1. Wojny z Moskwą w pierwszej połowie XVII w.

dimitriady – określa się tak wyprawy Dymitrów na Rosję przy pomocy Rzeczypospolitej,
których celem było zdobycie tronu moskiewskiego.
Wojna z Rosją 1609-1619r.
a) przyczyny
-Zygmunt III Waza chciał odzyskać koronę Szwedzką
-Rosja podpisała ze Szwecją trakt skierowany przeciwko Rzeczpospolitej
b) przebieg
-bitwa pod Kłuszynem w 1610r. – zwycięstwo Polaków
-rozejm w Dywilnie -1619r.
c) postanowienia rozejmu w Dywilnie
-miał obowiązywać przez 14,5 roku
-RP zachowała zdobyte niedawno ziemie – smoleńską, siewierską i czernihowską
-Zygmunt III traci władzę w państwie moskiewskim
Wojna o Smoleńsk 1635
a) przyczyny
-po śmierci Zygmunta III Wazy nowy car Rosji Michał Romanow chciał odzyskać ziemie zajęte
przez RP
b) pokój w Polanowie
-Moskwa uzyskuje wschodnie krańce ziem smoleńskiej i siewierskiej
-Władysław IV zrzeka się władzy do tronu carskiego i uznaje legalność władzy Michała
Romanowa
2. Wojny z Turcją w pierwszej połowie XVII wieku
Kozacy – myśliwi, rybacy, zbiegli chłopi, awanturnicy. Szukali na Zaporożu wolności oraz
łupów z organizowanych wypraw grabieżczych
Przyczyny wojen z Turcją
-ekspansja turecka w Europie i naruszanie dotychczasowej polskiej strefy wpływów
-polskie interwencje w Mołdawii – przygranicznym lennie Turcji
-łupieżcze najazdy Kozaków na ziemie Turcji lub jej lenników
-tatarskie najazdy na państwo Polsko-Litewskie
-wsparcie udzielane przez RP Habsburgom w wojnie trzydziestoletniej
Najważniejsze wydarzenia wojny z Turcją
a) 1620r. – wyprawa hetmana Stanisława Żółkiewskiego do Mołdawii, bitwa pod Cecorą
b) 1621r. – wojna Chocimska – Wojska dowodzone przez Jana Karola Chodkiewicza
powstrzymały turecko-tatarskie ataki na RP
c) pokój wieczysty z Turcją
-granice bez zmian
-na tronie w Mołdawii będą zasiadać władcy przychyli obu stronom
-RP będzie zatrzymywać najazdy Kozaków a Turcja Tatarów
3. Powstania kozackie
Przyczyny powstania Chmielnickiego
-społeczne - dążenie polskiej szlachty do podporządkowania Kozaków jako chłopów
pańszczyźnianych,
-polityczno-wojskowe – dążenie rządu RP do zmniejszenia rejestru kozackiego
-etniczne- niechęć ludności Ruskiej do Polaków i Żydów
-konflikty wyznaniowe – próby narzucenia unii Brzeskiej
-osobiste krzywdy Bohdana Chmieleckiego doznane od Polskiego szlachcica
Najważniejsze wydarzenia powstania kozackiego
a) 1648r.
-bitwy pod Żółtymi Wodami, Korsuniem oraz Piławcami zakończone klęską wojsk Koronnych
b) 1649
-ugoda zborowska, pierwsze porozumienie pokojowe z kozakami
c) 1651
-bitwa pod Beresteczkiem, zwycięstwo wojsk RP, podpisanie drugiego pokojowego
porozumienia z Kozakami w Białej Cerkwii
d) 1654
-ugoda w Perejesławiu – oddanie kozaków i terenów Ukrainy pod ochronę Moskwy,
oznaczało to wypowiedzenie wojny przez Rosję
e) 1658
-ugoda w Hadziaczu – utworzenie Rzeczpospolitej Trojga Narodów, spowodowało to kolejny
atak Moskwy
f) 1667
-ugoda w Andruszowie – utracenie przez RP część Ukrainy znajdującą się na lewym brzegu
Dniepru wraz z Kijowem oraz utracenie ziemi smoleńskiej, siewierskiej i czernihowskiej