CUSHİNG

HASTALIĞI
DR. ÇAĞATAY EMİR ÖNDER
Sunum hazırlanırken TEMD klavuzundan
yararlanılmıştır. Endokrinoloji ve Metabolizma Kliniği
13.10.2021
 CUSHİNG HASTALIĞI
• Cushing Sendromu (CS) genellikle glukokortikoid fazlalığı olarak tanımlanır. Bu klinik
durum, nedenine bakılmaksızın, adrenallerden kortizolün endojen olarak
üretilmesinden (endojen CS) veya herhangi bir hastalığın tedavisinde uygulanan
eksojen sentetik glukokortikoid kullanımından (iyatrojenik CS) kaynaklanabilir.
• Endojen CS, ACTH-bağımlı veya ACTH-bağımsız olarak gruplandırılır.
• ACTH-bağımlı CS’nın en sık nedeni, hipofizin ACTH üreten selim bir tümörüdür
(Cushing hastalığı; CH, %70-80) veya daha az sıklıkta (%15-20) hipofiz dışı
tümörlerden (nöroendokrin tümör) ektopik ACTH/CRH üretimidir.
• ACTH-bağımsız CS’nun en sık nedeni ise aşırı kortizol üreten selim bir adrenal
adenomdur (%10).
• Endojen CS’u her yaşta görülebildiği gibi kadınlarda erkeklerden daha sıktır (K:E,
4:1) ve dünyadaki insidansın 2-3/1 milyon olduğu tahmin edilmektedir.
ENDOJEN CS ETİYOLOJİK SINIFLAMASI
CS’DA BELİRTİ
VE BULGULAR
 ENDOJEN HİPERKORTİZOLEMİ
KİMLERDE ARAŞTIRILMALIDIR ?
Hiperkortizolemiye işaret edebilen tipik klinik bulguları
(santral obezite, stria, ciltte atrofi ve kolay ekimoz oluşumu,
proksimal kas güçsüzlüğü vb.) olanlarda,
Adrenal insidentalomada,
Travmasız kırık oluşan veya yaşla uyumsuz osteoporoz
saptananlarda,
Hipertansiyonu veya diyabeti kontrol altına alınamayanlarda,
Metabolik sendromda,
Boyuna uzamanın geri kaldığı veya durduğu kilolu çocuklarda.
 KİMLER CS İLE AYIRICI TANIYA
GİREBİLİR?
• Hiperkortizoleminin klinik fenotipik bulgularıyla benzer bulguları
sergileyen durumlar yalancı-CS “Psödo-CS” olarak adlandırılır. Bunların
gerçek CS ile ayırıcı tanısı yapılmalıdır.
Gebelik, doğum kontrol hapı kullanımı
Kronik alkolizm
Depresyon ve diğer psikiyatrik bozukluklar
Morbid obezite
Kötü kontrollü diabetes mellitus
Ağır egzersiz, malnütrisyon, anoreksi.
 CUSHİNG SENDROMUNDA TANI
• Tarama testleri:
1) 24 saatlik idrarda serbest kortizol
 Labaratuar normalin üst sınırından > 2-3 kat artış anlamlı

2) Overnight 1 mg Deksametazon supresyon testi

 Gece (23°° veya 24°°) Dekort tablet 1 mg verilir
 Ertesi sabah (08°° - 9°°) Kortizol düzeyi bakılır (> 1.8 µg/dl ise CS ?)

3) Midnight serum kortizolü (Diürnal ritmi yansıtır)

 Gece (23°° veya 24°°) Kortizol bakılır
 Uykuda bakıldıysa > 1.8 µg/dl, uyanıkken bakıldıysa >7.5 µg/dl CS düşündürür

4) Midnight tükürük kortizolü (Diürnal ritmi yansıtır)

 Gece (23°° veya 24°°) Kortizol >145 ng/dl (4 nmol/L) ise CS’a işaret eder
 CUSHİNG SENDROMUNDA TANI
• Cushing Sendromunda; Yukarıdaki testlerin şüpheli veya sınırda
değerler vermesi halinde CS’nu onaylamak için aşağıdaki 2.
basamak kesin tanı testine geçilir.
Düşük doz DXM supresyon testi (2 gün 2 mg DXM supresyon
testi)
o 1. ve 2. gün: 6 saatte bir (06°°-12°°-18°°-24°° ) Dekort
tablet 0.5 mg verilir.
o 3. gün sabah (08°°-09°°) Kortizol >1.8 µg/dl (CS)
 Hipofiz veya ektopik
kaynaklı ?
Ayrıcı tanıda
kullanılan testler

1)Plazma ACTH düzeyi

2)Serum potasyum
düzeyi
3)Yüksek doz (8mg) DST
4)Metirapon testi
5)CRH testi
6)İnferior petröz sinüs
örneklemesi
7)Görünteleme
yöntemleri
• CH tanısı koyulan hastalarda beraber salınım (plurihormonal) açısından
tüm ön hipofiz hormonları yollanarak eşlik eden başka hiperfonksiyon
açısından ve adenom bası etkisine bağlı gelişebilecek hipofonksiyon
açısından değerlendirme yapılır.
• Görüntüleme: Radyolojik tetkik için 1. tercih gadolinyumlu manyetik
rezonans (MR), MR yapılamadığı durumda 2.tercih intravenöz kontrastlı
bilgisayarlı tomografi.
• Görme yakınması tarifleyen hastalarda ya da yakınması olmasa bile
görüntülemelerde optik kiazmaya çok yakın/temas eden veya bası
yapan makroprolaktinomalarda (≥ 1 cm adenom) görme alanı
muayenesi mutlaka istenmelidir.
 CH TEDAVİ
 Cerrahi tedavi primer tedavidir.
 Medikal tedavi (Hiperkortizolemiye bağlı ağır klinik bulguların varlığında,
cerrahi riski artırdığı veya cerrahinin kontrendike olduğu hastalarda ameliyat
öncesi dönemde, nükslerde ya da radyoterapi etkisi ortaya çıkana kadar
hiperkortizolemiyi kontrol altına almak amacıyla verilebilir.
 Hipofize yönelik medikal tedavi (Pasireotid, Kabergolin)
 Adrenale yönelik medikal tedavi (Ketokanozol, Metirapon, Mitotan,
Etomidat)
 GK reseptör antagonisti (Mifepriston)
 RT (Cerrahi sonrasında remisyona girmeyen nükslerde)
 Bilateral adrenalektomi (Hiperkortizoleminin hızlı ve uzun dönem kontrolünü
sağlayan radikal bir tedavidir. Tümör odağı gösterilemeyen, diğer tedavilerin
yanıtsız kaldığı özellikle ağır hiperkortizolemisi olan ya da RT etkisi ortaya
çıkıncaya kadar medikal tedaviyi tolere edemeyecek hasta grubuna uygulanır).
 NELSON SENDROMU
• Cushing hastalığı için bilateral adrenalektomi geçirmiş hastalarda
manyetik rezonans görüntülemede (MRG) genişleyen hipofiz
tümörü (yeni kitle oluşumu veya mevcut kitlede çapı en az 2 mm
artış) olarak tanımlanan kortikotrofik tümör ilerlemesi gelişebilir.
• “Nelson sendromu” riski açısından adrenalektomiden 6 ay sonra
ve sonrasında yılda bir mutlaka ACTH ölçümü ve hipofiz MR ile
kontrol yapılmalıdır.
• ACTH >1000 pg/ml olması Nelson sendromu göstergesidir.
• Hipofiz MR’da rezidü tümör tespit edildiğinde hipofize müdahale
(operasyon/RT) yapılmalıdır.
TEŞEKKÜRLER