Bai Giang 3

Đạo hàm hàm hợp
Đạo hàm hàm ẩn

Công thức Taylor
1 Đạo hàm hàm hợp

Quy tắc dây xích I
Quy tắc dây xích II
Pháp vectơ của mặt mức
2 Đạo hàm hàm ẩn
3 Công thức Taylor

Vi phân toàn phần cấp cao và ký hiệu
Công thức Taylor
TS. Đào Huy Cường (Bộ môn Toán Ứng Dụng) Giải tích 2 (Calculus 2)
Đạo hàm hàm hợp Quy tắc dây xích I
Đạo hàm hàm ẩn Quy tắc dây xích II
Công thức Taylor Pháp vectơ của mặt mức
Định lý (The Chain Rule Case I)

Giả sử z = z(x, y ) là một hàm số khả vi theo hai biến x và y ,
trong đó x = x(t) và y = y (t) là các hàm số khả vi theo biến t.
Khi đó, z là một hàm số khả vi theo biến t và
dz ∂z dx ∂z dy
= + .
dt ∂x dt ∂y dt
Ví dụ
Một con rệp di chuyển với phương trình chuyển động
√ 1
x= 1 + t, y = 2 + t,
3
trong đó x, y được tính theo cm và thời gian t được tính bằng

giây. Nhiệt độ tạo ra trên đường đi của con rệp là hàm T (x, y ) với
đơn vị là o C . Biết rằng Tx0 (2, 3) = 4 và Ty0 (2, 3) = 3. Nhiệt độ
tăng như thế nào sau 3 giây trên đường mà con rệp di chuyển?
Ví dụ
Một nhà sản xuất đã mô hình hóa hàm sản lượng Cobb-Douglas
bởi
P(L, K ) = 1.47 · L0.65 · K 0.35 ,
trong đó L là số giờ lao động (đơn vị nghìn giờ) và K là số vốn
đầu tư (đơn vị triệu USD). Giả sử khi L = 30, K = 8, số giờ lao
động giảm với tốc độ 2000 giờ/năm và số vốn đầu tư tăng với tốc
độ 500000 USD/năm. Tìm tốc độ biến thiên của sản lượng.
Định lý (The Chain Rule Case II)

Giả sử z = z(x, y ) là một hàm số khả vi theo hai biến x và y ,
trong đó x = x(s, t) và y = y (s, t) là các hàm số khả vi theo hai
biến s và t. Khi đó,
∂z ∂z ∂x ∂z ∂y
= + ,
∂s ∂x ∂s ∂y ∂s
∂z ∂z ∂x ∂z ∂y
= + .
∂t ∂x ∂t ∂y ∂t
Ví dụ
∂z ∂z
Cho z = e x sin y , trong đó x = st 2 và y = s 2 t. Hãy tìm và .
∂s ∂t
Pháp vectơ của mặt mức

−→
Vectơ ∇F (x0 , y0 , z0 ) là một pháp vectơ của mặt mức
−→ →
−
F (x, y , z) = k tại điểm P(x0 ; y0 ; z0 ), nếu ∇F (x0 , y0 , z0 ) 6= 0 .
Tiếp diện của mặt mức tại điểm P có phương trình là:
Fx0 (x0 , y0 , z0 )(x−x0 )+Fy0 (x0 , y0 , z0 )(y −y0 )+Fz0 (x0 , y0 , z0 )(z−z0 ) = 0
Ví dụ
Hãy tìm phương trình tiếp diện tại điểm (−2; 1; −3) của mặt
ellipsoid
x2 z2
+ y2 + = 3.
4 9
Công thức Taylor
Giả sử phương trình F (x, y ) = k xác định y như là một hàm

ẩn khả vi theo biến x, tức là y = y (x).
Nếu F khả vi, thì theo quy tắc dây xích, ta được
∂F dx ∂F dy
+ = 0.
∂x dx ∂y dx
Nếu Fy0 6= 0 thì ta thu được
dy F0
= − x0 .
dx Fy
Công thức Taylor
Ví dụ
Hãy tìm y 0 nếu x 3 + y 3 = 6xy .
Công thức Taylor
Giả sử phương trình F (x, y , z) = k xác định z như là một

hàm ẩn khả vi theo hai biến x và y , tức là z = z(x, y ).
Nếu F khả vi, thì theo quy tắc dây xích, ta được
∂F dx ∂F dy ∂F ∂z
+ + = 0,
∂x dx ∂y dx ∂z ∂x
∂F dx ∂F dy ∂F ∂z
+ + = 0.
∂x dy ∂y dy ∂z ∂y
Nếu Fz0 6= 0 thì ta thu được
∂z F0 ∂z Fy0
= − x0 , =− 0.
∂x Fz ∂y Fz
Công thức Taylor
Ví dụ
∂z ∂z
Hãy tìm và nếu x 3 + y 3 + z 3 + 6xyz = 1.
∂x ∂y
Công thức Taylor
Công thức Taylor
Xét hàm số z = f (x, y ). Khi đó, vi phân toàn phần của z, nếu
tồn tại, là
dz = fx0 dx + fy0 dy .
Bản thân dz cũng là một hàm số theo x và y . Vi phân toàn
phần của dz, nếu tồn tại, được gọi là vi phân toàn phần cấp
hai của z, ký hiệu d 2 z:
d 2 z = d(dz) = d(fx0 dx + fy0 dy ).
Cứ tiếp tục như vậy, ta có các vi phân cấp cao hơn:
d 3 z = d(d 2 z),
......
d n z = d(d n−1 z).
Công thức Taylor
Công thức Taylor
Giả sử d 2 z tồn tại và fxy00 , fyx00 liên tục. Ta có:
d 2 z = d(dz) = d(fx0 ∆x + fy0 ∆y )

= (fx0 ∆x + fy0 ∆y )0x ∆x + (fx0 ∆x + fy0 ∆y )0y ∆y
= fxx00 ∆x 2 + 2fxy00 ∆x∆y + fyy00 ∆y 2 .
Ký hiệu "tượng trưng":

∂ ∂ 2
d 2z = ∆x + ∆y f .
∂x ∂y
Tiếp tục tính toán như vậy, ta được công thức lũy thừa
tượng trưng:
∂ ∂ n
d nz = ∆x + ∆y f .
∂x ∂y
Công thức Taylor
Công thức Taylor
Công thức Taylor
Giả sử hàm số f (x, y ) có các đạo hàm riêng đến cấp n liên
tục trong một đĩa tâm (x0 , y0 ) nào đó. Nếu điểm
(x0 + ∆x, y0 + ∆y ) cũng nằm trong đĩa này, thì ta có
df (x0 , y0 ) d n f (x0 , y0 )
f (x0 +∆x, y0 +∆y ) = f (x0 , y0 )+ +· · ·+ +o(ρn ),
1! n!
trong đó p
ρ= ∆x 2 + ∆y 2 .
Khai triển Taylor tại điểm (x0 , y0 ) = (0, 0) được gọi là khai
triển Maclaurin.
Công thức Taylor
Công thức Taylor
Khai triển Taylor của hàm f (x, y ) đến cấp 1 tại điểm (x0 , y0 ):
df (x0 , y0 )
f (x0 + ∆x, y0 + ∆y ) = f (x0 , y0 ) + + o(ρ)
1! p
= f (x0 , y0 ) + fx0 (x0 , y0 )∆x + fy0 (x0 , y0 )∆y + o( ∆x 2 + ∆y 2 )
Khai triển Taylor của hàm f (x, y ) đến cấp 2 tại điểm (x0 , y0 ):
df (x0 , y0 ) d 2 f (x0 , y0 )
f (x0 + ∆x, y0 + ∆y ) = f (x0 , y0 ) + + + o(ρ2 )
1! 2!
= f (x0 , y0 ) + fx0 (x0 , y0 )∆x + fy0 (x0 , y0 )∆y
1 00
+ fxx (x0 , y0 )∆x 2 + 2fxy00 (x0 , y0 )∆x∆y + fyy00 (x0 , y0 )∆y 2
2
+ o(∆x 2 + ∆y 2 )
Công thức Taylor
Công thức Taylor
Ví dụ
Hãy viết khai triển Maclaurin đến cấp 2 của hàm
2
f (x, y ) = e x+2xy +y .

Bai Giang 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai Giang 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Đạo hàm hàm hợp

Đạo hàm hàm ẩn

1 Đạo hàm hàm hợp

2 Đạo hàm hàm ẩn

3 Công thức Taylor

Định lý (The Chain Rule Case I)

trong đó x, y được tính theo cm và thời gian t được tính bằng

Định lý (The Chain Rule Case II)

Pháp vectơ của mặt mức

Giả sử phương trình F (x, y ) = k xác định y như là một hàm

Nếu Fy0 6= 0 thì ta thu được

Giả sử phương trình F (x, y , z) = k xác định z như là một

Nếu Fz0 6= 0 thì ta thu được

d 2 z = d(dz) = d(fx0 dx + fy0 dy ).

Cứ tiếp tục như vậy, ta có các vi phân cấp cao hơn:

Giả sử d 2 z tồn tại và fxy00 , fyx00 liên tục. Ta có:

d 2 z = d(dz) = d(fx0 ∆x + fy0 ∆y )

Ký hiệu "tượng trưng":

Công thức Taylor

You might also like