Chuyen de Dao Ham Toan 11 Le Minh Tam

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Mục lục
 Bài 01. ĐẠO HÀM
A. Lý thuyết
1. Đạo hàm. .......................................................................................................................................2
2. Ý nghĩa hình học của đạo hàm ............................................................................................... 3
3. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm ................................................................................................... 4
4. Số e............................................................................................................................................... 4
B. Bài tập
 Dạng 1. Tính đạo hàm tại 1 điểm bằng định nghĩa...........................................................5
 Dạng 2. Tính đạo hàm tại 1 điểm bất kỳ trên (a;b) bằng định nghĩa .........................8
 Dạng 3. Ý nghĩa hình học của đạo hàm ............................................................................ 10
 Dạng 4. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm................................................................................. 12
 Dạng 5. Tìm tham số để hàm số có đạo hàm tại x0 ...................................................... 13
C. Luyện tập
 Bài 02. CÁC QUY TẮC TÍNH ĐẠO HÀM
A. Lý thuyết
1. Đạo hàm hàm số y  xn ........................................................................................................... 19
2. Đạo hàm hàm số y  x ........................................................................................................ 19
3. Đạo hàm hàm số lượng giác ................................................................................................. 19
4. Đạo hàm của hàm số mũ và hàm số logarit ................................................................... 19
5. Các quy tắc tính đạo hàm .................................................................................................... 20
6. Đạo hàm của hàm hợp .......................................................................................................... 20
7. Đạo hàm cấp hai ...................................................................................................................... 21
B. Bài tập
 Dạng 1. Tính đạo hàm đa thức – hữu tỉ – căn thức........................................................ 22
 Dạng 2. Tính đạo hàm lượng giác ..................................................................................... 24
 Dạng 3. Tính đạo hàm mũ – logarit .................................................................................. 26
C. Luyện tập
 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 1

Chương VII.
ĐẠO HÀM
ĐẠO HÀM
ĐẠO HÀM
A Lý thuyết
1. Đạo hàm.
Định nghĩa:
Cho hàm số xác định trên khoảng và .
 Nếu tồn tại giới hạn hữu hạn thì giới hạn đó được gọi là đạo hàm
của tại điểm , tức là:
 Kí hiệu là hay .
 Tính đạo hàm bằng định nghĩa:

Để tính đạo hàm của hàm số y  f  x  tại x0   a; b  , ta thực hiện theo các bước sau:
 Bước 1. Tính f  x   f  x0  .
f  x   f  x0 
 Bước 2. Lập và rút gọn tỉ số với x   a; b  , x  x0
x  x0
f  x   f  x0 
 Bước 3. Tính giới hạn lim .
x  x0 x  x0
Chú ý
Trong định nghĩa & quy tắc trên đây, thay bởi ta sẽ có định nghĩa và quy tắc tính
đạo hàm của hàm số tại điểm .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
2. Ý nghĩa hình học của đạo hàm
Ví dụ 2.1.
Cho hàm số và điểm
⑴ Vẽ đồ thị và tính .
⑵ Vẽ đường thẳng qua có hệ số góc . Nhận xét về vị trí tương đối
giữa và
 Lời giải
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................................................
 Trong mặt phẳng tọa độ Oxy , cho đồ thị C  của hàm số y  f  x  và điểm M  x0 ; y0   C  .
 
Xét M x; f  x  là một diểm di chuyển trên C  .
Đường thẳng MM 0 là một cát tuyến của C  .
f  x   f  x0 
Hệ số góc của cát tuyến MM 0 được tính bởi công thức k MM0  tan  .
x  x0
Khi cho x dần tới x 0 thì M di chuyển trên C  tới M 0 .
Giả sử cát tuyến MM 0 có vị trí giới hạn là M 0T thì M 0T được gọi là tiếp tuyến của C  tại
M 0 và M 0 được gọi là tiếp điểm
f  x   f  x0 
Ta có hệ số góc của tiếp tuyến M 0T là k M0T  tan  lim  tan   lim  f   x0 
x  x0 x  x0 x  x0

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Đạo hàm của đồ thị hàm số tại điểm là hệ số góc của tiếp tuyến của
tại điểm
Tiếp tuyến có phương trình:
3. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm
 Nếu hàm số biểu thị quãng đường di chuyển của vật theo thời gian thì
biểu thị tốc độ tức thời của chuyển động tại thời điểm .
 Nếu hàm số biểu thị nhiệt độ theo thời gian thì biểu thị tốc độ thay
đổi nhiệt độ theo thời gian tại thời điểm .
4. Số e
Người ta còn biết rằng là số vô tỉ và (Số thập phân vô hạn không tuần hoàn).

Chương VII.
ĐẠO HÀM
B Bài tập
 Dạng 1. Tính đạo hàm tại 1 điểm bằng định nghĩa
Phương pháp
 Để tính đạo hàm của hàm số tại , ta thực hiện theo các bước sau:
 Bước 1. Tính .
 Bước 2. Lập và rút gọn tỉ số với và
 Bước 3. Tính giới hạn .
⑴ ⑵ ⑶
 Hàm số có đạo hàm tại điểm .
 Hàm số có đạo hàm tại điểm thì trước hết phải liên tục tại điểm đó.
Ví dụ 1.1.
Tính đạo hàm bằng định nghĩa tại một điểm của các hàm số sau:
⑴ tại ⑵ tại
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Ví dụ 1.2.
⑴ tại ⑵ tại
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 1.3.
⑴ tại
⑵ tại
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Ví dụ 1.4.
Tìm để hàm số có đạo hàm tại
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 2. Tính đạo hàm tại 1 điểm bất kỳ trên (a;b) bằng định nghĩa
Phương pháp
Ví dụ 2.1.
Tính đạo hàm bằng định nghĩa của các hàm số sau:
⑴ ⑵
⑶ ⑷
⑸ ⑹
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 3. Ý nghĩa hình học của đạo hàm
Phương pháp
 Ý nghĩa hình học: (Phương trình tiếp tuyến)

Cho hàm số có đồ thị , .
Phương trình tiếp tuyến tại có dạng: .
Trong đó: hoành độ tiếp điểm.

tung độ tiếp điểm.
hệ số góc tiếp tuyến.
Bài toán: Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại .
 Bước 2. Từ .
 Bước 3. Hoàn thiện phương trình tiếp tuyến cần tìm .
Ví dụ 3.1.
Viết phương trình tiếp tuyến của
⑴ Đồ thị hàm số tại điểm có hoành độ .
⑵ Đồ thị hàm số tại điểm có hoành độ .
⑶ Đồ thị hàm số tại điểm có tung độ .
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 4. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm
Phương pháp
 Ý nghĩa vật lý: (quãng đường, nhiệt độ, điện lượng)

 Nếu hàm số biểu thị quãng đường di chuyển của vật theo thời gian thì biểu
thị tốc độ tức thời của chuyển động tại thời điểm .
 Nếu hàm số biểu thị nhiệt độ theo thời gian thì biểu thị tốc độ thay đổi
nhiệt độ theo thời gian tại thời điểm .
Ví dụ 4.1.
Một chất điểm chuyển động có phương trình chuyển động là (t
được tính bằng giây, s được tính bằng mét).
⑴ Tính đạo hàm của hàm số tại điểm .
⑵ Tính vận tốc tức thời của chuyển động tại thời điểm .
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 4.2.
Cho biết điện lượng trong một dây dẫn theo thời gian biểu thị bởi hàm số
(t được tính bằng giây, Q được tính bằng Coulomb). Tính cường độ của dòng điện
trong dây dẫn tại thời điểm
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 5. Tìm tham số để hàm số có đạo hàm tại x0
Phương pháp
 Cho hàm số hoặc . Tìm tham số m để hàm
số có đạo hàm tại

 Bước 1. Xác định .
 Bước 2. Hàm số liên tục tại
 Bước 3. Tính ; .
 Bước 4. Hàm số có đạo hàm tại .
Ví dụ 5.1.
Cho hàm số . Tìm để hàm số có đạo hàm tại .
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Ví dụ 5.2.
Cho hàm số . Tìm , thì hàm số có đạo hàm tại ?
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
C Luyện tập
Câu 1. Tính đạo hàm của các hàm số sau tại các điểm đã chỉ:
⑴ f  x   2x  1 tại x  2 ⑵ f  x   2024  2023x tại x  1
⑶ f  x   x2  2x  1 tại x  1 ⑷ f  x   2x3  1 tại x  2
x 1
⑸ f  x   2x2  x  1 tại x  1 ⑹ f  x  tại x  2
x 1
2x  1
⑺ f  x  ⑻ f  x 
1
tại x  2 tại x  3
x 1 x2
⑼ f  x   x  1 tại x  1 ⑽ f  x   2023  x tại x  2
Câu 2. Tính đạo hàm của các hàm số sau tại các điểm (nếu có):

2x  3 khi x  3 
 x  1 khi x  0
2
⑴ f  x   2 . Tính f  3 .
 ⑵ f  x   . Tính f   0  .

 x khi x  3 
1  2 x khi x  0
⑶ f  x   x . Tính f   0  . ⑷ f  x   x  x . Tính f   0  .
⑸ f  x   2x  x  1 . Tính f  1 . ⑹ f  x   x  x . Tính f  1 .
⑺ f  x   x  2023 . Tính f   0  . ⑻ f  x   x 2  2 x . Tính f   0  .
x x2  x  1
⑼ y . Tính f   0  . ⑽ f  x  . Tính f   1 .
x 1 x
Câu 3. Tính đạo hàm của các hàm số sau tại các điểm đã chỉ (nếu có):

 x  3x khi x  1
2
⑴ f  x   . Tính f  1
2
 khi x  1
 x 3  4 x 2  3x
 khi x  1
⑵ f  x    x 2  3x  2 . Tính f  1
0 khi x  1

2x  3 khi x  1
 3
⑶ f  x    x  2x 2  7 x  4 . Tính f  1 .
 khi x  1
 x 1
 x 2  7 x  12
 khi x  3
⑷ f  x   x3 . Tính f   3
 1 khi x  3


 x khi x  1
⑸ f  x   2 . Tính f  1

 x khi x  1

3  4  x khi x  0
⑹ f  x   . Tính f   0 

1 khi x  0

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 x3  2 x 2  x  1  1
 khi x  1 . Tính 
⑺ f  x   x 1 f 1
0 khi x  1

 x 1 1
 khi x  0
⑻ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0

3  4  x
 khi x  0
⑼ f  x   4 . Tính f   0 
1 khi x  0
 4
 x2  1  1
 khi x  0
⑽ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0

 x 1 1
 khi x  0
⑴ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0

 x2  1  1
 khi x  0
⑵ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0

 3x  1  2 x
 khi x  1
⑶ f  x   x 1 . Tính f  1 .
 5
khi x  1
 4
 3 4 x 2  8  8x 2  4
 khi x  0
⑷ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0

Câu 5. Tìm tham số để hàm số có đạo hàm tại x 0
 x2  1
 khi x  1
⑴ Tìm a để hàm số f  x    x  1 có đạo hàm tại điểm x  1 .
a khi x  1

ax 2  bx  1 khi x  0

⑵ Tìm a ; b để hàm số f  x    có đạo hàm tại điểm x  0 .
ax  b  1 khi x  0

 x2  1
 khi x  0
⑶ Tìm a ; b để hàm số f  x    x  1 có đạo hàm tại điểm x  0 .
ax  b khi x  0


Chương VII.
ĐẠO HÀM

ax  2x  1 khi x  1
2
⑷ Tìm a ; b để hàm số f  x    có đạo hàm tại điểm x  1 .


 3  2 x  bx khi x  1
Câu 6. Cho hàm số y  x  2x  4 có đồ thị C 
2
⑴ Tìm hệ số góc của tiếp tuyến của C  tại điểm có hoành độ x0  1 thuộc C  .
⑵ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại điểm có x0  0 thuộc C  .
⑶ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại điểm có y 0  1 thuộc C  .
⑷ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số biết hệ số góc tiếp tuyến bằng 4 .
⑸ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số, biết tiếp tuyến đó song song với
đường thẳng y  1  3x .
x 1
Câu 7. Cho hàm số y  có đồ thị C 
3x
⑴ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại giao điểm của C  với trục Oy .
⑵ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại giao điểm của C  với trục Ox .
⑶ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại giao điểm của C  với đường
thẳng y  x  1.
⑷ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số biết hệ số góc của tiếp tuyến bằng
1
k .
3
Câu 8. Cho hàm số y  x  2x  1 có đồ thị C 
3
⑴ Tìm hệ số góc của tiếp tuyến của hàm số trên tại điểm có x  0 .
⑵ Viết phương trình tiếp tuyến của hầm số biết nó có k  2.
⑶ Viết phương trình tiếp tuyến của hàm số trên, biết nó tạo với hai trục Oxy một tam
giác vuông cân tại O .
Câu 9. Một chất điểm chuyển động thẳng biến đổi đều với phương trình s  2t 2  t  1  m
⑴ Tìm vận tốc tức thời của vật tại thời điểm t  2s .
⑵ Tìm vận tốc trung bình của chất điểm trong khoảng thời gian từ t  0 tới t  2s .
Câu 10. Một vật chuyển động thẳng xác định bởi phương trình s  s  t  trong đó t được tính
bằng giây và S được tính bằng mét. Thực hiện các yêu cầu dưới đây:
⑴ Với s  s  t   t 3  3t 2 thì vận tốc của vật tại thời điểm t  3s là bao nhiêu?
⑵ Với s  s  t   t 2  7t thì vận tốc của vật tại thời điểm t  4s là bao nhiêu?

Chương VII.
ĐẠO HÀM
⑶ Với s  s  t    t 3  12t 2 thì vận tốc của vật tại thời điểm t  10s là bao nhiêu?
1
2
⑷ Với s  s  t   t 3  6t 2  4 thì vận tốc của vật tại thời điểm t  3s là bao nhiêu?
⑸ Với s  s  t   2t 3  t  10 thì vận tốc của vật tại thời điểm t  3s là bao nhiêu?
⑹ Với s  s  t   3t 3  4t 2  t thì vận tốc của vật tại thời điểm t  4s là bao nhiêu?
⑺ Với s  s  t   2t 2  3t  7 thì vận tốc của vật tại thời điểm t  6s là bao nhiêu?
 
⑻ Với s  s  t   3 cos  2 t   thì vận tốc của vật tại thời điểm t  2s là bao nhiêu?
 3
 
⑼ Với s  s  t   t 4  3t 2 thì vận tốc của vật tại thời điểm t  4s là bao nhiêu?
1
2
⑽ Với s  s  t   t 3  3t 2  9t thì vận tốc của vật tại thời điểm t  5s là bao nhiêu?
Câu 11. Một chất điểm chuyển động theo phương trình s  s  t  trong đó t được tính bằng giây
và S được tính bằng mét. Thời gian để vận tốc của chất điểm đạt giá trị lớn nhất
⑴ Với s  t   10  t  9t 2  t 3 trong khoảng 10 giây đầu tiên.
⑵ Với s  t   t 3  9t 2  t  10 trong 12 giây đầu tiên.
⑶ Với s  t   t 3  6t 2 trong 10 giây đầu tiên.
⑷ Với s  t    t 3  6t 2 trong 10 giây đầu tiên.

1
2
⑸ Với s  t    t 3  9t 2 trong 10 giây đầu tiên.
1
2
⑹ Với s  t    t  6t 2 trong 9 giây đầu tiên.
1 3
3
⑺ Với s  t   t 2  t 3 trong 5 giây đầu tiên.
1
6
1
⑻ Với s   t 3  3t 2  20 trong 10 giây đầu tiên.
2
bằng giây và S được tính bằng mét.
⑴ Với s  s  t   2t 4  6t 2  3t  1 thì gia tốc của vật tại thời điểm t  3s là bao nhiêu?
⑵ Với s  s  t   4t 3  10t  9 thì gia tốc của vật tại thời điểm vận tốc bằng 2 là bao
nhiêu?
⑶ Với s  s  t   t 3  3t 2  5 thì gia tốc của vật tại tại giây thứ 10 là bao nhiêu?
⑷ Với s  s  t   t 3  3t 2  9t  1 thì gia tốc của vật tại tại thời điểm vật dừng lại là bao
nhiêu?

Chương VII.
ĐẠO HÀM
⑸ Với s  s  t   t 3  3t 2  5t  2 thì gia tốc của vật tại giây thứ 3 là bao nhiêu?
⑹ Với s  s  t   t 3  3t 2  3t  10 thì gia tốc của vật tại thời điểm vật dừng lại là bao
nhiêu?
⑻ Với s  s  t   t 3  2t 2  t  4 thì gia tốc của vật tại thời điểm t  2s là bao nhiêu?
2
3
bằng giây và S được tính bằng mét. Hỏi:
⑴ Gia tốc tại thời điểm vận tốc triệt tiêu với s  s  t   t 3  3t 2  9t là bao nhiêu?
⑵ Gia tốc tại thời điểm vận tốc triệt tiêu với s  s  t   t 3  3t 2  9t  27 là bao nhiêu?
⑶ Vận tốc tại thời điểm gia tốc triệt tiêu với s  s  t   t 3  3t 2  9t là bao nhiêu?
⑷ Vận tốc tại thời điểm gia tốc triệt tiêu với s  s  t   t 3  3t 2 là bao nhiêu?
⑸ Vận tốc tại thời điểm gia tốc bằng không với s  s  t   2t 3  3t 2  4t , là bao nhiêu?
⑹ Vận tốc tại thời điểm gia tốc triệt tiêu với s  s  t   t 3  3t 2  36t là bao nhiêu?
1
3
⑺ Gia tốc tại thời điểm vận tốc triệt tiêu với s  s  t   t 3  3t 2  9t  2020 là bao nhiêu?
⑻ Vận tốc tại thời điểm gia tốc triệt tiêu với s  s  t   2t 3  3t 2  4t là bao nhiêu?
 
⑼ Vận tốc tại thời điểm gia tốc triệt tiêu với s  s  t   t t 2  3t  9  2024 là bao nhiêu?
⑽ Vận tốc tại thời điểm gia tốc của vật đạt giá trị nhỏ nhất trong 20 giây đầu tiên với
s t  
1 4 3
t  t  6t 2  10t là bao nhiêu?
12
--------------------Hết--------------------

Chương VII.
ĐẠO HÀM
ĐẠO HÀM
CÁC QUY TẮC TÍNH ĐẠO HÀM
A Lý thuyết
1. Đạo hàm hàm số y  xn
Hàm số có đạo hàm trên và .
2. Đạo hàm hàm số y  x
3. Đạo hàm hàm số lượng giác
⑴ Hàm số y  sin x có đạo hàm trên và  sin x   cos x .

⑵ Hàm số y  cos x có đạo hàm trên và  cos x    sin x .
⑶ Hàm số y  tan x có đạo hàm tại mọi x 
2
k và  tan x   cos1 2
x
.
⑷ Hàm số y  cot x có đạo hàm tại mọi x  k và  cot x    sin1 x 2

.
4. Đạo hàm của hàm số mũ và hàm số logarit
⑴ Hàm số y  e x có đạo hàm trên  e   e

x x
.
⑵ Hàm số y  a x có đạo hàm trên  a   a .ln a .

x x
⑶ Hàm số y  log a x có đạo hàm tại mọi x  0  log x   x ln1 a

a .
⑷ Hàm số y  ln x có đạo hàm tại mọi x  0  ln x   1x .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
5. Các quy tắc tính đạo hàm
Giả sử các hàm số có đạo hàm trên khoảng .
Khi đó: ⑴
6. Đạo hàm của hàm hợp

6.1 Khái niệm hàm số hợp
Giả sử là hàm số xác định trên khoảng , có tập giá trị chứa khoảng
và là hàm số xác định trên . Hàm số được gọi là hàm
số hợp của hàm số với .
6.2 Đạo hàm của hàm số hợp
Nếu hàm số có đạo hàm tại và hàm số có đạo hàm tại

thì hàm số hợp có đạo hàm tại là

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Từ đó ta có các kết quả sau:
⑴ xn   n.x n 1
 u   n.u
n n 1
.u
 1  1  1  1
⑵    2     2 .u
x x u u
 
⑶ x 
 1
2 x
 u 
 1
2 u
.u
⑷ sin x   cosx
  sin u   u.cos u

⑸  cosx    sin x  cos u  u.sin u
⑹  tan x    tan u  cos u .u
1 1
cos2 x 2
⑺  cotx     cotx    sin

1 1
.u
sin 2 x 2
x

 
⑻ ex  ex  e   u.e
u u

⑼  a   a .ln a
x x
 a   u.a .ln a
u u
⑽  ln x    ln u  u .u
1 1
x
⑾ log x  
   log u  u ln a .u
1 1
a a
x ln a
7. Đạo hàm cấp hai
Cho hàm số có đạo hàm tại mọi điểm .

Nếu hàm số lại có đạo hàm tại thì ta gọi đạo hàm của là đạo
hàm cấp hai của hàm số tại , kí hiệu là hoặc .
Khi đó: .
 Ý nghĩa cơ học của đạo hàm cấp hai

Một chuyển động có phương trình s  f  t  thì đạo hàm cấp hai (nếu có) của hàm số
s  f  t  là gia tốc tức thời của chuyển động s  s  t  tại thời điểm t . Ta có a  t   f   t 

Chương VII.
ĐẠO HÀM
B Bài tập
 Dạng 1. Tính đạo hàm đa thức – hữu tỉ – căn thức
Phương pháp
 Áp dụng quy tắc đạo hàm:

Khi đó: ⑴
 Áp dụng công thức đạo hàm:
⑴ ⑵
⑶ ⑷
Ví dụ 1.1.
Tính đạo hàm các hàm số sau:
⑴ ⑵
⑶ ⑷
⑸ ⑹
⑺ ⑻
⑼ ⑽
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 2. Tính đạo hàm lượng giác
Phương pháp

Khi đó: ⑴
⑴ ⑵
⑶ ⑷
Ví dụ 2.1.
⑴ ⑵
⑶ ⑷
⑸ ⑹
⑺ ⑻
⑼ ⑽
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 3. Tính đạo hàm mũ – logarit
Phương pháp

Khi đó: ⑴
⑴ ⑵
⑶ ⑷
Ví dụ 3.1.
⑴ ⑵
⑶ ⑷
⑸ ⑹
⑺ ⑻
⑼ ⑽
 Lời giải
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Chương VII.
ĐẠO HÀM
C Luyện tập
Câu 14. Tính đạo hàm của các hàm số sau:
 
2
⑴ y  2 x 3  4 x ⑵ y  3x2  1
1
⑶ y  2x4  4x2  1 ⑷ y  x 3  2 2 x 2  8x  1
3
2x  1 x2  x  1
⑸ y ⑹ y
x2 x 1
x2  x  3  x 2  3x  3
⑺ y 2 ⑻ y
x  x 1 2  x  1
⑼ y  x2  2x  1 5x  3  
⑽ y  x 2  1 5  3x 2 
2x  1 3
⑴ y ⑵ y
4x  3 2x  1
2x  1 x 2  3x  3
⑶ y ⑷ y
1  3x x 1
2x2  4x  1 1  x  x2
⑸ y ⑹ y
x3 1  x  x2
⑺ yx x 2

⑻ y   2 x  3 x5  2 x 
⑼ y  x  2x  1 3x  2  
⑽ y  x2  2x  3 2x 2  3 . 
 
5
⑴ y  x2  x  1 ⑵ y  x2  x  1
⑷ y   x  2 x2  1
1
⑶ y
x 1
2
4
 x2  x  1 
⑸ y  5x  2x  1
2
⑹ y   
 x 1 
x 1
⑺ y ⑻ y  x  4  x2
x 1
4
2
 2x  1 
⑼ y  ⑽ y  x x x
 x 1 
cos2x
⑴ y ⑵ y  cosx.sin 2 x
3x  1
⑶ y  sin 2 x  sin 2x ⑷ y  1  cos2 2x

Chương VII.
ĐẠO HÀM
sin x  cos x
⑸ y  cos2 3x ⑹ y
sin x  cos x
2
 1 x 
⑺ y  tan x  cot x ⑻ y  sin  
 2x  1 
1 x x sin x  cos x
⑼ y  cos3 ⑽ y
2x  3 x cos x  sin x
Câu 18. Tính đạo hàm cấp 2 của các hàm số sau:
 
⑴ y  x 1  x2 ⑵ y  sin   3x 
6 
⑶ y  sin 2  x2 ⑷ y  sin 2 x  sin 2x
x3
⑸ y  2 sin 2 x  cos 2x  x ⑹ y
1  2x
 
2
⑺ y  x2  x  1 ⑻ y  3x2  1
x2  x  3
⑼ y 2 ⑽ y  sin  sin x 
x  x 1
Câu 19. Tính đạo hàm cấp 3 tại các điểm được chỉ ra dưới đây
⑴ Cho hàm số y  3x3  3x2  x  5 . Tính giá trị của y    2017  .
3
. Tính giá trị của y   1 .

2
⑵ Cho hàm số y 
3
1 x
. Tính giá trị của y    2  .
1
⑶ Cho hàm số y  2
3
x 1
3  
⑷ Cho hàm số y  cos2 x . Tính giá trị của y     .
3
Câu 20. Chứng minh rằng:
⑴ Với hàm số y  2x  x2 ta có y3 .y  1  0 .
⑵ Với hàm số y  x  x2  1 ta có  y  x  .y  1  0 .
3
⑶ Với hàm số y  x sin x ta có xy  2  y  sin x   xy  0 .

x3
⑷ Với hàm số y  ta có 2y2   y  1 y .
x4
⑸ Với hàm số y  cot 2x ta có y  2y 2  2  0 .
 
⑹ Với hàm số y  x tan x ta có x 2 y  2 x 2  y 2 1  y   0 .
⑺ Với hàm số y  tan x ta có y  y 2  1  0 .
⑻ Với hàm số y  x2  1 ta có y 2 .y  xy  y .
⑼ Với hàm số y  x2  1 ta có y 2 y  xy  y .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
⑽ Với hàm số y  1  x2 ta có y 2 .y  xy  y  0 .

Câu 21. Cho f  x   x4  4x2  3 và g  x   3  10x  7x2 . Giải phương trình f   x   g  x   0
Câu 22. Cho hàm số f  x   x3  3x2  4x  6 . Giải bất phương trình f   x   f   x   1
Câu 23. Cho hàm số y  x3  3x2  4x  6 . Giải bất phương trình y  0 .
Câu 24. Cho hàm số y  f  x   5  x  1  4  x  1 . Giải phương trình f   x   0 .
3
 
Câu 25. Cho hàm số y  f  x   cos  2x   . Tìm các nghiệm thuộc đoạn 0;  của phương
 3
trình f    x   8 .
4
--------------------Hết--------------------

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Mục lục
 Bài 01. ĐẠO HÀM
A. Lý thuyết
1. Đạo hàm. ...................................................................................................................................... 2
2. Ý nghĩa hình học của đạo hàm ...............................................................................................3
3. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm ................................................................................................... 4
4. Số e............................................................................................................................................... 4
B. Bài tập
 Dạng 1. Tính đạo hàm tại 1 điểm bằng định nghĩa.......................................................... 5
 Dạng 2. Tính đạo hàm tại 1 điểm bất kỳ trên (a;b) bằng định nghĩa ........................ 8
 Dạng 3. Ý nghĩa hình học của đạo hàm ............................................................................ 10
 Dạng 4. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm................................................................................. 12
 Dạng 5. Tìm tham số để hàm số có đạo hàm tại x0 ...................................................... 13
C. Luyện tập
 Bài 02. CÁC QUY TẮC TÍNH ĐẠO HÀM
A. Lý thuyết
1. Đạo hàm hàm số y  xn .......................................................................................................... 39
2. Đạo hàm hàm số y  x ....................................................................................................... 39
3. Đạo hàm hàm số lượng giác ................................................................................................ 39
4. Đạo hàm của hàm số mũ và hàm số logarit .................................................................. 39
5. Các quy tắc tính đạo hàm ................................................................................................... 40
6. Đạo hàm của hàm hợp ......................................................................................................... 40
7. Đạo hàm cấp hai ..................................................................................................................... 41
B. Bài tập
 Dạng 1. Tính đạo hàm đa thức – hữu tỉ – căn thức........................................................ 42
 Dạng 2. Tính đạo hàm lượng giác .................................................................................... 44
 Dạng 3. Tính đạo hàm mũ – logarit ..................................................................................46
C. Luyện tập

Chương VII.
ĐẠO HÀM
ĐẠO HÀM
ĐẠO HÀM
A Lý thuyết
1. Đạo hàm.
Định nghĩa:
Cho hàm số xác định trên khoảng và .
 Nếu tồn tại giới hạn hữu hạn thì giới hạn đó được gọi là đạo hàm
của tại điểm , tức là:
 Kí hiệu là hay .
 Tính đạo hàm bằng định nghĩa:

Để tính đạo hàm của hàm số y  f  x  tại x0   a; b  , ta thực hiện theo các bước sau:
 Bước 1. Tính f  x   f  x0  .
f  x   f  x0 
 Bước 2. Lập và rút gọn tỉ số với x   a; b  , x  x0
x  x0
f  x   f  x0 
 Bước 3. Tính giới hạn lim .
x  x0 x  x0
Chú ý
Trong định nghĩa & quy tắc trên đây, thay bởi ta sẽ có định nghĩa và quy tắc tính
đạo hàm của hàm số tại điểm .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
2. Ý nghĩa hình học của đạo hàm
Ví dụ 2.1.
Cho hàm số và điểm
⑴ Vẽ đồ thị và tính .
⑵ Vẽ đường thẳng qua có hệ số góc . Nhận xét về vị trí tương đối
giữa và
 Lời giải
⑴ Vẽ đồ thị C  và tính f  1 .
f  x   f 1
x2  12  x  1 x  1 lim x  1  2
 f  1  lim  lim  lim  
x 1 x 1 x 1 x  1 x 1 x 1 x 1
⑵ Vẽ đường thẳng d qua M có hệ số góc f  1 . Nhận xét về vị trí tương đối giữa d và C  .
Đường thẳng d cắt C  tại hai điểm O  0; 0  và M  2; 4  .

 Trong mặt phẳng tọa độ Oxy , cho đồ thị C  của hàm số y  f  x  và điểm M  x0 ; y0   C  .
 
Xét M x; f  x  là một diểm di chuyển trên C  .
Đường thẳng MM 0 là một cát tuyến của C  .
f  x   f  x0 
Hệ số góc của cát tuyến MM 0 được tính bởi công thức k MM0  tan  .
x  x0
Khi cho x dần tới x 0 thì M di chuyển trên C  tới M 0 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Giả sử cát tuyến MM 0 có vị trí giới hạn là M 0T thì M 0T được gọi là tiếp tuyến của C  tại
M 0 và M 0 được gọi là tiếp điểm
f  x   f  x0 
Ta có hệ số góc của tiếp tuyến M 0T là k M0T  tan  lim  tan   lim  f   x0 
x  x0 x  x0 x  x0
Đạo hàm của đồ thị hàm số tại điểm là hệ số góc của tiếp tuyến của
tại điểm
Tiếp tuyến có phương trình:
3. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm
 Nếu hàm số biểu thị quãng đường di chuyển của vật theo thời gian thì
biểu thị tốc độ tức thời của chuyển động tại thời điểm .
 Nếu hàm số biểu thị nhiệt độ theo thời gian thì biểu thị tốc độ thay
đổi nhiệt độ theo thời gian tại thời điểm .
4. Số e
Người ta còn biết rằng là số vô tỉ và (Số thập phân vô hạn không tuần hoàn).

Chương VII.
ĐẠO HÀM
B Bài tập
 Dạng 1. Tính đạo hàm tại 1 điểm bằng định nghĩa
Phương pháp
⑴ ⑵ ⑶
 Hàm số có đạo hàm tại điểm .
Ví dụ 1.1.
⑴ tại ⑵ tại
 Lời giải
⑴ y  f  x   2x  x  1 tại x0  0
3
Tại x0  0 ta có f  x   f  x0   f  x   f  0   2x 3  x  1   1  2x 3  x  x 2x 2  1  


f  x   f  x0 

f  x   f  0


x 2x 2  1   2x 2
1
x  x0 x0 x
f  x   f  x0 
 f   0   lim
x  x0 x  x0

 lim 2 x 2  1  1
x 0

⑵ y  f  x   x2  2x  1 tại x0  1
Tại x0  0 ta có f  x   f  x0   f  x   f  0  x2  2x  1   2  x2  2x  3
f  x   f  x0  f  x   f  0 x 2  2 x  3  x  1 x  3

     x3
x  x0 x 1 x 1 x 1

Chương VII.
ĐẠO HÀM
f  x   f  x0 
 f  1  lim  lim  x  3  4
x  x0 x  x0 x 1
Ví dụ 1.2.
⑴ tại ⑵ tại
 Lời giải
⑴ y  f  x 
1
tại x0  2
x  x 1
2
Tại x0  2 ta có f  x   f  x0   f  x   f  2 
1 1 1 3  x2  x  1 1 x2  x  2 1  x  1 x  2 
 2   . 2  . 2  .
x  x 1 4  2 1 3 x  x 1 3 x  x 1 3 x2  x  1
f  x   f  x 0  f  x   f  2  1  x  1 x  2  1 1  x  1
   . .   .
x  x0 x2 3 x2  x  1 x  2 3 x2  x  1
f  x   f  x0   1  x  1   2  1  1
 f   2   lim
1
 lim   . 2  .
x  x0 x  x0 x 2
 3 x  x  1  3  2 2   2   1 3
x2  x  3
⑵ y  f  x  tại x0  3
2x  1
Tại x0  3 ta có
x 2  x  3 9 5x 2  13x  6  x  3 5x  2 
f  x   f  x0   f  x   f  3    
2x  1 5 5  2x  1 5  2x  1
f  x   f  x0  f  x   f  3
 x  35x  2  . 1  5x  2 

  
xx 0
x3 5  2x  1 x  3 5  2x  1
f  x  f  x  f  x   f  3  5x  2   17
 f   3  lim  lim 0
 lim
x  x0 xx 0
x3x 3 5  2x  1 25
x 3
Ví dụ 1.3.
⑴ tại
⑵ tại
 Lời giải

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 x 2  3x  1
 khi x  1
⑴ f  x   x 1 tại x  1
 3 khi x  1

Ta có: f 1  3
f  x   f 1 x2  3x  1  3 x 2  3x  4  x  4  x  1  5
Do đó: lim  lim  lim  lim
x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1
Vậy f   0   5 .
 x3  x 2  1  1
 khi x  0
⑵ f  x   x tại x  0
0 khi x  0

Ta có f  0   0
f  x   f  0 x3  x 2  1  1 x 1 1
Do đó: lim  lim 2
 lim 
x 0 x 0 
x x x 0
x  x 1 1 2
3 2
Vậy f   0  
1
.
2
Ví dụ 1.4.
Tìm để hàm số có đạo hàm tại
 Lời giải
Để hàm số có đạo hàm tại x  1 thì trước hết f  x  phải liên tục tại x  1
x2 1
Hay lim f  x   lim  2  f 1  a .
x1 x1 x 1
x2  1
f  x   f 1 x  1
2
Khi đó, ta có: lim  lim  1.
x 1 x 1 x 1 x 1
Vậy a  2 là giá trị cần tìm.

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 2. Tính đạo hàm tại 1 điểm bất kỳ trên (a;b) bằng định nghĩa
Phương pháp
Ví dụ 2.1.
Tính đạo hàm bằng định nghĩa của các hàm số sau:
⑴ ⑵
⑶ ⑷
⑸ ⑹
 Lời giải
⑴ y  f  x   4x  3
Tại x0  tùy ý, ta có: f  x   f  x0   4x  3  4x0  3  4  x  x0 
f  x   f  x0  4  x  x0 

  4
x  x0 x  x0
f  x   f  x0 

 lim  lim 4  4  y  4
x  x0 x  x0 x  x0
⑵ y  f  x   2024x  2025
Tại x0  tùy ý, ta có: f  x   f  x0   2024x  2025  2024x0  2025  2024  x  x0 
f  x   f  x0  2024  x  x0 

   2024
x  x0 x  x0
f  x   f  x0 

 lim  lim 2024  2024  y  2024
x  x0 x  x0 x  x0
⑶ y  f  x   2x2  2024
Tại x0  tùy ý, ta có:

Chương VII.
ĐẠO HÀM
f  x   f  x0   2x2  2024  2x02  2024  2x2  2x02  2  x  x0  x  x0 

f  x   f  x0  2  x  x0  x  x0 

   2  x  x0 
x  x0 x  x0
f  x   f  x0 

 lim  lim 2  x  x0   4 x0  y  4 x
x  x0 x  x0 x  x0
⑷ y  f  x   x2  3x  1
Tại x0  tùy ý, ta có: f  x   f  x0   x2  3x  1  x02  3x0  1   x  x0  x  x0  3
f  x   f  x0   x  x  x  x  3

  0 0
 x  x0  3
x  x0 x  x0
f  x   f  x0 

 lim  lim  x  x0  3  2 x0  3  y  2 x  3
x  x0 x  x0 x  x0
⑸ y  f  x   x3  2 x
Tại x0  tùy ý, ta có: f  x   f  x0   x3  2x  x03  2x0   x  x0  x 2  x.x0  x02  2  
f  x   f  x0  x  x x 2
 x.x0  x0 2  2 


x  x0

0
x  x0
x 2
 x.x0  x0 2  2 
f  x   f  x0 

 lim
x  x0 x  x0 x  x0
 
 lim x 2  x.x0  x0 2  2  3x0 2  2  y  3x 2  2
⑹ y  f  x   x 4  2x 2  2
Tại x0  tùy ý, ta có:

f  x   f  x0   x 4  2x 2  2  x04  2x02  2   x  x0  x3  x 2 x0  x x02  2  x03  2x0   
f  x   f  x0  x  x x 3
 
 x 2 x0  x x02  2  x03  2x0  x x x x x
 
0

  3 2 2
 2  x03  2x0
x  x0 x  x0 0 0
f  x   f  x0 

 lim
x  x0 x  x0
x  x0
  3 3 3 3

 lim x3  x 2 x0  x x02  2  x03  2x0  x0  x0  x0  2x0  x0  2x0  4x0  4x0
3
 y  4 x 3  4 x

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 3. Ý nghĩa hình học của đạo hàm
Phương pháp
 Ý nghĩa hình học: (Phương trình tiếp tuyến)

Cho hàm số có đồ thị , .
Phương trình tiếp tuyến tại có dạng: .

Trong đó: hoành độ tiếp điểm.
tung độ tiếp điểm.
hệ số góc tiếp tuyến.
Bài toán: Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại .
 Bước 2. Từ .
 Bước 3. Hoàn thiện phương trình tiếp tuyến cần tìm .
Ví dụ 3.1.
Viết phương trình tiếp tuyến của
⑴ Đồ thị hàm số tại điểm có hoành độ .
⑵ Đồ thị hàm số tại điểm có hoành độ .
⑶ Đồ thị hàm số tại điểm có tung độ .
 Lời giải
⑴ Đồ thị hàm số y  x  2x  4 C  tại điểm có hoành độ x0  0 .
2
Gọi Z  x0 ; y0  là tiếp điểm.

Tại x0  tùy ý, ta có: f  x   f  x0   x2  2x  4  x0 2  2x0  4   x  x0  x  x0  2 
f  x   f  x0   x  x  x  x  2

  0 0
 x  x0  2
x  x0 x  x0
f  x   f  x0 

 lim  lim  x  x0  2   2 x0  2  y  2x  2
x  x0 x  x0 x  x0
Hệ số góc của tiếp tuyến của C  tại điểm có hoành độ x0  0 là k  y  0  2

Tung độ tiếp điểm tại điểm có hoành độ x0  0 là y  x0   4

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Phương trình tiếp tuyến cần tìm là y  y  0  x  0   y  0   y  2x  4

⑵ Đồ thị hàm số y  x3  1 C  tại điểm có hoành độ x0  1 .
Gọi C  x0 ; y0  là tiếp điểm.
Tại x0  
tùy ý, ta có: f  x   f  x0   x3  1  x03  1   x  x0  x 2  x.x0  x02 
f  x   f  x0  x  x x 2
 x.x0  x02 x

   x.x0  x02
0 2
x  x0 x  x0
f  x   f  x0 

 lim
x  x0 x  x0 x  x0
 
 lim x 2  x.x0  x02  3x02  y  3x 2
Hệ số góc của tiếp tuyến của C  tại điểm có hoành độ x0  1 là k  y 1  3

Tung độ tiếp điểm tại điểm có hoành độ x0  1 là y  x0   2
Phương trình tiếp tuyến cần tìm là y  y 1 x  1  y 1  y  3x  1
⑶ Đồ thị hàm số y  2x2  3 C  tại điểm có tung độ y 0  1 .
Gọi T  x0 ; y0  là tiếp điểm.
Tại x0  tùy ý, ta có: f  x   f  x0   2x2  1  2x02  1  2  x  x0  x  x0 
f  x   f  x0  2  x  x0  x  x0 

   2  x  x0 
x  x0 x  x0
f  x   f  x0 

 lim
x  x0 x  x0 x  x0
 
 lim 2  x  x0   4 x0  y  4 x
x  1
Ta có y0  2  2x02  3  1  2x02  2   0 .
 x0  1
● Với x0  1 :
Hệ số góc của tiếp tuyến của C  tại điểm có hoành độ x0  1 là k  y 1  4
Phương trình tiếp tuyến cần tìm là y  y 1 x  1  y 1  y  4x  5 .
● Với x0  1 :
Hệ số góc của tiếp tuyến của C  tại điểm có hoành độ x0  1 là k  y  1  4
Phương trình tiếp tuyến cần tìm là y  y  1 x  1  y  1  y  4x  5 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 4. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm
Phương pháp
 Ý nghĩa vật lý: (quãng đường, nhiệt độ, điện lượng)

 Nếu hàm số biểu thị quãng đường di chuyển của vật theo thời gian thì biểu
thị tốc độ tức thời của chuyển động tại thời điểm .
 Nếu hàm số biểu thị nhiệt độ theo thời gian thì biểu thị tốc độ thay đổi
nhiệt độ theo thời gian tại thời điểm .
Ví dụ 4.1.
Một chất điểm chuyển động có phương trình chuyển động là (t
được tính bằng giây, s được tính bằng mét).
⑴ Tính đạo hàm của hàm số tại điểm .
⑵ Tính vận tốc tức thời của chuyển động tại thời điểm .
 Lời giải
⑴ Tính đạo hàm của hàm số f  t  tại điểm t0 .
f  t   f  t0 
Ta có f   t0   lim
t  t0 t  t0
 lim 

 t 2  4t  6  t02  4t0  6    lim  t  t t  t
0 0
 4 
  lim  t  t0  4   2t0  4 .
t  t0  t  t0  t t0  t  t0  t t0
   
⑵ Tính vận tốc tức thời của chuyển động tại thời điểm t  5 .
Vận tốc tức thời của chuyển động tại thời điểm t  5 : f   5   2.5  4  14 m  s .
Ví dụ 4.2.
Cho biết điện lượng trong một dây dẫn theo thời gian biểu thị bởi hàm số
(t được tính bằng giây, Q được tính bằng Coulomb). Tính cường độ của dòng điện
trong dây dẫn tại thời điểm
 Lời giải
Ta có Q  6t  5  Q  t   6 .
Cường độ dòng điện trong dây dẫn tại thời điểm t  10 là I  Q 10   6 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 5. Tìm tham số để hàm số có đạo hàm tại x0
Phương pháp
 Cho hàm số hoặc . Tìm tham số m để hàm
số có đạo hàm tại

 Bước 1. Xác định .
 Bước 2. Hàm số liên tục tại
 Bước 3. Tính ; .
 Bước 4. Hàm số có đạo hàm tại .
Ví dụ 5.1.
Cho hàm số . Tìm để hàm số có đạo hàm tại .
 Lời giải
 
Ta có lim 2x  x  a  a , f  0   0 .
x 0
2
Hàm số có đạo hàm tại x  0  f  x  liên tục tại x  0  lim 2x2  x  a  f  0   a  0

x 0
 
f  x   f  0 2x 2  x  0 x  2x  1
f   0   lim  lim  lim  lim  2x  1  1 .
x 0 x0 x 0 x x 0 x x 0
Ví dụ 5.2.
Cho hàm số . Tìm , thì hàm số có đạo hàm tại ?
 Lời giải
Ta có lim  ax  b   a  b ; lim x
x 1 x 1 2  
 ; f 1  .Hàm số liên tục tại x  1 nên a  b  .
21
2
1
2
1
2
f  x   f 1 ax  b   a.1  b  a  x  1
Đạo hàm phải f  1  lim  x 1 x 1
 lim
x 1 x 1
 lim
x 1 x 1
 lim a  a .
x 1
f  x   f 1 x2  1
2  lim  x  1 x  1  lim  x  1  1 .
Đạo hàm trái f  1  lim

 
x 1 x 1
 lim 2
x 1 x 1 x 1 2  x  1 x 1 2
Hàm số có đạo hàm tại x  1 f  1  f  1  a  1   
Vậy a  1; b  0, 5 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
C Luyện tập
Câu 1. Tính đạo hàm của các hàm số sau tại các điểm đã chỉ:
⑴ f  x   2x  1 tại x  2 ⑵ f  x   2024  2023x tại x  1
⑶ f  x   x2  2x  1 tại x  1 ⑷ f  x   2x3  1 tại x  2
x 1
⑸ f  x   2x2  x  1 tại x  1 ⑹ f  x  tại x  2
x 1
2x  1
⑺ f  x  ⑻ f  x 
1
tại x  2 tại x  3
x 1 x2
⑼ f  x   x  1 tại x  1 ⑽ f  x   2023  x tại x  2
Lời giải
⑴ f  x   2x  1 tại x  2
f  x   f  2  2x  1   4  1 2x  4
Ta có f   2   lim  lim  lim  2.
x 2 x2 x 2 x2 x 2 x2
⑵ f  x   2024  2023x tại x  1
f  x   f 1 2024  2023x  1 2023x  2023
Ta có f  1  lim  lim  lim  2023 .
x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1
⑶ f  x   x2  2x  1 tại x  1
f  x   f  x0  x2  2x  1  2  x  1 x  3  lim x  3  4
Ta có f  1  lim  lim  lim  
x 1 x  x0 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1
⑷ f  x   2x3  1 tại x  2
f  x   f  2 2x3  16
Ta có f   2   lim
x 2 x2
 lim
x 2 x2 x 2

 lim 2 x 2  2x  4  24 . 
⑸ f  x   2x2  x  1 tại x  1
f  x   f 1 2x2  x  1  4  x  1 2x  3  lim 2x  3  5
x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1
x 1
⑹ f  x  tại x  2
x 1
x 1 x  1  3x  3
f  x   f  2 3
2
Ta có f   2   lim  lim x  1  lim x 1  lim  2 .
x2 x2 x2 x2 x2 x2 x2 x  1
⑺ f  x 
1
tại x  2
x 1

Chương VII.
ĐẠO HÀM
1 2x
f  x   f  2 1
1 1
Ta có f   2   lim  lim x  1  lim x  1  lim   1 .
x2 x2 x2 x2 x  2 x2 x  2 x 1 2 1
2x  1
⑻ f  x  tại x  3
x2
2x  1 2x  1  7 x  14
f  x   f  3 7
5 5
Ta có f   3  lim  lim x  2  lim x2  lim   5 .
x 3 x3 x 3 x3 x 3 x3 x 3 x  2 3 2
⑼ f  x   x  1 tại x  1
f  x   f 1 x 1  2 x 1 1 1
Ta có lim  lim  lim  lim 
x 1 x 1 x 1 x 1 x 1
 
 x  1 x  1  2 x1 x  1  2 2 2
⑽ f  x   2023  x tại x  2
f  x   f  2
Ta có lim
x2 x2
2023  x  2025
 lim
x 2 x2
2023  x  2025 1 1
 lim  lim 
x2
 x  2  2023  x  2025  x2
2023  x  2025 2 2025
Câu 2. Tính đạo hàm của các hàm số sau tại các điểm (nếu có):

2x  3 khi x  3 
 x  1 khi x  0
2
⑴ f  x   2 . Tính f   3 . ⑵ f  x   . Tính f   0  .

x khi x  3 1  2x khi x  0

⑶ f  x   x . Tính f   0  . ⑷ f  x   x  x . Tính f   0  .
⑸ f  x   2x  x  1 . Tính f  1 . ⑹ f  x   x  x . Tính f  1 .
⑺ f  x   x  2023 . Tính f   0  . ⑻ f  x   x 2  2 x . Tính f   0  .
x x2  x  1
⑼ y . Tính f   0  . ⑽ f  x  . Tính f   1 .
x 1 x
Lời giải
2x  3 khi x  3

⑴ f  x   2 . Tính f   3 .

x khi x  3
f  x   f  3 2x  3   2.3  3
Đạo hàm phải f  3  lim
x 3
  x3
 lim
x 3 x3
 lim 2  2 .
x 3
f  x   f  3 x   2.3  3
2
Đạo hàm trái f  3  lim 

x 3 x3
 lim
x 3 x3
 lim  x  3  6 .
x 3
 
   
Suy ra f  3  f  3  Hàm số không tồn tại đạo hàm tại x  3 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 x 2  1 khi x  0

⑵ f  x   . Tính f   0  .
1  2x khi x  0

f  x   f  0 x2  1  1
 
x 0 x0
 lim
x 0 x
 lim  x   0 .
x 0
f  x   f  0 1  2x  1
 
Đạo hàm trái f  0  lim
x 0 x0
 lim
x 0 x
 lim  2   2. .
x 0
   
 
⑶ f  x   x . Tính f   0  .
x khi x  0
Ta có: y  f  x   
 x khi x  0
f  x   f  0 x0
 
x 0 x0
 lim
x 0 x
1.
f  x   f  0
x  0
 
x 0 x0
 lim
x
 1 .
x 0
Suy ra f   0   f   0   Hàm số không tồn tại đạo hàm tại x  0 .

 
⑷ f  x   x  x . Tính f   0  .
2 x khi x  0
Ta có: y  f  x   
0 khi x  0
f  x   f  0 2x  0
 
x 0 x0
 lim
x 0 x
 lim
2x
x 0 x
2.
f  x   f  0 00
 
x 0 x0
 lim
x 0 x x 0 x
0
 lim  0 .
   
 
⑸ f  x   2x  x  1 . Tính f  1 .
3x  1 khi x  1
Ta có: y  f  x   
 x  1 khi x  1
f  x   f 1 3x  1  2 3  x  1
 
x 1 x 1
 lim
x 1 x 1
 lim
x 1 x 1
3.
f  x   f 1 x 1 2 x 1
 
x 1 x 1
 lim
x 1 x 1
 lim
x 1 x  1
1.
   
Suy ra f  1  f  1  Hàm số không tồn tại đạo hàm tại x  1 .
⑹ f  x   x  x . Tính f  1 .
3x  1 khi x  1
Ta có: y  f  x   
 x  1 khi x  1

Chương VII.
ĐẠO HÀM
f  x   f 1 3x  1  2 3  x  1
Đạo hàm phải f  1  lim   x 1 x 1
 lim
x 1 x 1
 lim
x 1 x 1
3.
f  x   f 1
x 1 2 x 1
 
x 1
x 1
 lim
x 1
 lim
x 1
x 1
1.
x 1
Suy ra f  1   f  1   Hàm số không tồn tại đạo hàm tại x  1 .

 
⑺ f  x   x  2023 . Tính f   0  .
 x  2023 khi x  0
Ta có y  f  x   
2023  x khi x  0
f  x   f  0 x  2023   2023
x 0
  x0 x 0
 lim
x
x
x 0 x
1.  lim
f  x   f  0 2023  x   2023 x
 
x 0 x0
 lim
x 0 x
 lim
x 0 x
 1 .
   
⑻ f  x   x 2  2 x . Tính f   0  .
 x 2  2 x khi x  2; x  0
Ta có f  x    .

 x  2 x
2
 khi  2  x  0
f  x   f  0
x 2  2x
x 0
  x x 0 x
 lim  x  2   2 .
 lim
x 0
f  x   f  0  x2  2x  
 

x 0 x
 lim
x 0 x
 lim   x  2   2 .
x 0
 

   

x
⑼ y . Tính f   0  .
x 1
 x
 khi x  0
Ta có f  x    x  1
 x khi x  0
 x  1
x
f  x   f  0 0
 
Đạo hàm phải f 0  lim
x 0
  x0
 lim
x 0
x  1
x
 lim
1
x 0 x  1
1.
x
     0
1
 
f x f 0
Đạo hàm trái f  0  lim  lim x  1  lim  1 .
x 0 x0 x 0 x x 0 x  1
   

Chương VII.
ĐẠO HÀM
x2  x  1
⑽ f  x  . Tính f   1 .
x
 x2  x  1
 khi x  1

Ta có f  x    2 x
 x  x 1 khi x  1

 x
x2  x  1
1    x  1  0
2
  
  x x 2
2 x 1 x 1
Đạo hàm phải f  1  lim

 lim  lim  lim
x 1 x 1 x 1 x  x  1 x 1 x  x  1 x 1 x
x2  x  1
1
x2  1 x 1

 
x 1
x
x 1
 lim
x 1 x  x  1
 lim
x 1 x
2
   
 x 2  3x khi x  1

⑴ f  x   . Tính f  1
2
 khi x  1
 x 3  4 x 2  3x
 khi x  1
⑵ f  x    x 2  3x  2 . Tính f  1
0 khi x  1

2x  3 khi x  1
 3
⑶ f  x    x  2x 2  7 x  4 . Tính f  1 .
 khi x  1
 x 1
 x 2  7 x  12
 khi x  3
⑷ f  x   x3 . Tính f   3
 1 khi x  3


 x khi x  1
⑸ f  x   2 . Tính f  1

 x khi x  1

3  4  x khi x  0
⑹ f  x   . Tính f   0 

1 khi x  0
 x3  2 x 2  x  1  1
⑺ f  x   x 1 f 1
0 khi x  1

 x 1 1
 khi x  0
⑻ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0


Chương VII.
ĐẠO HÀM
3  4  x
 khi x  0

⑼ f  x   4 . Tính f   0 
 1
khi x  0

4
 x2  1  1
⑽ f  x   x f  0
0 khi x  0

Lời giải

 x  3x khi x  1
2
⑴ f  x   . Tính f  1

 2 khi x  1
Thấy 

lim
x 1

x 1

f  x   lim x 2  3x  2
 Hàm số liên tục tại x  1
  
 f 1   2
f  x   f 1 x 2  3x  2  x  1 x  2  lim x  2  1
x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1
 x 3  4 x 2  3x
 khi x  1
⑵ f  x    x 2  3x  2 . Tính f  1
0 khi x  1

 x3  4x 2  3x x  x  1 x  3 x  x  3
lim f  x   lim 2  lim  lim 2
Thấy  x1 x 1 x  3x  2 x 1
 x  1 x  2 x1 x  2

 f 1  0
 lim f  x   f 1
x 1
 Hàm số không liên tục tại x  1 nên hàm số không có đạo hàm tại điểm x  1
2x  3 khi x  1
 3
⑶ f  x    x  2x  7 x  4
2 . Tính f  1 .
 khi x  1
 x 1
lim f  x   lim  2x  3  5
 x1 x 1
Thấy  x3  2 x 2  7 x  4
lim f  x   lim
 x1 x 1 x 1 x 1
 
 lim x 2  3x  4  0
 lim f  x   lim f  x 
x 1 x 1
 x 2  7 x  12
 khi x  3
⑷ f  x   x3 . Tính f   3
 1 khi x  3


Chương VII.
ĐẠO HÀM
 f  3  1

Thấy  x 2  7 x  12
lim f  x   lim  lim  x  4   1
 x 3 x 3 x3 x 3

f  x   f  3 x2  7 x  12  0
 Đạo hàm của hàm số tại x0  3 : f   3  lim  lim  1
x 3 x3 x 3 x3

 x khi x  1
⑸ f  x   . Tính f  1

 x 2
khi x  1
lim f  x   lim x  1
 x1 x 1

Thấy lim f  x   lim x  1  Hàm số liên tục tại x  1
 x1 x 1
  
f 1  1

f  x   f 1 x2  1
 
x 1 x 1
 lim
x 1 x  1
 lim  x  1  1  1  2
x 1
f  x   f 1 x 1
 lim
x 1
 lim
x  1 x1 x  1 2
1 1
 .
Suy ra f  1   f  1   Hàm số không tồn tại đạo hàm tại x  1 .

 

3  4  x khi x  0
⑹ f  x   . Tính f   0 

1 khi x  0

Thấy  x0 x 0

lim f  x   lim 3  4  x  1
  Hàm số liên tục tại x  1
 f  0   1
f  x   f  0 3  4  x 1
Ta có f   0   lim  lim
x 0 x0 x  0 x
 lim
2 4x
 lim

2 4x 2 4x  
x 0 x x 0
x 2 4x  
4  4  x x 1 1 1
 lim  lim  lim  
x 0

x 2 4x  x 0

x 2 4x  x 0
2 4x 2 40 4
 x3  2 x 2  x  1  1
⑺ f  x   x 1 f 1
0 khi x  1

Thấy f 1  0

Chương VII.
ĐẠO HÀM
x3  2 x 2  x  1  1 x3  2 x 2  x
lim f  x   lim  lim
x 1 x 1 x 1 x 1

 x  1 x3  2x2  x  1  1 
x  x  1 x  x  1
2
 lim  lim 0
x 1
 x  1  x3  2 x 2  x  1  1  x 1
x3  2 x 2  x  1  1
f  x   f 1 x3  2 x 2  x  1  1
Ta có f 1  lim
x 1
  lim  lim 
x 1  x  1
x 1  2 
x 1 x 1
x  2x  x  1  1 2
3 2
 x 1 1
 khi x  0
⑻ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0

 f  0  0

Thấy  x 1 1 x  1 1
 x 0   x 0
1 1
lim f x  lim  lim  lim 

x x  0
x x 1 1 x
 0
x 1 1 2 
f  x   f  0 x  1 1
Ta có f   0   lim
1 1
 lim  lim  .
x 0 x0 x 0 x x 0
x 1 1 2
3  4  x
 khi x  0

⑼ f  x   4 . Tính f   0 
 1
khi x  0

4

 f  0   4
1
Thấy   Hàm số liên tục tại x  0
lim f  x   lim 3  4  x 1

 x0 x 0 4 4
3 4 x 1
f  x   f  0 
Ta có f   0   lim  lim 4 4
x 0 x0 x 0 x
2 4x 4  4  x 1 1 1
 lim  lim  lim   .
x 0 4x x  0

4x 2  4  x 
x 0
4 2 4x 
4 2 40 16   
 x2  1  1
 khi x  0
⑽ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0


Chương VII.
ĐẠO HÀM
 f  0  0

Thấy  x2  1  1 x2  1  1  Hàm số liên tục tại x  0
lim f  x   lim  lim  lim  x   0
 x 0 x 0 x x 0 x x 0
f  x   f  0 x2  1  1 x2
Ta có f   0   lim
1 1
 lim   lim  .
   
lim
x 0 x0 x  0 x 2 x  0
x2 x2  1  1
x  0
x2  1  1 2
 x 1 1
 khi x  0
⑴ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0

 x2  1  1
⑵ f  x   x f  0
0 khi x  0

 3x  1  2 x
 khi x  1
⑶ f  x   x  1 . Tính f  1 .
 5
khi x  1
 4
 3 4 x 2  8  8x 2  4
⑷ f  x   x f  0
0 khi x  0

Lời giải
 x 1 1
 khi x  0
⑴ f  x   x . Tính f   0 
0 khi x  0

 x 1 1
 x 0   x 0
x 1
 lim f x  lim  lim 
Thấy 

x x 0
x  x 1 1  2  Hàm số không liên tục tại x  0
 f  0  0

 lim f  x   f  0 
x0
 x2  1  1
⑵ f  x   x f  0
0 khi x  0

 x2  1  1 x2
lim f  x   lim
x
 lim  lim 0
 x 0
Thấy 

x 0 x x 0
x  x2  1  1  x 0
x 1 1
2
 f  0  0


Chương VII.
ĐẠO HÀM

f  x   f  0
Ta có f   0   lim
x 0 x0
x2  1  1
0
x x2  1  1 x2 1 1
 lim  lim  lim  lim 
x 1 x x 0 x2 x 0
x2  x2  1  1 x 0
x 1 1
2 2
 3x  1  2 x
 khi x  1
⑶ f  x   x  1 . Tính f  1 .
 5 khi x  1
 4
3x  1  2x
Thấy lim f  x   lim
x 1 x 1 x 1
 1  1
4  x  1  x   4  x  
4 x  3x  1
2
 4  4 5
 lim  lim  lim 
x 1

 x  1 3x  1  2x x 1

 x  1 3x  1  2x 
x 1
3x  1  2 x  4
Và f 1  
5
4
f  x   f 1
Ta có f  1  lim
x 1 x 1
3x  1  2 x 5

 lim x 1 4  lim 4 3x  1  3x  5
x 1 4  x  1
x 1 x 1 2
 lim
 4 
3x  1  3x  5 4 3x  1  3x  5 
x 1

4  x  1 4 3x  1  3x  5
2

16  3x  1   3x  5 
2
 lim
x 1

4  x  1 4 3x  1  3x  5
2

9 x 2  18x  9
 lim
x 1

4  x  1 4 3x  1  3x  5
2

9  x  1
2
9 9
 lim  lim  .
x 1 2

4  x  1 4 3x  1  3x  5  x 1

4 4 3x  1  3x  5  64

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 3 4 x 2  8  8x 2  4
⑷ f  x   x f  0
0 khi x  0

3
4 x 2  8  8x 2  4
Thấy lim f  x   lim
x 0 x 0 x
3
4x 2  8  2 8x 2  4  2
 lim  lim
x 0 x x 0 x
3 

 
2

4x 2  8  2  3 4x 2  8  3 4x 2  8 .2  4 

 
8x 2  4  2 
8x 2  4  2 
 lim  lim
x 0 3

 2
2

x  4x  8  4x  8 .2  4 
3 2 

x 0

x 8x 2  4  2 
 
   
2
4x  3 4x 2  8  3 4x 2  8 .2  4  8x 8x 2  4  2
 lim    lim  00  0
x 0 3

2

 4x  8  4x  8 .2  4 

2 3 2 

x 0
8 x 
2
 4  2 
Và f  0   0
f  x   f 0 3
4 x 2  8  8x 2  4
Ta có f   0   lim  lim
x 0 x x 0 x
f  x   f  0
Thừa nhận kết quả bên trên, ta được f   0   lim 0.
x 0 x
Câu 5. Tìm tham số để hàm số có đạo hàm tại x 0
 x2  1
 khi x  1
a khi x  1


ax  bx  1 khi x  0
2

 ax  b  1 khi x  0
 x2  1
 khi x  0


ax  2x  1 khi x  1
2


 3  2 x  bx khi x  1
Lời giải
 x 1
2
 khi x  1
a khi x  1


Chương VII.
ĐẠO HÀM
x2  1
Ta có lim f  x   lim
 x  1 x  1  lim x  1  2 , f 1  a .
x 1 x 1 x  1
 lim
x 1 x 1 x 1
  
Hàm số có đạo hàm tại x  1  f  x  liên tục tại x  1  lim f  x   f 1  a  2
x 1
x 1
2
f  x   f 1 
2
x 2  1  2x  2 x2  2x  1
f  1  lim  lim x 1  lim  lim 1.
x 1 x 1  x  1  x  1
x 1 x 1 x 1 2 x 1 2

ax  bx  1 khi x  0
2

 ax  b  1 khi x  0
 f 0 1
  


Ta có  lim f  x   lim ax 2  bx  1  1 . 
 x 0 x 0
 lim f  x   lim  ax  b  1  b  1
 x 0 x 0
Hàm số liên tục tại x  0 nên b 1  1  b  2 .

f  x   f  0 ax2  2x  1  1
Đạo hàm phải f  0  lim  x 0 x
 lim
x 0 x
 lim  ax  2   2 .
x 0
f  x   f  0 ax  1  1
Đạo hàm trái f  0  lim  x 0 x
 lim
x 0 x
 lim  a   a .
x 0
Hàm số có đạo hàm tại x  0  f  0  f  0  a  2    

Vậy với a  2 , b  2 thì hàm số có đạo hàm tại x  0 .
 x2  1
 khi x  0

 f 0  1

 x2  1
Ta có  lim f  x   lim  lim  x  1  1
x 0 x  1
 x 0 x 0
 lim f  x   lim  ax  b   b
 x 0 x 0
Hàm số liên tục tại x  0 nên lim f  x   lim f  x   f  0   b  1 .

x 0 x 0
x2  1
f  x   f  0 1
x2  x
Đạo hàm phải f  0    lim
x 0 x0
 lim
x 0
x  1
x
 lim
x 0 x  x  1
 lim 1  1 .
x 0
f  x   f  0
ax  b  b ax  1  1
x 0
 
x0 x 0 x
 lim
 lim
x 0 x
 lim
ax
x 0 x
 lim a  a.
x 0
Hàm số có đạo hàm tại điểm x  0  f  0  f  0  a  1.

 
   
Vậy với a  1; b  1 thì hàm số có đạo hàm tại x  0 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
ax 2  2x  1 khi x  1


 3  2 x  bx khi x  1

 f 1  a  1


Ta có lim f  x   lim ax 2  2 x  1  a  1 . 
 x 1 x 1

lim f  x   lim 3  2 x  bx  1  b
 x1 x 1

Hàm số liên tục tại x  1 nên lim f  x   lim f  x   f 1  a  1  1  b  b  2  a .
x 1 x 1
f  x   f 1 ax2  2x  a  2
 lim
x 1 x 1
 lim  ax  a  2   2a  2 .
x 1
f  x   f 1
Đạo hàm trái f  1  lim   x 1 x 1
3  2x  bx  a  1 3  2x   2  a  x  a  1  2 
 lim  lim  lim  a  2    a3
x 1 x 1 x 1 x 1 x 1
 3  2x  1 
 
Hàm số có đạo hàm tại điểm x  1  f  1  f  1  2a  2  a  3  a  1  
Vậy với a  1; b  3 thì hàm số có đạo hàm tại x  1 .
Câu 6. Cho hàm số y  x2  2x  4 có đồ thị C 
⑷ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số biết hệ số góc tiếp tuyến bằng 4 .
Lời giải
 Tính đạo hàm bằng định nghĩa:
Tại x0  tùy ý, ta có: f  x   f  x0   x2  2x  4  x0 2  2x0  4   x  x0  x  x0  2 
f  x   f  x0    x  x0  1 1 f  x   f  x0   x  x0  x  x0  2 

  .    x  x0  2
x  x0 3x.x0 x  x0 3x.x0 x  x0 x  x0
f  x   f  x0 

 lim  lim  x  x0  2   2 x0  2  y  2x  2
x  x0 x  x0 x  x0
 Tính đạo hàm bằng công thức:

 
   
y  x 2  2 x  4  y  x 2  2 x  4  x 2   2x    4   2 x  2
 Gọi M  x0 ; y0  là tiếp điểm.

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Hệ số góc của tiếp tuyến của C  tại điểm có hoành độ x0  1 thuộc C  là k  y 1  4
 y   x0   y   0   2

Ta có 
 y  x0   y  0   4

Phương trình tiếp tuyến cần tìm là y  y  0  x  0   y  0   y  2x  4
x  1
Ta có y0  1  x02  2x0  4  1   0 .
 x0  3
 x  1
Với  0  Phương trình tiếp tuyến là y  y 1 x  1  y 1  y  4x  5 .
 y0  1
 x  3
Với  0  Phương trình tiếp tuyến là y  y  3 x  3  y  3  y  4x  13 .
 y0  1
⑷ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số biết hệ số góc của tiếp tuyến bằng 4 .
Gọi M  x0 ; y0  là tiếp điểm của tiếp tuyến của đồ thị C  với hệ số góc k  4
 y  x0   4  2x0  2  4  x0  3  y0  1
 Phương trình tiếp tuyến với hệ số góc k  4 là y  4  x  3  1  y  4x  13 .
⑸ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số, biết tiếp tuyến đó song song với đường thẳng
y  1  3x .
Vì tiếp tuyến song song với đưởng thẳng y  1  3x nên tiếp tuyến có hệ số góc k  3
Gọi M  x0 ; y0  là tiếp điểm của tiếp tuyến của đồ thị C  với hệ số góc k  4
 y  x0   3  2x0  2  3  x0    y0  
5 11
2 4
 5  11 41
 Phương trình tiếp tuyến với hệ số góc k  3 là y  3  x     y  3x  .
 2 4 4
x 1
Câu 7. Cho hàm số y  có đồ thị C 
3x
⑶ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại giao điểm của C  với đường
thẳng y  x  1 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
⑷ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số biết hệ số góc của tiếp tuyến bằng
1
k .
3
Lời giải
 Tính đạo hàm bằng định nghĩa:
Tại x0  \0 tùy ý, ta có:
x  1 x 0  1   x  x0 
f  x   f  x0    
3x 3x 0 3x.x0
f  x   f  x0    x  x0  1 1

  . 
x  x0 3x.x0 x  x0 3x.x0
f  x   f  x0  1 1 1

 lim  lim   y   2
x  x0 x  x0 x  x0 3x.x
0 3 x0 2
3x
x 1  x  1  3 1
y 
y     2
 3x   3x 
2
3x 3x
Vì C  không cắt Oy nên không tồn tại tiếp tuyến thỏa YCBT.
Tọa độ giao điểm của C  với trục Ox là  1; 0 
 Phương trình tiếp tuyến cần tìm là y  y  1 x  1  0  y   x 

1 1
3 3
⑶ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số tại giao điểm của C  với đường thẳng y  x  1
Tọa độ giao điểm của C  với y  x  1 là nghiệm của
 x  1  y  0
x 1
 x  1  3x 2  2x  1  0  
3x x  1  y  4
 3 3
 x  1
 Phương trình tiếp tuyến là y  y  1 x  1  0  y   x  .
1 1
Với  0
 y0  0 3 3

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 1
 x0  3  1  1 4 7
Với   Phương trình tiếp tuyến là y  y   x     y  3x  .
y  4  3  3 3 3
 0
3
1
⑷ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số biết hệ số góc của tiếp tuyến bằng k   .
3
Gọi M  x0 ; y0  là tiếp điểm của tiếp tuyến của đồ thị C  với hệ số góc k  
1
3
 2
x0  1  y0 
 y  x0      
1 1 1
  3
3 3  x0 
2
3 
 x0  1  y0  0
 x0  1

2  Phương trình tiếp tuyến là y    x  1   y   x  1 .
1 2 1
Với 
 y0  3 3 3 3

 x  1
 Phương trình tiếp tuyến là y    x  1  y   x  .
1 1 1
Với  0
 y0  0 3 3 3
⑸ Viết phương trình tiếp tuyến của đồ thị hàm số, biết tiếp tuyến đó vuông góc với đưởng thẳng
y  3x  4 .
Tiếp tuyến đó vuông góc với đưởng thẳng y  3x  4 .
1
 Tiếp tuyến hệ số góc k   .
3
 2
x0  1  y0 
 y  x0      
1 1 1
  3
3 x 

2
3 3
0  0
x   1  y 0
 0
 x0  1

2  Phương trình tiếp tuyến là y    x  1   y   x  1 .
1 2 1
Với 
 y0  3 3 3 3

 x  1
 Phương trình tiếp tuyến là y    x  1  y   x  .
1 1 1
Với  0
 y0  0 3 3 3
Câu 8. Cho hàm số y  x3  2x  1 có đồ thị C 
⑶ Viết phương trình tiếp tuyến của hàm số trên, biết nó tạo với hai trục Oxy một tam
giác vuông cân tại O .
Lời giải

Chương VII.
ĐẠO HÀM

 
y  x3  2 x  1  y  x3  2 x  1  3x 2  2
Hệ số góc của tiếp tuyến của hàm số tại điểm có x  0 là k  y  0   3.0  2  2
Ta có k  2  f   x0   2  3x02  2  2  x0  0
 Phương trình tiếp tuyến tại điểm M  0;1 có dạng: y  2( x  0)  1  y  2x  1
⑶ Viết phương trình tiếp tuyến của hàm số trên, biết nó tạo với hai trục Oxy một tam giác vuông
cân tại O .
Cách 1: Gọi phương trình đoạn chắn cắt 2 trục tọa độ và tạo với 2 trục 1 tam giác
 x
x y
a b  a
b
a
 
vuông cân tại O có dạng   1  y  b. 1     x  b , a.b  0; a  b  d 
b
 d  là tiếp tuyến của C  thì 3x 2
0
2  
a
 x0  1  y0  0

 x0  1  y0  2
3x  2  1
2

Vì a  b   02  x  3  y  9  5 3
3x0  2  1  0 3 0
9
  3 95 3
 x0   y0 
 3 9
 Có 4 phương trình tiếp tuyến ứng với các điểm tiếp xúc và hệ số góc trên như sau
y  1.  x  1  0  y  x  1
y  1.  x  1  2  y  x  3
 3  95 3 92 3
y  1.  x    y  x 
 3  9 9

 3  95 3 92 3
y  1.  x    y  x 
 3  9 9

Cách 2: Gọi phương trình tiếp tuyến của (C) thỏa mãn YCBT có dạng  d  : y  kx  b
Ta có k  3x02  2
 b 
Có giao điểm của d với Ox tại  ; 0  ; với trục Oy tại  0; b 
 k 
Vì d tạo với hai trục Oxy một tam giác vuông cân tại O .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
b  1  b  0  loai 
  b  b . 0  k  1
k  k 1   k  
   1
 x0  1  y0  0

 x0  1
2  x0  1  y0  2
3x  2  1
2

  02   2 1  x  3  y  9  5 3
3x0  2  1  x0  
0
3 0
9
 3   3 95 3
 x0   y0 
 3 9
 Có 4 phương trình tiếp tuyến ứng với các điểm tiếp xúc và hệ số góc trên như sau
y  1.  x  1  0  y  x  1
y  1.  x  1  2  y  x  3
 3  95 3 92 3
y  1.  x    y  x 
 3  9 9

 3  95 3 92 3
y  1.  x    y  x 
 3  9 9

Câu 9. Một chất điểm chuyển động thẳng biến đổi đều với phương trình s  2t 2  t  1  m
Lời giải
Ta có: v  s  4t 1
Vận tốc tức thời của vật tại thời điểm t  2s là: 4.2  1  9  m / s 
Trong khoảng thời gian từ t  0s  t  2s thì chất điểm di chuyển được quãng đường:
4.2  2  1  9  m
 Vận tốc trung bình của chất điểm trong khoảng thời gian 2s kể từ thời điểm t  0
s 90
là: v    4, 5  m / s  .
t 20
bằng giây và S được tính bằng mét. Thực hiện các yêu cầu dưới đây:
1
2

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 
 3
 
⑼ Với s  s  t   t 4  3t 2 thì vận tốc của vật tại thời điểm t  4s là bao nhiêu?
1
2
Lời giải
Ta có v  t   S '  t   3t 2  6t . Từ đó: v  3  9  m/s  .
Ta có v  t   S '  t   2t  7 . Từ đó: v  4  2.4  7  15  m/s  .
1
2
3.100
Ta có v  t   s  t    t 2  24t  v 10    240  90  m/s  .
3
2 2
Ta có v  t   s  t   3t 2  12t  v  3  3.32  12.3  9  m/s  .
Ta có v  t   s  t   6t 2  1  v  3  6.32  1  53  m/s  .
Ta có v  t   s  t   9t 2  8t  1  v  4   9.42  8.4  1  175  m/s  .
Ta có v  t   s  t   4t  3  v  6   4.6  3  27  m/s  .
 
 3
   
Ta có v  t   s  t   6 sin  2 t    v  2   6 sin  4    16.32  m/s  .
 3  3
⑼ Với s  s  t   
1 4
2

t  3t 2 thì vận tốc của vật tại thời điểm t  4s là bao nhiêu?

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Ta có v  t   s  t   2t 3  3t  v  4  2.43  3.4  140  m/s  .

Ta có v  t   s  t   3t 2  6t  9  v  5  3.52  6.5  9  36  m/s  .
Câu 11. Một chất điểm chuyển động theo phương trình s  s  t  trong đó t được tính bằng giây
và S được tính bằng mét. Thời gian để vận tốc của chất điểm đạt giá trị lớn nhất
Lời giải
⑴ Với s  t   10  t  9t 2  t 3 trong khoảng 10 giây đầu tiên.
Vận tốc tại thời điểm t là v  t   s  t   3t 2  18t  1 trên đoạn 0;10 .
 
v  t   s  t   3t 2  18t  1  3 t 2  6t  9  9  1  3  t  3  8  3  t  3  24  24
2 2
 
Vậy vận tốc đạt được giá trị lớn nhất bằng 24  t  3  0  t  3  s 
⑵ Với s  t   t 3  9t 2  t  10 trong 12 giây đầu tiên.

Vận tốc tại thời điểm t là v  t   S '  t   3t 2  18t  1 trên đoạn 0;12 .
 
v  t   S '  t   3t 2  18t  1  3 t 2  6t  9  9  1  3  t  3  24  24
2
⑶ Với s  t   t 3  6t 2 trong 10 giây đầu tiên.

Vận tốc tại thời điểm t là v  t   s  t   3t 2  12t trên đoạn 0;10 .
 
v  t   s  t   3t 2  12t  3 t 2  4t  4  12  3  t  2   12  12
2
⑷ Với s  t    t 3  6t 2 trong 10 giây đầu tiên.

1
2
Vận tốc tại thời điểm t là v  t   s  t    t 2  12t trên đoạn 0;10 .
3
2
3

v  t   s  t    t 2  8t  16  16    t  4   16    t  4   24  24
3 3
2 2
2 2 
 2
⑸ Với s  t    t 3  9t 2 trong 10 giây đầu tiên.

1
2
Vận tốc tại thời điểm t là v  t   s  t    t 2  18t trên đoạn 0;10 .
3
2
3 3

v  t   s  t    t 2  12t  36  36    t  6   36    t  6   54  54
3
2 2
2 2   2

Chương VII.
ĐẠO HÀM
⑹ Với s  t    t 3  6t 2 trong 9 giây đầu tiên.

1
3
Vận tốc tại thời điểm t là v  t   s  t   t 2  12t trên đoạn 0; 9 .
v  t   s  t   t 2  12t    t  6   36    t  6   36  36
2 2
 
⑺ Với s  t   t 2  t 3 trong 5 giây đầu tiên.

1
6
Vận tốc tại thời điểm t là v  t   s  t   2t  t 2 trên đoạn 0; 5 .
1
2
1

v  t   s  t    t 2  4t  4  4    t  2   4    t  2   2  2
1 1
2 2
2 2 
 2
1
⑻ Với s   t 3  3t 2  20 trong 10 giây đầu tiên.
2
3 2
Vận tốc tại thời điểm t là v  t   s  t   t  6t trên đoạn 0; 5 .
2
3 2 3  3
v  t   s  t      t  2   4   t  2   6  6
2 2
t  4t  4  4 
2 2   2
bằng giây và S được tính bằng mét.
⑵ Với s  s  t   4t 3  10t  9 thì gia tốc của vật tại thời điểm vận tốc bằng 2 là bao
nhiêu?
⑷ Với s  s  t   t 3  3t 2  9t  1 thì gia tốc của vật tại tại thời điểm vật dừng lại là bao
nhiêu?
⑹ Với s  s  t   t 3  3t 2  3t  10 thì gia tốc của vật tại thời điểm vật dừng lại là bao
nhiêu?
2
3
Lời giải

Chương VII.
ĐẠO HÀM

 
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   2t 4  6t 2  3t  1  8t 3  12t  3 .
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v  t   24t 2  12 .
Gia tốc của chuyển động tại thời điểm t  3s là: a  3  24.9  12  228 m/s 2 .  
⑵ Với s  s  t   4t 3  10t  9 thì gia tốc của vật tại thời điểm vận tốc bằng 2 là bao nhiêu?
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   12t 2  10 .
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v  t   24t .
t  1
Mà v  t   2  12t 2  10  2   . Do t  0 nên t  1 suy ra a  2   24m/ s2 .
 t  1
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   3t 2  6t .
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v  t   6t  6 .
Gia tốc của chuyển động tại thời điểm t  10s là: a 10   6.10  6  54 m/s 2 .  
⑷ Với s  s  t   t 3  3t 2  9t  1 thì gia tốc của vật tại tại thời điểm vật dừng lại là bao nhiêu?
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   3t 2  6t  9 .
t  1 L 
Tại thời điểm chất điểm dừng lại thì v  0  3t 2  6t  9  0  
t  3
Gia tốc của chất điểm tại thời điểm chất điểm dừng lại là a  3  6.3  6  12 .
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   3t 2  6t  5 .
Gia tốc của chuyển động tại thời điểm t  3s là: a  3  6.3  6  12 m/s 2 . 
⑹ Với s  s  t   t 3  3t 2  3t  10 thì gia tốc của vật tại thời điểm vật dừng lại là bao nhiêu?
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s '  t   3t 2  6t  3 .
Tại thời điểm chất điểm dừng lại thì v  0  3t 2  6t  3  0  t  1
Gia tốc của chất điểm tại thời điểm chất điểm dừng lại là a 1  6.1  6  0 .
⑺ Với v  t   8t  3t 2 thì gia tốc của vật khi vận tốc của vật là 11  m / s  .là bao nhiêu?
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v '  t   8  6t .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
t  1
Mà v  t   11  8t  3t 2  11   . Do t  0 nên t  1 suy ra a 1  14m/ s2 .
t   11
 3
2
3
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s '  t   2t 2  4t  1 .
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v  t   4t  4 .
Gia tốc của chuyển động tại thời điểm t  10s là: a  2   4.2  4  12 m/s 2 . 
bằng giây và S được tính bằng mét. Hỏi:
1
3
 
s t  
1 4 3
12
Lời giải
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s '  t   3t 2  6t  9 .
Khi vận tốc triệt tiêu ta có v  t   0  3t 2  6t  9  0  t  3 (vì t  0 )
Khi đó gia tốc là a  3  6.3  6  12m/s2 .
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s '  t   3t 2  6t  9 .
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v  t   6t  6 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
t  1
Khi vận tốc triệt tiêu ta có v  t   0  3t 2  6t  9  0   (vì t  0 )
t  3
Khi đó gia tốc là a 1  6.1  6  12m/s2 .
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s '  t   3t 2  6t  9 .
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v  t   6t  6 .
Khi gia tốc triệt tiêu ta có a  t   0  6t  6  0  t  1
Khi đó vận tốc là v 1  3.12  6.1  9  12m/s .
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s '  t   3t 2  6t .
Khi gia tốc triệt tiêu ta có a  t   0  6t  6  0  t  1
Khi đó vận tốc là v 1  3.12  6.1  3m/s .
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s '  t   6t 2  6t  4 .
Khi gia tốc triệt bằng 0 có a  t   0  12t  6  0  t 

1
2
2
1 1 1 5
Khi đó vận tốc là v    6.    6.    4  m/s .
2 2 2 2
1
3
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   t  6t  36 .
2

Khi đó vận tốc là v  3  32  6.3  36  27m/s .
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   3t 2  6t  9 .
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v  t   6t  6 .
t  1  loai 
Khi vận tốc triệt tiêu ta có v  t   0  3t 2  6t  9  0   (vì t  0 )
t  3

Chương VII.
ĐẠO HÀM

Khi đó gia tốc là a  v  t   6.3  6  12 m/ s 2 . 
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   6t 2  6t  4 .
Khi gia tốc triệt tiêu ta có a  t   0  12t  6  0  t 

1
2
1 5
Khi đó vận tốc là v     2 , 5m/s .
2 2
 
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   t 2  6t  9 .
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v '  t   6t  6.
Khi đó vận tốc là v 1  12 m/s2 .
s t  
1 4 3
12
Vận tốc của chuyển động là: v  t   s  t   t 3  3t 2  12t  10 .
1
3
Gia tốc của chuyển động là: a  t   v  t   t 2  6t  12   t  3  3
2
Thấy rằng a  t    t  3  3  3
2
Gia tốc đạt được giá trị bé nhất bằng 3  t  3  0  t  3  s 

Khi đó vận tốc của vật bằng v  3  28  m/s  .
--------------------Hết--------------------

Chương VII.
ĐẠO HÀM
ĐẠO HÀM
CÁC QUY TẮC TÍNH ĐẠO HÀM
A Lý thuyết
1. Đạo hàm hàm số y  xn
2. Đạo hàm hàm số y  x
3. Đạo hàm hàm số lượng giác
⑴ Hàm số y  sin x có đạo hàm trên và  sin x   cos x .

⑵ Hàm số y  cos x có đạo hàm trên và  cos x    sin x .
⑶ Hàm số y  tan x có đạo hàm tại mọi x 
2
 k và  tan x   cos1 2
x
.
⑷ Hàm số y  cot x có đạo hàm tại mọi x  k và  cot x    sin1 x 2

.
4. Đạo hàm của hàm số mũ và hàm số logarit
⑴ Hàm số y  e x có đạo hàm trên  e   e

x x
.
⑵ Hàm số y  a x có đạo hàm trên  a   a .ln a .

x x
⑶ Hàm số y  log a x có đạo hàm tại mọi x  0  log x   x ln1 a

a
.
⑷ Hàm số y  ln x có đạo hàm tại mọi x  0  ln x   1x .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
5. Các quy tắc tính đạo hàm
Giả sử các hàm số có đạo hàm trên khoảng .
Khi đó: ⑴
6. Đạo hàm của hàm hợp

6.1 Khái niệm hàm số hợp
Giả sử là hàm số xác định trên khoảng , có tập giá trị chứa khoảng
và là hàm số xác định trên . Hàm số được gọi là hàm
số hợp của hàm số với .
6.2 Đạo hàm của hàm số hợp
Nếu hàm số có đạo hàm tại và hàm số có đạo hàm tại

thì hàm số hợp có đạo hàm tại là

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Từ đó ta có các kết quả sau:
   n.x
⑴ xn n 1
 u   n.u
n n 1
.u
 1  1  1  1
⑵    2     2 .u
x x u u
 
⑶ x 
 1
2 x
 u 
 1
2 u
.u
⑷  sin x   cosx  sin u  u.cos u

⑸  cosx    sin x  cos u  u.sin u
⑹  tan x    tan u  cos u .u
1 1
cos2 x 2
⑺  cotx     cotx    sin

1 1
.u
sin 2 x 2
x

 
⑻ ex  ex  e   u.e
u u

⑼  a   a .ln a
x x
 a   u.a .ln a
u u
⑽  ln x    ln u  u .u
1 1
x
⑾ log x  
   log u  u ln a .u
1 1
a a
x ln a
7. Đạo hàm cấp hai
Cho hàm số có đạo hàm tại mọi điểm .

Nếu hàm số lại có đạo hàm tại thì ta gọi đạo hàm của là đạo
hàm cấp hai của hàm số tại , kí hiệu là hoặc .
Khi đó: .
 Ý nghĩa cơ học của đạo hàm cấp hai

Một chuyển động có phương trình s  f  t  thì đạo hàm cấp hai (nếu có) của hàm số
s  f  t  là gia tốc tức thời của chuyển động s  s  t  tại thời điểm t . Ta có a  t   f   t 

Chương VII.
ĐẠO HÀM
B Bài tập
 Dạng 1. Tính đạo hàm đa thức – hữu tỉ – căn thức
Phương pháp

Khi đó: ⑴
 Áp dụng công thức đạo hàm:
⑴ ⑵
⑶ ⑷
Ví dụ 1.1.
⑴ ⑵
⑶ ⑷
⑸ ⑹
⑺ ⑻
⑼ ⑽
 Lời giải

⑴ f  x   1  x3 
5

Ta có f   x   5 1  x3  1  x   15x 1  x  .
4 4
3 2 3
⑵ f  x   x4  x2  x  200

Chương VII.
ĐẠO HÀM
  
     
Ta có f   x   x 4  x 2  x  200  x 4  x 2  x  200  4x3  2x  1 .
⑶ f  x   3x4  x3  x  2021

 
Ta có f   x   3x 4  x3  x  2021  12 x3  3x 2  1 .
⑷ f  x   x3  2x 2 
5
7
x
    5

 x 
  
x

Ta có f   x    x3  2x 2   7   x3  2x 2      7   3x 2  4x  2
5
x
5
⑸ f  x  x 
4
x
 4  4 x2  4
Ta có f  x    x    1  2 
 .
 x x x2
⑹ f  x   x7  2x5  3x3

 
Ta có f   x    x 7  2 x5  3x3  7 x 6  10 x 4  9 x 2 .
⑺ f  x    x  1 x  2 
Ta có f   x    x  1  x  2    x  1 x  2   x  2  x  1  2x  1 .
3x  5
⑻ f  x 
1  2x
Ta có f   x  
 3x  5 .  2x  1  3x  5 2x  1  3  2x  1  2 3x  5   13
 2x  1  2x  1  2x  1
2 2 2
x2
⑼ f  x 
x 1
 
 x  2   x  2   x  1   x  2  x  1 x  1  x  2
Ta có. f  x   
1
     .
 x 1   x  1  x  1  x  1
2 2 2
x 1
⑽ f  x 
x 1
 
 x  1   x  1  x  1   x  1 x  1  x  1   x  1
Ta có f   x   
2
    .
 x 1   x  1  x  1  x  1
2 2 2

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 2. Tính đạo hàm lượng giác
Phương pháp

Khi đó: ⑴
⑴ ⑵
⑶ ⑷
Ví dụ 2.1.
⑴ ⑵
⑶ ⑷
⑸ ⑹
⑺ ⑻
⑼ ⑽
 Lời giải
 
⑴ y  sin   3x 
6 
     
 y    3x  .cos   3x   3 cos   3x  .
6  6  6 
1  
⑵ y   sin   x 2 
2 3 
1        
 y   .   x 2  .cos   x 2    .  2x  .cos   x 2   x.cos   x 2  .
1
2 3  3  2 3  3 

Chương VII.
ĐẠO HÀM
⑶ y  2 cos x 2

   
 y  2. x 2 .  sin x 2  4 x.sin x 2 .
x 1
⑷ y  tan
2
 x  1  1  x  1   x 1  1  x 1 
 y    .    .  1  tan 2    1  tan 2 
 2  cos 2 x  1  2   2  2 2 
2
⑸ y  sin 2  x2
 y   

2  x 2 .cos 2  x 2 
2x
2 2x 2
cos 2  x 2 
x
2x 2
cos 2  x 2
⑹ y  sin  sin x 
 y   sin x  .cos  sin x   cos x.cos  sin x 

⑺ y  2 sin 2 x  cos 2x  x
 y  2.2.cos x.sin x  2 sin 2x  1  2 sin 2x  2 sin 2x  1  4 sin 2x  1
⑻ y  cos3  2x  1

 
 y  3. cos  2 x  1 .cos 2  2 x  1
 
 3.2  sin  2 x  1 .cos 2  2 x  1  6 sin  2x  1 cos2  2x  1
⑼ y  tan3 x  cot 2x

 
 y  tan3 x  cot 2x  3.  tan x  .tan 2 x 
2
2
sin 2x
3
1
2
cos x
tan 2 x 
2
sin 2 2x

⑽ y  sin x 2  3x  2 

   
 y  x 2  3x  2 .cos x 2  3x  2   2 x  3 cos x 2  3x  2 . 

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 Dạng 3. Tính đạo hàm mũ – logarit
Phương pháp

Khi đó: ⑴
⑴ ⑵
⑶ ⑷
Ví dụ 3.1.
⑴ ⑵
⑶ ⑷
⑸ ⑹
⑺ ⑻
⑼ ⑽
 Lời giải
⑴ y  log3  2x  1
Ta có y 
 2x  1  2
.
 2x  1 ln 3  2x  1 ln 3
⑵ y  log 1  2007x 
3
1  2007 x  2007
Ta có y   .
1  2007 x  .ln 3 1  2007 x  ln 3
⑶ y  52 x1
Ta có y   2x  1 .52 x1.ln 5  2.52 x1.ln 5 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM
⑷ y  2025x2025

Ta có y  2025x  2025   y  2025 x  2025
.ln 2025 .
⑸ y  x  ln  x  3
Ta có y  1 
 x  3  1  1
.
x3 x3
⑹ ye sin x
Ta có y   sin x  .esin x  cos x.esin x .

⑺ y  e2 x3  e2025

 
Ta có y  e 2 x 3  e 2025   2 x  3 .e 2 x 3  2.e 2 x 3 .

⑻ y  log 2 x 2  2 x 
Ta có y 
x 2
 2x  
2x  2
.
 x  2x  ln 2  x
2 2

 2x ln 2
⑼ y  log 3 2 x 2  x  1
 2x 2
 x 1 

Ta có y  log 3 2x  x  1  2
 

 2x 2

 x  1 ln 3

 2x 2
2x  1

 x  1 ln 3
.

⑽ y  3x  log 3 x  2x 2 

 x  2x  2

Ta có y  3  log 3 x  2x
x
 2
 
3x
ln 3 
 x  2x  ln 3
3
2
x
ln 3 
1  4x
 x  2x  ln 3
2
.

Chương VII.
ĐẠO HÀM
C Luyện tập

 
2
⑴ y  2 x 3  4 x ⑵ y  3x2  1
1
⑶ y  2x4  4x2  1 ⑷ y  x 3  2 2 x 2  8x  1
3
2x  1 x2  x  1
⑸ y ⑹ y
x2 x 1
x2  x  3  x 2  3x  3
⑺ y  ⑻ y 
x2  x  1 2  x  1
⑼ y  x2  2x  1 5x  3  
⑽ y  x 2  1 5  3x 2 
Lời giải
⑴ y  2 x  4 x
3
 

 y  2x3  4 x  6 x 2 
2
x
.
 
2
⑵ y  3x2  1
2  
     
 y   3x2  1   2 3x2  1 . 3x2  1  12x 3x2  1 .
 

⑶ y  2x4  4x2  1

 
 y   2 x 4  4 x 2  1   8 x 3  8 x .
1
⑷ y  x 3  2 2 x 2  8x  1
3
1 
 y   x 3  2 2 x 2  8x  1   x 2  4 2 x  8 .
3 
2x  1
⑸ y
x2
 
 2x  1   2x  1  x  2    2x  1 x  2  3
 y      .
 x2     
2 2
x  2 x  2
x2  x  1
⑹ y
x 1
 x 2  x  1 
 y   
 x 1 

Chương VII.
ĐẠO HÀM

x 2
 x 1   x  1   x 2

 x  1  x  1
 x  1
2
 2x  1 x  1   x 2
 x 1   2x 2
 3x  1  x 2  x  1 x2  2x
 
 x  1  x  1  x  1
2 2 2
x2  x  3
⑺ y 2
x  x 1
 x2  x  3  x2  x  3    x 2
 
 x  1  x2  x  3 x2  x  1  
Cách 1:  y   2  
  x 
2
 x x 1  2
 x 1
 2x  1  x 2
 
 x  1  x 2  x  3  2 x  1   2x  1  x 2
 x  1  x2  x  3  4  2 x  1
 
x  x  x 
2 2 2
2
 x 1 2
 x 1 2
 x 1
Cách 2:
x2  x  3 x2  x  1  4 4
Ta có: y  2   1 2
x  x 1 x  x 1
2
x  x 1

 x 2  x  3   4   4  4 x2  x  1 4  2 x  1  
 y   2   1  2   1   2   2 
 x  x 1   x  x 1   x  x 1     
2 2
x  x 1 x2  x  1
 x 2  3x  3
⑻ y
2  x  1

  x 2  3x  3 
 y  
 
 x 2  3x  3  2 x  2    x 2  3x  3  2 x  2   
 
  2x  2 
2
 2 x 2 
 2x  3 2x  2   2   x 2
 3x  3   4x 2
 10x  6  2x 2  6x  6 2 x 2  4 x  x2  2x
  
 2x  2   2x  2  4  x  1 2  x  1
2 2 2 2
⑼ y  x2  2x  15x  3
Cách 1:

 y   x 2  2 x  1 5x  3 
   2x  1 5x  3  x  2x  1  5x  3  x  2x  15x  3

 x2 2 2
 2 x 10 x  x  3  2 x  5x  3  5x  2x  1
2 2 2
 20x3  2x2  6x  10x3  6x2  10x3  5x2  40x3  3x2  6x

Cách 2:

Ta có y  x 2  2 x  1 5x  3  x 2 10 x 2  x  3  10 x 4  x 3  3x 2 

Chương VII.
ĐẠO HÀM



 y   x 2  2 x  1 5x  3   10 x 4  x 3  3x 2  40x3  3x2  6x 
 
⑽ y  x 2  1 5  3x 2 
 y  x 2  1    5  3x    x  1 5  3x 
2 2 2
 2 x  5  3x   6 x  x  1  10 x  6 x  6 x  6 x  12 x
2 2 3 3 3
 4x
⑴ y  4x2  3x  1 ⑵ y  x2  x  3
2x  1
 
5
⑶ y ⑷ y  x 2  2x  3
x2
⑹ y   2x 
3
⑸ y  2x2  1 5
 3x  7
⑺ y  1  3x2 ⑻ y   2 x  1 x 2  x
3x  4
⑼ y ⑽ y  x 4  4x 2  7
x2
Lời giải
⑴ y  4x2  3x  1
 4x  
  
2
 3x  1 8x  3
y  4x  3x  1
2
 .
2 4x  3x  1
2
2 4x  3x  1
2
⑵ y  x  x3
2
y 
x 2
 x3   2x  1
.
2 x  x3 2
2 x2  x  3
2x  1
⑶ y
x2
 2x  1 .  x  2    2x  1 .  x  2  2.  x  2    2x  1 .1 5
Cách 1. y    .
 x  2  x  2  x  2
2 2 2
2.2  1.  1 5
Cách 2. y   .
 x  2  x  2
2 2
 
5
⑷ y  x 2  2x  3
   2x  2  10  x  1  x 
4
y  5 x2  2x  3 2
 2x  3
⑸ y  2x2  1

 2x  1
 
2
 4x 2x
y  2x  1 2
   .
2 2x 2  1 2 2x2  1 2x2  1

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 
3
⑹ y  2x5  3x  7
  10x 
2
y  3 2x5  3x  7 4
3 .
⑺ y  1  3x2
6x 3x
y   .
2 1  3x 2 1  3x 2
⑻ y   2 x  1 x 2  x .
y   2x  1 . x 2  x   2x  1 .  x2  x 
 2. x 2  x 
 2x  1 2x  1  2 x2  x 
4x 2  1
.
2 x2  x 2 x2  x
3x  4
⑼ y
x2
 3x  4   x  2    x  2   3x  4  3.  x  2    3x  4  2
y    .
 x  2  x  2  x  2
2 2 2
⑽ y  x 4  4x 2  7
y 
x 4
 4x 2  
2 x3  4 x
.
2 x  4x  7 4
x  4x  7
2 4 2

2x  1 3
⑴ y ⑵ y
4x  3 2x  1
2x  1 x 2  3x  3
⑶ y ⑷ y
1  3x x 1
2x2  4x  1 1  x  x2
⑸ y ⑹ y
x3 1  x  x2
⑺ yx x 2

⑻ y   2 x  3 x5  2 x 
⑼ y  x  2x  1 3x  2  
⑽ y  x2  2x  3 2x 2  3 . 
Lời giải
2x  1
⑴ y
4x  3
 4x  3 2x  1   4x  3  2 x  1 2  4 x  3   4  2 x  1 8x  6  8x  4 10
y    
 4 x  3  4x  3  4x  3  4x  3
2 2 2 2
3
⑵ y
2x  1

Chương VII.
ĐẠO HÀM
3.  2x  1   2 x  1 .3 6
 y   .
 2x  1  2x  1
2 2
2x  1
⑶ y
1  3x
 y 
 2x  1 1  3x   1  3x   2x  1  2 1  3x   3  2x  1  5 .
1  3x  1  3x  1  3x 
2 2
x 2  3x  3
⑷ y
x 1
 y 
x 2
 3x  3   x  1   x 2

 3x  3  x  1
 x  1
2
 2x  3 x  1   x 2
 3x  3   2x 2
 5x  3  x 2  3x  3 x2  2x
  .
 x  1  x  1  x  1
2 2 2
2x2  4x  1
⑸ y
x3
2x 2  4x  1 7 7 2 x 2  12 x  11
y  2x  2   y  2   .
x3 x3  x  3  x  3
2 2
1  x  x2
⑹ y
1  x  x2
 
 y 
1  x  x  1  x  x   1  x  x  . 1  x  x 
2 2 2 2
1  x  x 
2
2
1  2x  1  x  x   1  x  x   2x  1
2 2

1  x  x 
2
2
1  2x  1  x  x  1  x  x  2 1  2x 
2 2
  .
1  x  x  1  x  x 
2 2
2 2
⑺ y  x2 x

 
 y  x 2 . x  x 2 .  x   2x. x  x2 .
2 x
1
x x 5
 2x x   x x.
2 2

⑻ y   2x  3 x  2 x
5


Chương VII.
ĐẠO HÀM


y   2 x  3 x5  2 x   2 x  3 x 5  2 x   
 
 2 x5  2 x   2 x  3  5x 4  2  
 2x5  4x  10x5  4x 15x4  6  12x5  15x4  8x  6 .
⑼ y  x  2x  1 3x  2
y  x  2 x  1 3x  2   x 6 x 2  x  2  6 x3  x 2  2 x  


y  6 x3  x 2  2 x  18x 2  2 x  2 . 

⑽ y  x2  2x  3 2x 2  3 .  
 
y   x  2 x  3  2 x
2 2
   
 3  x 2  2x  3 2x 2  3   2x  2  2x 2  3  x 2  2x  3  4x     
 4x3  6x  4x2  6  4x3  8x2  12x  8x3 12x2  18x  6 .
 
5
⑴ y  x2  x  1 ⑵ y  x2  x  1
⑷ y   x  2 x2  1
1
⑶ y
x 1 2
4
 x2  x  1 
⑸ y  5x  2x  1 2
⑹ y 
 x 1 
x 1
⑺ y ⑻ y  x  4  x2
x 1 4
2
 2x  1 
⑼ y  ⑽ y  x x x
 x 1 
Lời giải
⑴ y  x  x 1
2
x   
 

2
 x 1 2x  1
y  x  x 12
 .
2 x  x 1 2
2 x2  x  1
 
5
⑵ y  x2  x  1
5 
 
y   x2  x  1   5  2x  1 x2  x  1 .  
4
 
1
⑶ y
x2  1

 1 
y    
    1 .
x2  1 2x

x
 x  1 x 
 2 x 1 2
2 2
 x 1  x 1 1 x2  1
2 2
2

Chương VII.
ĐẠO HÀM
⑷ y   x  2 x2  1
x2  1  x  x  2  2x2  2x  1
y  x  1   x  2 
2x
2
  .
2 x2  1 x2  1 x2  1
⑸ y  5x2  2x  1
 5x  
 

2
 2x  1 10x  2 5x  1
y  5x  2 x  1
2
  .
2 5x 2  2 x  1 2 5x 2  2 x  1 5x 2  2 x  1
4
 x2  x  1 
⑹ y 
 x 1 
  x 2  x  1 4   x 2  x  1   x 2  x  1 
3 3
 x 2  x  1  x 2  2x
y       4  .   4  . .
  x 1    x 1   x 1   x  1   x  12
 
x 1
⑺ y
x4  1
y 
 x  1 x 4  1   x  1  x4  1 
 
2
x4  1
4 x3
x 4  1   x  1
2 x 4  1  x  1   x  1 2 x  x  1   x  1 2 x   x  2 x  1 .
4 3 4 3 4 3

x4  1
     
3 3 3
x4  1 x4  1 x4  1
⑻ y  x  4  x2
2x 4  x2  x
y  1   .
2 4  x2 4  x2
2
 2x  1 
⑼ y 
 x 1 
 2x  1  2 x  1   2 x  1  3 12 x  6
y  2     2   .
 x  1  x  1   x  1   x  1  x  1
2 3
⑽ y  x x x
y  x x x
 y2  x  x  x

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 2 y.y  1 
 x x

2 x x
 x  x 
1
1
1 1 2 x
 y    
2 y 2 y.2 x  x 2 y 2 y.2 x  x
1 2 x 1
 
2 x x x 8 x  x  x x 2  x3
cos2x
⑴ y ⑵ y  cosx.sin 2 x
3x  1
⑶ y  sin 2 x  sin 2x ⑷ y  1  cos2 2x
sin x  cos x
⑸ y  cos2 3x ⑹ y
sin x  cos x
2
 1 x 
⑺ y  tan x  cot x ⑻ y  sin  
 2x  1 
1 x x sin x  cos x
⑼ y  cos3 ⑽ y
2x  3 x cos x  sin x
Lời giải
cos2x
⑴ y
3x  1
y 
 cos 2x  .  3x  1  cos 2x.  3x  1  2 3x  1 sin 2x  3 cos 2x
 3x  1  3x  1
2 2
⑵ y  cosx.sin 2 x
 
y   cos x  .sin 2 x  cos x. sin 2 x   sin3 x+2cos2 x.sin x
⑶ y  sin 2 x  sin 2x

 
y  sin 2 x  sin 2 x  2 sin x cos x  2 cos 2 x
⑷ y  1  cos2 2x

1  cos 2x 
 1  cos 2x 
2
 2.sin 2x cos 2x  sin 4x
y  2
   .
2 1  cos 2x 2
1  cos 2x
2
1  cos 2 2 x
⑸ y  cos2 3x

 
y  cos 2 3x  6 sin 3x  cos 3x 

Chương VII.
ĐẠO HÀM
sin x  cos x
⑹ y
sin x  cos x
 sin x  cos x   sin x  cos x    sin x  cos x  sin x  cos x 
y 
 sin x  cos x 
2

 cos x  sin x  sin x  cos x    sin x  cos x  sin x  cos x 
2
 sin x  cos x    sin x  cos x 

2 2

2
sin 2 x  2 sin x cos x  cos 2 x  sin 2  2 sin x cos x  cos 2 x


2


2 sin 2 x  cos 2 x   2
.
 sin x  cos x  (sin x  cos x)2
2
⑺ y  tan x  cot x
 tan x  cot x 
y   tan x  cot x  

2 tan x  cot x
1 1

2 2 cos 2 x  sin 2 x
 sin x cos x 
2 tan x  cot x 2 sin 2 x.cos 2 x tan x  cot x
cos 2 x  sin 2 x cos 2 x  sin 2 x
 
sin x cos x sin 2 x  cos 2 x
2 sin 2 x.cos 2 x  2 sin 2 x.cos 2 x
cos x sin x sin x.cos x
cos x  sin x
2 2

2 sin x.cos x sin x.cos x
2
 1 x 
⑻ y  sin  
 2x  1 
 
 1  x   
2
 sin    1  x    1  x 
 2 sin  sin 
  2 x  1     2 x  1    2 x  1  
y  
2 2
 1 x   1 x 
2 sin   2 sin  
 2x  1   2x  1 

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 1  x   1 x   1 x   3  1 x 
sin 
 1 x 
cos 
 
 2 x  1  sin  2 x  1  cos  2 x  1   2 x  1  2x  1   2x  1 
2
       
2 2
 1 x   1 x 
sin   sin  2x  1 
 2x  1   
 1 x   1 x 
3 sin   cos  
  2x  1   2x  1 
2
 1 x 
 2x  1 sin  2x  1 
2
 
1 x
⑼ y  cos3
2x  3

1 x  1 x 
y  3 cos 2
 cos 
2x  3  2x  3 
 1  x  1 x 1 x
 3   cos
2
sin
 2x  3  2x  3 2x  3
 
 1  x 
 2x  3 
 3   cos 2 1  x sin 1  x
1 x 2x  3 2x  3
2
2x  3
15
 2 x  3
2
1 x 1 x 15 1 x 1 x
 cos 2 sin  cos 2 sin
1 x 2x  3 2x  3 1 x 2x  3 2x  3
2  2 x  3
2
2
2x  3 2x  3
x sin x  cos x
⑽ y
x cos x  sin x
y' 
 sin x  x cos x  sin x  x cos x  sin x    x sin x  cos x  cos x  x sin x  cos x 
 x cos x  sin x 
2
x cos x  x cos x  sin x    x sin x  cos x   x sin x 


 x cos x  sin x 
2

 
x 2 cos 2 x  sin 2 x  x cos x sin x  x cos x sin x 

x 
2
 .
 x cos x  sin x   x cos x  sin x 
2
Câu 19. Tính đạo hàm cấp 2 của các hàm số sau:
 
⑴ y  x 1  x2 ⑵ y  sin   3x 
6 

Chương VII.
ĐẠO HÀM
⑶ y  sin 2  x2 ⑷ y  sin 2 x  sin 2x

x3
⑸ y  2 sin 2 x  cos 2x  x ⑹ y
1  2x
 
2
⑺ y  x2  x  1 ⑻ y  3x2  1
x2  x  3
⑼ y 2 ⑽ y  sin  sin x 
x  x 1
Lời giải
⑴ y  x 1 x 2
 y  x  1 x 
2

  x  1  x 2  x
2 1  x2
2x
 1 x  2 x2
1  x2
 1 x  2 2x 2  1
1  x2
.


 y  
2x  1 
2 
 

 
2x 2  1 1  x 2  2x 2  1   1  x2 
 
 2
 1  x2  1  x2

4x 1  x 2  2x 2  1  x
   
1  x 2  4 x 1  x  x 2 x  1  2 x  3x .
2 2 3

1 x 2

1  x2 1  x2 1  x2
3
 
 
⑵ y  sin   3x 
6 
   
     

 y  sin   3x      3x  cos   3x   3 cos   3x 
 6   6  6  6 
  
      
 y   3 cos   3x    3   3x  sin   3x   9 sin   3x  .
 6  6  6  6 
⑶ y  sin 2  x2

 y  sin 2  x 2    

2  x 2 . cos 2  x 2 
2x
x
2
. cos 2  x 2
 x 
 y   . cos 2  x 2 
 
 2 x 
2




x 
 2x 

2 
. cos 2  x 2   x
2  x2

cos 2  x 2

 
x
2  x 2  x.
 2  x 2 cos 2  x 2  x 
2  x 2 sin    2  x2 
 
2
2  x2 2  x2

Chương VII.
ĐẠO HÀM

2
cos 2  x 2 
x
.
x
sin  2  x2 
  2x 2x
3 2 2
2  x2

2
cos 2  x2 
x2
2  x2
.sin  2  x2 . 
 
3
2  x2
⑷ y  sin 2 x  sin 2x
 
   
 y  sin 2 x  sin 2 x  sin 2 x   sin 2x   2 sin x.cos x  2 cos 2x  sin 2x  2 cos 2 x
 y   sin 2x  2 cos 2x    sin 2x    2 cos 2x   2 cos 2x  4 sin 2x .

⑸ y  2 sin 2 x  cos 2x  x

 y  2 sin 2 x  cos 2 x  x 

 
 2 sin 2 x   cos 2 x    x   4 sin x cos x  2 sin 2 x  1  2 sin 2 x  2 sin 2 x  1  4 sin 2 x  1
 y   4 sin 2x  1  8 cos 2x .

x3
⑹ y
1  2x
 y 
 x  3 1  2x    x  31  2x   1  2x  2  x  3  7
1  2x  1  2x  1  2x 
2 2 2
 1  2x 2 
 2   2   1  2x 
 y  
7   7   
 7 
28
 1  2x  
2
1  2 x 
4
1  2 x 
4
1  2 x 
3
 
⑺ y  x2  x  1
x  
 

2
 x 1 2x  1
 y  x  x 1
2

2 x2  x  1 2 x2  x  1


 y  
2 x  1

  
2x  1  2 x 2  x  1   2x  1  2 x 2  x  1

  
 
 2 x 2
 x 1   4 x2  x  1  
2x  1
4 x 2  x  1  2  2x  1 
 2 x2  x  1  3
4 x  x 1
2
 
4 x  x  1 x2  x  1
2
 
 
2
⑻ y  3x2  1

Chương VII.
ĐẠO HÀM
2  
  
 y   3x2  1   2  3x2  1 3x2  1  12x  3x2  1
     

  
 y  12x  3x 2  1   12 3x 2  1  12x  6x  108x 2  12
  
x2  x  3
⑼ y 2
x  x 1
 
 y 
  
x2  x  3  x2  x  1  x2  x  3  x2  x  1    
 
2
x2  x  1
 2x  1   x 2
 
 x  1  x 2  x  3   2 x  1  4   2 x  1
 
x  x 
2 2
2
 x 1 2
 x 1
 8 x 2  x  1 2  4  2x  1  2 2 x  1 x 2  x  1
 y 

  4   2 x  1  
     
24 x 2  24 x  16  
 2 2 
     
4 3
 x  x  1  x 2
 x  1 x2  x  1
⑽ y  sin  sin x 

 y  sin  sin x     sin x   cos  sin x   cos x  cos  sin x 
 
 y  cos x  cos  sin x     cos x   cos  sin x    cos x   cos  sin x   
  sin x  cos  sin x    cos x    cos x    sin  sin x   
  sin x  cos  sin x   cos2 x  sin  sin x 
Câu 20. Tính đạo hàm cấp 3 tại các điểm được chỉ ra dưới đây
⑴ Cho hàm số y  3x3  3x2  x  5 . Tính giá trị của y    2017  .
3

2
3
1 x
1
3
x 1
3  
3
Lời giải
⑴ Cho hàm số y  3x  3x  x  5 . Tính giá trị của y    2017  .
3 2 3
Ta có: y '  9x2  6x  1

y ''  18x  6
y '''  18
 y    2017   18 .
3

Chương VII.
ĐẠO HÀM

2
3
1 x
Cách 1:Ta có: y    1
3 2.3! 12

3
1  x  1  x 
4 4
 y  1   .
3 3
4
2
Cách 2: Ta có: y '  
1  x 
2
2.2 1  x  4
y ''   .
1  x  1  x 
4 3
  12 1  x 
2
 3 4 12
y    
 1  x  
3
1  x 
6
1  x 
4
 
 y  1   .
3 3
4
1
3
x 1
2x
Ta có: y '  .
 
2
x 1
2
     
2
2 x2  1  2.2x x 2  1 .2x 2 x 2  1  8x 2 6x 2  2
y ''    .
 x 1  x 1  x 1
4 3 3
2 2 2
12x  x  1  6x  x  1 .  6x  2  12x  x  1  6x  6x   24x  24x

3 2
2 2 2 2 2
2 3
y   
3
 x 1  x 1  x 1

6 4 4
2 2 2
 y   2    .
3 80
3
3  
3
Ta có: y '  2 sin x.cosx   sin 2x .
y ''  2cos2x .
y   4sin2x .
3
3  
 y     2 3 .
3
Câu 21. Chứng minh rằng:
⑴ Với hàm số y  2x  x2 ta có y3 .y  1  0 .

Chương VII.
ĐẠO HÀM

3

x3
x4
⑹ Với hàm số y  x tan x ta có x 2 y  2 x 2  y 2 1  y   0 .  
Lời giải
⑴ Với hàm số y  2x  x ta có y .y  1  0 .
2 3
1 x
.  2  2x  
1
Ta có y 
2 2x  x2 2x  x2
1 x
 1 . 2x  x2  . 1  x 
x2  2x  1  x 
2
1
 y  2x  x 2  
2x  x 2  2x  x  .  
3
2
2x  x 2 2x  x2
 . 1
3
Khi đó: y3 .y  1  2x  x 2  1  1  1  0 .
 
3
2x  x 2
Vậy y3 .y  1  0 .
3
2x x
Ta có y  1   1
2 x 1 2
x2  1
x
x 2  1  x.
x2  1  x2  1  x2 1
 y  
x 1    
2 3
x 2  1. x 2  1 x2  1
Khi đó:  y  x  .y  1  x  x 2  1  x .    

3 3
3 1 1
1  x2  1 . 1  11  0
   
3 3
x 1
2
x 1
2
Vậy  y  x  .y  1  0 .
3

Ta có y  sin x  x cos x

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 y  cos x  cos x  x sin x  2cos x  x sin x

Khi đó: xy  2  y  sin x   xy
 x.  2 cos x  x sin x   2  sin x  x cos x  sin x   x.  x.sin x 
 
 2x cos x  x2 sin x  2x cos x  x2 sin x   2 x cos x  2 x cos x   x 2 sin x  x 2 sin x  0
Vậy xy  2  y  sin x   xy  0 .
x3
x4
x3
Ta có y  , điều kiện: x  4 .
x4
7 14
 y   y  .
 x  4  x  4
2 3
Khi đó: 2y2   y  1 y

2
  
2  7    x  3  1 14  98  7 . 14  98  98 .
  x  4    x  4   x  4 3
2
 x  4 x  4  x  4  x  4  x  4
4 3 4 4
 
Vậy 2y2   y  1 y .
k
Ta có y  cot 2x , điều kiện: sin 2x  0  x  , k .
2
2
 y   .
sin 2 2x
Khi đó: y  2 y 2  2  
2
2
sin 2x
 
 2 cot 2 2x  2  2 1  cot 2 2 x  2 cot 2 2 x  2  0 .
Vậy y  2y 2  2  0 .
 
⑹ Với hàm số y  x tan x ta có x 2 y  2 x 2  y 2 1  y   0 .
Ta có y  x tan x , điều kiện: cos x  0  x   k , k .

2
x
 y  tan x   tan x  x tan 2 x  x .
cos2 x
1 1
 y  2
 tan 2 x  2x tan x 1 .
cos x cos2 x
 
Khi đó: x 2 y  2 x 2  y 2 1  y 
 1 
 x2 .  2
 cos x
 tan 2 x  2 x tan x
1
2
cos x 
 
 1  2 x 2  x 2 tan 2 x 1  x tan x 
     
 x 2 . 1  2 tan 2 x  2x tan x 1  tan 2 x  1  2 x 2  x 2 tan 2 x 1  x tan x 

Chương VII.
ĐẠO HÀM
 2x2  2x2 tan2 x  2x3 tan x  2x3 tan3 x  2x2  2x3 tan x  2x2 tan2 x  2x3 tan3 x  0

Vậy x 2 y  2 x 2  y 2 1  y   0 . 
Ta có y  x tan x , điều kiện: cos x  0  x   k , k .

2
 y   tan x  
1
2
 1  tan 2 x
cos x
Khi đó: y  y  1  1  tan 2 x  tan 2 x  1  0 .
2
Vậy y  y 2  1  0 .
y   
x2  1   2x
2 x 1
x 1 2

x
2

x
y
.
x
y  x.
y    

 x  x.y  x.y

y

y 2  x2

x2  1  x2 1
 3 .
 
y y2 y2 y3 y3 y
1 x 1 x 1 x2 2
y 2
Khi đó: y 2 .y  xy  y 2 . 3  x.     y .
y y y y y y
Vậy y 2 .y  xy  y .
x2
x2  1 
Ta có: y 
x
; y  x2  1  1
;
x2  1 x 1
2
x2  1 x2  1  
x2  1
Khi đó: y 2 y  xy  x2  1   1
 x.
x
  x2  1  y .
 x  1
2
x 1
2
x 1
2
x 1
2
Vậy y 2 y  xy  y .

x
 1  x 2  x.
Ta có y  1  x  y  2 x
; y 

1  x2   1  x  x 
2 2
 1
1 x
   
2 3 3
1 x 2
1  x2 1  x2
 x 
Khi đó y 2 .y  xy  y   1  x 2 .   1
 x.  1  x2
 1 x 
3
2 1 x 2
1 x2 1  x2
   1  x2    1  x2   1  x2  1  x2  0 (ĐPCM)
1 x 2
1 x 2
1 x 2

Chương VII.
ĐẠO HÀM
Câu 22. Cho f  x   x4  4x2  3 và g  x   3  10x  7x2 . Giải phương trình f   x   g  x   0

Lời giải
Ta có f  x   x  4x  3  f   x   4x  8x; f   x   12x2  8 .
4 2 3
g  x   3  10x  7x2  g  x   10  14x.

 x 1
Khi đó f   x   g  x   0  12x  8  10  14x  0  12x  14x  2  0  
2 2
x  1
 6
 1
Vậy tập nghiệm của phương trình là S  1;  .
 6
Câu 23. Cho hàm số f  x   x3  3x2  4x  6 . Giải bất phương trình f   x   f   x   1
Lời giải
Ta có f  x   x  3x  4x  6  f   x   3x2  6x  4; f   x   6x  6 .
3 2
x 1
Khi đó f   x   f   x   1  6x  6  3x 2  6x  4  1  3x 2  12x  9  0  
x  3
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là S  ( ; 1]  [3; ) .
Câu 24. Cho hàm số y  x3  3x2  4x  6 . Giải bất phương trình y  0 .
Lời giải
Ta có y  3x  6x  4; y  6x  6 .
2
Do đó y  0  6x  6  0  x  1
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là T   ;1 .
Câu 25. Cho hàm số y  f  x   5  x  1  4  x  1 . Giải phương trình f   x   0 .

3
Lời giải
Ta có f   x   15  x  1  4x; f   x   30  x  1  4 .
2
Do đó f   x   0  30  x  1  4  0  x  1  
2 17
x
15 15
 17 
Vậy tập nghiệm của phương trình là T     .
 15 
 
Câu 26. Cho hàm số y  f  x   cos  2x   . Tìm các nghiệm thuộc đoạn 0;  của phương
 3
trình f    x   8 .
4
Lời giải
   
Ta có f   x   2 sin  2x   ; f   x   4 cos  2x   .
 3  3

Chương VII.
ĐẠO HÀM
  4  
f   x   8 sin  2x   ; f    x   16 cos  2x  
 3  3
   
Do đó f    x   8  16 cos  2x    8  cos  2x    
4 1
 3  3 2
 2 
 2x  3   k2 x  2  k
 3  k   .
 2x  
2
 k2 x    k
 3 3  6
Do x  0; 
1 1 k
Xét x   k . Ta có 0  k    k   
k  0  x  .
2 2 2 2 2
1 7 k 5
Xét x    k . Ta có 0    k    k    k 1 x  .
6 6 6 6 6
5 
Vậy tập nghiệm của phương trình là T   ;  .
 6 2
--------------------Hết--------------------

Chuyen de Dao Ham Toan 11 Le Minh Tam

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuyen de Dao Ham Toan 11 Le Minh Tam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Chương VII.

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 1

của tại điểm , tức là:

 Tính đạo hàm bằng định nghĩa:

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 2

2. Ý nghĩa hình học của đạo hàm

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 3

3. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 4

 Dạng 1. Tính đạo hàm tại 1 điểm bằng định nghĩa

 Bước 2. Lập và rút gọn tỉ số với và

 Bước 3. Tính giới hạn .

 Hàm số có đạo hàm tại điểm .

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 5

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 6

Tìm để hàm số có đạo hàm tại

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 7

 Bước 2. Lập và rút gọn tỉ số với và

 Bước 3. Tính giới hạn .

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 8

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 9

 Dạng 3. Ý nghĩa hình học của đạo hàm

 Ý nghĩa hình học: (Phương trình tiếp tuyến)

Phương trình tiếp tuyến tại có dạng: .

Trong đó: hoành độ tiếp điểm.

 Bước 3. Hoàn thiện phương trình tiếp tuyến cần tìm .

⑵ Đồ thị hàm số tại điểm có hoành độ .

⑶ Đồ thị hàm số tại điểm có tung độ .

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 10

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 11

 Dạng 4. Ý nghĩa vật lý của đạo hàm

 Ý nghĩa vật lý: (quãng đường, nhiệt độ, điện lượng)

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 12

 Dạng 5. Tìm tham số để hàm số có đạo hàm tại x0

 Cho hàm số hoặc . Tìm tham số m để hàm

số có đạo hàm tại

 Bước 2. Hàm số liên tục tại

 Bước 4. Hàm số có đạo hàm tại .

Cho hàm số . Tìm để hàm số có đạo hàm tại .

Cho hàm số . Tìm , thì hàm số có đạo hàm tại ?

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 13

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 14

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 15

⑷ Tìm a ; b để hàm số f  x    có đạo hàm tại điểm x  1 .

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 16

⑷ Với s  t    t 3  6t 2 trong 10 giây đầu tiên.

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 17

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 18

CÁC QUY TẮC TÍNH ĐẠO HÀM

1. Đạo hàm hàm số y  xn

Hàm số có đạo hàm trên và .

2. Đạo hàm hàm số y  x

Hàm số có đạo hàm trên và .

3. Đạo hàm hàm số lượng giác

⑴ Hàm số y  sin x có đạo hàm trên và  sin x   cos x .

⑷ Hàm số y  cot x có đạo hàm tại mọi x  k và  cot x    sin1 x 2

4. Đạo hàm của hàm số mũ và hàm số logarit

⑴ Hàm số y  e x có đạo hàm trên  e   e

⑵ Hàm số y  a x có đạo hàm trên  a   a .ln a .

⑶ Hàm số y  log a x có đạo hàm tại mọi x  0  log x   x ln1 a

⑷ Hàm số y  ln x có đạo hàm tại mọi x  0  ln x   1x .

 Biên soạn: LÊ MINH TÂM – 093.337.6281 19

5. Các quy tắc tính đạo hàm