Mga Tauhan:

● Sisa- Isang ina na ang tanging kasalanan ay ang pagkakaroon ng

isang asawang pabaya at malupit.
● Basilio at Crispin- Sila ang magkapatid na anak ni Sisa, sacristan at
tagapagtugtog ngkampana sa simbahan ng San Diego.
● Crisostomo Ibarra- Binatang nag-aaral sa Europa, nangarap siya na
makapagpatayo ng paaralan upang matiyak ang magandang
kinabukasan ng mga kabataan na taga San Diego.
● Don Rafael Ibarra- Ama ni Crisostomo, nakainggitan ni Padre
Damaso dahil sa yaman kaya nataguriang isang erehe
● Elias- Isang piloto at magsasakang tumulong kay Ibarra para
makilala ang kanyang bayan at ang mga suliranin at problema nito.
● Kapitan Tiyago- Siya ay isang mangangalakal na taga-Binondo at
ama-amahan ni Maria Clara.
● Padre Damaso- Isang Kurang Pransiskano na napalipatng ibang
parokya matapos siyang maglingkod ng matagal na panahon sa
bayan ng San Diego.
● Padre Salvi- Kurang pumalit kay Padre Damaso, siya ay nagkaroon
ng lihim na pagtatangi kay Maria Clara
● Maria Clara- Maganda at mayuming kasintahan ni Crisostomo, siya
ang mutya ng San Diego na anak ni Donya Pia Alba kay Padre
Damaso
● Donya Pia- Ina ni Maria Clara na palaging nagsisimba
● Iday, Sinang, Victoria at Andeng- Mga kaibigan ni Maria Clara
● Pilosopo Tasyo- Matandang tagapayo ng marurunnong na
mamamayan ng San Diego
● Alperes- Matalik na kaagaw ng Kura sa kapangyarihan sa San
Diego.
● Donya Consolacion- Napangasawa ng alperes, dating labandera na
may masamang bibig at pag-uugali.
● Donya Victorina- Nagpapanggap na mestisang Kastila kaya
napakaraming kolorete sa mukha at malig pangangastila.
● Don Tiburcio de Espanada- Pilay at bungal na Kastila na napadpad
sa Pilipinas upang hanapin ang kanyang magandang kapalaran, siya
ang napangasawa ni Donya Victorina
● Linares- Pamangkin ni Don Tiburcio at pinsan ng inaanak ni Padre
Damaso na napili niya para mapangasawa ni Maria Clara
● Don Filipo- Ama ni Sinang at isang tinyente mayor na mahilig
magbasa ng Latin
● Senyor Nol Juan- Namamahala ng mga Gawain sa pagpapatayo ng
paaralan.
● Lucas- Gumawa ng kalong na gagamitin sa di-matuloy na
pagpapatay kay Ibarra
● Tarsilo at Bruno- Sila ay magkapatid at ang kanilang ama ay
namatay dahil sa palo ng mga Kastila
● Tiya Isabel- Hipag ni Kapitan Tiyago na tumulong sa pagpapalaki
kay Maria Clara
● Kapitan Heneral- Pinakamakapangyarihan sa Pilipnas, nagpaalis
kay Ibarra ng pagiging ekskomunyon
● Don Saturnino- Nuno ni Ibarra at nagging dahilan ng pagkamatay
ng Nuno ni Elias
● Mang Pablo- Pinuno ng mga tulisan na ibig tulungan si Elias
● Kapitan Basilio- Isang kapitan sa San Diego
● Tinyente Guevarra- Matapat na tinyente ng mga guwardiya sibil na
nagsalaysay kay Ibarra ng tungkol sa kasawiang sinapit ng kanyang
ama.
● Padre Sibyla- Paring Agustino na lihim na sumusubaybay sa mga
kilos ni Ibarra
● Albino- Dating seminarista na nakasama sa piknik sa lawa

Mga Tagpuan:
Kabanata 17: Ginoong Pasta
Tagpuan: Simbahan ng San Diego
Kabanata 18: Ang Bahay ni Kapitan Tiyago
Tagpuan: Bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 19: Mga Larawan sa Salamin
Tagpuan: Bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 20: Ang Serenata
Tagpuan: Harap ng bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 21: Ang Pista
Tagpuan: Bayan ng San Diego
Kabanata 22: Ang Pagtitipon
Tagpuan: Bayan ng San Diego
Kabanata 23: Ang Huling Habilin
Tagpuan: Bayan ng San Diego
Kabanata 24: Sa Loob ng Silid
Tagpuan: Bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 25: Ang Dalawang Balsong Kristal
Tagpuan: Bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 26: Ang Bahay ni Kapitan Tiyago
Tagpuan: Bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 27: Mga Salita ng mga Hudiyo
Tagpuan: Harap ng bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 28: Ang Punyal
Tagpuan: Harap ng bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 29: Sa Ilalim ng Kubyerta
Tagpuan: Ilalim ng barko
Kabanata 30: Ang Pulong
Tagpuan: Bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 31: Ang Pasiya
Tagpuan: Bahay ni Kapitan Tiyago
Kabanata 32: Ang Pinakakatangian ng mga Kastila
Tagpuan: Bayan ng San Diego
Kabanata 17: Basilio
Basilio: (Staggered at napunta sa arm ng kanyang ina)
(May dugo sa kanyang noo)
Sisa: Ang aking mga anak na lalaki (soft voice)
Basilio: Huwag kang matakot sa ina,
"Nanatili si Crispin sa kumbento.
Sisa: Sa kumbento? Nanatili siya sa kumbento? Buhay ba
siya?
Sisa: Ah! (Basilio). Si Crispin ay buhay! Iniwan mo siya sa
kumbento! Ngunit bakit ka nasugatan, anak ko?Mayroon ka
bang pagkahulog?
Tagapagsalaysay: Sinabi ni Basilio sa kanyang ina kung ano
ang nangyari. Kinuha ng senior sacristan siCrispin at sinabi sa
kanya na hindi siya maaaring umalis hanggang alas-diyes,
ngunit huli na at kayatumakas siya. Sa bayan hinamon siya ng
mga sundalo, nagsimula siyang tumakbo, nagpaputok sila,
atisang bala ang nagpagulong sa kanyang noo. Natatakot siya
na mahuhuli nila siya at hagupitin siya atgawing kuskusin ang
baraks, tulad ng ginawa nila kay Pablo, na may sakit pa rin.
Sisa: Diyos ko, Diyos ko! Iyong iniligtas siya! (Naghahanap ng
bandages, tubig, mga balahibo at suka)Higit pang mga daliri ng
daliri at sila ay pumatay sa iyo, sila ay pinatay ang aking boy!
Ang mga bantay-sibil ay hindi nag-iisip ng mga ina.
Basilio: Dapat mong sabihin na nahulog ako mula sa isang
puno upang walang sinuman ang makakaalam
Sisa: Bakit nanatili si Crispin?
Tagapagsalaysay: Si Basilio ay nag-aalinlangan ng ilang
sandali, nauugnay niya ang kuwento ng mgapiraso ng ginto,
gayunpaman, tungkol sa mga pagpapahirap na kanilang
sinakop sa kanyang kabataang kapatid.
Sisa: Ang aking magandang Crispin! Upang akusahan ang
aking magandang Crispin! Ito ay dahil kami aymahirap at
mahihirap ang mga tao upang matiis ang lahat! Wala ka pa
bang pananghalian? Narito angbigas at isda.
Basilio: Hindi ko gusto ang anumang bagay, isang maliit na
tubig lamang.
Sisa: Oo. Alam ko na hindi mo gusto ang tuyo na isda.
Naghanda ako ng ibang bagay, ngunit dumatingang iyong ama.
Basilio: Dumating si Papa?
Sisa: Dumating siya at humiling ng maraming tungkol sa iyo at
nais na makita ka, at siya ay napaka-gutom. Sinabi niya na
kung patuloy kang magiging mabuti, babalik siya para manatili
sa amin.

Basilio: Ano! (Disgust)

Sisa: Anak!
Basilio: Patawarin mo ako, ina, Ngunit hindi ba kami tatlo ay
mas mabuti - ikaw, Crispin, at ako?Naguiyak ka - wala
akong sinabi kahit ano.
Sisa: Hindi ka ba kakain? Pagkatapos ay matulog tayo,
sapagkat huli na ngayon.
Basilio: (Pangarap ng Crispin)Sisa: Ano ang bagay? Bakit ka
umiiyak?
Basilio: Nagdamdam ako - O Diyos! Ito ay isang panaginip!
Sabihin mo sa akin, ina, na isang panaginiplang ito! Isang
panaginip lamang!
Sisa: Ano ang iyong pinapangarap?
Basilio: (umiiyak) Isang panaginip, isang panaginip!
Sisa: Sabihin mo sa akin kung ano ang pinangarap mo. Hindi
ako makatulog,
Narrator: Sinabi sa kanya ni Basilio ang tungkol sa kanyang
panaginip tungkol kay Crispin. Siya aynanaginip na sila ay
napunta sa hinawakan ang mga bigas ng palay - sa isang
patlang kung saanmaraming mga bulaklak - ang mga babae ay
may mga basket na puno ng bigas-stalks ang mga lalaki aymay
mga basket na puno ng bigas-stalks - at ang mga bata din
Kabanata 18: Kaluluwa sa Paghihirap
Padre Salvi: (pangangaral)
Tagapagsalaysay: Ito ay mga alas-siyete ng umaga nang ang Fray
Salvi ay tapos naipagdiriwang ang kanyang huling mass.
Sacristan1: (Whispers sa iba pang sacristan) Pansin! Ang diyablo ay
magbabayad! Ito aymagiging mga pag-ulan ng ulan, at lahat ay dahil
sa dalawang kapatid na iyon.
Padre Salvi: (Paglalakad sa pulo)
Tagapagsalaysay: Sa pagtingin sa kanya, lumitaw ang mga babae at
isa sa kanila ay pinilit nahalikan ang kanyang kamay, ngunit ang banal
na tao ay gumawa ng tanda ng kawalan ngpasensya na huminto sa
kanyang maikli.
Tagapagsalaysay: Ang mga taong bayan sa iglesia ay nagpapatuloy
sa kanilang pag-uusaptungkol sa plenary indulgence at lahat ng iba
pang mga relihiyosong gawi at paniniwala na maykaugnayan sa
holiday. Nagpunta sila sa pakikipag-usap tungkol sa kung sino ang
mangangaralng paparating na pista.
Sister Juana: Ang coadjutor
Sister Sipa: Ahem! Ang coadjutor ay hindi alam kung paano
ipangaral. Mas mabuti ang PadreMartin.
Babae: Padre Martin? Wala siyang tinig. Mas mabuti ang Padre
Damaso.
Sis Rufa: Iyan ay tama! Tiyak na alam ni Padre Damaso kung paano
ipangaral! Tila siya ayisang komedyante!
Juana: Ngunit hindi namin naiintindihan siya.
Babae: Sapagkat malalim na siya! At habang siya ay nangaral ng
maayos –
Tagapagsalaysay: Ang pagsasalita na ito ay nagambala ng
pagdating ni Sisa, na nagdadala ngisang basket sa kanyang ulo.
Babae: Siya ay pupunta! Pumunta din tayo!
Sisa: Saan ko maaaring ilagay ang mga gulay na ito?
Cook: May, kahit saan!
Sisa: Maaari baakong makipag-usap sa padre?
Lingkod: Siya ay may sakit.
Sisa: At Crispin? Alam mo ba kung nasa sakristiya siya?
Lingkod: Crispin? Hindi ba siya sa iyong bahay? Ibig mo bang sabihin
na tanggihan mo ito?
Sisa: Si Basilio ay nasa bahay, ngunit si Crispin ay nanatili dito at
gusto kong makita siya.
Lingkod: Oo, nanatili siya, ngunit pagkatapos ay tumakas siya,
pagkatapos ng pagnanakaw ngmaraming bagay. Maagang umaga na
ito ay inutusan ako ng curate na pumunta at iulat ito saCivil Guard. Sila
ay dapat na pumunta sa iyong bahay na upang manghuli para sa mga
lalaki.
Cook: Isang magandang pares ng mga anak na mayroon ka! Tiyak
na ikaw ay tapat na asawa,ang mga anak ay katulad ng ama. Mag-
ingat na ang mga nakababata ay hindi malampasansiya.
Sisa: (Umiiyak)
Cook: Huwag umiyak rito! Hindi mo ba alam na ang padre ay may
sakit? Lumabas sa kalye atmag-iiyak!
Mga tagapaglingkod: (itulak ang Sisa sa labas)