İNŞAAT SEKTÖRÜNDE

ERGONOMİK RİSK
FAKTÖRLERİ
HAZIRLAYAN: TUNAHAN AYDIN
 GİRİŞ 01
KAYNAKLAR

• İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

• Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği

• Binaların Yıkılması Hakkında Yönetmelik

• İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

• İş Ekipmanlarının Periyodik Kontrollerini Yapmaya Yetkili Kişilerin Ka yıt ve Eğ it im le rin e

İlişkin Te b liğ

• Ah şa p ve Ön Ya p ım lı Çe lik ile Alü m in yu m Ala şım lı Bile şe n le rd e n Olu şa n Dış Ce p h e İş

İske le le rin e Da ir Te b liğ

• YÖKTEZ-A.Oğ u zh a n Ba şt ü rk-Ta rsu s Ün i-20 19

• İn şa a t Se kt ö rü n d e ki Erg o n o m ik Riskle rin De ğ e rle n d irilm e si ve Bir Uyg u la m a

(Marmara Üniversitesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü, 34722, İstanbul, Türkiye )
 GİRİŞ 01
ERGONOMİ NEDİR?

Ergonomi , b ire yin a n a t o m ik, fizyo lo jik, p siko lo jik ve so sya l

ö ze llikle rin i a n la m a yı iç e rir ve b u b ilg ile ri t a sa rım

sü re ç le rin e u yg u la ya ra k, iş o rt a m la rın ı ve ü rü n le ri ku lla n ıc ı

d o st u h a le g e t irir. Erg o n o m ik p re n sip le r, ya ra la n m a riskin i

a za lt m a k, ve rim liliğ i a rt ırm a k ve g e n e l ku lla n ıc ı

m e m n u n iye t in i sa ğ la m a k a m a c ıyla u yg u la n ır.

 01
ERGONOMİK RİSK?

Ergonomik risk, b ir iş ve ya a kt ivit e n in yü rü t ü lm e si sıra sın d a

o rt a ya ç ıka n fizikse l, p siko lo jik ve ya so sya l risk fa kt ö rle rid ir. Bu
risk fa kt ö rle ri, işç ile rin sa ğ lığ ın ı ve g ü ve n liğ in i o lu m su z
e t kile ye b ilir. Erg o n o m ik riskle r, işye rin d e ki ç e şit li fa kt ö rle rin ,
ç a lışa n la rın vü c u t m e ka n ikle ri, p siko so sya l d u ru m la rı ve g e n e l
sa ğ lıkla rı ü ze rin d e o lu m su z e t kile r m e yd a n a g e t irm e
p o t a n siye lin e sa h ip t ir
 01

REBA a n a liz m e t o d u n a g ö re , in şa a t işç ile rin in iş

ya p m a e sn a sın d a ki vü c u t p o zisyo n la rın ın ,
ya kla şık % 17’sin in ü ç ü n c ü ka t e g o ri iç in d e ,
ya kla şık % 7’sin in d ö rd ü n c ü ka t e g o ri iç in d e ye r
a ld ığ ın ı sa p t a m ışt ır .
 01
REBA ANALİZİ

REBA a n a lizi (Ra p id En t ire Bo d y Asse ssm e n t ), iş

ye rle rin d e ç a lışa n la rın fizikse l p o zisyo n la rın ın ve
a kt ivit e le rin in e rg o n o m ik riskle rin i d e ğ e rle n d irm e k
a m a c ıyla ku lla n ıla n b ir yö n t e m d ir. Bu a n a liz, b ir iş
g ö re vin i d e ğ e rle n d irirke n ç a lışa n ın vü c u t
p o zisyo n la rın ı, h a re ke t le rin i ve ç a lışm a ko şu lla rın ı
d ikka t e a la ra k e rg o n o m ik riskle ri b e lirle m e ye
o d a kla n ır.
 02
İŞ YERİNDEKİ FİZİKSEL FAKTÖRLER ŞU ŞEKİLDE GRUPLANABİLİR;

1 2 3 4

TEKRARLANMA
FAALİYETİN İCRA EDİLEN FAALİYETİN
FAAALİYETİN TİTREME VE
SÜRESİ VE SARSILMA ISISI
AĞIRLIĞI ZORLUĞU
 03

6331 sa yılı İş Sa ğ lığ ı Ve Gü ve n liğ i Ka n u n u n ’d a risk ö lç ü m le m e si

“işye rle rin d e va ro la n ya d a d ışa rıd a n g e le b ile c e k t e h like le rin

b e lirle n m e si, b u t e h like le rin riske d ö n ü şm e sin e yo l a ç a n

fa kt ö rle r ile t e h like le rd e n ka yn a kla n a n riskle rin a n a liz

e d ile re k d e re c e le n d ilm e si ve ko n t ro l t e d b irle rin in

ka ra rla şt ırılm a sı a m a c ıyla ya p ılm a sı g e re kli ç a lışm a la r” o la ra k

b e lirle n m işt ir.

 02
YAP IM AŞAMALARI VE
ERGONOMİK RİSKLER
 02
1-TEMEL KAZI İŞLEMİ VE KALIP ÇAKILMASI

Kazı işle m i iş m a kin e le ri t a ra fın d a n

ya p ılm a kt a d ır. An c a k so n ra sın d a
ka zı iç e risin e ka lıp ç a kım ı b e d e n
işç ile ri t a ra fın d a n ya p ılır. Bu işle m
o ld u kç a b e d e n se l ku vve t ve
d a ya n ıklılık g e re kt ire n b ir işle m d ir.
Bu işle m i d e va m lı ve t e kra rlı o la ra k
ya p a n işç ile rd e b e l, ko l, d irse k ve
b o yu n ra h a t sızlıkla rı g ö rü lü r.
 02
2-DONATILARIN BAĞLANMASI

Kalıp işle m i b it t ikt e n so n ra

o lu şt u ru la n ç e rç e ve le r iç e risin e
d o n a t ıla r b a ğ la n ır. Bu u yg u la m a
a şa m a sı sıra sın d a ç a lışa n işç ile rd e
ku lla n d ıkla rı ke rp e t e n d e n d o la yı e l,
b ile k ra h a t sızlıkla rı ve d u ru ş
şe kille rin d e n d o la yı b e l ve b o yu n
ra h a t sızlıkla rı g ö rü lü r.
 3-DUVAR İŞÇİLİĞİ 02

Eski d ö n e m le rd e n ka la n u yg u la m a a la n ın a
m a lze m e t a şım a sist e m i g e lişe n t e kn o lo ji ile
a rt ık ye rin i iş m a kin e le rin e b ıra km ışt ır. Art ık
m a lze m e t a şım a işle m i o lm a sa d a u yg u la m a
a şa m a sın d a d u va r m a lze m e le ri t u ğ la , b im s,
yt o n g vs. o ld u ğ u iç in ç a lışa n işç ile r d a im i o la ra k
e ğ il-ka lk d u ru m u n d a d ırla r. Bu se b e p le
ç a lışa n la rd a bel ve b o yu n ra h a t sızla rı
g ö rü lm e kt e d ir. Ayn ı za m a n d a işç ile r d e va m lı
o la ra k m a la ku lla n d ıkla rı ve h a rç ile u yg u la m a
ya p t ıkla rı iç in ö ze llikle b ile k ve d irse k kısm ın d a
ra h a t sızlıkla rla ka rşıla şılm a kt a d ır.
 02
4-ELEKTRİK VE SIHHİ TESİSAT İŞÇİLİĞİ

Duvar ö rm e işle m i b it e n ye rle rd e d u va r iç i

ka la c a k o la n sist e m le r sıva işle m i ö n c e sin d e
ya p ılm a kt a d ır. Çizilm iş ve o n a yla n m ış o la n
p ro je le r ü ze rin d e n g id ile re k d u va rla rd a bu
işle m le rin ya p ıla c a ğ ı ye rle r b e lirle n ir ve ka b lo ,
b o ru ve h a t g e ç e c e k o la n kısım la r d u va r iç e rin d e
kırılır. Ge re kli ka b lo , b o ru ve h a t d ö şe m e le ri e k
b a ğ la n t ıla r-d irse kle r ve b irle şt irm e işle m le ri ile
ya p ılıp so n ra a ç ık kısım la rı sıva ile ka p a n ır.
 02
5-SIVA İŞÇİLİĞİ

Duvar işle m i ve İç işle m le ri b it m iş o la n kısım la rd a

m a kin e li ya h u t e lle sıva işle m i ya p ılır. Sıva işle m i
ist e r m a kin e li ist e r el u yg u la m a sı o lsu n
d ü ze n le m e işle m i b e d e n se l ku vve t le g e re kli a ra ç
g e re ç le r ku lla n ıla ra k ya p ılır. Bu se b e p le o m u zla r,
ko lla r, d irse kle r ve e lle r a şırı şe kild e t e kra rla n a n
ve a ğ ır işle re m a ru z ka lırla r.
 02
6-SERAMİK VE PARKE İŞÇİLİĞİ

Duvar işle m in d e o ld u ğ u g ib i m a lze m e t a şım a

işle m i iş m a kin e le ri t a ra fın d a n ya p ılm a kt a d ır.
Uyg u la m a o la ra k ko la y g ö rü n se de h e r b ir
p a rç a n ın a ğ ır o lm a sı n e d e n i ile ç a lışa n işç ile r b e l,
ko l ve e ld e o lu şa b ile c e k ra h a t sızlıkla ra m a ru z
ka lm a kt a d ırla r.
 02
7-BOYA

Birçok in şa a t t a d ış kısım la rd a iske le sist e m i

ku ru la ra k bu işle m ya p ılm a kt a an cak iç
a la n la rd a u zu n b o ya m a m a lze m e le ri ile b u işle m
b it irilm e kt e d ir. Bo ya işle m in d e u yg u la m a yı
ya p a n kişi d e va m lı o la ra k b e l ve o m u zla rd a n
d e st e k a la ra k ko lla r ve e l yo rd a m ı ile u yg u la m a
ya p m a kt a d ır. Ça lışm a a la n ın g e n iş o lm a sı se b e b i
ile d a im i o la ra k a ğ ır yü k ile ye r d e ğ işt irm e kt e ve
b o ya m a işle m in e d e va m e t m e kt e d ir. Ça lışa n
işç ile rd e yo ğ u n o la ra k b e l, b o yu n , o m u z ve
ko lla rd a ra h a t sızlıkla r g ö rü lm e kt e d ir.
 02

8 -Tit re ş im ve Gü rü lt ü

Güvenli b ir ç a lışm a sist e m i ku lla n ıc ıla rı

d a h a m u t lu ve d a h a sa ğ lıklıd ır. Bu d u ru m ,
iş ye rin d e ki m o ra l ve m o t iva syo n u a rt ırır,
ü re t ke n liğ i ve p e rfo rm a n sı o lu m lu e t kile r.
 03

İklimsel Koşullar
Aşırı sıcaklık ve soğukluk etkileri
Ergonomik olmayan çalışma ortamları

Dar ve Sıkışık Alanlar

Sınırlı alanlarda çalışma riski
Ergonomik olmayan iş alanlarının etkisi
 03

Çalışma Süreleri ve Baskı

Uzun çalışma saatleri ve yorgunluk
Zaman baskısı ve stress

İş İlişkileri ve İletişim
Zorlayıcı ekip çalışmaları
İletişim eksikliği ve işbirliği sorunları
 02
RİSK ANALİZ FORMU Hafif
olmayan Düzenlenen Düzenlenme bölgelerinin, olası
FAALİYET TEHLİKE RİSK OLASILIK ŞİDDET RİSK ÖNLEM malzemeleri n
Kullanılan materyallerin bir yıkılma durumu da
Materyallerin dengeli olarak çalışanların 2 4 8 düşünülerek belirlenmesi
Düzenlenmesi düzenleneme üzerine
Kalıp üretimi esnasında mesi
kullanılan devrilmesi
İnşaatta
Kullanılan materyallerin, kalıp
Çivi olan Bir işçinin çivi 2 3 6 üretim işi bittikten
Kalıpların materyaller nedeniyle Düzenlenme
sonra düzgün bir bölgesinin Düzenlenen
Üretimi yaralanması Kullanılan Düzenlenme bölgesinin
şekilde çivilerinden faaliyet bölgesi materyallerin
Materyallerin 2 4 8 faaliyet bölgesi dışarısında
ayrılarak tasnif dışarısında çalışanların
Düzenlenmesi seçilmemesi
edilmesi seçilmemesi üzerine
devrilmesi
İnşaat
İşlerinde, Üretilen
Demir Demir Yapılan çalışmalarda
Demir betonların
Bükme bükme bükme demir bükme cihazının dökümü Betonların Betonların dökülmesi
Cihazı cihazının cihazının oynak kullanma ve emniyet esnasında,
2 4 8 dökümü esnasında esnasında çalışanların dikkatli
Kullanılarak oynak parçalarına ile ilgili direktiflerine Beton döküm bom parçasının davranarak bom vurmasının
Demirden 2 2 4
parçaları vücut uyulması Üretilmesi pompasının çalışana vurması önüne geçmesi
Malzeme uzuvlarının bom parçasının
Üretimi kaptırılması hareket etmesi

Üretilen
betonların Kırılan pompa
Bir işçinin
demir Demir işi ile ilgilenen dökümü sonucu, pompada Döküm işleminde kullanılan
Demir işçinin bağ ile demirleri esnasında, bulunan betonun
Bağlama bağlama Betonların cihazların ve pompaların
Demir ile 3 3 9 birleştirme esnasında, Döküm İşlemi beton çalışanlara kontrol edilerek sağlam
İlgili Diğer İşlemi faaliyeti 2 4 8
esnasında koruma maksatlı özel pompası dökülmesi durumda bulundurulmasının
Faaliyetler eldiven giymesi birleşim sağlanması
bağlama teli ile
yaralanması yerinden
zarar görmesi

Boruların ve
Demirlerin bir Spiral Spiral kullanılması
Boruların ve Boruların ve Boruların ve Demirlerin Spiral kullanılması esnasında koruma
Demirlerin Demirlerin yerden bir yerden başka bir kullanılması
Spiral Gibi El ile esnasında esnasında koruma maksatlın malzemelerin
Tasnif bir yerden başka 2 4 8 yere nakli faaliyetinin maksatlı aletlerin 3 4 12 kullanılması, eğer spiral
bir yere nakli Kullanılan uygun şartlarda
Edilmesi başka emniyet tedbirlerine Cihazlar kullanılmaması cihazında sorun varsa cihazın
esnasında taş seçimi yerine sağlam bir cihaz konması
Faaliyetleri bir yere uyarak yapılması
nakli civardaki
kişilere
Daire
çarpması Şeklinde
Daire Şeklinde Kesme
Kesme Maksatlı Maksatlı El ile Çalışanların
Makinenin El ile Kullanılan Kullanılan uzuvlarında Hareketli materyallerin, sabit
4 3 12
Aleti kullanıcı Cihazlar Cihazların yaralanma şekle getirilerek kesilmesi,
Kompresör kullanan doğru şekilde meydana
Aleti operatörlerinin Kompresör aletinin
işçilerin kullanımı esnasında kullanılama gelmesi
Kullanılarak vücutlarında 4 3 12
üzerlerinin sadece işe yönelik ması
Faaliyette veya kulak, göz
temiz olarak kullanılması
Bulunulması bulunması ya da diğer
duyu ile ilgili
Çalışanların
uzuvlarında korunma maksatlı
Şaplama işlemi Şaplama işlemi yapan
zarar meydana yapılan yerin malzemeleri uygun çalışanlara koruyucu
Şaplama
gelmesi Faaliyeti kaygan olması şekilde 3 3 9 özellikli ayakkabı/bot temin
bulundurmama sı edilmesi
02
 Din le d iğ in iz İç in
Te ş e k k ü r Ed e rim ..