You are on page 1of 3
AN CHI ‘Ong Tran Van Ba, Tan Binh, TP.HCM: Trén KTNNs6201, dng Truong Van Quang 06 dateau hot "Géc mdi ngu ong vé., du?" vada tra lbichocdu Aéinay (tr. 83-35), Xin cho biét An Chi cé tn thanh cdch det van 08 nhur thé hay khong, nhdtia y kién cua éng Truong Van Quang va suf ra doi cia ‘pha Vit Nam. Tra 1éi: Cach dat-van déclia Truong Van Quang hoi la vi, xvanaynguéi ta van hiéu Vien phé"la bén yacherkhong aihiéu "pho" trong cau tho “Gace mai ngu 6ng vé vin phé" la... ‘¢tfa hang (nhu trong "pho phudng”, “pho xa"...). Nhung la nat 1 § kién trong doan ma Truong \Van Quang danhén manh bang chit nghiéng sau day; “Thdi Ba Huyén Thanh Quan song (thi o ViétNam-AC)chua hinh thanh trong thu té va trong y niém, ngén ngit caigoila phémangynghia la métnoi déng vui, nao nhiét, van minh -dauhidu cua qua trinh d6 thi hoa” (tr34), Sé-dinhurthé vi, theo tac gia thi “truy nguyén vélichsu(...) phai én sau théi Ty Bue (..) hdi Viet Nam mdi chu Sang hinh thal x2 hoi thuc dan nia phong kién va bat dau mét qua trinh dé thi hoa", Citthea y kién tran day ela Truong Van Quang thi Thang Long thd! 84 Huyén Thanh Quan tat nhién khong phai la mot indi déng vui, nao nhiét, van minh, va oGng chang phai la mOt dé thi. Dieu nay hién nhién la hoan toan traingugc vot suthat lich su. Xin hay dec nhiing diéu ma sir sach da ghi chép vé Thang Long hdi thé ky XVII; meron! Ky) la dt Thang Long néi tiéng vdi eH phe phudng va la niém ty hao cua ca nude, Ngoai cac phudng, bay gig Ke Cho con cd 8ichg. Cita Dong. cua Nam, cho Huyén Dinh ngang, Ba d4, Van cu, Bac ct, Ong nudc (Béngmac), Subuén ban: nhdn nhip, Giao si Xanh Phanela da md ta Thang Long vao nam 1658 nhu sau : “Kinh dé cua no (tic KINN - 86 218 - 10 - 8 - 1996. K& Cho) t6ixem 06 théién ibang Pa-tiva dansé cling bang, Téidadénd6onhidu lan. N6 nam trén bd mot con sdng gol | s6ng Cai, 36 thuyen bé nhiéu dén ni ghé vao bo rat kho Khan va wuot ra ngoai su tung tuong cla ching ta’. (Truong Huu Quynh, Nguyén Phan Quang. Nguyén Canh Minh, Lich surViétNam(1427- 1858), Q.2, 11, Ha NGI, 1971, tr. 200). Cén thuongnhannguat Anh la X.Bé-ron da ta ThangLonghdi 1685nhu ‘sau: “Thanh phé Ca-cho (K6 Cho) 06 th8 50 vai nhiéu thi tran o A chau. nhung lai déng dan hon. Nnatlanhingngayméng mét va ram am lich la nhiing ngay phién cho, nhan dan d cae lang lan can, Kiukitganhhanghoa én dong kndngthé tusng tuong duoc. Cac con ducing tong bay gid déu 1h thanh chat choi dén Adi chen qua dam nguti 66100 bute trong khoang nia tiéng dang hé fa mot aiéu sung sung. Tat ca hanghéa trong thanh phd, mdi thir ban o mét phd fiang va ac cho dé con chia ra lam mat, hai hoac nhiéu khu la not ma chi NguCI trang khu moi dude phepmdcitahang, chang KIENTHUC NGAYNAY45 khdegiedchdi, ede nghidp doan trongcac thanh phd eda chau Au" (Sdd, tr. 201). GéngidosiRi-sa, sang \Vidt Nam hdi thé ky XVAil thi vidt ‘Cac phd a Ka Cho dau ring, dep va lat gach ting phan hay theo tung dai mét, vi ngudt ta con phai nhuéng ché khong lat gach cho ngua, vol, xe cla nha vua hay (rau bodi, Nénthuong mai lia Thang - long rat ian va chuyén van bang con song Cai chay qua ven thanh. Nhd con sng nay va s6 thuyén bé rat dong qua lai, cho hang hoa tr cae tinh dén ma kinh do ducethinh wong |.) Cac sOngngéivalhai cang sam at nhat oa ching ta ké ca Vo-ni-da (¥) vai tat ca nhdingghe cand, cfingkhéng thé chotamdt khai niém vé hoat dong va cu: dang con sing Ke Chg" (Sdd, tr.201). Nhung Viét Nam thdi dé efing khdng chi co Ke Chg moi f4 noi phon hoa d6 hOi ma cdn 06 ca Hién va HOi An (Thetnhat Kinh Ky, thernhi Phd Hig; Nh&t Pho Hién, nhi Hi An). Vé Pho Hién, ching ta dugebiétnhursau; “Lamdt thitranbuén ban wuathién tu smd phia Nam thi xa 46 KIEN THUC NGAY NAY Hung-yén ngay nay. Vao cudi thé ky XVI - dau thé ky XVI, Pho Hién phon thinh tén va tré thanh mot noi cd tiéng. Nam 1637, 4c 1ai buén Halan duoc fap thuong diém @ day. Bay gid, nguéi Trung- quoe, nguoi Nhatda déng, bu6n ban d& tap nap Nhung nm vé sau, Anh, Phap déucé thucing diém @PhéHién vaday cling la cAitramkiém soatva danh thué thuyénbenuécngoai cla chua Trinh voi tén goi la Lal tiéu, Theo mé ta cla céc giao si, bay gig Hign gém trén 2000 nocnha cua cdc cudan tir bon phutung dén d. Phd Hiéndugechialam2khu: Nam héa va Bac hoa. 0 moi khu déu cd mét so phuéng thiicdng, phuevy sutraodéihanghéavacu dan dia phuong. Su thay doi cla dong song va nhiing bién 06 vao gitta thé ky XVIll d& am Pho Hién tan dan* (Sdd, tr. 203). Vé HOi An, ching ta eGing duoc biét nhu sau: “La mot thanh phé cang Jon nhait cha Bang trong. Cac {ai budn Nhat-ban cing vdi mét s6 cu dan dia mere da dung lan thanhphénayvae khoang cuGi thé ky XVI ~ dau thé ky XVIl. HOi-

You might also like