Hücre Hacminin Düzenlenmesi

Nurettin AYDOĞDU
Fizyoloji AD
2
3
4
5
7
8
12
13
16
17
18
19
20
 Osmolalite - Osmolarite
OSMOL
bir kompartmandaki toplam molekül miktarı
OSMOLALİTE
1 kg suda erimiş molekül konsantrasyonu
OSMOLARİTE
1 lt suda erimiş molekül (osmol) konsantrasyonu
Suyun özgül ağırlığından dolayı yaklaşık
olarak ‘1 kg = 1 l’ olup, vücut sıvılarının
osmolarite ile osmolalitesi de 300 mOsm/l
olarak eşit kabul edilebilir.

Extrasellüler sıvı osmolaritesinin %80’i

sodyum, intrasellüler sıvı osmolaritesinin ise
yaklaşık yarısı potasyum iyonları tarafından
sağlanır.
 “semipermeable” bir zardan ozmotik su geçişi

1 M NaCl 0.1 M NaCl

#1 #2

Piston H2O

“Semipermeable”
membran

• Su, yüksek su aktivitesi olan alandan düşük aktiviteli sahaya akar

• Ozmotik basınç, p, su akışını durdurmak için gerekli basınçtır
• van’t Hoff eşitlikleri: p1=RT[S]1; p2=RT[S]2; Dp=RTD[S]
30
 Su hücre membranlarında
termodinamik dengededir

solüt phücre = pdış solüt

solüt solüt

• Anizozmotik hacim değişikliği: ekstrasellüler ozmotik

dalgalanmalarla olur.

• İzozmotik hacim değişikliği: sitoplazmik solüt içeriğindeki

değişikliklerle olur.
31
Hücre hacim değişiminin fizyoloji ve
patofizyolojisi

• Fizyoloji: tüm hücreler izozmotik hacim

dalgalanmalarına maruz kalır

• Fizyoloji: ozmotik olarak stabil olmayan çevrelerde

yaşayan hücreler
• Barsak
• Böbrek

• Patofizyoloji: yani, sistemik ozmolalite

bozuklukları, anoksi ve iskemi-reperfüzyon hasarı,
diyabet, orak hücre krizi

32
 Hücre hacmi ozmotik olarak aktif
solütlerin kaybı veya kazancı ile
düzenlenir

solüt kazancı solüt kaybı

normal
hacim

Düzenleyici Hacim Düzenleyici Hacim

Artışı (RVI) Azalması (RVD)

hem KCl hem de NaCl’nin hücre içine
alınmasıyla sağlanır. Bu tuzların toplanması
Na+/H+ ve Cl-/HCO3- değiştirici veya Na-K-2Cl
kotransport mekanizmalarının aktivitesi ile
sağlanır
ayrı K+ ve Cl- kanallarının veya K-Cl
kotransport aktivasyonu sonucu
KCl kaybı ile sağlanır.
33
 Hacim düzenleyici elektrolit kazancı ve kaybı
membran transportundaki hızlı değişikliklerle olur

• Avantajlar: hücrelere, daha önceden varolan transport yollarını

aktive ederek hacimlerini hızlıca düzeltme olanağı verir

• Dezavantajları: İntrasellüler iyon konsantrasyonları ve

sitoplazmik iyonik kuvvette kesinti
34
Organik ozmolitler hücrelerin sitoplazmik
iyonik kuvvet stabilitelerini uzun-dönem
sürdürmesini sağlar

Üç ana sınıf organik osmolit:

Amino asitler Polioller Metilaminler
Alanin Prolin Taurin Gliserol Sorbitol myo-Inositol TMAO Betain GPC

35
Hücre hacim değişikliğini nasıl saptar?

Efektör

Sensör
Transduser

Efektör
AAA
5'

5'

• Sinyaller: mekanik stres; sitoplazmik teşkilatın

dilüsyon ve konsantrasyonu
• Sinyal iletimi: kinazlar ve fosfatazlar

36
Hücre hacminin nasıl bozulduğu önemlidir

Hücreler hacim değişiminin:

• Miktarını
• Hızını
• Mekanizmasını (anizozmotik vs izozmotik)

algılar.
37
38
39
Başarılar Dilerim