TÜRKİYE VE ORTA DOĞU

AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ

PROTOKOL YÖNETİMİ
SEMİNERİ
Kamusal Yaşamda
Protokol ve Sosyal Davranış Kuralları

NİHAT AYTÜRK
Kamu Yönetimi Uzmanı

2007
 YAŞAM ALANIMIZ
ÖZEL ALAN

KAMUSA
L
SOSYAL
(RESMİ)
ALAN
ALAN

GÖRGÜ VE PROTOKOL
NEZAKET KURALLARI
KURALLARI

SOSYAL ALANDA GÖRGÜ VE NEZAKET KURALLARI;

KAMUSAL ALANDA PROTOKOL KURALLARI UYGULANIR.
 PROTOKOLÜN ANLAM VE ÖNEMİ

• PROTOKOL; KAMUSAL YAŞAMDA

TÖRENSEL VE BİÇİMSEL DAVRANIŞ
KURALLARI BÜTÜNÜDÜR.

• PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ

KURALLARININ AMACI BİREYSEL,
KURUMSAL VE ULUSAL ONURU VE
SAYGINLIĞI KORUMAKTIR.

• PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ

KURALLARINA KURALLARINA UYMAYAN
KİŞİ, KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA
ÖNCE KENDİSİNİN, SONRA TAŞIDIĞI
UNVANIN VE ÇALIŞTIĞI KURUMUN; TEMSİL
ETTİĞİ MAKAMIN; YURT DIŞINDA VE
YABANCI LARA KARŞI MİLLETİN VE
DEVLETİN ONURUNU VE İTİBARINI
DÜŞÜRÜR.
BİR YÖNETİCİNİN BAŞARISINI

%33 KİŞİLİĞİ
%33 İŞİ (BİLGİ VE BECERİSİ)
%34 PROTOKOL (TEMSİL
NİTELİĞİ)

OLUŞTURUR.

BAŞARI PROTOKOLDE GİZLİDİR.

 PROTOKOL KONULARI

 ÖNCELİK-SONRALIK SIRADÜZENİ
 MAKAM ODASI DÜZENİ VE MAKAMDA DAVRANIŞ
KURALLARI
 TOPLANTILAR VE BRİFİNGLER
 TÖRENLER VE TÖRENSEL ETKİNLİKLER
 TOPLANTI VE TÖRENLERDEKONUŞMALAR
 ULUSAL VE KURUMSAL BAYRAKLAR
 PROTOKOL YAZILARI
 GÖREVE BAŞLAMA, GÖREVDEN AYRILMA;
GÖREV DEVİR-TESLİMİ
 KONUKLARI VE ÜSTLERİ KARŞILAMA, AĞIRLAMA
VE UĞURLAMA
 DAVET VE ZİYAFETLER (Resepsiyon, Kokteyl ve
Resmi Yemekler)
 MAKAMDA, ARABADA, TOPLANTIDA, TÖRENDE VE
YEMEKTE OTURMA DÜZENLERİ
 KIYAFET (GİYİM)
 RESMİ ZİYARETLER
 KAMUSAL VE SOSYAL DAVRANIŞLAR: Hitap, Selâm,
Takdim, Tanışma, Konuşma, Telefonda Konuşma,
Öpme, Öpüşme, Yemek Yeme, İçki İçme ve Şerefe
Kadeh Kaldırma. Çay/Kahve İçme, Teşekkür Etme,
Hediye ve Çiçek Sunma.
 PROTOKOL KURALLARININ
UYGULANDIĞI YERLER

• YÖNETİCİLERİN MAKAM ODALARI

• RESMİ OTOMOBİLLER

• TOPLANTILAR

• TÖRENLER

• RESMİ DAVET VE ZİYAFETLER

BU BEŞ YERDE PROTOKOL KURALLARI TAM OLARAK

UYGULANIR.
 KAMUSAL VE SOSYAL
YAŞAMDA
ÖNEMLİ KİŞİLER

 KONUKLAR (Özel, Sosyal,

Kamusal Alanda)
 YÖNETİCİLER (Kamusal
Alanda)
 HANIMLAR (Sosyal Alanda)
 KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA
BİR İNSANIN
• İMAJI, KIYAFETİYLE
• NEZAKETİ, DAVRANIŞIYLA
• BİLGİSİ, KONUŞMASIYLA
• GÖRGÜSÜ, YEMESİ VE İÇMESİYLE
ORTAYA ÇIKAR.
 PROTOKOL İLKELERİ

1. PROTOKOLDE SAYGI VE NEZAKET

ESASTIR. (KONUKLARA, MAKAM SAHİBİ
YÖNETİCİLERE VE HANIMLARA SAYGI
VE NEZAKET ESASTIR.)

2. PROTOKOLDE ONURU ve SAYGINLIĞI

(İTİBARI) KORUMAK ESASTIR.

3. PROTOKOLDE BİR KİŞİYE YA DA KURUMA

HAK ETTİĞİ VE LÂYIK OLDUĞU ÖNEMİ
VE DEĞERİ VERMEK ESASTIR. BİR
KİŞİYE YA DA KURUMA GEREKEN ÖNEMİ
VE DEĞERİ VERMEMEK YA DA
GEREĞİNDEN FAZLA ÖNEM VE DEĞER
VERMEK O KİŞİ YA DA KURUMUN KENDİ
DEĞERİNİ VE İTİBARINI DÜŞÜRÜR.
4. PROTOKOLDE TEMSİL ESASTIR

• PROTOKOLDE KİŞİ KENDİNİ TEMSİL ETMEZ.

UNVANINI VE KURUMUNU TEMSİL EDER.
• HER YÖNETİCİNİN TEMEL İŞLEVİ KURUMUNU
EN İYİ BİÇİMDE TEMSİL ETMEKTİR.
• BİR KİŞİNİN TEMSİL NİTELİĞİ; DIŞ GÖRÜNÜMÜ,
GİYİMİ, TUTUM VE DAVRANIŞI, KONUŞMASI,
PROTOKOL - SAYGI, GÖRGÜ VE NEZAKET
KURALLARINA UYMASI İLE ORTAYA ÇIKAR.

YÖNETİMDE TEMSİL HAK VE YETKİSİNE SAHİP

OLANLAR:
a. Kurum Amiri
b. Yönetici Vekili
c. Yönetici Temsilcisi (Yöneticinin görevlendirdiği kişi)
d. Bölge / İl Müdürü
e. Yöneticinin Eşi
5. DAVET VE KABULLERDE,
TOPLANTILARDA, GÖRÜŞMELERDE,
ZİYARETLERDE, KARŞILAMA VE
AĞIRLAMADA KURUMLARARASI
İMZALARDA
DÜZEY EŞİTLİĞİ, DENKLİK VE
KARŞILIKLILIK ESASTIR.

6. ÖNDEGELMEDE HİYERARŞİK UNVAN VE

RÜTBE; ÖNCEGELMEDE KIDEM ESASTIR.
(Kıdem, eşitler arasında önce gelmedir).
1. a,b,c,
2. a,b,c,
3. a,b,c,

• PROTOKOLDE ASTLIK ÜSTLÜK SÖZ

KONUSU DEĞİLDİR.
• PROTOKOL BİR İTİBAR SIRALAMASIDIR;
HİYERARŞİK BİR SIRALAMA DEĞİLDİR.
7. PROTOKOLDE MAKAMA VE UNVANA
SAYGI ESASTIR.

8. PROTOKOLDE MAKAM VE RESMİ UNVAN

ESASTIR. PROTOKOLDE KİŞİSEL UNVAN,
YAŞ VE CİNSİYET AYRIMI YOKTUR.

PROTOKOLDE, BİR KİŞİNİN KİŞİSEL

UNVANI, YAŞI VE CİNSİYETİ, O KİŞİNİN VE
KURUMUN (MAKAMIN) PROTOKOL
OLARAK YERİNİ VE STATÜSÜNÜ
DEĞİŞTİRMEZ.

9. PROTOKOLSÜZ SIRALAMA ALFABETİKTİR.

10. KAMUSAL YAŞAMDA
ULUSAL BAYRAK VE ÜST, KAMUSAL VE
SOSYAL YAŞAMDA KONUK SOSYAL
YAŞAMDA HANIM DAİMA ÖNCE GELİR
(SAĞDA YER ALIR).

11. KARŞILAMADA ÜSTLER BAŞTA

UĞURLAMADA SONDADIR.

12. TÖRENLERDE KONUŞMA SIRASI

ASTTAN ÜST’EDİR.
AÇILIŞ KONUŞMASINI EVSAHİBİ SON
KONUŞMAYI ONUR KONUĞU YAPAR.
13. RESMİ TÖRENLERDE YÜRÜYÜŞ VE
OTURMA DÜZENİNDE 1 NUMARA (ÜST)
DAİMA ORTA MERKEZDEDİR:

5–3–1–2–4

KURUMSAL TÖRENLERDE EVSAHİBİ, 1

NUMARA OLAN ONUR KONUĞUNUN
SAĞINDADIR.

EŞSİZ: 10-8-6-4-2-1-EVS-3-5-7-9

EŞLİ: 7-5-3-ESİ-1-EVS-1EŞİ-2-4-6
Müst.yard.,eşi-Başkaneşi-BAKAN-BAŞKAN-Bakaneşi-
Müsteşar,eşi

14. PROTOKOLDE ULUSAL BAYRAĞI,

KONUĞU, ÜST’Ü VE HANIMI KORUMAK,
KOLLAMAK VE SAYMAK ESASTIR.
 KAMUSAL YAŞAMDA

PROTOKOL KURALLARINI BİLMEK

İNSANA GÜVEN VERİR

ÜSTÜNLÜK VE SAYGINLIK
SAĞLAR.
&
PROTOKOL KURALLARINA UYAN
KİŞİ,
İŞ YAŞAMINDA
FARK EDİLİR, TERCİH EDİLİR VE
YÜKSELTİLİR.
 MAKAM PROTOKOLÜ

Türk bayrağı bulunan oda, makamdır.

 TOPLANTI PROTOKOLÜ

TEK BAŞKANLI VE TEK TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ

BAŞKAN

1 2

3 4

5 6

7 8

9 10

TEK BAŞKANLI ÇİFT TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ

BAŞKAN

KONUK EVSAHİBİ
1 1
2 2
3 3
4 4
5 5
 EŞBAŞKANLI VE ÇİFT TARAFLI
TOPLANTI DÜZENİ

4
5

2
3

EŞBAŞKAN 1 1 EŞBAŞKAN

2 3

4 5

KONUK TARAF DUVAR ÖNÜNDE OTURUR.

BAŞKANLARDA DÜZEY EŞİTLİĞİ;
ÜYELERDE SAYISAL EŞİTLİK ESASTIR.
BAŞKAN ÜST OLDUĞUNDA, UÇ MERKEZE OTURUR.
İKİ BAŞKANLI TEK TARAFLI TOPLANTI DÜZENİ

1. BŞK. 2. BŞK.

2
1

3 4

5
6

7
8

9
10

11
12

13
14
 TAŞIT PROTOKOLÜ

MAKAM OTOMOBİLİNDE OTURMA DÜZENİ

Ş KSMT

1
MA-
2 KAM
Ş KSMT

1
2 BOŞ
RESMÎ TAŞITLARDA OTURMA DÜZENİ

Ş 3

2 1
Ş 4

2 3 1
 TAKSİLERDE OTURMA DÜZENİ

Ş E2

E1 H
Ş E

H2 H1
 OTOMOBİLİ SAHİBİNİN KULLANDIĞI ÖZEL
TAŞITLARDA OTURMA DÜZENİ

Ş 1K

BOŞ BOŞ
Ş 1 KE

3 EH 2 KH
 RESMÎ YAZIŞMA VE İMZA
PROTOKOLÜ

YÖNETİM DİLİNDE
“RİCA ETMEK”, EMİR VERMEK;

“ARZ ETMEK” DE SUNMAK

VEYA TALEP ETMEKTİR.

Gereğini arz ederim = Talep ederim.

Bilgilerine arz ederim = Sunarım.
 EŞDÜZEYDE OLDUĞU HALDE, “RİCA
EDERİM” İFADESİ KULLANARAK YAZI
GÖNDEREN BİR KURULUŞA,
KARŞILIKLILIK İLKESİ GEREĞİNCE,
“RİCA EDERİM” İFADESİYLE; “ARZ
EDERİM” İFADESİYLE YAZI
GÖNDEREN EŞDÜZEYDEKİ BİR
KURULUŞA DA “ARZ EDERİM”
İFADESİYLE CEVAP VERİLİR.
 BİR KURULUŞA GÖNDERİLEN BİR
YAZIDA HİÇBİR ZAMAN “ARZ/RİCA
EDERİM” VEYA “ARZ VE RİCA
EDERİM” DENMEZ. Sadece “Arz
ederim” ya da “Rica ederim” denir.
“Arz ve rica ederim” yalnızca dağıtımlı
yazıda kullanılır.
• BİR YAZIDA “ARZ” VEYA “RİCA”
KONUSUNDA SORUN OLDUĞUNDA
“SAYGILARIMLA RİCA EDERİM”
DEMEK SORUNU ÇÖZER.
 EŞDÜZEYDE VEYA ÜST DÜZEYDE
OLDUĞU HALDE, “SAYGILARIMLA”
İFADESİNİ KULLANARAK YAZI
GÖNDEREN BİR KURULUŞA VERİLEN
CEVABİ YAZIDA “SAYGILARIMLA”
İFADESİNİ KULLANMAK SAYGI VE
NEZAKET GEREĞİDİR.
 RESMÎ YAZILARDA
İMZA KURALLARI

• İMZA DAİMA AD VE
SOYADIN ÜSTÜNE ATILIR.
İmzanın hukukî anlamı,
“yukarıdaki metni kabul
ediyorum” demektir.

• ÖNEMLİ YAZILAR, ONAYLAR VE

KARARLAR DAİMA LÂCİVERT
MÜREKKEPLİ DOLMA KALEM
İLE İMZALANIR.
 KURUMLARARASI
YAZIŞMALARDA
İMZA KONUSUNDA
DÜZEY EŞİTLİĞİ VE DENKLİK
ESASTIR.

MÜDÜRÜN İMZASIYLA GELEN BİR

YAZI MÜDÜRÜN İMZASIYLA;
GENEL MÜDÜRÜN İMZASIYLA
GELEN BİR YAZI DA GENEL
MÜDÜRÜN İMZASIYLA
İMZASIYLA CEVAPLANDIRILIR.
 MAKAMA YAZILAN YAZILAR
MAKAMIN İMZASIYLA
GÖNDERİLİR.

MALİYE BAKANLIĞINA

VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE

&&&&&&&&&&&&&

BİRİME YÖNELİK YAZILAR BİRİM

AMİRİNİN İMZASIYLA
GÖNDERİLİR.

MALİYE BAKANLIĞINA
(Bütçe ve Malî Kontrol Genel Müdürlüğü)

VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE

(Personel Dairesi Başkanlığı)
 İMZA
KİŞİYİ VE KİŞİLİĞİ
TEMSİL EDER.

İMZA,
KİŞİNİN ADINI VE/VEYA SOYADINI
EL YAZISIYLA YAZMASIDIR.
İYİ BİR İMZA
OKUNABİLEN İMZADIR.
 GÖREVE BAŞLAMA

GÖREVE BAŞLAMA AMİRİ ZİYARETLE

BAŞLAR. AMİR GÖREVE BAŞLATIR.
GÖREVE BAŞLAYAN KİŞİYİ ÜST’E VE
ASTLARA AMİRİ TAKDİM EDER.

GÖREVE BAŞLAYAN KİŞİYE TEBRİK

ZİYARETİ İLK BİR HAFTA İÇİNDE
YAPILIR.

GÖREVE BAŞLAYAN KİŞİ,

EŞDÜZEYDEKİLERE BİR HAFTA İÇİNDE,
İADEYİ ZİYARETTE BULUNUR.

BİR YÖNETİCİNİN İLK GELİŞİ VE SON

GİDİŞİ RESMİDİR. TÖRENSEL OLARAK
KARŞILANIR VE UĞURLANIR.
KAMUSAL YAŞAMDA SOSYAL DAVRANIŞLAR;
ÜST’E, AST’A VE EŞİTE
KARŞI FARKLIDIR.

DAVRANIŞLARDA;
• ÜST’E KARŞI SAYGI,
• AST’A KARŞI ÜSTÜNLÜK,
• EŞİTE KARŞI KARŞILIKLILIK ESASTIR.

PROTOKOL VE SOSYAL DAVRANIŞ

KURALLARINA UYMAMAK:
• ÜSTLERE SAYGISIZLIK,
• DENKLERE KARŞI ACİZLİK,
• ASTLARA MAĞLUBİYETTİR.
 TÖRENLERDE
TAKDİM HİTAP VE KONUŞMA KURALLARI

• Konuşmacıları takdim sırasında, önce

konuşmacının kurumunu ve/veya unvanını,
varsa akademik titrini ya da rütbesini, sonra
“sayın” sözcüğünü ekleyerek adını ve soyadını
söyler. Örnek:
- Maliye Bakanı Sayın Kemal UNAKITAN
- Millî Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr.
Sayın İsmail Bircan.
• Takdimde, ast konuşmacıları kürsüye davet
ederken, “… davet ediyorum”; üst
konuşmacıları ve onur konuklarını davet
ederken “… teşriflerini arz ediyorum” demek
uygundur. Örnek:
- Konuşmalarını yapmak üzere, Devlet Bakanı
Sayın Ali BABACAN’ın teşriflerini arz
ediyorum.
• TÖRENLERE ÇAĞRILI OLDUĞU HALDE
KATILAMAYANLARIN TELGRAFLARINDAN
YALNIZCA, TÖRENDEKİ ONUR KONUĞUNUN
ÜSTÜNDE OLANLARIN MESAJLARI, AÇILIŞ
KONUŞMASINDAN SONRA, PROGRAM SUNUCUSU
TARAFINDAN OKUNUR.

• ONUR KONUĞU İLE EŞDÜZEYDE OLANLARDAN

TELGRAF ÇEKENLERİN SADECE ADI, SOYADI
VE/VEYA UNVANLARI ZİKREDİLİR.

• ONUR KONUĞUNUN ALTINDA OLUP TELGRAF

ÇEKENLERİN HEPSİNE SADECE TEŞEKKÜR EDİLİR.
• HİTAPTA; TÖRENE KATILAN TÜM KONUKLAR EN
ÜST’TEN ASTLARA DOĞRU ÖNDEGELME SIRASINA
GÖRE ZİKREDİLİR:
• SAYIN BAKAN, SAYIN MÜSTEŞAR, SAYIN
GENEL MÜDÜRLER, SAYIN MÜFETTİŞLER, SAYIN
MÜHENDİSLER, SAYIN KONUKLAR
• TÖRENDE EN UYGUN HİTAP YÖNTEMİ, YALNIZCA
TÖRENE KATILAN ONUR KONUĞU İLE TÜM
KONUKLARI VE VARSA BASIN MENSUPLARINI
ZİKRETMEKTİR:
• “SAYIN BAKAN, SAYIN KONUKLAR”.
• ONUR KONUĞU (1 NUMARA), KONUŞMASINDA
YALNIZCA “SAYIN KONUKLAR” DİYE HİTAP EDER.
 KIYAFET PROTOKOLÜ

GİYİM, KİŞİNİN İMAJIDIR.

 Törenlerde, resepsiyonlarda ve resmî

akşam yemeklerinde, gönderilen
davetiyede belirtilen kıyafet giyilir.
 Sivil olarak resmî kıyafet hanımlarda
gündüz tayyör; gece uzun etek tuvalet;
 Erkeklerde koyu renk lâcivert/siyah üç
düğmeli ya da kruvaze takım elbisedir.
 Hanımlarda gündüz ve gece koyu renk
takım kumaş pantolon- ceket yarı resmî
kıyafettir.
 GİYİM KURALLARI

2. KURUMA, AMACA, ORTAMA, KOŞULLARA,

ZAMANA (MEVSİME, GECE VEYA
GÜNDÜZE) UYGUN GİYİNMEK,
3. YAŞA VE VÜCUDA UYGUN GİYİNMEK,
4. BELDE VE CEPLERDE BİR ŞEY
BULUNDURMAMAK,
5. EVLİ ÇİFT OLARAK, RENK VE BİÇİM
YÖNÜNDEN DAİMA UYGUN VE UYUMLU
GİYİNMEK.
6. ERKEK OLARAK UYUMLU ÜÇ RENKTE
GİYİNMEK.
7. HANIM OLARAK RESMİ ORTAMDA BİR
VEYA İKİ RENK SOSYAL ORTAMDA ÜÇ
RENK GİYİNMEK.
8. HANIMLARDA TAYYÖR RESMİ, İKİ PARÇA
GİYİM VEYA TAKIM PANTOLON CEKET
YARIRESMİDİR.
9. ERKEKLERDE TAKIM GİYİM RESMİ, İKİ
PARÇA GİYİM YARIRESMİ, KRAVATSIZ
GİYİM SPORDUR.
 BİR ERKEĞİN

YANINDA HANIM
BOYNUNDA KRAVAT
CÜZDANINDA PARA
VARSA
GİYİMİ, KONUŞMASI VE
DAVRANIŞI DEĞİŞİR.
 KRAVAT TAKMA KURALLARI

1) KRAVAT KALİTELİ (İPEK) OLMALIDIR.

2) GÖMLEK VEYA CEKET ÇİZGİLİ İSE, KRAVAT SADE VE DÜZ
RENK; GÖMLEK VE CEKET DÜZ RENK İSE, KRAVAT
DESENLİ VEYA ÇİZGİLİ VEYA NOKTALI OLMALIDIR.
3) GÖMLEĞİN YAKA DÜĞMESİ İLİKLENMİŞ; KRAVATIN
BOYUNBAĞI GÖMLEK YAKASINA İLİŞİK OLMALIDIR.
4) KRAVATIN UCU KEMERİN TOKASINI KAPATMALIDIR.
5) KRAVAT GÖMLEK İLE CEKETİN RENKLERİNİ TAŞIMALI
VEYA GİYİMDE ÜÇÜNCÜ RENK OLMALIDIR.
6) TAKIM ELBİSEDE KAHVERENGİ, BORDO AYAKKABI
GİYİLDİĞİNDE VE KEMER TAKILDIĞINDA, KRAVAT DA
AYNI RENK OLMALIDIR.
7) SPOR (RENKLİ, KARELİ, YAKASI DÜĞMELİ, KALIN
DOKULU) GÖMLEK ÜZERİNE KRAVAT TAKILMAMALIDIR.
8) GÖMLEK VEYA CEKET HAFİF ÇİZGİLİ OLDUĞUNDA KOYU
VE KALIN ÇİZGİLİ KRAVAT TAKILMALIDIR.
9) GÖMLEK DAİMA AÇIK RENK (BEYAZ, KEMİK RENGİ, AÇIK
MAVİ) OLMALI; KRAVAT KONTRASTI (KOYU RENGİ)
OLMALIDIR.
10) KRAVAT TEMALI, FİGÜRLÜ, RESİMLİ OLMAMALIDIR.
11) KRAVAT TAKINCA, BAĞCIKLI AYAKKABI GİYİLMELİDİR.
12) KRAVAT MENDİLİ RESMİ GİYİMDE BEYAZ İPEK VEYA
KRAVATIN RENGİNDE DÜZ İPEK OLMALI VE ÜÇGEN
BİÇİMDE YERLEŞTİRİLMELİDİR. (Kravatın kendi mendili ise,
yarı resmî giyimde ceketin mendil cebine dikdörtgen biçimde
ve 1 cm görünecek şekilde konmalıdır.)
 KONUK PROTOKOLÜ
KONUK; DAVET VEYA KABUL DİLEN;
KARŞILANAN, AĞIRLANAN VE
UĞURLANAN KİŞİDİR.
ONUR KONUĞU, ÜST VEYA YABANCI
KONUKTUR.KONUK, EŞDÜZEY KİŞİDİR.
(HERKES DENGİNİN KONUĞUDUR.

DAVET EDİLEN VEYA KABUL EDİLEN BİR

KİŞİ DAİMA BİÇİMSEL VE TÖRENSEL
OLARAK KARŞILANIR, AĞIRLANIR VE
UĞURLANIR.

KONUĞA VERİLEN ÖNEM

KARŞILAMA
OTURTULAN YER
SUNULAN İKRAM
GÖSTERİLEN İLGİ
UĞURLAMA
İLE DEĞERLENDİRİLİR.
 KONUK KARŞILAMA KURALLARI

4. DAHA ÖNCE BİR ZİYARET

GERÇEKLEŞMİŞ İSE,
KARŞILAMADA KARŞILIKLILIK ESASTIR.
KİŞİ NASIL KARŞILANMIŞ İSE, KONUĞU
DA ÖYLE KARŞILAR.

2. DAHA ÖNCE DAVET VE ZİYARET

GERÇEKLEŞMEMİŞ İSE;
H. KURUM AMİRİ KENDİSİ DAVET
ETTİĞİNDE, HAVAALANINDA VEYA BİNA
ÖNÜNDE KENDİSİ KARŞILAR.
I. KONUK RANDEVU ALIP KABUL
EDİLDİĞİNDE, HAVAALANINDA VEYA
BİNA ÖNÜNDE YARDIMCISI KARŞILAR.

3. ÖZEL OLARAK GELEN KONUK/ZİYARETÇİ

KARŞILANMAZ. SEKRETERLİK ÖZEL
OLARAK İLGİLENİR.

UĞURLAMANIN KURALINI
GÖRÜŞMENİN SONUCU BELİRLER.
• YABANCI (Ecnebi) KONUKLAR
• DEVLET VE HÜKÛMET ADAMLARI
• YÜKSEK YARGI ORGANLARININ
BAŞKANLARI
• KOMUTANLAR (General ve amiraller)
• MAKAM SAHİBİ YÖNECİLER
• TANINMIŞ, ÖDÜL ALMIŞ, SEÇKİN VE
ÖNEMLİ ŞAHSİYETLER (Yazarlar,
Köşeyazarı Gazeteciler, Sanatçılar, Sporcular,
Bilim Adamları, Din Adamları ve İş Adamları)
• ONUR KONUĞU OLARAK,
GELDİKLERİ VE ARAÇTAN İNDİKLERİ YERDE
(HAVAALANINDA VEYA BİNA ÖNÜNDE)
KARŞILANIR VE UĞURLANIRLAR.

• ZİYARETÇİ; GÖRMEYE VEYA GÖRÜŞMEYE

GELEN HER DÜZEYDEKİ KİŞİDİR.

ZİYARETÇİLER:
– ÜST ZİYARETÇİLER MAKAM KAPISINDA
– EŞDÜZEY ZİYARETÇİLER MAKAM ORTASINDA
– AST ZİYARETÇİLER MAKAM KOLTUĞUNDA
KARŞILANIRLAR.
 DAVET VE ZİYAFET PROTOKOLÜ

Davetiye Örneği

TÜRKİYE VE ORTA DOĞU AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ

GENEL MÜDÜRÜ PROF. DR. TURGAY ERGUN VE BAYAN
ERGUN

Bay ve Bayan Nihat AYTÜRK’ü

Kamu Yönetimi Ulusal Kongresi Münasebetiyle

Verecekleri Kokteyle Davet Etmekten Onur
Duyarlar.

Yer : Devlet Konukevi

Tarih: 26 Mayıs 2006, Saat 19.30
 RESMİ YEMEK DAVETİ

• DAVETİN RESMİ BİR AMACI OLMASI

• DAVETİN YAZILI OLARAK (DAVETİYE İLE)
YAPILMASI
• DAVET GİDERİNİN KURUM BÜTÇESİNDEN
ÖDENMESİ
• RESMİ UNVAN VE MAKAM SAHİBİ KİŞİLERİN
DAVET EDİLMESİ
• DAVETTE ONUR KONUĞU VEYA YABANCI
KONUK BULUNMASI
• DAVETLİ SAYISININ 8’DEN FAZLA OLMASI
• DAVETLİLERİN KARŞILANMASI
• DAVETİN AKŞAM YEMEĞİ OLARAK
DÜZENLENMESİ
• DAVETTE KOYU RENK KIYAFET (TAKIM
ELBİSE) GİYİLMESİ
• MASA VE OTURMA DÜZENİNİN PROTOKOLE
GÖRE DÜZENLENMESİ
• MASA ÜSTÜNÜN EN GÜZEL BİÇİMDE
DÜZENLENMESİ VE SÜSLENMESİ
• YEMEK TAKIMLARININ KALİTELİ OLMASI VE
AYNI TAKIM OLMASI
• İKRAM EDİLEN YEMEK ÇEŞİDİNİN 5 VEYA 6
OLMASI.
 KONUK AĞIRLAMA (İKRAM) KURALLARI

• Ziyafette önemli olan çok çeşitli yemek değil,

güler yüzle iyi bir karşılama, güzel bir sofra
düzeni ve damak zevki veren güzel bir
mönüdür.
• Yabancı konuklara verilen ziyafetlerde ulusal
nitelikte yemekler; özel davetlerde ise, yöresel
içerikli yemekler sunulmalıdır.

• Ziyafette, onur konuğu içki almıyorsa

konuklara da alkollü içki ikram edilmemelidir.

• Evsahibi alkollü içki almıyorsa konuk da

almamalıdır.
 Yemekler göze ve damağa hitap etmeli;
sofranın ve sunulan yemeklerin süslemesine
önem verilmelidir.
 Hafif yemekler (zeytinyağlı sebzeler, beyaz
etler ve deniz ürünleri) önce; ağızda tat
bırakan ağır yemekler (kırmızı sıcak etler)
daha sonra verilmelidir. Meyve, tatlıdan sonra
servis edilmelidir.
 Resmî yemeklerde tavuk ikram edilmemeli;
balık, hindi, kuzu veya dana eti ikram
edilmelidir.
 Ziyafetlerde soğan, sarımsak, acı biber ve
hardal sofraya gelmemeli; masaya kül tablası
ve kürdan konmamalıdır.
 İKRAM TÜRÜ VE SIRASI

1) ANTRE: ORDÖVR, ÇORBA VEYA ZEYTİNYAĞLIDIR.

DAVET İÇKİSİZ İSE, ÇORBA VERİLİR. İÇKİLİ İSE
ORDÖVR VEYA ZEYTİNYAĞLI VERİLİR.

2) ARASICAK: ORDÖVRDEN VEYA ZEYTİNYAĞLI

YEMEKTEN SONRA ARASICAK VERİLİR.

3) ESAS YEMEK (BALIK VE/VEYA ET): ESAS YEMEK

DAİMA SICAK ETTİR.
ET, SEBZE SOTELİ VE TEREYAĞLI BADEMLİ
PİLAVLI OLARAK AYNI TABAKTA SUNULABİLİR.

4) SALATA. SICAK ET YEMEĞİ İLE BİRLİKTE VERİLİR.

5) TATLI VE/VEYA MEYVE: AKŞAM YEMEKLERİNDE

MEYVEDEN ÖNCE TATLI İKRAM EDİLİR. ÖĞLE
YEMEĞİNDE YALNIZCA BİRİ İKRAM EDİLİR.

HAMUR TATLISI YERİNE MEYVELİ VEYA

DONDURMALI TATLILAR TERCİH EDİLMELİDİR.

6) KAHVE: YEMEK MASASINDA VEYA SALONDA

KAHVE İKRAM EDİLİR. (İÇKİLİ YEMEKTEN SONRA
KAHVE VE LİKÖR İKRAM EDİLİR).
 RESMÎ KONUK MENÜSÜ

• Kremalı mantar çorbası

• Zeytinyağlı içbaklalı enginar
• Et (Şiş/ tandır/ fileminyon/ biftek/ rosto); sebze
sote veya püreli; tereyağlı bademli pilavlı
• Mevsim salata
• Cevizli kabak tatlısı (keşkül veya kazandibi)

Kahve
 MASADA
SERVİS TAKIMI VE DÜZENİ

Soldan itibaren:
Tereyağı/ekmek tabağı ve bıçağı veya salata tabağı.
Antre (veya balık) çatalı, esas yemek çatalı, salata çatalı.
Servis tabağı, tabak içinde peçete ve üstünde masa yer kartı
(özel yemekte peçete tabağın sağında yer alır).
Esas yemek (et) bıçağı, balık bıçağı ve çorba kaşığı.
Çorba kaşığı ucunda beyaz ve kırmızı şarap kadehleri;
bunların sol ilerisinde de ayaklı su bardağı.
Servis tabağı önünde tatlı çatal veya kaşığı. (Resmî yemekte,
tatlı veya meyve takımı ayrıca servis edilir).
 YEMEK ZİYAFETLERİNDE
MASA VE OTURMA DÜZENLERİ

ES: Evsahibi OKE : Onur Konuğu Erkek KH : Konuk Hanım

ESİ: Evsahibesi OKH : Onur Konuğu Hanım KE : Konuk Erkek

12 KİŞİLİK, ONUR KONUĞU OLAN EŞSİZ RESMİ YEMEKTE

UZUN MASADA OTURMA DÜZENİ

9 5 1 Evsahibi 3 7
11

Pencere

12 8 4 Onur Konuğu 2 6 10
 KONUKLU-EŞLİ RESMÎ YEMEKTE
U MASADA OTURMA DÜZENİ

1.KE ve EŞİ ESİ OKE ES OKH 2.KE ve EŞİ

E E

H H

E E

H H

E E

H H

E E
 YUVARLAK MASADA OTURMA DÜZENİ

II. KONUK ERKEK

EVSAHİBİ 1. KONUK HANIM

I. KONUK ERKEK EVSAHİBESİ

2. KONUK HANIM

KAMUSAL VE SOSYAL YAŞAMDA EN UYGUN YEMEK MASASI VE

YEMEKTE OTURMA DÜZENİ YUVARLAK MASADIR. YUVARLAK
MASA EŞİTLİK SAĞLAR. ANCAK, EVSAHİBİ KONUĞU SAĞINA
ALIR.
 HEPİNİZE

İÇTENLİKLE TEŞEKKÜR EDER;

BAŞARI DİLEKLERİMLE

SEVGİ VE SAYGILAR

SUNARIM.

NİHAT AYTÜRK

KAYNAKLAR:

• Nihat AYTÜRK, PROTOKOL YÖNETİMİ - Kamusal

Yaşamda Protokol Kuralları, 2007, 3. Baskı, Türkiye ve
Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını, Ankara

• Nihat AYTÜRK, DAVRANIŞ BİLGİSİ - Ailede, Toplumda

ve İş Hayatında Davranış Kuralları, 2007, NOBEL Yayın
Dağıtım, Ankara
• Nihat AYTÜRK, YÖNETİM SANATI, Etkili Yönetim ve
Yöneticilik Becerileri, 2007, 5. Baskı, NOBEL Yayın
Dağıtım, Ankara