞİN;
– TOPRAK DOĞAL BİR KAYNAK OLUP TEK
BAŞINA İNSAN İHTİYAÇLARINI
KARŞILAYAN TAHIL VE BENZERİ MALLAR
VERMEZ.
– ANCAK, İNSAN EMEĞİ VE TOPRAĞI
SÜRÜP EKEN MAKİNA (SERMAYE)
BİRLEŞTİRİLEREK BUĞDAY VE BENZERİ
DİĞER GIDA MEDDELERİ ELDE
EDİLEBİLİR.
• DOĞAL KAYNAKLARA SERMAYE VE
İNSAN EMEĞİ UYGULAMA İŞLEMİNE
ÜRETİM ADI VERİLİR.
• DİĞER BİR İFADEYLE, İNSAN
İHTİYAÇLARINI GİDEREN MAL VE
HİZMETLERİ ELDE ETMEK AMACIYLA
YAPILAN HER TÜRLÜ ÇABAYA ÜRETİM
ADI VERİLİR.
• ÜRETİLEN MAL VE HİZMETLERİN İNSAN
İHTİYAÇLARINI TATMİN ETME NİTELİĞİNE VE
DÜZEYİNE FAYDA YARATMA VEYA KISACA
FAYDA ADI VERİLİR.
• İNSAN İHTİYAÇLARINI KARŞILAYAN MAL VE
HİZMETLERİN FAYDALARI İLE BU
FAYDALARIN MİKTAR VE DÜZEYİNE BAĞLI
OLARAK SÖZ KONUSU MAL VE HİZMETLER
İÇİN PİYASADA FİYATLAR VEYA DEĞERLER
OLUŞUR.
• FAYDA, ÜRETİLEN MAL VE HİZMETLERİN
ÖZÜNÜ OLUŞTURUR.
• DAHA KAPSAMLI BİR TANIM OLARAK
ÜRETİM;
– FAYDALI MAL VE HİZMETLERİN MEYDANA
GETİRİLMESİ, DEPOLANMASI, TAŞINMASI
VE SATILMASI GİBİ FAALİYETLERİN
BÜTÜNÜNÜ KAPSAYAN ÇOK YÖNLÜ VE
AŞAMALI BİR SÜREÇTİR.
• ASLINDA, ÜRETİMLE BİR ŞEKİL
FAYDASI YARATILIR.
• ÜRETİM FAKTÖRLERİ
– ÜRETİMDE BULUNMAK İÇİN İNSANIN
İHTİYAÇ DUYDUĞU FAKTÖRLERE ÜRETİM
FAKTÖRLERİ ADI VERİLİR.
• ÜRETİM FAKTÖRLERİ
– EMEK
– SERMAYE
– DOĞAL KAYNAKLAR
– GİRİŞİMCİ (MÜTEŞEBBİS)
– YÖNETİM VE ORGANİZASYON
• EMEK
– EMEK, ÜRETİMDEKİ İNSAN GÜCÜNÜ
SİMGELEMEKTEDİR.
– İNSANLARIN GELİR ELDE ETMEK AMACI
İLE YAPTIKLARI BEDENSEL VE DÜŞÜNSEL
ÇABALARA İŞ DENİR.
– EKONOMİK YAŞAMDA İŞ DEYİNCE
YALNIZCA İNSANLARIN ÇABALARI
ANLAŞILMAKTADIR.
• SERMAYE
– SERMAYE, ÜRETİLMİŞ ÜRETİM ARACI
OLARAK TANIMLANMAKTADIR.
– BUNA GÖRE, ÜRETİMDE KULLANILAN HER
TÜRLÜ MAKİNA VE ARAÇ-GEREÇ
SERMAYEDİR.
– SERMAYE EMEĞİN VERİMİNİ ARTIRARAK
FAZLA ÜRETİM YAPILMASINI SAĞLAR.
• SERMAYE, ÜRETİMDE KULLANILAN
BÜTÜN MADDİ VE MADDİ OLMAYAN
DEĞERLERDİR.
• PARA DENİNCE, AKLA DAHA ÇOK NAKİT
VEYA BANKADAKİ VADESİZ MEVDUAT
GELİR.
• PARA BİR SERVET BİRİKİM ARACI OLDUĞU
KADAR, AYNI ZAMANDA BİR DEĞER
ÖLÇÜSÜ VE BİR DEĞİŞİM ARACIDIR.
• PARA, MAL VE HİZMETLERİN BİRBİRİYLE
DEĞİŞ-TOKUŞUNU KOLAYLAŞTIRAN BİR
ARAÇ DURUMUNDADIR.
• ELDEKİ MAL VE HİZMETLER SATILARAK
PARAYA ÇEVRİLİR. DAHA SONRA BU PARA
İLE İHTİYAÇ DUYULAN MAL VE HİZMETLER
SATIN ALINIR.
• ÖRNEĞİN;
– ÇİFTÇİ BUĞDAYINI PARAYLA DEĞİŞTİRİR.
DAHA SONRA BU PARAYI BİR TRAKTÖRLE
DEĞİŞTİRİR.
– ÇİFTÇİNİN ELİNE GEÇEN TRAKTÖR, ONUN
SERMAYESİ OLMUŞTUR.
• HERKES TARAFINDAN KABUL GÖREN
PARA GİBİ ORTAK BİR DEĞİŞİM ARACI
BULUNMASAYDI, ÇİFTÇİNİN BUĞDAYI
KARŞISINDA TRAMPA YOLUYLA
TRAKTÖR VEYA BAŞKA ALETLER
ALMASI SON DERECE ZOR BİR İŞ
OLURDU.
• GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ, PARA İLE DİĞER
MALLARIN YANINDA SERMAYE
MALLARI DA ALINABİLMEKTEDİR.
• ALINAN SERMAYE MALLARI İSE, MAL
VE HİZMET ÜRETİMİNDE
KULLANILMAKTADIR.
• SERMAYE MALLARI, ÜRETİMDE
KULLANILMAK ÜZERE ÜRETİLMİŞ
MALLAR ŞEKLİNDE TANIMLANABİLİR.
• DEĞİŞİK AÇILARDAN SERMAYE
KAVRAMI
– SERMAYE KAVRAMI
• EKONOMİ
• FİNANSMAN
• MUHASEBE VE
• İŞ İDARESİNDE DEĞİŞİK BİÇİM VE
ANLAMLARDA KULLANILMAKTADIR.
– EKONOMİK AÇIDAN SERMAYE
• BAZI EKONOMİSTLER SERMAYENİN
TASARRUFTAN KAYNAKLANDIĞINI İLERİ
SÜRERKEN, BAZILARI DA SERMAYENİN
EMEĞİN ÜRETİM ARAÇLARINDA
YOĞUNLAŞMASINDAN MEYDANA GELDİĞİNİ
İLERİ SÜRMÜŞLERDİR.
• BU YOĞUNLAŞMA, ARTI DEĞER OLARAK
NİTELENDİRİLMİŞTİR.
• KAVRAM, BİR İŞTE ÇALIŞAN İŞÇİNİN ALDIĞI
ÜCRET İLE YARATTIĞI DEĞER ARASINDAKİ
FARKI İFADE ETMEK İÇİN KULLANILMAKTADIR.
• ARTI DEĞER KAVRAMI İLE İLİŞKİLİ BİR DİĞER
KURAM DA “EMEK-DEĞER” KURAMIDIR.
• BU KURAMA GÖRE, YENİDEN ÜRETİLEN
BÜTÜN MALLARDA ORTAYA KONAN DEĞER,
ONLARI ÜRETMEK İÇİN KULLANILAN EMEK
MİKTARINA BAĞLIDIR.
• BU KURAMA GÖRE, ÇOĞALTILABİLEN
MALLARDA MALİYET OLUŞTURAN TEK
FAKTÖR EMEKTİR. DOLAYISIYLA BİR MALIN
ÜRETİMİNDE NE KADAR FAZLA EMEK
KULLANILMIŞSA O MALIN DEĞERİ (FİYATI) O
KADAR YÜKSEK OLACAKTIR.
• KLASİKÇİLERE GÖRE SERMAYE,
SOMUTLAŞMIŞ YA DA ÜRETİM ARACI ŞEKLİNE
DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ EMEKTEN YA DA EMEĞİN
ARTI DEĞERİNDEN BAŞKA BİR ŞEY DEĞİLDİR.
• DOĞAL KAYNAKLAR İSE, YENİDEN
ÜRETİLEBİLİR MALLAR DEĞİLDİR.
• BUNLARIN ÜRETİMİ İÇİN TOPLUMUN BİR
EMEK HARCAMASI GEREKMEMEKTEDİR.
• O NEDENLE MALİYET VEYA DEĞERİ
ETKİLEMEZLER.
• EKONOMİK AÇIDAN SERMAYEYİ, ÜRETİLMİŞ
ÜRETİM ARAÇLARI ŞEKLİNDE TANIMLAMAK
MÜMKÜNDÜR.
• BUNA GÖRE, EMEĞİN VERİMLİLİĞİNİ
YÜKSELTMEDE KULLANILAN HER TÜRLÜ
ARAÇ, GEREÇ VE MAKİNALAR BU ANLAMDA
EKONOMİK SERMAYE MALI SAYILIR.
– MUHASEBE AÇISINDAN SERMAYE
• İŞLETME SAHİBİNİN İŞLETMEDEN OLAN
ALACAĞIDIR.
• İŞLETME BİLANÇOSUNDA YER ALAN AKTİF İLE
PASİF KALEMLER ARASINDAKİ OLUMLU
FARKDIR.

SERMAYE = MEVCUTLAR + ALACAKLAR - BORÇLAR

– FİNANSMAN AÇISINDAN SERMAYE
• İŞLETMELERİN BORÇ OLARAK SAĞLADIĞI
KAYNAKLAR DIŞINDA,
• KURUCU ORTAKLARIN KOYDUKLARI VEYA
HİSSE SENEDİ SATIN ALANLARIN
SAĞLADIKLARI ÖDEME GÜÇLERİ,
• TEŞEBBÜSÜN YARATTIĞI KARŞILIKLAR,
• YEDEK AKÇELER,
• DAĞITILMAMIŞ KÂRLAR VE BENZERİ ÖDEME
GÜÇLERİNİ İFADE ETMEKTEDİR.
– İŞLETME YÖNETİMİ AÇISINDAN SERMAYE
• ÜRETİMDE KULLANILAN BÜTÜN MADDİ VE
MADDİ OLMAYAN DEĞERLERDİR.
SERMAYE KAPSAMINA GİREN ÖĞELER
• MADDİ SERMAYE
– DOĞAL KAYNAKLAR
• ARAZİ (TOPRAK)
• HAMMADDELER
• YARDIMCI MADDELER
• MALZEMELER
– YARI MAMULLER
– MAMULLER
– BİNALAR
– MAKİNALAR VE OTOMASYON
– ALACAKLAR
– NAKİT PARA
• MADDİ OLMAYAN SERMAYE (HAKLAR)
– İMTİYAZ, LİSANS, MARKA, PATENT, TELİF HAKLARI, KNOW-HOW,
İŞLETME HAKLARI
• DOĞAL KAYNAKLAR
– TABİAT, DOĞAL KAYNAKLAR, TOPRAK
GİBİ ADLAR DA VERİLEN DOĞA,
YERYÜZÜNÜN ÜSTÜNDE VE ALTINDA
BULUNAN KAYNAKLARI KAPSAMAKTADIR
(TOPRAK, MADEN, SU, PETROL, ORMAN
VB.).
– ENDÜSTRİ İŞLETMELERİNDE YER ALTI VE
YER ÜSTÜ DOĞAL KAYNAKLAR BİRİNCİ
DERECEDE ÖNEM ARZ EDERKEN,
TİCARET VE HİZMET İŞLETMELERİNDE
BİNA, TARIM İŞLETMELERİNDE İSE ARAZİ
DAHA ÇOK ÖNEM TAŞIMAKTADIR.
– DOĞAL KAYNAKLAR; İŞLETMENİN
KURULUŞ YERİNİN SEÇİMİ, TASARRUFLU
VE DİKKATLİ KULLANIMI, EKONOMİK BİR
BİÇİMDE İŞLETİLİP İŞLETİLMEMESİ
AÇISINDAN BÜYÜK BİR ÖNEME SAHİPTİR.
– İŞLETMECİLER GENELLİKLE BU
FAKTÖRÜ, SERMAYE FAKTÖRÜ
İÇERİSİNDE İNCELEMEKTEDİRLER.
• GİRİŞİMCİ
– BELİRLİ BİR MAL VE HİZMETİ ÜRETMEK,
ÜRETİP PAZARLAMAK VEYA YALNIZCA
PAZARLAMAK İÇİN, KENDİ PARASINI VEYA
BAŞKALARINDAN TOPLADIĞI PARAYI
ÜRETİM FAKTÖRLERİNE YATIRAN,
BÖYLECE KÂR VEYA ZARAR OLASILIĞINI
GÖZE ALAN KİMSELERE GİRİŞİMCİ
(MÜTEŞEBBİS) DENİR.
• GİRİŞİMCİNİN FONKSİYONLARI
– TOPLUMDA GİRİŞİMCİ ROLÜNÜ OYNAYAN
KİMSELERİN YÜKLENDİKLERİ İŞLERİN
BÜTÜNÜ GİRİŞİMCİNİN FONKSİYONLARI
OLARAK ADLANDIRILIR.
• ÇAĞDAŞ BİR GİRİŞİMCİNİN YERİNE
GETİRMESİ BEKLENEN FONKSİYONLAR:
– YENİ MAL VE HİZMETLER ÜRETMEK VEYA
BİLİNEN MAL VE HİZMETLERİN KALİTESİNİ
YÜKSELTMEK.
– YENİ ÜRETİM YÖNTEMLERİ GELİŞTİRMEK VE
UYGULAYABİLMEK.
• ÖRNEĞİN; HENRY FORD, O GÜNE KADAR TEK TEK
YAPILAN OTOMOBİLLERİN ÜRETİMİNDE AKAN İŞ ŞERİDİ
VE MONTAJ HATTINI KULLANIP SERİ ÜRETİMİ
GERÇEKLEŞTİRMİŞTİR.
– ENDÜSTRİDE YENİ ORGANİZASYONLAR
YAPMAK.
– YENİ PAZARLAR BULMAK.
– HAM MADDELERİN VE BENZER
MADDELERİN SAĞLANABİLECEĞİ YENİ
KAYNAKLAR BULMAK.
• AYRICA ŞU FONKSİYONLARI DA YERİNE
GETİRMESİ GEREKİR:
– İŞLETMENİN GELİŞİM STRATEJİLERİNİ
BELİRLEMEK
– YÖNETİM VE ORGANİZASYON POLİTİKALARINI
BELİRLEMEK
– ÇEVRENİN İŞLETMEYE SUNDUĞU FIRSATLARI
İZLEYİP BUNLARDAN YARARLANMAK VE
TEHDİTLERİ BERTARAF ETMEK VEYA ETKİSİZ
KILMAK
– TEKNOLOJİDEKİ GELİŞME VE DEĞİŞMELERİ
İZLEMEK VE İŞLETMEYİ DEĞİŞEN KOŞULLARA
UYDURMAK.
• GİRİŞİM VE GİRİŞİMCİ
– MÜTEŞEBBİS SÖZCÜĞÜ TEŞEBBÜS
ETMEK KAVRAMINDAN TÜRETİLMİŞTİR.
– KÂR VE ZARAR OLASILIĞINI YÜKLENEREK
ÜRETİM FAKTÖRLERİNİ TEMİN EDEN VE
BUNLARI BAŞKALARININ İHTİYAÇLARINI
KARŞILAYACAK MAL VE HİZMET
ÜRETMEK ÜZERE BİRLEŞTİREN KİŞİ VEYA
İŞ ADAMI; MÜTEŞEBBİS (GİRİŞİMCİ)
OLARAK ADLANDIRILMAKTADIR.
– TEŞEBBÜS (GİRİŞİM) İSE, İNSANLARIN
İHTİYAÇLARINI KARŞILAMAK İÇİN MAL VE
HİZMET ÜRETMEK AMACIYLA MÜTEŞEBBİS
TARAFINDAN OLUŞTURULAN
ORGANİZASYONLARA DENMEKTEDİR.
– TEŞEBBÜS; SAHİBİNİN ÖZEL VARLIĞINDAN YER,
UNVAN, SERMAYE, MUHASEBE VE
ORGANİZASYON OLARAK AYRI BİR BÜTÜN
OLUŞTURAN VE BAŞKALARININ İHTİYAÇLARININ
KARŞILANMASI İÇİN DEVAMLI ÜRETİM
FAALİYETİNDE BULUNAN EKONOMİK BİR
BİRİMDİR.
– TEŞEBBÜSÜN SERMAYESİNİ VERENLER
MÜTEŞEBBİSİN KENDİLERİ OLABİLECEĞİ
GİBİ, BAŞKA KİŞİLER DE OLABİLİR.
– HER İKİ DURUMDA DA TEŞEBBÜSE
KONULAN SERMAYENİN, SERMAYE
SAHİPLERİNİN VARLIKLARINDAN
AYRILMIŞ OLMASI GEREKİR.
– MÜTEŞEBBİSLER KURDUKLARI
TEŞEBBÜSÜ YA KENDİLERİ YÖNETİRLER,
YADA YÖNETİCİLERİ DIŞARIDAN
SEÇERLER.
– TEŞEBBÜSÜN KİME VEYA KİMLERE AİT
OLMASI DEĞİL, TEŞEBBÜSÜN BAĞIMSIZ
EKONOMİK BİR BİRİM OLUŞTURMASIDIR.
• YÖNETİM VE ORGANİZASYON
– MAL VE HİZMETLERİN OLUŞTURULABİLMESİ İÇİN
ÜRETİM FAKTÖRLERİNE İHTİYAÇ VARDIR.
– ANCAK ÜRETİM FAKTÖRLERİ, BULUP
BULUŞTURULMADAN, ŞU VEYA BU BİÇİMDE BİR
ARAYA GETİRİLMEDEN, BELİRLİ BİR ÜRETİM
PLANINA GÖRE BELİRLİ BİR SÜREÇTEN
GEÇİRİLMEDEN MAL VE HİZMETLER ORTAYA
KONULAMAZ.
– BAŞKA BİR DEYİŞLE, ÜRETİM
FAKTÖRLERİ KENDİLİĞİNDEN ÜRETİMİ
GERÇEKLEŞTİREMEZ.
– ÜRETİMİN GERÇEKLEŞEBİLMESİ İÇİN
ÜRETİM SÜRECİNDEKİ BÜTÜN İŞLERİN
BAŞKALARINA YAPTIRILMASI GEREKİR.
– BUNU YÖNETİM VE ORGANİZASYON
SAĞLAR.
İŞLETMENİN DOĞUŞU-TARİHSEL
GELİŞİMİ VE İŞLETME BİLİMİNİN
DİĞER DİSİPLİNLERLE İLİŞKİSİ
• ÜRETİM İÇİN GEREKLİ FAKTÖRLER
BELİRLİ BİR YERDE BİRARAYA
GETİRİLİP İNSAN VE TEKNOLOJİ
YARDIMIYLA DÖNÜŞÜME TABİ
TUTULARAK İNSANLARIN
İHTİYAÇLARINI KARŞILAYACAK MAL
VE HİZMETLER ORTAYA KOYARLAR.
• TEKNİK NİTELİĞİ AĞIR BASAN BU
YERE İŞLETME ADI VERİLMEKTEDİR.
• İŞLETMENİN DOĞUŞU
– ÇAĞDAŞ İŞLETME OLGUSUNA EV
EKONOMİSİ VE TRAMPA EKONOMİSİNDEN
GEÇİLEREK GELİNMİŞTİR.
– İNSAN İHTİYAÇLARINA PARALEL OLARAK
İŞLETME OLGUSU DA DEĞİŞMİŞTİR.
– İLK BAŞLARDA, AİLE BİREYLERİNİN
TÜKETTİKLERİ HERŞEY BİZZAT AİLE
İÇİNDE ÜRETİLMEKTEYDİ.
– DAHA SONRA BAZI AİLELER BELİRLİ
ALANLARDA (HALICILIK, DERİ İŞLEME,
ÇÖMLEK YAPMA, MADEN İŞLEME, KÜÇÜK
EL SANATLARI VB.) UZMANLAŞMA
EĞİLİMİNE GİRMİŞLER VE BUNUN
SONUCU OLARAK İHTİYAÇLARINI AŞACAK
MİKTARDA MAL VEYA HİZMET ÜRETMEYE
BAŞLAMIŞLARDIR.
– BUNUN SONUCUNDA ÜRETİLEN BU
İHTİYAÇ FAZLASI MAL VE HİZMETLER,
İHTİYACI OLANLAR TARAFINDAN BAŞKA
BİRTAKIM İHTİYACI KARŞILAYACAK
MALLARLA DEĞİŞTİRİLME YOLUNA
GİDİLDİ (TAKAS, TRAMPA).
– PARA’NIN BULUNMASI İLE DE BU DEĞİŞİM
DAHA KOLAY YAPILIR HALE GELDİ.
– ZAMANLA EV EKONOMİLERİNİN ÜRETİM
OLANAKLARI GÜNDEN GÜNE AZALMAYA
BAŞLADI VE BUNUN YERİNE DAHA ÇOK
TÜKETİMDE BULUNAN EV EKONOMİSİ TİPİ
İLE DAHA ÇOK ÜRETİMDE BULUNAN
“İŞLETME” BİRİMİ YER ALMAYA BAŞLADI.
– GÜNÜMÜZDE İSE, EV EKONOMİLERİ
ARTIK YALNIZ TÜKETİM, BUNA KARŞILIK
DA İŞLETMELER DE YALNIZCA ÜRETİM
BİRİMLERİ OLARAK KARŞIMIZA
ÇIKMAKTADIR.
– ÇEŞİTLİ KAYNAKLARDA VE GÜNLÜK
YAŞAMDA İŞLETME KAVRAMI YERİNE
BAZEN TEŞEBBÜS, FİRMA, ŞİRKET,
ÖRGÜT, FABRİKA, ÜRETİM SİSTEMİ,
EKONOMİK BİRİM, TEKNİK BİRİM, İŞYERİ
VB. SÖZCÜKLER KULLANILMAKTADIR.
• İŞLETME
– EMEK, SERMAYE VE DİĞER ÜRETİM
FAKTÖRLERİNİ PLANLI, BİLİNÇLİ VE
SİSTEMLİ BİR BİÇİMDE BİRARAYA GETİRİP
MAL VEYA HİZMET ÜRETİMİNE YÖNELEN
VE AMAÇLARINA ULAŞMAK İÇİN ÜRETİM
KAYNAKLARININ KULLANIMINDA
EKONOMİK VE AKILCI (RASYONEL)
KARARLAR ALAN TOPLUMSAL, EKONOMİK
VE TEKNİK BİR BİRİMDİR.
• ÖNEMLİ OLAN, İŞLETME ADI VERİLEN
EKONOMİK BİRİMİN YARARLI MAL VE
HİZMET ÜRETMESİDİR.
• İŞLETME KAVRAMI
– ÜRETİME YARAYAN BÜTÜN OLANAKLARIN
PLANLI BİR BİÇİMDE ORGANİZE EDİLMESİDİR.
– TEŞEBBÜSÜN EKONOMİ İLKELERİNE UYGUN
OLARAK ÜRETİMDE BULUNMASIDIR.
– EKONOMİ İLKELERİNE UYGUN OLARAK
FAALİYETTE BULUNAN TEKNİK BİR ÜRETİM
BİRİMİDİR.
– BELİRLİ AMAÇLARIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
DOĞRULTUSUNDA ÇALIŞAN SOSYAL BİR
VARLIKTIR.
• İŞLETMENİN BELLİ BAŞLI UNSURLARI ŞUNLARDIR;
– İŞLETME, HERŞEYDEN ÖNCE TOPLUMSAL BİR İŞBİRLİĞİ
SİSTEMİDİR (ORGANİZASYON).
– İŞLETME EKONOMİK BİR BİRİMDİR. YANİ İŞLETME, EN AZ
EMEK KANUNU GEREĞİNCE FAALİYETTE BULUNUR VE
FAALİYETLERİNİN SONUCUNDA MAKUL BİR KÂR
SAĞLAMAYI HEDEF ALIR.
– İŞLETMENİN AMACI, İNSANLARIN İHTİYAÇLARINI
KARŞILAYACAK MAL VE HİZMET ÜRETMEKTİR.
– İŞLETME, EKONOMİK BİR BİRİM OLMANIN YANINDA AYNI
ZAMANDA TEKNİK BİR ÇALIŞMA BİRİMİDİR.
• BİR VARLIĞIN İŞLETME OLUP OLMADIĞI
NASIL ANLAŞILIR?
1. İNSAN İHTİYAÇLARINI GİDERECEK MAL
VE HİZMETLERİN ORTAYA KONULMASI
İÇİN ÇALIŞMASI.
2. BU AMAÇ İÇİN GEREKLİ ÜRETİM
FAKTÖRLERİNİN BİRARAYA GETİRİLMİŞ
OLMASI.
• ÇAĞDAŞ İŞLETMECİLİĞİN TARİHSEL
GELİŞİMİ
– I. ENDÜSTRİ DEVRİMİNİN ORTAYA ÇIKIŞ
KOŞULLARINI HAZIRLAYAN BUHAR GÜCÜNÜN
BULUNUP ENDÜSTRİDE KULLANILMASINA
KADAR GEÇEN ZAMAN KESİTİ İÇİNDE,
İŞLETMELER DAHA ÇOK TARIM ÜRÜNLERİ
ÜRETEN BİRİMLER ŞEKLİNDE GÖZE
ÇARPMAKTADIR.
– BU ZAMAN ZARFINDA ÜRETİMDE GENEL OLARAK
İNSAN EMEĞİ, HAYVAN GÜCÜ VE SU-RÜZGAR
GÜCÜ GİBİ DOĞAL ENERJİLER KULLANILMIŞTIR.
– ENDÜSTRİ DEVRİMİ İLE BİRLİKTE DOĞAL
ENERJİ YARDIMIYLA YAPILAN ÜRETİMİN
YERİNİ, MAKİNA GÜCÜ İLE
GERÇEKLEŞTİRİLEN YIĞIN ÜRETİMİN
ALMASI, İŞ YAŞAMINDA DEVRİMLER
YARATMIŞTIR.
– BU ANLAMDAKİ İLK DEVRİM, ÜRETİM
YÖNTEMLERİ VE TEKNİKLERİNDE
KENDİNİ GÖSTERMİŞTİR.
– ENDÜSTRİ DEVRİMİ İLE BİRLİKTE
İŞLETMELERDEKİ BABADAN OĞULA GEÇEN
İLKEL ÜRETİM YÖNTEMLERİ GİDEREK
BIRAKILMAYA BAŞLANMIŞ, BUNLARIN YERİNE
DAHA BİLİMSEL VE GELİŞMİŞ YÖNTEMLER
KULLANILMAYA BAŞLANMIŞTIR.
– BU ARADA, EMEK-YOĞUN İŞLETMELERİN
YANINDA SERMAYE YADA TEKNOLOJİ-YOĞUN
İŞLETMELERİN ORTAYA ÇIKIŞI, PAZAR İÇİN
BÜYÜK MİKTARLARDA ÜRETİMİN BAŞLAMASINA
YOL AÇMIŞTIR.
– İŞLETMELERİN SAYICA ARTIP YAPI
YÖNÜNDEN KARMAŞIK BİR HAL ALMALARI
VE TEK ŞAHIS İŞLETMELERİNDEN ŞİRKET
TİPİ İŞLETMELERE DOĞRU KAYMA
GÖSTERMELERİ; PAZARLAMA,
MUHASEBE, KURULUŞ YERİ, PERSONEL
TEDARİKİ VE BENZERİ KONULARDA
UZMANLAŞMA KADAR YÖNETİM
KONUSUNU DA GÜNDEME GETİRMİŞTİR.
– BU ALANDA GÖRÜLEN VE YÖNETİMDE DEVRİM
OLARAK NİTELENDİRİLEN EN ÖNEMLİ
GELİŞME, SAHİPLİĞİN YÖNETİCİLİKTEN
AYRILMASI OLMUŞTUR.
– SAHİPLİĞİN YÖNETİCİLİKTEN AYRILMASI,
TEKNOLOJİK GELİŞMENİN ETKİSİYLE
İŞLETMELERİN HIZLA BÜYÜMELERİNİN DOĞAL
BİR SONUCU OLARAK ORTAYA ÇIKMIŞTIR.
– SAHİPLİĞİN YÖNETİCİLİKTEN AYRILMASINDA
ETKİLİ ROL OYNAYAN BİR DİĞER FAKTÖR DE
ÇOK ORTAKLI ANONİM ŞİRKET TİPİ
İŞLETMELERİN GELİŞİP YAYILMASI
OLMUŞTUR.
• İŞLETME BİLİMİNİN DİĞER DİSİPLİNLERLE
İLİŞKİSİ
– İŞLETME BİLİM DALI, ÜRETİM GİRDİLERİNİN
FİZİKSEL VE KİMYASAL DÖNÜŞÜMLERE TABİ
TUTULARAK MAL VE HİZMETLERİN ÜRETİLDİĞİ
BİRİM OLAN İŞLETME İÇİ VE İŞLETMELER ARASI
OLAY VE FAALİYETLERE İLGİLİ NEDEN-SONUÇ
İLİŞKİLERİNİ ELE ALIP İNCELEYEN VE BU
SURETLE İŞLETMENİN AMAÇLARINA EN ETKİN
BİÇİMDE NASIL ULAŞILACAĞINI ARAŞTIRIP
ORTAYA KOYMAYA ÇALIŞAN BİR DİSİPLİN
OLARAK İFADE EDİLEBİLİR.
– İŞLETME BİLİMİ BU YÖNDEKİ
ÇABALARINDA ÇEŞİTLİ BİLİM
DALLARINDAN YARARLANMAKTA VE
DOLAYISIYLA BU BİLİM DALLARIYLA
YAKIN İLİŞKİ İÇİNE GİRMEKTEDİR.
• İKTİSAT İLE İLİŞKİSİ
• DAVRANIŞ BİLİMLERİ İLE İLİŞKİSİ
• HUKUK İLE İLİŞKİSİ
• MATEMATİK-İSTATİSTİK İLE İLİŞKİSİ
• İKTİSAT VE İŞLETME BİLİMİ İLİŞKİSİ
– İŞLETMELER, BİR ÜLKEDEKİ EKONOMİNİN
TEMEL UNSURLARINI OLUŞTURUR.
– DOLAYISIYLA, İŞLETMELERİN İKTİSADİ YAŞAM
VE İKTİSAT BİLİMİYLE YAKIN İLİŞKİ İÇİNDE
BULUNDUKLARI SÖYLENEBİLİR.
– TOPLUMSAL BİR BİLİM DALI OLARAK İKTİSAT,
İNSANLARIN SINIRSIZ SAYIDAKİ İHTİYAÇLARINA
KIT EKONOMİK KAYNAKLARLA ÇÖZÜM BULMAYA
ÇALIŞAN BİR DİSİPLİN OLARAK TANIMLANABİLİR.
– DİĞER BİR İFADEYLE İKTİSAT BİLİMİNİN
AMACI, SINIRLANDIRILAMAYAN İNSAN
İHTİYAÇLARINI KARŞILAYABİLMEK İÇİN
SINIRLI EKONOMİK KAYNAKLARIN EN
ETKİN VEYA EN AKILCI BİÇİMDE
KULLANIMINI SAĞLAMAK ŞEKLİNDE İFADE
EDİLMEKTEDİR.
– İKTİSAT BİLİMİ, GENEL OLARAK
EKONOMİK YAŞAMI BİR BÜTÜN OLARAK
ELE ALIP İNCELER VE KARŞILAŞILAN
SORUNLARA ÇÖZÜM BULMAYA ÇALIŞIR.
– BU BAĞLAMDA İKTİSADİ GELİŞME, KALKINMA,
FİYATLAR GENEL DÜZEYİ, ENFLASYON, PARA,
KREDİ, FAİZ, GELİR DAĞILIMI VE İSTİHDAM GİBİ
KONULAR ÜLKE ÇAPINDA İNCELEME KONUSU
YAPILIR.
– İKTİSAT BİLİM DALI, İŞLETMELERİN
FAALİYETLERİNİ MİKRO DÜZEYDE VE KUŞBAKIŞI
OLARAK GÖRÜR.
– BUNA KARŞILIK İŞLETME BİLİM DALI,
İŞLETMELERİ KUŞBAKIŞI OLARAK ELE ALIP
İNCELEME YERİNE BUNLARIN İÇ İŞLEYİŞLERİNİ
TEK TEK VE ARALARINDAKİ OLAY VE
FAALİYETLERİ ELE ALIP İNCELEME KONUSU
YAPAR.
– BU İNCELEMENİN AMACI, TOPLUMUN
İŞLETMELERE SUNDUĞU KIT KAYNAKLARIN EN
İYİ ŞEKİLDE KULLANIMINI SAĞLAYACAK YOL VE
YÖNTEMLERİ ARAŞTIRMAKTIR.
– BUNU BAŞARABİLMENİN YOLU İSE,
İŞLETMELERİN İÇİNDE FAALİYET
GÖSTERDİKLERİ EKONOMİK, MALİ, TEKNOLOJİK,
YASAL VE BENZERİ ÇEVRE KOŞULLARININ İYİ
İZLENİP GERÇEKÇİ BİR BİÇİMDE
DEĞERLENDİRİLMESİ İLE MÜMKÜNDÜR.
– İKTİSAT BİLİMİ, İŞLETME BİLİM DALINA ORANLA
DAHA KAPSAMLI OLMASI YANINDA AYNI
ZAMANDA DAHA KURAMSAL BİR NİTELİK DE
GÖSTERİR.
– BU AÇIDAN İKTİSAT BİLİMİ, TOPLUMSAL
İHTİYAÇLARIN NASIL KARŞILANACAĞI VE
EKONOMİK REFAHIN NASIL
GERÇEKLEŞTİRİLECEĞİNİ ARAŞTIRIRKEN,
İŞLETME BİLİMİ TOPLUMU OLUŞTURAN
BİREYLERİN İHTİYAÇLARINI DOĞRU ŞEKİLDE
BELİRLEYEREK BUNLARI KARŞILAYACAK MAL
VEYA HİZMETLERİN ÜRETİLMESİ İÇİN ÇABA
GÖSTERİR.
• DAVRANIŞ BİLİMLERİNİN İŞLETME
BİLİMLERİ İLE İLİŞKİSİ
– DAVRANIŞ BİLİMLERİ, BİREY VEYA GRUP
HALİNDEKİ İNSANLARIN TUTUM,
ÖZELLİKLERİNİ VE KARŞILIKLI
ETKİLEŞİMLERİNİ İNCELEYİP BİRTAKIM
SONUÇLARA VARMAYA ÇALIŞAN
TOPLUMSAL BİLİMLERİN BİR ALT
GRUBUNU OLUŞTURUR.
– ÜLKE EKONOMİLERİNİN ÇEKİRDEĞİNİ
OLUŞTURAN İŞLETMELERİN TEMEL UNSURU
İNSANDIR.
– İNSAN; İŞLETMEYİ KURAN, ONU YÖNETEN,
ORADA ÇALIŞAN VE ÜRETİLEN MAL VE
HİZMETLERİN ALICISI OLAN KİŞİDİR.
– İNSAN UNSURU OLMADAN BİR İŞLETMENİN
VARLIĞINDAN, ÜRETİM GÜCÜNDEN VE
ÜRETTİĞİNİ SATARAK VARLIĞINI SÜRDÜRME
OLANAĞINDAN SÖZ EDİLEMEZ.
– BU GERÇEĞİN FARKINDA OLAN İŞLETME
YÖNETİCİLERİ, İNSANI ÇEŞİTLİ
BOYUTLARIYLA İNCELEYİP
DAVRANIŞLARINI ANLAMAYA ÇALIŞAN
DAVRANIŞ BİLİMLERİNE BÜYÜK İLGİ
GÖSTERMEKTEDİRLER.
– İŞLETME BİLİMİ AÇISINDAN DAVRANIŞ
BİLİMLERİNİN İŞLEVİ, İŞGÖREN VEYA
YÖNETİCİ OLARAK İNSANIN İŞLETMEYE
GİRDİĞİ NOKTADAN İTİBAREN BAŞLAR VE
ÖNEM KAZANIR.
– İNSANIN İŞ BAŞINDA NASIL VE NEDEN BÖYLE
DAVRANDIĞI,
– İNSAN-İŞ İLİŞKİLERİ,
– ÇALIŞMA KOŞULLARININ DÜZENLENMESİ,
– İŞGÖREN-YÖNETİCİ İLİŞKİLERİ,
– İŞYERİNDE DOĞAL GRUPLARIN OLUŞUMU,
– BİREYİN GRUP İÇİNDEKİ KONUMU,
– ROL VE STATÜ İLİŞKİLERİ,
– GRUP DİNAMİKLERİ,
– GRUP DAYANIŞMASI,
– GRUPSAL DÜŞÜNME TARZI,
– GRUP NORM VE STANDARTLARI
– ÖRGÜTTE YETKİ VE SORUMLULUK DEVRİ

GİBİ DOĞRUDAN DOĞRUYA İŞLETME ÇIKARLARINI

YAKINDAN İLGİLENDİREN KONULARDA DAVRANIŞ
BİLİMLERİNDEN BÜYÜK ÇAPTA YARARLANILMAKTADIR.
• HUKUK VE İŞLETME BİLİMİ İLİŞKİSİ
– HUKUK; BİR TOPLUMDA DÜZENİ SAĞLAMAK
AMACIYLA YÜRÜRLÜKTE BULUNAN YASALAR,
TÜZÜK VE YÖNETMELİKLERLE, YAZILI OLAN VE
OLMAYAN DİĞER KURALLAR BÜTÜNÜDÜR.
– TOPLUMUN EN DİNAMİK KESİMİNİ OLUŞTURAN
İŞLETMELERLE HUKUK KURALLARI ARASINDA
SÜREKLİ BİR İLİŞKİNİN VARLIĞI SÖZ
KONUSUDUR.
– BU İLİŞKİ; İŞLETMELERİN KURULUŞ
SÜRECİYLE BAŞLAYIP, FAALİYETLERİNİ
YÜRÜTME, AMAÇLARINI
GERÇEKLEŞTİRME VE BAŞTA
MÜŞTERİLER OLMAK ÜZERE TOPLUMUN
HER KESİMİYLE İLİŞKİLERİNİ YÜRÜTME
ESNASINDA SÜRMEKTE VE ÇOĞU KEZ
TASFİYE AŞAMASIYLA SON
BULMAKTADIR.
– İŞLETMELER, FAALİYETLERİNİ DEVLETİN
KOYDUĞU YASA, TÜZÜK VE
YÖNETMELİKLERLE, TOPLUMUN
GELENEK VE GÖRENEKLERİ, AHLAK
KURALLARI VE NİHAYET MESLEK
KURULUŞLARI İLE ULUSLARARASI
KURULUŞLARIN BELİRLEDİĞİ KURAL VE
STANDARTLARLA UYUM İÇİNDE
YÜRÜTMEK DURUMUNDADIRLAR.
– DEVLETİN, İŞLETMELER İÇİN
ÖNGÖRDÜĞÜ YASAL DÜZENLEMELER
BAZAN SINIRLAYICI VE TEHDİT EDİCİ,
BAZAN DA FIRSAT SUNUCU VE
ÖZENDİRİCİ BİÇİMDE ORTAYA ÇIKABİLİR.
– İŞLETMELER, DAHA KURULUŞ
AŞAMASINDA SEÇİLECEK İŞLETME
TÜRÜNE (ŞAHIS İŞLETMESİ VEYA
ORTAKLIK GİBİ) GÖRE FARKLI HUKUK
MEVZUATINA TABİ OLURLAR.
– AYNI ŞEKİLDE, İŞLETMELER KURULUŞ
YERİNİN SEÇİMİNDE DE YEREL
YÖNETİMLER TARAFINDAN BELİRLENMİŞ
KURALLARA UYMAK VE ONLARIN
GEREKLERİNİ YERİNE GETİRMEK
ZORUNDADIRLAR.
– İŞLETMELER KURULUŞLARINI
TAMAMLAYIP FAALİYETE GEÇTİKTEN
SONRA,
• ÜRETİM VE PAZARLAMA FAALİYETLERİ VE
BUNLARA İLİŞKİN SÖZLEŞMELER YÖNÜNDEN
“BORÇLAR HUKUKU”,
• ÇALIŞTIRILAN PERSONELİN HİZMET AKİTLERİ
VE SİGORTALI İŞÇİ ÇALIŞTIRMA
ZORUNLULUĞU YÖNÜNDEN “İŞ HUKUKU”,
• İŞLETMENİN TUTMASI GEREKEN DEFTERLER,
KÂR DAĞITIMI VE BENZERİ KONULARDA
“TİCARET HUKUKU”,
• ÖDENECEK VERGİLERİN TÜRÜ, ÖDENME
SÜRESİ VE MİKTARI YÖNÜNDEN “VERGİ
HUKUKU”,
• YERİNE GETİRİLMESİ GEREKEN
YÜKÜMLÜLÜKLERİN YAPILMAMASI HALİNDE
“CEZA HUKUKU”,
• İŞLETMENİN BORÇLARINI ÖDEMEDE ACZE
DÜŞMESİ YA DA MEVCUTLARLA
ALACAKLARININ TOPLAMININ BORÇLARINI
KARŞILAYAMAZ DURUMA GELMESİ HALİNDE
İSE “İCRA VE İFLAS HUKUKU” İLE KARŞI
KARŞIYA GELMESİ KAÇINILMAZ OLACAKTIR.
• MATEMATİK-İSTATİSTİK VE İŞLETME BİLİMİ
İLİŞKİSİ
– İŞLETMELER KURULUŞLARINI TAMAMLAYIP ÜRETİME
GEÇTİKTEN SONRA VE ÖZELLİKLE DE TEDARİK VE
ÜRETİM SÜRECİ AŞAMALARINDA;
• EKONOMİK SİPARİŞ MİKTARI
• STOK KONTROLÜ
• MALİYET MİNİMİZASYONU VE
• KÂR MAKSİMİZASYONU
– GİBİ KONULARDA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARA SAĞLIKLI
ÇÖZÜMLER BULMAK VE TÜM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN
ZAMANINDA VE RASYONEL KARARLAR ALABİLMEK İÇİN
MATEMATİKSEL VE İSTATİSTİKSEL TEKNİK VE
YÖNTEMLERDEN BÜYÜK ÖLÇÜDE YARARLANIRLAR.
– TALEP, FAİZ, FİYATLAR, STOKLAR, ÜRETİM VE
İŞGÖREN İHTİYACINDA MEYDANA GELEN
SÜREKLİ DEĞİŞİKLİKLERİN YAKINDAN
İZLENMESİ VE KARŞILAŞILAN SORUNLARIN
ZAMANINDA VE SAĞLIKLI ÇÖZÜMLERE
KAVUŞTURULABİLMESİ İÇİN, İŞLETMELERİN
İSTATİSTİKİ TALEP TAHMİN YÖNTEMLERİ,
BİLEŞİK FAİZ, MATEMATİKSEL TEKNİKLER VE
YÖNEYLEM ARAŞTIRMALARINDAN BÜYÜK
ÖLÇÜDE YARARLANDIKLARI GÖRÜLMEKTEDİR.
– NİHAYET, İŞLETMELERDE ETKİLİ BİR
DENETİM SİSTEMİNİN KURULUP
İŞLETİLMESİNDE, İŞLETMENİN HANGİ
NOKTADA BULUNDUĞUNUN
ARAŞTIRILMASINDA VE GELECEĞE
İLİŞKİN GÖZLEM VE ANALİZLERİN
YAPILMASINDA MATEMATİKSEL VE
İSTATİSTİKİ YÖNTEMLER YAYGIN
BİÇİMDE KULLANILMAKTADIR.