BÖLÜM 18: YÖNETİM LABİRENTİ

YÖNETİM LABİRENTİ

TANIMI VE ANLAMI
 ORGANİZASYONLARIN BİR LABİRENT OLARAK ELE ALINMASI, SADECE “ORGANİZASYONLARIN
İNFORMAL YÖNÜ”NÜN İNCELENMESİNDEN İBARET DEĞİLDİR

 İNFORMAL VE FORMAL YÖNLERİ BİRLEŞTİREREK, YAPININ İŞLEYİŞİNİ DAHA İYİ ANLAMAYA VE

UYGULAMADAKİ YÖNETİCİNİN KENDİSİNİ DAHA İYİ GELİŞTİRMESİNE KATKIDA BULUNACAK BİR
YAKLAŞIMDIR

HANGİ KADEMEDE OLURSA OLSUN, BİR YÖNETİCİNİN “YÖNETMEK ZORUNDA OLDUĞU” VEYA EN
AZINDAN “FARKINDA OLMAK ZORUNDA OLDUĞU” FORMAL VE İNFORMAL YAPI VE İLİŞKİLERİ BİR BÜTÜN
OLARAK İNCELEMEYE İMKAN VEREN BİR KAVRAMDIR

İşletme Yöneticiliği 2 / 41
 LABİRENT, “YOLLARIN VE GEÇİTLERİN ÇOKLUĞU VE KARIŞIKLIĞI NEDENİYLE İÇİNDEN KOLAYCA
ÇIKILAMAYAN YER” OLARAK TANIMLANMAKTADIR

 YÖNETİCİNİN VE ÇALIŞANLARIN İÇİNDE BULUNDUĞU ORTAMI DA BİR ÇEŞİT LABİRENT (MAZE,

MANAGERIAL MAZE, ENTANGLEMENTS OF BUSINESS LIFE) OLARAK TANIMLAMAK MÜMKÜNDÜR

 HER NE KADAR BİR YÖNETİCİ, FORMAL BİR ORGANİZASYON YAPISI İÇİNDE BELLİ BİR KADEMEDE BELLİ
BİR POZİSYONU İŞGAL EDİYOR VE BU POZİSYONDA FORMAL OLARAK TANIMLANMIŞ ROLÜ (GÖREV
TANIMI) OYNUYORSA DA, BU TÜR FORMAL BİR YAKLAŞIM, YÖNETİCİLİĞİ VE YÖNETİCİLERİN NEDEN
BAŞARILI OLDUKLARINI (VEYA OLAMADIKLARINI) ANLAMADA EN AZ YARARLI OLAN BİR YAKLAŞIMDIR

İşletme Yöneticiliği 3 / 41
 YÖNETİM LABİRENTİ, BİR YÖNETİCİNİN KENDİSİ İLE BİRLİKTE AİLESİ, İŞLETME ÇALIŞANLARI, PAYDAŞLARI
İLE OLAN İNSAN İLİŞKİLERİ VE SOSYAL İLİŞKİLERİNDEN OLUŞAN BİR ÇEVREYİ İFADE EDER

 DOLAYISIYLA FORMAL VE İNFORMAL TÜM YAPILARIN VE İNSAN İLİŞKİLERİNİN BİRLİKTE BİR BÜTÜN
OLARAK VE KARŞILIKLI İLİŞKİLERİNİ DEĞERLENDİREREK ELE ALINDIĞI BİR YAKLAŞIMA, BİR ÇERÇEVEYE
İHTİYAÇ VARDIR

 YÖNETİM LABİRENTİ YAKLAŞIMI ORGANİZASYONLARI VE YÖNETİCİLERİ İNCELEME VE ANLAMA

KONUSUNDA KULLANILABİLECEK BÜTÜNCÜ YAKLAŞIMLARDAN BİRİSİDİR

İşletme Yöneticiliği 4 / 41
 BAKIŞ AÇISINA VE KABUL EDİLEN ANALİZ BİRİMİNE GÖRE ORGANİZASYONLAR VE YÖNETİM
UYGULAMALARI ŞU DEĞİŞİK ANLAMLARDA ELE ALINIP İNCELENEBİLİR:

o MEKANİK VE TEKNİK ANLAMDA BİR ÜRETİM BİRİMİ OLARAK ORGANİZASYON

o DEĞİŞEN ÇEVRE KOŞULLARINA UYUM SAĞLAMAK İÇİN KENDİ ÖZELLİKLERİNİ DEĞİŞTİREBİLEN “SOSYAL
BİR CANLI” OLARAK ORGANİZASYON
o KENDİ BİLGİ İŞLEME, KARAR VERME VE ÖĞRENME ÖZELLİKLERİ OLAN BİR BİRİM OLARAK
ORGANİZASYON
o BİR HEDEF DOĞRULTUSUNDA BİR ARAYA GELEN İNSAN GRUBUNUN ARALARINDAKİ YETKİ VE GÜÇ
İLİŞKİLERİNİ GÖSTEREN POLİTİK BİR YAPI OLARAK ORGANİZASYON
o ÖZELLİKLE AİLE İŞLETMELERİNDE, AİLENİN DEĞERLERİNİ İŞ HAYATINA TAŞIYAN VE BUNA GÖRE
ÇALIŞAN BİRİMLER OLARAK ORGANİZASYON

İşletme Yöneticiliği 5 / 41
o SANAYİ TOPLUMLARININ BİR ÖZELLİĞİ OLARAK ORTAYA ÇIKAN VE İŞÇİ VE İŞVEREN İLİŞKİLERİ DE DÂHİL
OLMAK ÜZERE HER ANLAMDA ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİNİN GERÇEKLEŞTİĞİ BİR BİRİM OLARAK
ORGANİZASYON

o İNSANLARIN YARATICILIKLARINI ORTAYA KOYABİLECEKLERİ, HAYALLERİNİ GERÇEKLEŞTİREBİLECEKLERİ

BİR ORTAM OLARAK ORGANİZASYON

o YARATICILIKLARI VE YAPTIKLARI İNOVASYONLARLA ÜLKE EKONOMİSİNİN REKABET GÜCÜNÜ ARTTIRAN

BİRİMLER OLARAK ORGANİZASYON

o İNSAN BAĞIMSIZLIĞINI SINIRLAYAN, İNSANLARI ROBOTLAŞTIRAN, TEK DÜZE HALE GETİREN KATI
BÜROKRATİK BİR YAPI OLARAK ORGANİZASYON

o TOPLUMUN REFAH DÜZEYİNİ ARTIRAN, SOSYAL VE EKONOMİK GELİŞMESİNİ SAĞLAYAN BİR BİRİM
OLARAK ORGANİZASYON

İşletme Yöneticiliği 6 / 41
o DOĞAL ÇEVREYİ KİRLETEN, AŞIRI VE GEREKSİZ TÜKETİMİ KÖRÜKLEYEREK DÜNYA KAYNAKLARINI İSRAF
EDEN BİRİMLER OLARAK ORGANİZASYON

o TOPLUMDAKİ “ETİK” DEĞERLERİN KAYBOLMASINA YOL AÇAN YOLSUZLUKLARIN, AHLAKA UYMAYAN

DAVRANIŞ VE “CORRUPTION”IN ORTAYA ÇIKMASINI KOLAYLAŞTIRAN BİR YAPI OLARAK ORGANİZASYON

o GİRİŞİMCİLERİN HAYALLERİNİ GERÇEKLEŞTİREBİLECEKLERİ BİR YAPI OLARAK ORGANİZASYON

o PAZAR EKONOMİSİ İÇİNDE ÜLKE KAYNAKLARININ RASYONEL KULLANIMINI SAĞLAYAN BİRİMLER

OLARAK ORGANİZASYON

İşletme Yöneticiliği 7 / 41
o BİREYLERİN BİLGİLERİNİ VE ZİHNİ VE BEDENSEL YETENEKLERİNİ KULLANARAK BELİRLİ İŞLERİ
YAPTIKLARI VE KARŞILIĞINDA KENDİ YAŞAM DÜZEY VE REFAHINI ETKİLEYECEK ÜCRET VEYA MAAŞ
ALDIKLARI VE ALIŞKANLIKLARINA GÖRE BU GELİRİ HARCAYARAK (VEYA HARCAMAYARAK) EKONOMİK
YAŞAMI (YANİ İŞLETMELER TOPLULUĞUNU) ETKİLEYEBİLDİKLERİ BİR YAPI OLARAK ORGANİZASYON

o BİREYLERİN GELİR ELDE ETTİKLERİ GELİRİN MİKTARINA VE YAŞAM BİR İNSANIN TÜM YAŞAMI
BOYUNCA VAZGEÇİLMEZ BİR ŞEKİLDE BİREYSEL YAŞAMIN HEMEN HER BOYUTUNU ETKİLEYEN
BİRİMLER OLARAK ORGANİZASYON

o İNSANIN, AİLELERİN, GENEL OLARAK TOPLUMUN REFAH DÜZEYİNİ ARTTIRAN VEYA AZALTAN BİRİMLER
OLARAK ORGANİZASYON

İşletme Yöneticiliği 8 / 41
 LABİRENT KAVRAMI, SADECE YÖNETİCİ DURUMUNDAKİLERİN DEĞİL FAKAT TÜM ÇALIŞANLARIN
“ORGANİZASYON REALİTESİ”Nİ DAHA İYİ KAVRAYIP DEĞERLEMELERİNE YARDIMCI OLACAK BİR
KAVRAMDIR

 BU KAVRAM TEMEL OLARAK, BİR YÖNETİCİNİN (VEYA BİR ÇALIŞANIN) İÇİNDE BULUNDUĞU İLİŞKİLER
TOPLULUĞUNU (LABİRENTİN YOLLARI), BU İLİŞKİLERİN KENDİ BAŞARISINI (PERFORMANSINI)
ETKİLEMESİNİ (ÖRNEĞİN HIZLA YÜKSELEN BİR YÖNETİCİNİN AST’I DURUMUNDA OLMAK GİBİ),
İŞLETME DIŞI ETKİ VE BASKILARLA İŞLETME İÇİ VE AİLE İÇİ ETKİ VE BASKILARIN YARATTIĞI STRESİ VE EN
ÖNEMLİSİ SÜREKLİ DEĞİŞİM İÇİNDE OLAN BU İLİŞKİLERE GÖRE YÖNETİCİNİN DURUMUNU ESAS
ALMAKTA VE BU KONULARI İNCELEMEKTEDİR

İşletme Yöneticiliği 9 / 41
 YÖNETİCİNİN İLİŞKİDE BULUNDUĞU TÜM BU ÇEVRE VE GRUPLARIN AMAÇLARI, AMAÇLARA ULAŞMA
YOLLARI, BEKLEYİŞLERİ, İHTİYAÇLARI, KÜLTÜRLERİ VE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ ÇOĞU KEZ FARKLIDIR

 ORGANİZASYONLARDAKİ BU İLİŞKİLERDE HER ŞEY HER ZAMAN AÇIK VE RASYONEL NEDENLER İLERİ
SÜRÜLEREK BELİRTİLMEDİĞİ GİBİ, İLERİ SÜRÜLEN RASYONEL GÖRÜNÜMLÜ NEDENLER ESASINDA
DOĞRUDAN SÖYLENEMEYEN BAŞKA DÜŞÜNCELERİN İFADESİ DE OLABİLİR

 BAZEN HİSLER, DUYGULAR, FARKLI AMAÇLAR VE ÇEŞİTLİ ŞARTLANMALAR VEYA DEĞİŞİK GRUPLARA
MENSUP OLMA , DAVRANIŞLARI ETKİLEYEBİLİR.

 BU KONULAR YÖNETİCİNİN KENDİ KİŞİSEL DAVRANIŞLARI İÇİN DE GEÇERLİDİR

İşletme Yöneticiliği 10 / 41
 YÖNETİCİ, İŞGAL ETTİĞİ POZİSYON İÇİN TANIMLANAN ROL (VERİLEN AMAÇ VE YAPILMASI BEKLENEN
İŞLER ANLAMINDA) YANINDA, BU İLİŞKİLER TOPLULUĞUNUN ÖZELLİKLERİNE UYAN BİR ROL
GELİŞTİRMEK ZORUNDADIR

 BU İKİ ROL BEKLEYİŞİ HER ZAMAN UYUM İÇİNDE OLMAYABİLİR VE ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ YAZININDA
GENELDE “ROL ÇATIŞMASI” OLARAK ELE ALINAN OLAY ORTAYA ÇIKAR

 ÖTE YANDAN KARŞILAŞTIĞI SORUNLARI SADECE KENDİ GAYRET VE TEKNİK BİLGİSİ İLE ÇÖZMEYE
ÇALIŞAN YÖNETİCİ, BİR ANLAMDA KENDİ KENDİNİ SINIRLAMIŞ OLUR, HEM KENDİSİ HEM DE
ORGANİZASYON İÇİN BAŞKA SORUNLAR YARATIR

 ÇÜNKÜ ORGANİZASYONLAR AYNI ZAMANDE BİR SOSYAL SİSTEMDİR

İşletme Yöneticiliği 11 / 41
 DAHA DA ÖNEMLİSİ TÜM BU İLİŞKİLER, KİŞİLER, YÖNETİCİDEN BEKLEYİŞLER, DIŞ ÇEVRENİN
ÖZELLİKLERİ ZAMAN İÇİNDE DEĞİŞMEKTEDİR

 YÖNETİCİ TÜM BU “İLİŞKİLER YUMAĞI”NIN FARKINDA OLARAK, KENDİSİ İÇİN EN UYGUN “YÖNETİM
TARZINI” GELİŞTİRMEK, TÜM BU FARKLILIKLARI DENGELEMEK, DEĞİŞTİRMEK VE ORGANİZASYONU
BAŞARILI KILMAK ZORUNDADIR

 YÖNETİCİ BİR ANLAMDA KENDİSİNE VERİLEN KAYNAKLARI KULLANARAK HEDEFLERİ

GERÇEKLEŞTİRMEK ZORUNDA OLAN BİR “EMANETÇİ” DİR

 HEDEFLERE ULAŞAMAYAN VE BAŞARISIZ OLAN YÖNETİCİLER (ÖZELLİKLE PROFESYONEL YÖNETİCİLER)

YERLERİNİ BAŞKA YENİ YÖNETİCİLERE BIRAKMAK ZORUNDA KALACAKLARDIR

İşletme Yöneticiliği 12 / 41
 YÖNETİCİNİN İÇİNDE BULUNDUĞU TÜM BU ORGANİZASYON İÇİ İLİŞKİLER (ORGANİZASYON DIŞINDA
KALAN PAYDAŞLARI BİR YANA BIRAKARAK) BİR KARŞILIKLI ALGI VE BEKLEYİŞLER AĞI OLARAK
AŞAĞIDAKİ ŞEKİLDEKİ GÖSTERİLEBİLİR:

İşletme Yöneticiliği 13 / 41
 YÖNETİCİNİN ÇALIŞMA HAYATINI YAKINDAN ETKİLEYEN ÜÇ AYRI ÇEVREDEN (BOYUTTAN) BAHSETMEK
MÜMKÜNDÜR. BUNLAR

o YÖNETİCİ VE AİLE ÇEVRESİ

o YÖNETİCİ VE ÖRGÜT İÇİ ÇEVRE
o YÖNETİCİ VE ÖRGÜT DIŞI ÇEVREDİR

İşletme Yöneticiliği 14 / 41
 BU DURUM ŞEMATİK OLARAK ŞÖYLE GÖSTERİLEBİLİR

İşletme Yöneticiliği 15 / 41
 BÜTÜN BU ÇEVRESEL UNSURLARIN YÖNETİCİNİN İŞTEKİ BAŞARISINI ETKİLER, ÇÜNKÜ YÖNETİCİ
YÖNETİCİLİK VE LİDERLİK GÖREVİNİ BU ÇEVRESEL UNSURLARLA KARŞILIKLI İLİŞKİ İÇİNDE YERİNE
GETİRECEKTİR

 LABİRENT KAVRAMI BU ÜÇ UNSURDAN İKİNCİSİNİ, YANİ ÖRGÜTSEL ÇEVREYİ ESAS ALIR

 PEK ÇOK YÖNETİCİ, BU TÜR LABİRENTİN ÖZELLİKLERİNİ KAVRAMADAN YA EMEKLİ OLMAKTA VEYA
SÜREKLİ İŞ DEĞİŞTİRMEKTEDİR

 İŞ DEĞİŞTİRME İMKÂNI OLMAYANLAR, AYNI ORGANİZASYON İÇİNDE KÜSKÜN, “ LİMON GİBİ SIKILIP
ATILMAKTAN” ŞİKÂYETÇİ, KATKI VE BİLGİSİNDEN YETERİNCE YARARLANILMADIĞINA İNANAN, KAYITSIZ,
MOTİVASYONUNU YİTİRMİŞ, ASGARİ PERFORMANS DÜZEYİNDE ÇALIŞAN, YABANCILAŞMIŞ VE SESSİZ
KALAN BİR KİŞİ OLMAKTADIR

İşletme Yöneticiliği 16 / 41
 ÖRGÜTSEL DAVRANIŞ ÇALIŞMALARINDA ELE ALINAN ÖRGÜTSEL SESSİZLİK, ÖRGÜTSEL YABANCILAŞMA,
ÖRGÜTSEL DIŞLANMA VE ÖRGÜTSEL YALNIZLIK , TÜKENMİŞLİK KAVRAM VE OLAYLARIN ÖNEMLİ BİR
NEDENİ LABİRENTİ TAM OLARAK KAVRAMAMAKTIR DENİLEBİLİR

 HATTA BAZI ÇALIŞAN VE YÖNETİCİLER GÜÇ KAZANMA YARIŞI VE ÖRGÜT İÇİ POLİTİKAYA AĞIRLIK
VERMEKTE, BÜROKRATİK DAVRANIŞLARA, YERİNİ KORUMAYA, ÖRGÜT İÇİNDE GRUPLAŞMALARA,
KLİKLERE BAĞLANMAKTA VE SONUÇ OLARAK HEM KENDİ ETKİNLİK VE GELECEKLERİNİ HEM DE
ORGANİZASYONUN ETKİNLİĞİNİ TEHLİKEYE DÜŞÜRMEKTEDİR

İşletme Yöneticiliği 17 / 41
o YÖNETİM LABİRENTİ İÇİNDE HER ŞEY AÇIK, SEÇİK VE FORMAL OLARAK BELİRLENMİŞ DEĞİLDİR. PEK
ÇOK KONUNUN YÖNETİCİ TARAFINDAN SEZİLMESİ, ALGILANMASI, HİSSEDİLMESİ, TAHMİN EDİLMESİ
GEREKECEKTİR

o YÖNETİM SÜRECİNİN VE YÖNETİCİ DAVRANIŞLARININ SADECE FORMAL AÇIDAN İNCELENMESİ,

YÖNETİCİ DAVRANIŞLARINI ETKİLEYEN VE SINIRLAYAN PEK ÇOK FAKTÖRÜ DİKKATE ALMADIĞINDAN,
GERÇEKLERİN ÇOK BASİTE İNDİRGENMESİ OLUR

o ESASINDA FORMAL OLARAK BELİRLENEN HER ŞEY BİR BUZDAĞININ GÖRÜNEN KISMI GİBİDİR

o OYSA YÖNETİCİNİN DİKKATE ALMAK ZORUNDA OLDUĞU PEK ÇOK HUSUS, BUZDAĞI ÖRNEĞİNDEKİ
GİBİ , SUYUN ALTINDA KALAN VE GÖRÜLMEYEN BÖLGEDEDİR

İşletme Yöneticiliği 18 / 41
o BUZDAĞI METAFORU (BENZETMESİ) AŞAĞIDAKİ GİBİ GÖSTERİLEBİLİR:

İşletme Yöneticiliği 19 / 41
YÖNETİM LABİRENTİNİN BAŞLICA UNSURLARI
o LABİRENT UNSURLARINI, bilinen organizasyon şeması üzerine aktarırARAK VE BİR A yöneticisini örnek
alarak ŞÖYLE GÖSTERMEK MÜMKÜNDÜR;

İşletme Yöneticiliği 20 / 41
 ŞEKİLDEKİ A YÖNETİCİSİNİ ELE ALIRSAK, BU YÖNETİCİNİN İÇİNDE BULUNDUĞU LABİRENTİN BAŞLICA
UNSURLARI:

1. İŞ’E İLİŞKİN EKONOMİK, TEKNİK VE SOSYAL ÖZELLİKLER VE GEREKLER

2. ÜSTLER
3. MESLEKTAŞLAR (PEERS)
4. ASTLAR
5. YÖNETİCİNİN KENDİ BENLİK (SELF) KAVRAMI
6. İNFORMAL GRUPLAR , OLARAK BELİRTMEK MÜMKÜNDÜR

İşletme Yöneticiliği 21 / 41
İŞ’E İLİŞKİN EKONOMİK, TEKNİK VE SOSYAL ÖZELLİKLER VE GEREKLER
 BU UNSUR YAPILACAK İŞİN ÖNGÖRDÜĞÜ EKONOMİK, TEKNİK BİLGİ, ARAÇ VE YETENEKLER VE SOSYAL
ÖZELLİKLER İLE İLGİLİDİR

 HER YÖNETİCİ, İŞLERİN TEKNİK YÖNLERİNİN AĞIR BASTIĞI, ÖRGÜTÜN ALT KADEMELERİNDEN
BAŞLAYARAK, BASAMAK BASAMAK YUKARIYA YÜKSELDİKÇE BEŞERİ (İNSANCIL) VE KAVRAMSAL
BECERİLERİNİ ARTIRMAK ZORUNDA KALACAKTIR

 YÖNETİCİ ETKİNLİĞİNİN ÖNEMLİ KOŞULLARINDAN BİRİSİ İŞLE İLGİLİ TEKNOLOJİK BİLGİ VE BUNUN
SONUÇ ALMAK İÇİN KULLANILAMASI, DİĞERİ DE DEĞİŞEN ÇEVRE KOŞULLARINA GÖRE TEKNİK
BİLGİNİN DAİMA GÜNCEL TUTULMASI GEREĞİDİR

İşletme Yöneticiliği 22 / 41
 ORGANİZASYON KADEMELERİ YÜKSELDİKÇE TEKNİK BECERİ – YÖNETSEL BECERİ ORANI
DEĞİŞMEKTEDİR

 ÜST KADEMELERE ÇIKILDIKÇA YÖNETİCİNİN İŞİN FİİLEN YAPILMASI İLE DİREKT İLGİSİ AZALMAKTA, İŞ İLE
YÖNETİCİ ARASINA BAŞKALARI GİRMEKTE VE YÖNETİCİ BAŞKALARI VASITASIYLA İŞ GÖREN DURUMUNA
GELMEKTEDİR

 KADEMELER YÜKSELDİKÇE YÖNETİCİNİN KİŞİLERARASI İLİŞKİLERDEKİ BECERİSİ İLE İŞLETMENİN ÇEŞİTLİ

FAALİYETLERİNİ BİR BÜTÜN İÇİNDE GÖREBİLME BECERİSİ ÖNEM KAZANMAKTADIR

 TEKNİK BECERİ-YÖNETSEL BECERİ ORANINI, ÖRGÜT KADEMELERİNDEKİ BU DEĞİŞMEYE UYGUN

OLARAK DENGELEYEMEYEN VE KARŞILAŞTIĞI SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNÜ, ÇOĞUNLUKLA KENDİ
ÇABALARINA DAYANAN, TEKNİK AYRINTILARLA UĞRAŞMAKLA ARAYAN YÖNETİCİ, KENDİSİNİ
AMAÇLARINA ULAŞTIRACAK DAVRANIŞLARDAN UZAKLAŞMIŞ, DOLAYISIYLA, LABİRENTİ KAVRAMA
OLANAKLARINI KISITLAMIŞ OLACAKTIR

İşletme Yöneticiliği 23 / 41
ÜSTLER
 YÖNETİM LABİRENTİNİN İKİNCİ UNSURU, YÖNETİCİNİN “ÜSTLER”İDİR

 BURADA ÖNEMLİ OLAN YÖNETİCİNİN ORGANİZASYONDA BAĞLI OLDUĞU İLK ÜST’ÜNDEN İTİBAREN
YUKARIDAKİ BÜTÜN ÜST YÖNETİCİLERİN DİKKATE ALINMASIDIR

 AST İLE ÜST ARASINDAKİ HER İLİŞKİ, AST’IN ÇEŞİTLİ KONULARDAKİ BİLGİ, TUTUM, ALIŞKANLIK VE
BEKLEYİŞLERİNİ DEĞİŞTİRİCİ YÖNDE ETKİ YAPTIĞI GİBİ, ASTLARIN ÜSTLERİNİ ETKİLEMESİ DE BİR DİĞER
LABİRENT OLAYIDIR

İşletme Yöneticiliği 24 / 41
 ÜSTLERİN, YÖNETİM LABİRENTİNİN BİR UNSURU OLARAK, YÖNETİCİNİN ETKİNLİĞİ ÜZERİNDE
OYNADIKLARI ROL YÖNETİCİNİN ORGANİZASYON İÇİNDEKİ “MOBİLİTESİ” Nİ ETKİLEMEK YÖNÜNDEDİR

 İŞLETME ORGANİZASYONLARINDA BİR AST’IN, ÜSTLER’İNİN “EVET”İ OLMADAN, ÖRGÜT İÇİNDE ÜST
KADEMELERE YÜKSELMESİ OLANAKSIZDIR

 YÖNETİM LABİRENTİ İÇİNDE ASTIN ETKİNLİK VE HAREKETLİLİĞİ (MOBİLİTESİ) İLE İLGİLİ OLARAK
ÖNEMLİ OLAN HUSUS, AST’IN GERÇEKTEN NE OLDUĞU (BİLGİSİ, TECRÜBESİ, DAVRANIŞLARI VS)
DEĞİL, FAKAT ÜST’ÜN AST’ININ NE OLDUĞU HAKKINDAKİ DÜŞÜNCE, KANAAT VE İNANÇLARIDIR
ŞÖYLEDİR

İşletme Yöneticiliği 25 / 41
 TANIM GEREĞİ BAŞKALARI VASITASIYLA SONUÇ ÜRETMEYE ÇALIŞAN YÖNETİCİ İÇİN, ASTLARIN TEKNİK
ETKİNLİKLERİ KADAR, ÜST’ÜN DEĞER YARGILARI, YÖNETİM TARZI VE STANDARTLARI İLE ÖN YARGILARI
VE BEKLEYİŞLERİNE OLAN UYUMU DA ÖNEMLİDİR

 YÖNETİM LABİRENTİ UNSURLARINI ANLAMAK VE KAVRAMAK ZORUNDA OLAN YÖNETİCİ, ÖRGÜTE VE

ONUN FAALİYETLERİNE ŞEKİL VERENLERİN PSİKOLOJİK ÖZELLİKLERİNİ BİLMEK ZORUNDADIR

 BİR YÖNETİCİNİN AMİRİNİ SADECE ORGANİZASYON YAPISINDAKİ “ÜST”Ü OLARAK DEĞİL, FAKAT ÖNCE
BİR “İNSAN“ OLARAK ÖZELLİKLERİNİ ALGILAMASI KENDİSİNE DAHA GERÇEKÇİ DEĞERLEMELER YAPMA
İMKANI SAĞLAYACAKTIR

İşletme Yöneticiliği 26 / 41
 OTORİTEYİ VE DOLAYISIYLA ÇOĞU KEZ DE GÜCÜ TEMSİL EDEN ÜST KADEME İLE İLİŞKİLERİN ÖNEMLİ
OLDUĞU KADAR KARMAŞIK OLDUĞUNA DA İŞARET ETMEK GEREKİR

 BİR DEFA ÜST KADEMELERE YÜKSELDİKÇE, YÖNETİCİNİN İŞ’LE OLAN FİİLİ UZAKLIĞI ARTMAKTA,
DOLAYISIYLA ASTLARINA DAHA ÇOK BAĞLI HALE GELMEKTEDİR

 BU NEDENLE HER ÜST, GÜVENEBİLECEĞİ BİR AST BULMAK İHTİYACINDADIR

 AST AÇISINDAN SORUN HEM YÖNETİCİNİN EKİBİNİN (TEAM) BİR PARÇASI OLMAK HEM DE KENDİ
BAĞIMSIZ KİŞİLİĞİNİ KORUYABİLMEKTİR

İşletme Yöneticiliği 27 / 41
 ÖTE YANDAN, BİR ASTI’NIN İLK KADEMEDEKİ ÜST’ÜNÜN (İLK AMİRİNİN) ETKİNLİĞİNE YAPTIĞI KATKI,
HER ZAMAN AST’IN ETKİNLİĞİ İLE SONUÇLANMAYABİLİR. ÖRNEĞİN, DAHA ÜST KADEMEDEKİ
YÖNETİCİLER, BİR YÖNETİCİNİN ÖRGÜTÜN BAŞARISI İÇİN GEREKLİ AMAÇLARDAN VE
DAVRANIŞLARDAN UZAKLAŞTIĞI İNANCINDA İSELER, BU YÖNETİCİNİN ETKİNLİĞİNE KATKISI OLAN AST
DA, BU TEPE YÖNETİCİLERİ TARAFINDAN OLUMSUZ BİR ŞEKİLDE DEĞERLENEBİLECEKTİR

 BU NEDENLE , BİR YÖNETİCİNİN İLK ÜST’Ü, KENDİSİNİN ETKİNLİĞİNDE VE HAREKETLİLİĞİNDE ÖNEMLİ

OLMAKLA BERABER YETERLİ DEĞİLDİR. DAHA ÜST KADEMELERDEKİ YÖNETİCİLERİN DE DİKKATE
ALINMASI GEREKMEKTEDİR

İşletme Yöneticiliği 28 / 41
 BU DURUM LABİRENTİN BİR UNSURU OLARAK “ÜSTLER”İN SAYILMASININ NEDENİDİR

 İŞLETME YÖNETİMİNDE “SPONSOR” –DESTEKLEYİCİ OLARAK GELİŞEN KAVRAMIN DA ESASI BUDUR

 BU KAVRAM HER YÖNETİCİNİN ORGANİZASYON İÇİNDE BİR “DESTEKLEYİCİSİ”NİN OLMASINI , BUNUN

İLK AMİR OLMASININ ŞART OLMADIĞI GİBİ AYNI DEPARTMAN İÇİNDE DAHA ÜST KADEME YÖNETİCİ
OLMASININ DA ŞART OLMADIĞINI, SPONSORUN BAŞKA DEPARTMANDAKİ BİR ÜST KADEME
YÖNETİCİNİN DE OLABİLECEĞİNİ İFADE ETMEKTEDİR

İşletme Yöneticiliği 29 / 41
MESLEKTAŞLAR (AYNI ORGANİZASYON KADEMESİNDE BULUNANLAR)
 YÖNETİM LABİRENTİNİN BİR UNSURU OLARAK MESLEKTAŞLAR (PEERS), YÖNETİCİ İLE AYNI DÜZEYDE
(AYNI DEPARTMAN İÇİNDE VEYA BAŞKA DEPARTMANLARDA) OLAN VE BİR ÜST KADEMEYE YÜKSELMEK
ÜZERE BİRBİRİ İLE REKABET HALİNDE OLDUĞU VARSAYILAN YÖNETİCİLER GRUBUDUR

 YÖNETİCİNİN ETKİN OLABİLMESİ ÜZERİNDE DİREKT OLARAK EMİR-KOMUTA YETKİSİNE SAHİP

OLDUĞU GRUP KADAR (ASTLAR), YANLARDA (SİDEWAYS) KALAN KİŞİLER DE ÖNEMLİDİR

 ÖZELLİKLE SİSTEMLER YAKLAŞIMI AÇISINDAN KONUYA BAKILIRSA, BİR YÖNETİCİNİN BAŞARISI, ANCAK
BAŞKALARINDAN ALACAĞI YARDIMA (BİLGİ, VERİ, MALZEME AKIŞI VB) BAĞLIDIR

İşletme Yöneticiliği 30 / 41
 MESLEKTAŞLARIN, YÖNETİM LABİRENTİNİN BİR UNSURU OLARAK OYNADIKLARI ROL ŞÖYLEDİR:

o BELİRLİ BİR KADEMEDEKİ YÖNETİCİLER DAHA ÜST BİR KADEME İÇİN AÇIK VEYA KAPALI BİR REKABET
İÇİNDEDİRLE

o DAHA ÜST KADEMELER İÇİN SEÇİM, NORMAL OLARAK, BİR ALT KADEMEDE BULUNANLAR ARASINDAN
VEYA İŞLETME DIŞINDAN YAPILACAKTIR

o ÖRGÜTÜN ALT KADEMELERİNDEN YUKARI DOĞRU BELİRLİ BİR YOL ALAN YÖNETİCİ, BÜTÜN
PROFESYONEL MESLEK SAHİPLERİ GİBİ, KENDİ YETENEKLERİNİ GÖSTERMEK, BUNUN İÇİN DE DAHA ÜST
KADEMELERE YÜKSELMEK VE BU YÜKSELİŞİ İFADE EDEN “UNVAN”I ALMAK VE GÜCE ULAŞMAK
ARZUSUNDADIR

MESLEKTAŞLAR, YÖNETİCİNİN BU İSTEKLERİNİN GERÇEKLEŞMESİNİ ÖNLEME (SÖNDÜRME) GÜCÜNÜ

TAŞIMALARI NEDENİYLE YÖNETİM LABİRENTİ UNSURU HALİNE GELMEKTEDİRLER

İşletme Yöneticiliği 31 / 41
ASTLAR
 YÖNETİM LABİRENTİNİN BİR DİĞER UNSURU ASTLARDIR VE BAŞKALARI VASITASIYLA İŞ GÖREN,
BAŞKALARI İLE BİRLİKTE AMACA ULAŞMAYA ÇALIŞAN KİŞİ OLAN HER YÖNETİCİNİN ÖĞRENMESİ
GEREKEN İLK DERS, KENDİ BAŞARISININ ASTLARININ ÇABA VE BAŞARILARINA BAĞLI OLDUĞU
HUSUSUDUR

 İŞLERİN FİİLEN YAPILDIĞI BÖLGEDEN UZAK OLAN YÖNETİCİNİN İŞLE OLAN BAĞLANTISINI ASTLARI
SAĞLAYACAKTIR

 YÖNETİCİ ÇEŞİTLİ KANALLARDAN, FAKAT ÖZELLİKLE ASTLARINDAN GELEN BİLGİ VE VERİLERİ,

RAPORLARI, GÖRÜŞLERİ, ÖNERİLERİ İNCELEYEN, İŞLEYEN, DEĞERLEYEN BİR KİŞİDİR

İşletme Yöneticiliği 32 / 41
 ASTLARDAN TAM, EKSİKSİZ VE DOĞRU BİLGİ GELMESİNİ SAĞLAYACAK KARŞILIKLI GÜVENE DAYANAN
BİR İLİŞKİ ORTAMI YARATMAKTAN, ASTLARIN KARARLARA KATILMASINI SAĞLAMAK, ASTLARI MOTİVE
ETMEK, ONLARLA İLETİŞİM KURMA, LİDERLİK YAPMA, PLANLAMA, KONTROL VE KOORDİNASYON
FONKSİYONLARINI YERİNE GETİRMEYE KADAR YÖNETİMİN ESASINI OLUŞTURAN FAALİYETLER,
YÖNETİCİ İLE ASTLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN KAPSAMINI OLUŞTURUR

 YÖNETİCİ İLE ASTLAR ARASINDAKİ EN ÖNEMLİ İLİŞKİLERDEN BİR DİĞERİ DE YÖNETİCİNİN OTORİTESİNİ
KULLANMA TARZI, YÖNETİM ANLAYIŞI VE İŞ YAPMA USULLERİDİR

 ÖRNEĞİN, KUVVETLİ BİR BAĞIMSIZLIK GÜDÜSÜ (İNDEPENDENCE DRİVE) TAŞIYAN ASTLARA OTOKRATİK
BİR YÖNETİM TARZI UYGULAMAK İSTEYEN BİR YÖNETİCİNİN ALACAĞI SONUÇ DAHA FAZLA AÇIK VEYA
ÖRTÜK SORUN YARATMAK OLACAKTIR

İşletme Yöneticiliği 33 / 41
 BİR LABİRENT UNSURU OLARAK ASTLARI İNCELERKEN, YÖNETİCİNİN “UYMA” (COMPLİANCE) İLE
“BENİMSEME VE KENDİNİ VERME” (ADANMIŞLIK – COMMİTTMENT) ARASINDAKİ FARKLILIĞI SÜREKLİ
OLARAK HATIRLAMASI YARARLI OLUR

 UYMA, BİR YETKİLİNİN İSTEĞİNİ KABUL ANLAMINDADIR. OYSA BENİMSEME VE KENDİNİ VERME,
UYMANIN ÖTESİNDE KİŞİNİN KUVVETLİ BİR MOTİVASYONA SAHİP OLMASINI VE NE PAHASINA OLURSA
OLSUN VERİLEN İŞİ MUHAKKAK ÇÖZÜME ULAŞTIRMASI ANLAMINA GELMEKTEDİR

 YÖNETİCİ OLAN BİREYİN YÖNETİCİLİK İLE LİDERLİK ARASINDAKİ FARKI DAİMA HATIRLAMASI YARARLI
OLUR

İşletme Yöneticiliği 34 / 41
YÖNETİCİNİN BENLİK (SELF) ANLAYIŞI
 BENLİK KAVRAMI, “KİŞİNİN İHTİYAÇLARINI, DEĞER YARGILARINI, YETENEK VE PSİKOLOJİK ÖZELLİKLERİNİ
UYUMLU BİR ŞEKİLDE BİRLEŞTİREN VE KİŞİ İÇİN BELLİ BİR ANLAM İFADE EDEN BİR BÜTÜN” OLARAK
TANIMLANMAKTADIR

 KİŞİ, ÇOCUKLUK VE ERGİNLİK YILLARINDAN BELİRLİ İNANÇLARA SAHİP OLUR VE BUNLARA DAYANARAK
KENDİNE ÖZGÜ BİR DEĞER YARGILARI SİSTEMİ (EVREN GÖRÜŞÜ VEYA PARADİGMA) GELİŞTİRİR

 BU SİSTEM, KİŞİNİN ÇEVRESİNİ “GÖRÜŞ AÇISINI” VE DAVRANIŞLARINI ETKİLEYEN EN ÖNEMLİ

UNSURDUR

İşletme Yöneticiliği 35 / 41
 YÖNETİCİNİN BENLİK KAVRAMININ, YÖNETİM LABİRENTİNİN BİR UNSURU OLARAK OYNADIĞI ROL
ŞÖYLEDİR: BENLİK KAVRAMI, GEREK KENDİSİNİ VE ÇEVRESİNİ ALGILAMASINDA, GEREK KENDİSİNİN VE
ÇEVRESİNDEKİLERİN ETKİNLİĞİNİ DEĞERLEMEDE BİR “SÜZGEÇ” ROLÜ OYNAR

 YÖNETİCİ KENDİ PARADİGMALARINA VE BENLİĞİNE AYKIRI DÜŞMEYEN DÜŞÜNCE VE DAVRANIŞLARI

KABUL EĞİLİMİ GÖSTERİRKEN, AYKIRI GELENLERİ İSE DEĞİŞTİRMEYE, GÖRMEMEYE, ALGILAMAMAYA
YA DA REDDETMEYE ÇALIŞIR

 SAHİP OLUNAN BENLİK KAVRAMI KİŞİLİĞİN ÖYLE KUVVETLİ BİR UNSURUDUR Kİ, ÇOĞU KİŞİ BU
KENDİNE SAYGI VE BENLİK DEĞERİNİ (SELF-WORTH) KORUMAK İÇİN HER ŞEYİ GÖZE ALABİLİR

İşletme Yöneticiliği 36 / 41
 KİŞİNİN GEREK KENDİSİNİ, GEREK BAŞKALARINI ANLAMADA YARARLANABİLECEĞİ ARAÇLARDAN BİRİSİ
“JOHARİ PENCERESİ” OLARAK BİLİNEN KAVRAM OLABİLİR

 JOHARİ PENCERESİ, ESAS İTİBARİYLE, İLETİŞİME DAYANMAKTA VE KİŞİNİN , KENDİNİ BAŞKALARINA

AÇMAYA (TANITMAYA) NE ÖLÇÜDE İSTEKLİ OLDUĞU İLE İLGİLİDİR

 JOHARİ PENCERESİ KİŞİLER ARASINDAKİ FARKLARI GÖRMEDE KULLANILABİLİR

İşletme Yöneticiliği 37 / 41
Johari Penceresini aşağıdaki şekildeki gibi göstermek mümkündür:

Kişinin Kendisi Tarafından

Bilinmeyen
Bilinen Yönler
Yönler

Bilinen Yönler Açık Bölge (AB) Kör Bölge (KB)

Başkaları
Tarafından Bilinmeyen Bilinmeyen Bölge
Gizli Bölge (GB)
Yönler (BB)

İşletme Yöneticiliği 38 / 41
 Kişiler birbirlerini tanıdıkları ve anladıkları ölçüde birbirlerini yönetmelerinin kolay olacağı
düşüncesinden hareket edilirse , kişilerarası ilişkilerdeki uyum (ahenk) açık bölgenin genişliği ile orantılı
olacaktı
 Kör bölge, kişinin, başkalarından kendisi hakkında bilgi sağlaması yolu ile küçültülebileceği gibi; gizli
bölge de başkalarına bilgi vermek yolu ile küçültülebilir.
 Johari penceresi aşağıdaki gibi dört durumda düşünebilir ve yöneticinin, yönetim labirenti unsurlarını
kavraması açısından en yararlı

İşletme Yöneticiliği 39 / 41
İNFORMAL GRUPLAR
 YÖNETİM LABİRENTİNİN BİR DİĞER UNSURU DA, ORGANİZASYON YAPISI İÇİNDE OLUŞAN
“GRUP”LARDIR

 İŞLETME ORGANİZASYONLARINDA ÇALIŞANLARIN ÇEŞİTLİ NEDENLERLE DA BU NEDENLE BİR ARAYA

GELMELERİ İLE OLUŞAN BİRLİKTELİKLER VEYA GRUPLAR VARDIR

 SOSYAL BİR VARLIK OLAN İNSANIN, BAŞKA İNSANLARLA BİR ARADA OLMASI, BUNLARDAN ŞU VEYA BU
NEDENLE KENDİSİNE DAHA YAKIN HİSSETTİKLERİ İLE DAHA SIK VE YAKIN BİR İLETİŞİM KURMASI DA
ÇOK DOĞALDIR

 ORGANİZASYONLARDA ÖNEMLİ OLAN BU GRUPLARIN İŞLETMENİN VEYA İLGİLİ BİRİMİN AMAÇLARINI

GERÇEKLEŞTİRMEDEKİ ROL VE TUTUMLARIDIR

İşletme Yöneticiliği 40 / 41
 BİR ORGANİZASYON YAPISI İÇİNDE BU ANLAMDA FARKLI HEDEF VE DAYANIŞMA İÇİNDE BULUNAN
GRUPLARIN VARLIĞI, YÖNETİCİNİN ETKİNLİĞİ ÜZERİNDE EN ÖNEMLİ FAKTÖR HALİNE GELEBİLECEKTİR

 AŞIRI ÖLÇÜDE GRUPLAŞMANIN OLDUĞU VE FONKSİYONEL OLMAYAN GRUPLARIN VARLIĞI İLGİLİ

YÖNETİCİLER İÇİN ÖNEMLİ BİR SORUN OLACAKTIR
 BU TÜR GRUPLARIN ETKİLEDİĞİ BİR YÖNETİCİ ETKİNLİĞİNİ TARTIŞILIR HALE GELECEKTİR

 YÖNETİCİNİN KENDİSİNİN DE BÖYLE BİR GRUBA MENSUP OLMASI, BU GRUBUN ÜYESİ OLMAYAN,
ASTLARI İLE ARASINDA SORUN YARATACAKTIR

İşletme Yöneticiliği 41 / 41