Professional Documents
Culture Documents
บทที่ 7 บริเวณอันตราย
บทที่ 7 บริเวณอันตราย
( Hazardous Locations )
โดย กิตติพงษ์ วีระโพธิป ิ ธิ์
์ ระสท
ประธานสาขาวิศวกรรมไฟฟ้ า วสท.
บริเวณอันตราย ?
1
บริเวณอันตราย ?
่ งึ่ เกิดแก๊สทีต
ได ้แก่สถานทีซ ่ ด
ิ ไฟหรือมีแก๊สออกมาตลอดเวลา
อาจเป็ นเหตุให ้เกิดไฟลุกหรือเกิดระเบิด เชน ่
• โรงกลน
่ ั นํา้ ม ัน
• สถานประกอบการเกีย ่ วก ับบรรจุกา
๊ ซและปิ โตรเลียม
• โรงงานผลิตว ัตถุระเบิดและดินปื น จําพวกโรงงานทําพุ
• โรงงานพ่นส ี
• โรงงานเฟอร์นเิ จอร์
ิ ค้าไซโล
• โกด ังเก็บสน
• โรงงานแป้งม ัน
• โรงงานทอผ้า
โรงกลน
่ ั นํา้ ม ันใหญ่ทส
ี่ ด
ุ ในโลกระเบิด
เกิดเหตุระเบิดทีโ่ รงกลน ่ ั นํา้ ม ันใหญ่ทส
ี่ ด
ุ ในโลกที่
เวเนซุเอลา เมือ ่ ว ันเสาร์ 26 ส.ค. 55 เมือ ่ เวลา 01.00 น.
ี ชวี ต
มีผเู ้ สย ิ 39 คน ผูบ ้ าดเจ็บอีก 86 คน น ับเป็นหนึง่ ใน
อุบ ัติเหตุครงเลวร้
ั้ ายทีส่ ด ุ ของอุตสาหกรรมนํา้ ม ัน
2
โรงกลน ่ ั นํา้ ม ันบางจาก
สุขม
ุ วิท 64 ระเบิด! ไฟลุกท่วมสูง
4 ก.ค. 2555 เวลาประมาณ 07.30 น.
โรงงานแป้งม ันระเบิด
ทีโ่ คราช บาดเจ็บ 9
6 กรกฎาคม 54 เกิดเหตุระเบิดขึน
้ ทีโ่ รงงานผลิตแป้ งมัน
โรงงานอีสาน ถนนบายพาส โคราช
3
1.บริ เวณอันตรายทีถกู จําแนกเป็ นประเภทที 1 โซน 0, โซน 1 และ โซน 2 ให้ เป็ นไปตามทีกําหนดในข้ อ 7.7
บทที่ 7
ข้อกําหนดการออกแบบและติดตงระบบไฟฟ
ั้ ้า
ํ
สาหร ับบริเวณอ ันตราย
แบบที่ 1 ตามทีก
่ า
ํ หนดในข้อ 7.2 ถึง ข้อ 7.6
บริเวณอ ันตรายทีถ
่ ก
ู จําแนกเป็นประเภทที่
(Class) และแบบที่ (Division)
แบบที่ 2 ตามทีก
่ า
ํ หนดในข้อ 7.7
บริเวณอ ันตรายทีถ
่ ก
ู จําแนกเป็นโซน(Zone)
( IEC 60079)
หัวข ้อการบรรยาย
ขอบเขตการบังคับใช
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด
มาตรฐานการติดตัง้ ฯ NEC
มาตรฐานการติดตัง้ ฯ IEC
4
ขอบเขตการบังคับใช ้
ไม่อนุญาต ให ้นํ าวิธก
ี ารใน
การจําแนกบริเวณอันตรายที่
้
แตกต่างกันมาใชผสมกั นใน
การจําแนกบริเวณอันตราย
บริเวณเดียวกัน
้ ทีบ
เช่น ในพืน ่ ริเวณอ ันตรายหนึง่
การเดินสายและการติดตงั้
ประกอบด้วยส่วนย่อยหลายๆ ส่วน
อุปกรณ์ไฟฟ้าต้องทําตาม
ไม่อนุญาตให ้มีการจําแนก
ข้อกําหนดในบทที่ 7
พืน ่ างส่วนใช ้ระบบ Zone
้ ทีบ
ครอบคลุมบริภ ัณฑ์ไฟฟ้า พืน้ ทีอ ี บางส่วนใช ้ระบบ Class &
่ ก
และบริภ ัณฑ์ อิเล็ กทรอนิกส์
และวิธกี ารเดินสายทุกระด ับ
Division
แรงด ัน
E.I.T. Standard 2013 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 9
หัวข ้อการบรรยาย
ขอบเขตการบังคับใช
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด
มาตรฐานการติดตัง้ ฯ NEC
มาตรฐานการติดตัง้ ฯ IEC
5
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
จากทฤษฎีการเกิดไฟหรือเรียก
กันว่าสามเหลีย่ มของการติด
ไฟ จะต ้องมี...........
องค์ประกอบร่วม 3 อย่าง คือ
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
6
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
Fire and Explosion Hazard Data
Flash Point (จุดวาบไฟ) คือค่าอุณหภูมติ ํา่ ทีส่ ด
ุ ทีส
่ าร
ไวไฟทีเ่ ป็ นของเหลวจะเริม
่ ระเหยกลายเป็ นไอ และหากมี
สว่ นผสมกับอากาศทีเ่ หมาะสมก็พร ้อมจะติดไฟได ้
ตลอดเวลาบริเวณผิวของเหลว
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
คุณสมบัตท ี่ ําคัญของสภาพบรรยากาศที่
ิ ส
จุดติดไฟได ้ (Explosive Atmosphere)
มี 5 ประการ คือ
• Lower Explosive Limit (LEL)
• Upper Explosive Limit (UEL)
• Flash Point(จุดวาบไฟ)
• Auto-Ignition Temperature
• Vapor Density
7
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:asic
B of xplosion
E
LEL UEL
15
E.I.T. Standard 2013 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
Basic physic principles : LEL ?
8
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
Basic physic principles: UEL?
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
ตัวอย่าง ค่า LEL - UEL
Flammable Limits
ชื่อสารไวไฟ IEC NEC
Percent by Volume
LEL UEL Group Group
Acetaldehyde 4.0 60.0 IIB C
Acetone 2.5 13.0 IIA D
Acetylene 2.5 100.0 IIC A
9
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
Basic physic principles: Flash Point
คือ ค่าอุณหภูมต
ิ ํา่ สุดทีท
่ ําให ้สารไวไฟ ระเหยจาก
ของเหลวจนกลายเป็ นไอระเหย ในปริมาณเพียงพอให ้
เกิดการจุดติดไฟได ้เหนือของเหลวนัน ้
• ของเหลวทีม ่ ค
ี า่ Flash Point < 37.8 OC (100 OF) จะเรียกว่า
“Flammable Liquid”
• สว่ นของเหลวทีม ่ ค
ี า่ Flash Point > 37.8 OC (100 OF) จะ
เรียกว่า “Combustible Liquid”
้
• ถ ้าเราจัดเก็บหรือใชสารไวไฟในพื น
้ ทีท
่ ม
ี่ อ
ี ณุ หภูมติ ํา่ กว่าค่า
Flash Point ก็จะไม่ทําให ้เกิดสภาพของพืน ้ ทีอ
่ น
ั ตรายขึน ้ ได ้
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
ตัวอย่างค่า Flash Point
Flash Point
ชื่อสารไวไฟ IEC NEC
Temperature
O F O C Group Group
Acetaldehyde - 38.0 - 39.0 IIB C
Acetone - 4.0 - 20.0 IIA D
Acetylene อยูในสภาพแกสเสมอ IIC A
10
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
Auto-Ignition Temperature
คือ ค่าอุณหภูมต
ิ ํา่ ทีส
่ ด
ุ ทีท
่ ําให ้แก๊สหรือไอระเหย
ของสารไวไฟซงึ่ ผสมอยูใ่ นบรรยากาศ จะเกิดลุกติด
ไฟได ้เองโดยไม่จําเป็ นต ้องมีประกายไฟ
ในบริเวณทีม ่ ก
ี ารรั่วไหลของแก๊สหรือไอระเหยของสารไวไฟ
้
ถ ้ามีการใชงานอุ ปกรณ์ไฟฟ้ าซงึ่ ทําให ้เกิดความร ้อนสูงทีส่ ว่ น
ใดสว่ นหนึง่ (Hot Spot) โดยความร ้อนทีเ่ กิดขึน ้ นี้ มีอณ
ุ หภูม ิ
สูงกว่าค่า Auto-Ignition Temperature ของแก๊สหรือไอ
ระเหยนัน ้ ๆ อาจจะทําให ้สารไวไฟในบรรยากาศเกิดการลุกติด
ไฟขึน ้ เองได ้
E.I.T. Standard 2013 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 21
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
ตัวอย่างค่า Auto-IgnitionTemperature
11
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
Basic physic principles: Vapor Density
คือ ความหนาแน่นของแก๊สหรือไอระเหย
ของสารไวไฟเมือ
่ เทียบกับอากาศ
• ค่าความหนาแน่นของแก๊สหรือไอ
• ถ ้า > 1.0 แสดงว่า แก๊สหรือไอนีห ้ นักกว่าอากาศ
เมือ ่ เกิดมีการรั่วไหล แก๊สหรือไอนีจ ้ ะลอยอยูใ่ น
ระดับตํา่
• แต่ถ ้า < 1.0 แสดงว่าแก๊สหรือไอชนิดนีเ้ บากว่า
อากาศ เมือ ่ เกิดมีการรั่วไหล แก๊สหรือไอนีจ้ ะลอย
ขึน้ สูง
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด:Basic of Explosion
ตัวอย่างค่า Vapor Density
Vapor Density
IEC NEC
ชื่อสารไวไฟ [ Air density = 1.0 ]
Group Group
Acetaldehyde 1.5 IIB C
12
ตย.สารไวไฟ Acetone
Material Safety Data Sheet: MSDS
Physical and Chemical Properties
้ ช
สารนีม ่ งการติดไฟ
ี ว Physical state Liquit
- ตงแต่
ั้ 2.6% (LEL) ถึง 13%
Colour Clear colourless
(UEL)
- ถ้าช่วงของการจุดติดไฟได้กว้าง Odour Pugent
มาก แสดงว่าสารนีม้ อ
ี ันตรายมาก
Boiling point 50 C
Melting point - 95 C
9.46(compared to Butyl
Evaporation rate
Acetate)
E.I.T. Standard 2013 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 25
หัวข ้อการบรรยาย
ขอบเขตการบังคับใช
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด
มาตรฐานการติดตัง้ ฯ NEC
มาตรฐานการติดตัง้ ฯ IEC
13
หัวข ้อบรรยาย
Division Systems
การจําแนกบริเวณอันตราย(Area Classification)
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ(Explosion Groups)
วิธก
ี ารเดินสาย(Wiring Methods)
เปรียบเทียบการจําแนกบริเวณอันตราย
Class-Division vs. Zone
Class/Division
Hazardous Materials Zone System
System
Division 1
้ ใยหรือละออง
เสน Class
No Equivalent
Fiber or Flyings III Division 2
14
การจําแนกบริเวณอันตราย
Class-Division vs. Zone
การจําแนกบริเวณอันตราย
Division systems
15
การจําแนกประเภทของกลุม ่ ก๊าซ
ประเภทที่ 1 ( Class I)
การจําแนกบริเวณอันตราย
Division systems
16
บริเวณอันตรายประเภทที่ 1(Class I)
การจําแนกประเภทของกลุม ่ ก๊าซ
ประเภทที่ 1 ( Class I)
17
การจําแนกบริเวณอันตราย
ประเภทที่ 1(Class I, Division 1)
ตย. ประกาศกรมธุรกิจพลังงาน
หัวท่อรับและจ่ายก๊าซทีใ่ ชรั้ บและจ่ายก๊าซให ้แก่ยานพาหนะ
ขนสง่ ก๊าซ
18
การจําแนกบริเวณอันตราย
ประเภทที่ 1(Class I, Division 2)
ตัวอย่างร ้านจําหน่ายก๊าซ
ประเภทที่ 1
แบบที่ 2
บริภัณฑ์ไฟฟ้ าทีต
่ ด
ิ ตัง้ ในบริเวณนี้
ต ้องเป็ นชนิด
ประเภทที่ 1 แบบที่ 2 (Class I Division II)
19
บริเวณอันตรายประเภทที่ 2
E, F & G
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ
ประเภทที่ 2 ( Class II)
20
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟประเภทที่ 2 ( Class II)
21
บริเวณอันตรายประเภทที่ 3 ( Class III)
ประเภทที่ 3 ได ้แก่สถานทีๆ่ มีพวกปุยนุ่นลอยอยูใ่ น
่ โรงงาน กระสอบ โรงงานผ ้าห่ม โรงงานทอผ ้า
อากาศ เชน
หัวข ้อบรรยาย
Division Systems
การจําแนกบริเวณอันตราย(Area Classification)
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ(Explosion Groups)
วิธก
ี ารเดินสาย(Wiring Methods)
22
การจําแนกประเภทของกลุม ่ ก๊าซ
ประเภทที่ 1 ( Class I)
NEC IEC
ตัวอย่างค่าการแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ
MESG & MIC
Chemical Characteristic
Typical Gas Group Group MESG MIC
Division Zone (mm) ratio
Acetylene A IIC 0.25 0.28
Hydrogen B IIC 0.28 0.25
Ethylene C IIB 0.65 0.53
Propane D IIA 0.97 0.82
E.I.T. Standard 2013 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 46
23
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ ( Class I)
Maximum Experimental Safe Gap(MESG)
MESG = คือค่าความกว ้างของชอ่ งเปิ ดมากทีส่ ด
ุ ทีจ
่ ะสามารถ
ป้ องกันการแพร่ขยายของเปลวไฟทีเ่ กิดจากการจุดระเบิดของแก็ส
ผ่านชอ ่ งเปิ ดไปสูภ
่ ายนอก ทีม
่ แ
ี ก็สชนิดเดียวกันเจือปนอยู่
“การเลือกใชอุ้ ปกรณ์ป้องกันระเบิด(Explosion proof) ต ้องให ้ที่
มีคา่ MESG ของอุปกรณ์ ไม่เกินค่า MESG ของแก็ส”
24
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ ( Class I)
Minimum Ignition Current Ratio(MIC)
MIC = Minimum Ignition Current
Ratio
คือค่ากระแสไฟฟ้ าน ้อยทีส
่ ด
ุ ทีจ
่ ะทําให ้
เกิดสปาร์กจนเกิดการลุกติดไฟของ
แก็สหรือไอระเหย
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ
ประเภทที่ 2 ( Class II)
กลุม
่ E บรรยากาศประกอบด ้วยฝุ่ นโลหะ(Metal Dusts)
ทีล
่ ก
ุ ไหม ้ได ้ คือ อลูมเิ นียม(Aluminum) แทนทาลัม
กลุม
่ F ประกอบด ้วยฝุ่ นสารอินทรียท
์ ล
ี่ ก
ุ ไหม ้ได ้คือ
ถ่านดํา(Carbon black) ถ่านไม ้
ถ่านหิน(Coal Dusts)
กลุม
่ G ประกอบด ้วยฝุ่ นทีล
่ ก
ุ ไหม ้ได ้อืน
่ ๆ
่ ั
เชนฝุ่ นสารสงเคราะห์ พลาสติก เรซน ิ เป็ นต ้น
25
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟประเภทที่ 3 ( Class III)
ต ัวอย่าง อุปกรณ์ไฟฟ้าที่
โรงงานทอผ้า
เสนใยผา
หัวข ้อบรรยาย
Division Systems
การจําแนกบริเวณอันตราย(Area Classification)
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ(Explosion Groups)
วิธก
ี ารเดินสาย(Wiring Methods)
26
เทคนิคการป้ องกัน
Division Systems
เครือ
่ งหมายรับรองของบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า
ในบริเวณอันตราย NEC ( NEC 500-504 )
27
เครือ
่ งหมายรับรองของบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า
ในบริเวณอันตราย IEC ( NEC 505 )
ระดับอุณหภูมส
ิ งู สุดทีผ
่ วิ ของบริภณ
ั ฑ์
Temperature classification
28
หัวข ้อบรรยาย
Division Systems
การจําแนกบริเวณอันตราย(Area Classification)
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ(Explosion Groups)
วิธก
ี ารเดินสาย(Wiring Methods)
บริเวณอ ันตรายประเภทที่ 2
(ข ้อ 7.4)
บริเวณอ ันตรายประเภทที่ 3
(ข ้อ 7.5)
29
วิธเี ดินสายบริเวณอันตราย
ประเภทที่ 1 แบบที่ 1(Class I Division I)
การเดินสายในบริเวณฯ ติดตัง้ ได ้ 2 วิธ ี
ด ้วยท่อร ้อยสาย ชนิด RSC, IMC
ด ้วยสายเคเบิลชนิด MI หรือสายเคเบิลทีใ่ ช ้
กับสารไวไฟโดยเฉพาะ
30
ตัวอย่างเครือ
่ งประกอบการปิ ดผนึกท่อ
(sealing fitting)
เครือ
่ งประกอบและข ้อต่อต่างๆ
ต ้องมีอย่างน ้อย 5 เกลียว
31
วิธเี ดินสายบริเวณอันตราย
ประเภทที่ 1 แบบที่ 1(Class I Division I)
การปิ ดผนึก
ระหว่างบริเวณอันตรายกับบริเวณทั่วไป
บริ เวณทัว่ ไป
บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 แบบที่ 1
ต้อ งมีก ารปิ ดผนึ ก (Sealing) ของท่อ ร้อ ยสายที่อ อกจากที่ด ้า นใด
ด้า นหนึ่ งภายในระยะ 3.00 เมตร E.I.T. Standard 2001-51 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป์ ระสิทธิ์ 64
32
วิธเี ดินสายบริเวณอันตราย
ประเภทที่ 1 แบบที่ 1(Class I Division I)
จุดการเดินสายเข้า-ออก
้ ทีอ
จากพืน ่ ันตราย ต้องมีการ
ปิ ดผนึก(Sealing) ทีด
่ า้ นใด
ด้านหนึง่ ระยะ ≤ 3.00 เมตร
33
วิธก
ี ารเดินสายบริเวณอันตราย
ประเภทที่ 2 แบบที่ 1 (Class II Division I)
การปิ ดผนึ ก ในบริ เวณ แบบที่1 และ 2
ช่อ งเดิ น สายในแนวนอนและมีค วามยาวไม่น้ อ ยกว่า 3 เมตร
ช่อ งเดิ น สายที่ติ ด ตัง้ ในแนวดิ่ งและมีค วามยาวไม่น้ อ ยกว่า 1.50 เมตร
กรณี ช่อ งเดิ น สายอยู่ร ะหว่างเครื่อ งห่อ หุ้ม ชนิ ด ทนฝุ่ นที่จ ดุ ระเบิด ได้ก บั
เครื่อ งห่อ หุ้ม ที่ไม่อ ยู่ใ นบริเวณอัน ตรายไม่ต ้อ งมี Seal ก็ได้
เครื่อ งประกอบและกล่อ ง
ต้อ งมีที่ต ่อ แบบมีเกลีย ว
ต้อ งมีฝาปิ ดมิ ด ชิ ด และไม่ม ีช่อ งเปิ ด
ได้ร บั การรับรอง Dust –ignition Proof
E.I.T. Standard 2001-51 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 67
การเดินสายบริเวณอันตราย
ประเภทที่ 2 แบบที่ 2 (Class II Division II)
34
วิธก
ี ารเดินสายบริเวณอันตราย
ประเภทที่ 3 แบบที่ 1 (Class III Division I)
หัวข ้อการบรรยาย
ขอบเขตการบังคับใช
พืน
้ ฐานการเกิดระเบิด
มาตรฐานการติดตัง้ ฯ NEC
มาตรฐานการติดตัง้ ฯ IEC
35
้
มาตรฐานทีใ่ ชในประเทศต่
างๆ ทั่วโลก
หัวข ้อบรรยาย
IEC:Zone Systems (ตามข ้อ 7.7)
การจําแนกบริเวณอันตราย(Area Classification)
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ(Explosion Groups)
วิธก
ี ารเดินสาย(Wiring Methods)
36
การจําแนกบริเวณอันตราย
Area Classification
(Zone 0, Zone 1,Zone 2)
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
NEC vs. IEC
37
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
Zone Systems
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
Zone Systems
38
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
บริ เวณอัน ตราย โซน 0 ได้แ ก่
• สถานที่ซึ่งมีก า๊ ซอย่า งต่อ เนื่ อ งและมีค วามเข้ม ข้น พอที่จ ะเกิ ด ระเบิ ด ได้
ตลอดเวลา
Zone 0 • สถานที่ซึ่งมีก า๊ ซตลอดเวลาและมีค วามเข้ม ข้น พอที่จ ะเกิ ด ระเบิด ได้
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
IEC:Zone 0,1,2 และ 3
บริภ ัณฑ์ไฟฟ้าทีต ่ ด
ิ ตงใน
ั้
บริเวณนี้
ต้องเป็นชนิดมีเครือ ่ งหมาย
โดยเฉพาะสา ํ หร ับโซน 2 และ
วิธก
ี ารเดินสายต้องเป็นไปตาม
7.7.10 หรือ IEC60079-14
บริภ ัณฑ์ไฟฟ้าทีต ่ ด
ิ ตงใน
ั้
บริเวณนี้
ต้องเป็นชนิดใชเ้ ฉพาะในโซน
1 และวิธก ี ารเดินสายต้อง
เป็นไปตามข้อ 12.3 หรือ
IEC60079-14
39
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
ตย.การจําแนกบริเวณอันตราย
บริ เวณโซน 2
บริ เวณโซน 1
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
ตย.วิธก
ี ารแบ่งโซน
บริ เวณโซน 2
บริเวณ
โซน 1
40
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
บริเวณอันตรายโซน 2
คือพื้นที่หองหรือบริเวณที่
กาซถูกเก็บไวในภาชนะ ที่
ปด โดยอาจรัว ่ ออกมาได
จากการทํางานของอุปกรณ
ที่ผิดปกติในขณะที่มก ี าร
เคลื่อนยาย ผลิต หรือใช
งานกาซ
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
บริเวณอันตราย โซน 2
41
ฝุ่ นระเบิดได ้จริงหรือ ??
Dust Explosion at Imperial Sugar
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
Dust Explosion
42
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
Dust Explosion
(Zone 20, Zone 21,Zone 22)
IEC:การจําแนกบริเวณอันตราย
Dust Explosion
43
หัวข ้อบรรยาย
IEC:Zone Systems
การจําแนกบริเวณอันตราย(Area Classification)
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ(Explosion Groups)
วิธก
ี ารเดินสาย(Wiring Methods)
การจําแนกประเภทของกลุม่ ก๊าซ
(Gas groups) NEC vs. IEC
NEC IEC
44
หัวข ้อบรรยาย
IEC:Zone Systems
การจําแนกบริเวณอันตราย(Area Classification)
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ(Explosion Groups)
วิธก
ี ารเดินสาย(Wiring Methods)
45
IEC:เทคนิคการป้ องกัน
IEC:เทคนิคการป้ องกัน
46
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Equipment markings
มาตรฐาน ชนิดของการการป้ องกัน ระดับอุณหภูมิของ
“IEC/CENELEC” (ตาราง 7 - 4) อุปกรณ์ ไฟฟ้ า
(ตาราง 7- 6)
กลุ่มสารไวไฟ
(ตาราง 7 - 5)
E.I.T. Standard 2013 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 93
IEC: อุณหภูมพ
ิ น
ื้ ผิวสูงสุดของบริภณ
ั ฑ์
(Max. Surface Temperature)
47
IEC: อุณหภูมพ
ิ น
ื้ ผิวสูงสุดของบริภณ
ั ฑ์
ตย. การเลือกใช ้ Temperature Class
48
IEC:เทคนิคการป้ องกัน
Major certifying authorities
49
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Equipment marking –IEC/CENELEC
Ambient
Temperature Class
Temperature
(T-Code)
50
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Electrical apparatus & Certificate
51
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Equipment marking;IEC/CENELEC/NEC 505
52
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Markings of explosion IEC/CENELEC
หัวข ้อบรรยาย
IEC:Zone Systems
การจําแนกบริเวณอันตราย(Area Classification)
การแบ่งกลุม
่ สารไวไฟ(Explosion Groups)
วิธก
ี ารเดินสาย(Wiring Methods)
53
IEC:วิธเี ดินสายและบริภณ ั ฑ์ไฟฟ้ า
ตามข ้อ 7.7
Cables
Explosive Area
Cable Entries
Stopping plugs
Adapters
IEC:วิธเี ดินสายและบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า
54
ตย.วิธเี ดินสายและบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ าตาม IEC
วิธเี ดินสายและบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ าตาม IEC
55
IEC:วิธเี ดินสายและบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า
สรุป
IEC: (Zone 0, Zone 1,Zone 2)
56
ถาม-ตอบ ????
กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์
การไฟฟ้านครหลวง
โทร 02-2563315 Fax 02-2563683 kittipong.w @ mea.or.th
THE END
57
เทคนิคการป้ องกันบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ า
(Types of protection)
่ ําคัญ
สาเหตุการจุดระเบิดทีส
(Ignition Sources)
เปลวไฟ(Open Flame) การเกิดคลืน ่ แมเหล็กไฟฟาทีม
่ ค
ี วาม
พืน
้ ผิวทีม
่ ค
ี วามร ้อนสูง(Hot เขมสูง( Electromagnetic
Surfaces) Radiation)
58
Standard for hazardous Location
59
Supplementary:
Electrical equipment category 1
Supplementary:
Electrical equipment category 2
60
Standard for Electrical equipment
for gas atmospheres
General requirements Symbol EN60079-0 IEC 60079-0
Oil immersion Ex o EN 50015 IEC 60079-6
61
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Equipment Group Overview
62
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Oil immersion
การป้ องกันแบบนีจ ้ ะใช ้วิธจ
ี ม
ุ่ แช่อป
ุ กรณ์
ไฟฟ้ าส่วนทีม
่ ก
ี ารอาร์กหรือสปาร์กลงไป
ใน Mineral Oil
เพือ ้ เพลิง
่ ไม่ให ้ประกายไฟสัมผัสกับเชือ
โดยตรง
นอกจากนีน ้ ํ้ ามันทีใ่ ช ้แช่ซงึ่ มีการหมุนเวียน
ยังช่วยทําหน ้าทีร่ ะบายความร ้อนใน
บริเวณทีเ่ กิดอาร์คด ้วย
เมือ
่ เกิดการอาร์ก จะทําให ้มีนํ้ามันบางส่วน
เกิดปฏิกริ ย
ิ าเคมีและได ้แก๊ส Hydrogen
และ Acetylene ออกมา
หากเกิดการลัดวงจรอย่างรุนแรงนํ้ ามันนีก ้ ็
จะติดไฟและทําให ้เกิดเพลิงไหม ้ได ้
วิธก
ี ารป้ องกันแบบนีจ ิ มใช ้ในพืน
้ งึ ไม่นย ้ ที่
อันตรายเพราะมีความเสีย ่ งสูง
เทคนิคการป้ องกันแบบนีน้ ยิ มใช ้กับ สวิตช์
เกียร์ และหม ้อแปลงไฟฟ้ าขนาดใหญ่
เป็ นต ้น E.I.T. Standard 2013 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 125
Applications
Transformers,
contactors,
switches
Hardly used any
more
63
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Powder filling
Principle:
The enclosure of an electrical
apparatus is filled with a material
in a finely granulated state so
that, in the intended conditions
of service, any arc occurring
within the enclosure will not
ignite the surrounding
atmosphere.
No ignition shall be caused either
by flame or by excessive
temperature of the surface of the
enclosure.
Applications:
Transformers,
capacitors,
electronic
components
64
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Encapsulation
การป้ องกันแบบนีจ ้ ะใช ้วิธก ี ารเคลือบปิ ด
ส่วนทีอ่ าจมีการอาร์คหรือสปาร์กไว ้ด ้วย
ฉนวนกันความร ้อนเพือ ่ ป้ องกันมิให ้มีไอ
ระเหยของสารไวไฟแทรกเข ้าไปสัมผัสกับ
ความร ้อนทีเ่ กิดขึน
้ ได ้โดยตรง
ฉนวนปิ ดกัน้ การอาร์คทีน ่ ยิ มใช ้ คือ Epoxy
Resin,Thermoplastic, thermosetting
และ Elastrometic Material เป็ นต ้น
เทคนิคการป้ องกันแบบนีม ้ ักใช ้อุปกรณ์
ไฟฟ้ า เช่น Solenoid Valve, Rapid
Starter, Resistor, Capacitor,
Optoisolatorและ Diode เป็ นต ้น
65
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Ex. Encapsulation
Applications:
switchgear for low
power,
electronic devices
display devices,
sensors
66
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Pressurized Apparatus
67
IEC: เทคนิคการป้ องกัน
Increased Safety :Ex e
68
IEC: เทคนิคการป้ องกัน
Intrinsic safety:Ex i
69
IEC: เทคนิคการป้ องกัน
Ex ….Flameproof Enclosure:Ex d
Ex-d control unit with flameproof- Ex-d switchgear with flameproof- Ex-d safety switch with flameproof-
encapsulated components encapsulated components encapsulated individual contacts
Applications:
Switchgear
control equipment
control panels
motors light
fittings other
arcing parts
70
IEC: เทคนิคการป้ องกัน
Flameproof Enclosure:Ex d
71
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Intrinsic Safety
72
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
Non-sparking(Exn)
73
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
ATEX: Classification
74
IEC :เทคนิคการป้ องกัน
ATEX Certificated
การจัดแบ่งพืน
้ ทีอ
่ น
ั ตราย ATEX
ประเภท (Category)
ระด ับการป้องก ัน ข้อกําหนดของการทํางาน
Zone 0, 1, 2 (Gas)
Zone 1, 2 (Gas)
Zone 2 (Gas)
Zone 22 (Dust)
75
(IP XX);Index of protection
(IEC 60529)
เทคนิคการป้ องกัน
IP Ratings
76
IEC :เทคนิคการปองกัน
NEMA vs. IEC
NEMA Enclosure Type Number IEC 60529 Enclosure IP Number
1 IP 10
2 IP 11
3 IP 54
3R IP 14
3S IP 54
4 & 4X IP 65
5 IP 52
6 & 6P IP 67
12 & 12K IP 52
13 IP 54
E.I.T. Standard 2013 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 153
NEC:การแบ่งกลุม
่ ของสารไวไฟ
ประเภทที่ 1 ( Class I)
77
NEC:การแบ่งกลุม
่ ของสารไวไฟ
ประเภทที่ 1 ( Class I)
NEC:การแบ่งกลุม่ สารไวไฟ
ประเภทที่ 2 ( Class II)
78
ตารางที่ 7-1 ระดับอุณหภูมส
ิ งู สุดทีผ
่ วิ
บริเวณอันตรายประเภทที่ 1
79
ตารางที่ 7-3
เทคนิคการป้ องกัน
IEC:ตารางที่ 7-5
การจําแนกประเภทของกลุม ่ ก๊าซ
80
IEC:ตารางที่ 7-4
เทคนิคการป้ องกัน
81
IEC: ตารางที่ 7-6
การจําแนกประเภทอุณหภูมพ ิ นื้ ผิวสูงสุด
สําหรับบริภณ
ั ฑ์ไฟฟ้ ากลุม
่ ก๊าซ II
ประกาศกรมธุรกิจพลังงาน
เล่ม ๑๒๔ ตอนพิเศษ ๑๙๘ ง ราชกิจจานุเบกษา ๒๐
ธันวาคม ๒๕๕๐
เรือ
่ ง การกําหนดบริเวณอันตราย อุปกรณ์ไฟฟ้ า
เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ า
มาตรฐานขัน ้ ตํา่ ระบบไฟฟ้ า ของสถานทีบ
่ รรจุกา๊ ซและ
สถานทีเ่ ก็บก๊าซ
82
ประกาศกรมธุรกิจพลังงาน
การจําแนกบริเวณอันตราย ของสถานที่ใชกา ซ
ประกาศกรมธุรกิจพลังงาน
การจําแนกบริเวณอันตราย ของสถานที่ใชกา ซ
83
ประกาศกรมธุรกิจพลังงาน
การจําแนกบริเวณอันตราย ของสถานทีใ่ ชก๊้ าซ
ประกาศกรมธุรกิจพลังงาน
เล่ม ๑๒๔ ตอนพิเศษ ๑๙๘ ง ราชกิจจานุเบกษา ๒๐ ธันวาคม
๒๕๕๐
เรือ
่ ง การกําหนดบริเวณอันตราย อุปกรณ์ไฟฟ้ า เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ า
มาตรฐานขัน้ ตํา่ ระบบไฟฟ้ า
84
ประกาศกรมธุรกิจพลังงาน
เล่ม ๑๒๔ ตอนพิเศษ ๑๙๘ ง ราชกิจจานุเบกษา ๒๐ ธันวาคม
๒๕๕๐
เรือ
่ ง การกําหนดบริเวณอันตราย อุปกรณ์ไฟฟ้ า เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ า
มาตรฐานขัน้ ตํา่ ระบบไฟฟ้ า
ประกาศกรมธุรกิจพลังงาน
เล่ม ๑๒๔ ตอนพิเศษ ๑๙๘ ง ราชกิจจานุเบกษา ๒๐ ธันวาคม
๒๕๕๐
เรือ
่ ง การกําหนดบริเวณอันตราย อุปกรณ์ไฟฟ้ า เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ า
มาตรฐานขัน้ ตํา่ ระบบไฟฟ้ า
85
ประกาศกรมธุรกิจพลังงาน
เล่ม ๑๒๔ ตอนพิเศษ ๑๙๘ ง ราชกิจจานุเบกษา ๒๐ ธันวาคม
๒๕๕๐
เรือ
่ ง การกําหนดบริเวณอันตราย อุปกรณ์ไฟฟ้ า เครือ ้
่ งใชไฟฟ้ า
มาตรฐานขัน้ ตํา่ ระบบไฟฟ้ า
86
Example of Class Division
Classification Situation 2
87
Example of Zone
Classification Situation 1
Example of Zone
Classification Situation 2
88
Example of Zone
Classification Situation 3
การรับรองมาตรฐานอุปกรณ์
ตัวอยางประเทศผูมีอํานาจในการรับรองมาตรฐาน
89
การรับรองมาตรฐานอุปกรณ์
ตัวอยางประเทศผูมีอํานาจในการรับรองมาตรฐาน
France : Laboratorie Central des Industries Electriques
(LCIE)
Germany : Forschungsgesellshaft fur Angewandte
Systemsichereit und Arbeitsmedizin mbH (FSA)
Germany : DMT-Gesellshaft fur forschung und Prufung mbH
Fachstelle fur Sicherheit elektrischer Betriebsmttel Bergbau-
Versuchsstrecke (BVS)
Germany : Institut fur Sicherheitstechnik GmbH Institut an
der Bergakademie Freiberg (IBExU)
Germany : Technishe Uberwachung Verein (TUV)
การรับรองมาตรฐานอุปกรณ์
ตัวอยางสถาบันทีใ
่ หการรับรองมาตรฐานอุปกรณ
Germany : Physikalisch-Technische Bundesanstilt (PTB)
Italy : Centro Elettrotecnico Sperimentale Italiano
(CESI)
Japan : The Technical Institution of Industrial Safety
(TIIS)
Netherlands : Keuring van Elektrotechnische Materialen
(KEMA)
Norway : NEMKO
Republic Korea Korea : Industrial Safety Corp. (KISCO)
Republic of South Africa : South African Bureau of
Standards (SABS)
90
การรับรองมาตรฐานอุปกรณ์
ตัวอยางสถาบันทีใ
่ หการรับรองมาตรฐานอุปกรณ
Russia : Test Centre for Explosion-proof Electrical
Apparatus (VNIIEF)
Spain : Laboratorio Official Jose Maria Madariage (LOM)
Sweden : Swedish National Testing and Research
Institute (SP)
Switzerland : Eidgenossisches Starkstrominspektorat
(ESTI)
United Kingdom : Electrical Equipment Certification
Services (EECS)
United Kingdom : SIRA Certification Services (SCS)
United States : Factory Mutual Research Corporation
(FM)
United States : Underwriters Laboratories, Inc. (UL)
ต ัวอย่างที่ 1
บริเวณทีม่ สี ารไวไฟ มีคา่ MESG ≤ 0.45 มม. MIC Ratio ≤ 0.40
เป็ นบริเวณอันตรายประเภทใด และเป็ นสารไวไฟกลุม่ ใด?
ก) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุม่ A
ข) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุม่ B
ค) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุม่ C
ง) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุม่ D
จ) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุม่ E
มาตรฐาน วสท. 2545 ขอ 7.2.2.1.2
91
ตัวอย่างที่ 2
บริเวณทีม่ สี ารไวไฟ มีคา่
- MESG ≤ 0.50 มม.
- MIC Ratio ≤ 0.45
ตามมาตรฐาน IEC เป็ นบริเวณอันตรายประเภทใด และเป็ นสารไวไฟ
กลุ่มใด?
ก) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุ่ม IIA
ข) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุ่ม IIB
ค) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุ่ม IIC
ง) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุ่ม IID
จ) บริเวณอันตรายประเภทที่ 1 กลุ่ม IIE
มาตรฐาน วสท. 2545 ขอ 7.7.5.1
E.I.T. Standard 2001-51 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 183
ตัวอย่างที่ 3
้
โรงงานแห่งหนึง่ มีการใชสารไวไฟในปริ มาณมากหลาย
ชนิดและอาจมีกา๊ ซหรือไอทีม่ ค
ี วามเข ้มข ้นพอทีจ
่ ะเกิด
ระเบิดได ้อยูบ
่ อ
่ ยๆ คือ
Acetone(อุณหภูมจิ ด
ุ ติดไฟ 465oC, temp-class T1, กลุม
่ สาร IIA หรือ D)
Ammonia (อุณหภูมจิ ด
ุ ติดไฟ 498oC, temp-class T1, กลุม
่ สาร IIA หรือ D)
Ethanol(อุณหภูมจิ ด
ุ ติดไฟ 363oC, temp-class T2, กลุม
่ สาร IIA หรือ D)
Ethane (อุณหภูมจิ ด
ุ ติดไฟ 472oC, temp-class T1, กลุม
่ สาร IIA หรือ D)
Acetylene (อุณหภูมจิ ด
ุ ติดไฟ 305oC, temp-class T2, กลุม
่ สาร IIC หรือ A)
ใหพิจารณาเลือกอุปกรณไฟฟา ประเภทปองกันการระเบิด
E.I.T. Standard 2001-51 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 184
92
ตัวอย่างที่ 3 (ต่อ)
ให ้พิจารณาเลือกอุปกรณ์ไฟฟ้ า ประเภทป้ องกันการระเบิด
มาตรฐาน วสท. 2545 ขอ 7.7.5, 7.7.8 ตารางที่ 7-4, 7-5 และ 7-6
E.I.T. Standard 2001-51 บทที่ 7 กิตติพงษ์ วีระโพธิป
์ ระสิทธิ์ 185
ตัวอย่างที่ 4
้
จงระบุเทคนิคทีใ่ ชในการ
ป้ องกันการระเบิด ของ
บริภณั ฑ์ไฟฟ้ านี้
ก) Nonsparking equipment
ง) Power Filled
93
โศกนาฏกรรมเหตุระเบิดท่าเรือเทียนจิน ของจีน
ี ชวี ต
ล่าสุดยอดผูเ้ สย ิ อย่างน้อย 139 รายแล้ว
โรงกลน
่ ั นํา้ ม ันระเบิดในสหร ัฐฯ เจ็บ 4 ราย
94
เหตุเพลิงไหม ้และปะทุระเบิด
ระหว่างการพ่นผงสใี นงาน ปาร์ตค
ี้ ล
ั เลอร์
เพลย์ เอเชยี (Color Play Asia)
เมือ
่ หัวคํา่ วันเสาร์(27 มิ.ย.2558)
เกิดเหตุเพลิงไหม ้และปะทุระเบิด
ระหว่างการพ่นผงสีในงาน ปาร์ตค ี้ ล
ั
เลอร์ เพลย์ เอเชีย (Color Play
Asia) ของสวนนํ้ าฟอร์โมซา ฟั น
คอสท์ (Formosa Fun Coast
Water Park) ในเขตปาหลี่ มหานคร
นิวไทเป ซิต ี้
ตัวเลขผู ้ได ้รับบาดเจ็บจากเพลิงผงสี
มรณะในสวนนํ้ าเมืองนิวไทเป ซิต ี้
เพิม่ เป็ น 524 คน โดยเป็ นผู ้บาดเจ็บ
สาหัสกว่า 200 คน บาดเจ็บปาน
กลางกว่า 150 คน และบาดเจ็บ
เล็กน ้อยราว 80 คน
95