Podstawy stosunków międzynarodowych – Prof. Dr hab.

Marek Pietraś
Egzamin: 6 luty godz. 9,45
1. Pojęcie stosunków międzynarodowych
a) Zdefiniowane
b) Zakres przedmiotowy- wielopłaszczyznowość sm
2. Mechanizm internacjonalizacji w stosunkach międzynarodowych
a) Istota i zakres
b) Współzależność jako skutek
3. Opcje istoty stpsunków
a) Ujęcia podmiotowe
b) Ujęcia podmiotowe-przedmiotowe
c) Snyder, brack, Sapin

Stosunki międzynarodowe:2 znaczenia

1) Sfera rzeczywistości
2) Obszar wiedzy- epistemologia

W praktyce rozgraniczenie życia wewnętrznego i międzynarodowego nie jest wyraźne, te

dwa obszary się przenikają i nakładają. Mimo iż mają odrębne cechy.

Sfera poznania naukowego z szansą na odrębną dyscyplinę naukową

1 . Definicja- James Rosenau- Stosunki międzynarodowe to dziedzina stosunków społecznych,
obejmująca szeroki obszar działań cyrkulacji idei i dóbr, które przekraczają granice państwa.
Dokonują się one w sposób zorganizowany, instytucjonalizowany, ale także w sposób żywiołowy
i przypadkowy .

Uwagi co do definicji: Stosunki międzynarodowe to działania, czyli zachowania społeczne

różnych podmiotów. Mają charakter transgraniczny, Międzynarodowość, to transgraniczność,
czyli przekraczanie granic.

Co, albo kto przekracza granice? państwa, podmioty, spółki, korporacje. (nawet terroryści,
mafie itd.) a także problemy jak migracja.

Stosunki międzynarodowe to nie tylko działanie podmiotów, ale również cyrkulacja idei,
dóbr- Wzorce, kultura, informacje przenoszone są poza granice (handel, know how, zasady), to
wszystko są stosunki międzynarodowe

Podmioty+przepływy
c) Zakres przedmiotowy- Co może mieć charakter transgraniczny?

Płaszczyzny SM – w celu uporządkowania analizy :

1. Polityczna
2. Gospodarcza
3. Kulturalna
4. Ekonomiczna
5. Ekologiczne
6. Społeczna

… i inne
 Każda z nich jest różnorodna i odpowiadają im inne cechy

Płaszczyzna polityczna- Alternatywnie, płaszczyzna dyplomatyczna. Wyróżnia ją to, że w

transgraniczne relacje wchodzą między sobą przede wszystkim ośrodki władzy politycznej. Są to
relacje bilateralne oraz multilateralne. Każde państwo ma struktury dyplomatyczne do
wchodzenia w interakcje z innymi państwami.

Płaszczyzna polityczna jest najważniejszą oraz nadrzędną płaszczyzną stosunków

międzynarodowych! – Wszystkie pozostałe sa jej podporządkowane i kontrolowane

Dlaczego? Ponieważ Płaszczyzna polityczna oznacza, że w relacje transgraniczne wchodzą

ośrodki polityczne. Rządy państw są upoważnione do działania wewnątrz i na zewnątrz

2. Płaszczyzna gospodarcza- Bardzo szerokie spektrum zjawisk, obejmuje transgraniczne

przepływy towarów kapitałów, siły roboczej, usług. Jej znaczenie we współczesnych stosunkach
systematycznie wzrasta. Systematycznie wzrasta znaczenie gospodarki przez wywieranie
wpływów i siły. Ta płaszczyzna to nie tylko działalność państwa, ale także osób prywatnych
(korporacje międzynarodowe). Dochód narodowy może być mniejszy względem korporacji.

Geopolityka- to płaszczyzna polityczna

Geoekonomika- Odzwierciedlenie oddziaływania siły i wpływów płaszczyzny politycznej przez

gospodarkę.

3.Płaszczyzna kulturalna- Wiąże się z transgranicznymi przepływami tego, co nie jest materialne, idee,
wzorce zachowań, które składają się na kulturę. Stosunki to nie tylko to co materialne. (kulturalna) to
także materialne jak, książki, filmy. ( rywalizacja o narracje co do sposobu myślenia ludzi)
4. Płaszczyzna społeczna- Transgraniczne relacje grup społecznych między sobą. Współpraca różnych
grup społecznych z innych państw (amnesty international, greenpeace) Globalne społeczeństwo
obywatelskie. Odbywa się to poza kontrolą ośrodków politycznych.
Płaszczyzna społeczna to także patologie, mafie, handel własnością indywidualną, żywym towarem,
organami i inne działają na tej płaszczyźnie.
5.Płaszczyzna wojskowa- Gen.Klauzewicz- wojna to kontynuacja polityki, tylko przy pomocy innych
środków. Do 1932 Wojna była legalna w stosunkach międzynarodowych. 1932- Pakt Branda-Kelloga.
Po raz pierwszy zdelegalizował wojnę, poza wojną obronną. To sojusze wojskowe, handel
uzbrojeniem, transfer technologii, wielonarodowe jednostki wojskowe
6.Płaszczyzna ekologiczna- Współpraca względem ekologii, skażeń, dbania o środowisko i
rozwiązywania problemów.
7. Płaszczyzna naukowa-
8.Płaszczyzna sportowa-

Życie społeczne charakterystyczne dla każdej z tej płaszczyzn stało się transgraniczne, czyli zostało
umiędzynarodowione.

Wykład II
10.10.2022

Trans graniczność zjawisk- które stanowią o międzynarodowości.

2. Mechanizm internacjonalizacji – Jako podstawa stosunków międzynarodowych

Zjawiska, procesy działania stają się międzynarodowe w wyniku procesu internacjonalizacji

Internacjonalizacja polega na zamianie tego co wewnątrzpaństwowe na element środowiska

międzynarodowego. (umiędzynaradawianie, pojęcia stosowanie zamiennie)
Co podlega umiędzynaradawianiu? Co podlega internacjonalizacji?
Internacjonalizacja materialnej sfery życia społecznego, a więc klasycznym przykładem będzie:
I.Handel od wieków (Bursztynowy szlak, Marco Polo).
II. Kapitał- wymysł Fenicjan- zaczął podlegać procesom umiędzynaradawiania, przepływom
transgranicznym. (przepływ i obieg kapitału)
III. Siła robocza- przepływ ludzi podlega umiędzynaradawianiu (migracja)
Mechanizm przyciągania i odpychania. Ludzi przyciąga dobrobyt, stabilność, bezpieczeństwo-
przyczyny przyciągania migrantów, odpycha wojna, złe warunki
Internacjonalizacja dotyczy również Niematerialnej sfery życia społecznego- cyrkulacji wzorców
zachowań, idei
Ludwik Krzywicki- mechanizm cyrkulacji dóbr niematerialnych w czasie i przestrzeni.
Internacjonalizacja zagrożeń i patologii- Mafie, terroryzm, kradzież własności intelektualnie- jest ona
przykładem internacjonalizacji
Internacjonalizacja zagrożeń ekologicznych, które wymagają skoordynowanych działań
transgranicznych (Katastrofa w Czarnobylu)
Nie ma zjawisk jednoznacznie pozytywnych i negatywnych
Dziś świat jest światem współzależnym

Współzależność międzynarodowa- Jest to zespół więzi między państwami i społeczeństwami z

różnych państw (pasy transmisyjne, które sprawiają, że zmiany w jednych państwach odczuwane są
w innych.
Karl Deutsch- Kaskadowe współzależności (coraz szybciej narastające, energetyka, finanse itd.)
Robert Kohane- Lata 70. Stworzył koncepcję kompleksowych współzależności, czyli zależności nie
występują w działach a w kategoriach poziomych, zjawiska i… stają się warunkowe i na siebie
oddziaływują Transformacja energetyczna -> mogą wypływać na obecny kryzys
Jak zależności wpływają na środowisko międzynarodowe, jak je stabilizuje? Sprawia, że spada
skłonność do użycia siły. W obecnym systemie nie da się użyć siły bez sprężenia zwrotnego
Te współzależności dziś są źródłami konfliktów (energia), ponieważ wnoszą komponenty rywalizacji
III. Opcje istoty stosunków międzynarodowych.
Istota sensu myslenia o danym procesie/ zdarzeniu itd.
Elementy myślenia politologicznego

1. Myślenie o istocie zdarzenia/ zjawiska/ procesu- Jego sens

2. Myślenie o specyfice – Unikalności na tle innych, jaka jest jego specyfika
3. Zakres danego zjawiska – Procesów społecznych
4. Zmienność w czasie – rzeczywistość społeczna jest dynamiczna i zmienna w czasie

Myślenie o stosunkach międzynarodowych

Istota stosunków międzynarodowych

I. Ujęcie podmiotowe – Stosunki międzynarodowe to transgraniczne interakcje podmiotów

stosunków międzynarodowych. 0- istnieją wtedy, gdy określone podmioty wchodzą w
interakcje między sobą.
Państw -
Organizacji międzyrządowych jest aktualnie 290
MOP- Międzynarodowe organizacje pozarządowe – Definicja** - jest ponad 10 tyś
KT- Korporacje Transnarodowe –Przedsiębiorstwa międzynarodowe, mają w somie
ogromny potencjał gospodarczy- Około 60-70 tyś
Wszelkie organizacje wewnątrzpaństwowe mogą podejmować działania transgraniczne –
setki tysięcy, miliony.
To wszystko tworzy system interakcji w stosunkach międzynarodowych na płaszczyźnie
podmiotów
II. Ujęcie przedmiotowo-Podmiotowy – James Rossenau – Nie jest to wyłącznie interakcja
podmiotów, ale także transgraniczne przepływy (zdecydowanie pełniejsze i
adekwatniejsze pojęcie bardziej odzwierciedlające dzisiejsze stosunki międzynarodowe)
III. W latach 60. XXw. Snyder, Bruck, Sapin Zajeli się procesami dezyzyjnymi w stosunkach
międzynarodowych i skoncentrowali się na analizie ośrodków międzynarodowych decyzji
poltycznych, czyli kto takie decyzje podejmuje, zauważyli, że takimi ośrodkami mogą być
np. Konferencje, G7, G20, ONZ. – Decyzje podejmują ośrodki władzy politycznej, czyli te,
które są właściwe dla płaszczyzny politycznej. Dla nich istota stosunków, to relacje
między oficjalnymi decydentami – pokazuje to, jak ważne są relacje na płaszczyźnie
politycznej, rola międzynarodowych ośrodków decyzyjnych ( mogą to być osoby
wyznaczone, ministrowie, głowy państw uprawnione do reprezentowania woli państwa )

IV.Narodziny i ewolucja nowożytnych stosunków międzynarodowych.

Trzy etapy:
A. Etap przed westfalski – Nie da się wskazać w dziejach ludzkości moment powstania stosunków. Był
to proces
B. Etap Westfalski - 1648 24 października – Symboliczny moment narodzin współczesnych
stosunków międzynarodowych identyfikowanych z westfalskim systemem międzynarodowym.
Czyli scentralizowanym systemem, jednym ośrodkiem władzy, który kontrolował daną ludność,
granice oddzielały dane państwo od innych. Siła, aparaty władzy zostały podporządkowane jednej
władzy, zmieniło to logikę i funkcjonowanie świata
C. Etap późnowestfalski-

Jeremy Bentham- W końcu XVIII- Użył określenia, aby relacje między władcami i obywatelami różnych
państw nazwać międzynarodowymi.

Pierwsze formalne porozumienia między polis około 4500 r p.n.e

Pierwszy sojusz
Pierwszy dyplomata został wysłany 1650r p.n.e
System greckich polis i relacje między innymi
Analiza Tukidydesa- Wojnę Peloponeską – analiza stosunków międzynarodowych w czasach greckich
Pułapka Tukidydesa- kwestia nieuchronności konfliktu, gdy dotychczasowy hegemon czuje presję
państwa szybko rosnącego w siłę.
System stosunków międzynarodowych w zależności od czasów zdecydowanie się różnił, starożytność,
średniowiecze(dwuwładza), dlatego powstanie westfalskiego systemu oznaczało radykalną zmianę
także stosunków międzynarodowych.

Wykład III
Stosunki międzynarodowe są procesem- Dynamicznym, ponieważ życie społeczne jest dynamicznym
procesem.
Nie ma scentralizowanego państwa narodowego- przed westfalski okres (polis, średniowiecze,
dwuwładza, jest to brak narodów w dzisiejszym rozumieniu i brak określonych ośrodków
państwowych organizujących życie społeczne na określonym obszarze. Nie istniało prawo
międzynarodowe
Etap westfalski- 24 października 1648r. Podpisanie traktatów kończących wojnę 30letnią. Moment
ten ma wartość symboliczną. Moment istotnej zmiany zasad organizacji (scentralizowane państwo
narodowe) i funkcjonowania stosunków międzynarodowych.
Cechy westfalskiego systemu stosunków międzynarodowych:
1. Powstanie scentralizowanego państwa narodowego. Z jednym ośrodkiem władzy, podległą
ludnością i z kontrolowaniem określonego precyzyjnie granicami terytorium.
2. Powstała zasada suwerenności- Zasada cało władności i samowładności państwa – cało
władność oznacza wykluczanie ze swojego terytorium innych ośrodków władzy.
Samowładność- państwo zachowuje się zgodnie z swoją wolą i interesami. Zasada
suwerennej równości państw- w sensie formalnym wszystkie państwa są sobie równe
(formalnie)
3. Powstanie zasady równowagi sił- Mechanizm organizacji funkcjonowania środowiska
międzynarodowego- chodzi w nim o to, żeby w środowisku nie powstało państwo, które
zdominuje całość - ANTYHEGEMONICZNY Oraz odstraszania.
4. Rozwój prawa międzynarodowego-
5. Zasada kontroli określonego terytorium- Przypisanie życia społecznego do określonego
określonej włądzy i określonego terytorium.

Wszystkie zasady wynikają z punktu pierwszego, bez tego inne by nie istniały. Jest to system
Państwocentryczny skoncentrowany na państwie, przypisany do terytorium, chronione zasadą
suwerenności oparte na logice równowagi sił.
Etap późno westfalski- Przyczyny: procesy globalizacji(nowe technologie, poprawa życia)
warunkowane czynnikami technologicznymi. (ścieśnienie czasu i przestrzeni, powstanie nowej
technologii dla której bariera czasu i przestrzeni przestaje ograniczać życie społeczne). Nowa jakość
życia społecznego związanego z tym ścieśnieniem (dystans i czas przestają być bariera i nie
ograniczają kontaktów). Olbrzymia aktywność podmiotów niepaństwowych . Konflikty asymetryczne,
wewnątrz państw.
Hybrydowość podmiotów- obok podmiotów państwowych pojawia się olbrzymia aktywość
podmiotów niepaństwowych – odterytorialnienie
Zmiana konfliktów – Wcześniej istniały tylko klasyczne wojny między państwami. Teraz większość
konfliktów dzieje się we wnętrzach państw.
System westfalski to precyzyjne odgraniczenie środowiska wewnętrzego i międzynarodowego w
państwie. Obecnie międzynarodowość wlewa się do wnętrz państw (internacjonalizacja)
Specyfika stosunków międzynarodowych- Co różni stosunki międzynarodowe od
wewnątrzpaństwowych? To są środowiska odrębnie zorganizowane i mają odrębne
cechy(specyfikę!), logikę i organizację
Cechy:
1. Cecha poliarchiczności- (wielość władz) zamiennie: anarchiczność (w sensie braku
centralnego ośrodka władzy) lub system zdecentralizowany – Oznacza specyficzną logikę
organizacji i funkcjonowania środowiska międzynarodowego.
Logika organizacji państwa- logika hierarchiczna, państwo to hierarchia, system
międzynarodowy to decentralizacja, państwo to wertykalny, a międzynarodowy to
horyzontalny. Środowisko międzynarodowe jest mniej zorganizowane niż środowiska
wewnętrze państw.
Skutki poliarchiczości:
a) Jest cechą struktury, jest zdecentralizowane, czyli sposobu zorganizowania. Struktura
warunkuje funkcjonowanie środowiska międzynarodowego. Występuje rozproszenie
podejmowania centrów decyzyjnych. (decyzji nie podejmują tylko państwa, mafie,
terroryści, organizacje pozarządowe.
b) Istotne specyficzne uwarunkowania bezpieczeństwa. W poliarchicznym społeczeństwie
każdy działa na zasadzie ‘’pomóż sobie sam’’ nigdy nie można być pewnym intencji
drugiego państwa. Dylemat bezpieczeństwa- Jak się zachować w razie stacji zbrojenia
danego się państwa
c) Problem siły/ potencjału państw- Nie ma zjawiska siły absolutnej. W poliarchicznym
środowisku siła ma wyłącznie relatywny charakter, czyli zawsze na tle innych państw.
2. Brak zjawiska władzy- Władza to relacja nadrzędności i podrzędności, gdzie podmiot
nadrzędny na wpływ na działania podmiotu podrzędnego. Nie ma władzy w stosunkach
międzynarodowych. Ze względu na zasadę suwerenności pojawia się zjawisko wpływu.
Państwa mają różny potencjał i zasoby, którego mogą użyć, aby zmienić czyjeś zachowanie
3. Specyficzne formy organizacji środowiska międzynarodowego:
a) Dyplomacja i kanały dyplomacyjne
b) Organizacje międzynarodowe
4. Złożoność środowiska międzynarodowego. - Występowanie wielości podmiotów.
5. Specyfika procesów decyzyjnych. – Doraźne i stałe ośrodki władzy, decyzje
wewnątrzpaństwowe są najczęściej arbitralne. Międzynarodowe są kompromisem

Ewolucja dyplomatycznych form stosunków międzynarodowych-

Formy doraźne Formy stałe
Formy dwustronne Misje specjalne wysokiej rangi Stałe przedstawicielstwa
dyplomatyczne
Formy wielostronne Konferencje międzynarodowe Organizacje międzynarodowe

Multilateratyzacja stosunków międzynarodowych

Wykład III

1. Geneza nauk o stosunkach międzynarodowych

2. Struktura tożsamości NOSM
a) Przedmiot badań
 b) Teoria stosunków międzynarodowych
c) Metody badawcze
d) Język dyscypliny, czyli kategorie badawcze
e) Placówki badawcze

Ontologia stosunków międzynarodowych

Epistemologia- w filozofii wiedzy- jest to poznanie ontologii- problem relacji między ontologią (sferą
bytu) a epistemologią (poznaniem). Uczymy się ontologii przez epistemologię, czyli próby
wyjaśnienia. Epistemologia jest procesem!
Wykład to epistemologia stosunków międzynarodowych, propozycje myślenia o nich.
3. Etapy ewolucji westfalskich teorii stosunków międzynarodowych
a) Nurt idealistyczny-liberalny
b) Nurt realistyczny
c) Etap behawioralny
- Podejście systemowa
- teoria więzi
-

4. Etapy ewolucji

Nie ma jednej teorii stosunków międzynarodowych! - Cechą tej dyscypliny jest pluralizm oraz
eklektyzm – Każda teoria jest dziś teorią cząstkową wyjaśniającą tylko jej cześc a nie jej całość.
I. Debata – między idealistami i realistami (lara 30-XX wieku)
II. Debta- między zwolennikami tracydycjnych pojęć (idealiści, realiści) (będzie później…)

Każda z teorii ma być narzędziem zrozumienia rzeczywistości SM.

Geneza nauki o SM- Zorganizowane badanie SM ma długą tradycję. Jeszcz w XIXw. SM analizowano w
kategorii… Istotny jest moment I WŚ. Konferencja w Wersalu, tworzenie Ligi narodów. 30 maja 1919
w Wersalu spotkały się delgacje na konferencję narodową USA i WB. Podjęły działania w sposób
zorganizowany i zinstytucjonalizowany o stosunkach międzynarodowych. Badanie złożoności SM na
potrzeby praktyki i działania dyplomacji.
Nauka o SM została stworzona od samego początku w ścisłym związku z praktyką polityczną (ze
zrozumieniem i funkcjowaniem).
2. Uznano, że rzeczą konieczną jest utworzenie dyscypliny naukowej, która będzie obarczona misją
kształtowania pokojowego środowiska międzynarodowego. Zaczęto tworzyć placówki zajmujące się
SM. Były to struktury rządowe powiązane z rzadami (WB i USA) w WB już 1920. W USA również 1920.
Zajmowały się kompleksowym badaniem SM. W to wszystko zaczęły się włączać uniwersytety. W
1920r. pierwsza katedra SM powstaje na uniwersytecie w Walii. 1925- Pierwsza katedra w Polsce we
Lwowie. W Warszawie powstała szkoła dyplomatyczna. Uruchomiło to globalny rozwój dyscypliny.
Nauka o SM powstała jako nauka Anglosaska, a bynajmniej przez nich zdominowana. (więc została
ona zaprogramowana w kontekście myślenia zachodniego, wnika to z aspiracji do mocarstwowości,
aby ponieważ dany kontekst kultury warunkował myślenie o SM).
Struktura tożsamości- Co się składa na tożsamość i strukturę?
1. Każda dyscyplina naukowa na odrębny przedmiot badań (w SM są to zjawiska i procesy
transgraniczne)
 2. Niezwykle istotnym elementem są teorie (epistemologia, która ma za zadanie wyjaśnianie
rzeczywistości społecznej poprzez poszukiwanie relacji przyczynowo skutkowej. Rozróżniamy
wyjaśnianie od zrozumienia.

Zrozumienie nie oznacza koncentrowania się na przyczynach i skutkach. (idee, wartości, grup
społecznych) Dotyczy często niematerialnych aspektów.
3. Metody badawcze- pluralizm,
4. Język (siatka pojęciowa) - Język budujemy, żeby proces poznania, wyjaśniania czy opisywania
był precyzyjny, język potoczny jest językiem wieloznacznym, natomiast kategorie naukowe
mają jednoznaczne desygnaty.
5. Placówki badawcze- struktury rządowe lub struktury prywatne (fundacje, korporacje,
uniwersytety) zajmujące się badaniem danej dyscypliny

Etapy ewolucji westfalskich teorii stosunków międzynarodowych – jest to analiza chronologiczna. Od

1919r.

Uwarunkowania rozwoju myślenia o SM

Ewolucja rzeczywistości międzynarodowej oraz inne dyscypliny nauk (filozofia, historia, socjologia,
psychologia, nauka o polityce itd. Składają się na nurty teoretyczne o SM (zwłaszcza filozofia)
Szkoła o stosunkach lub nazywany paradygmatem (wzorcem, wprowadził go thomas kun? Jeden
paradygmat naukowy. Zmiana sposoby myślenia jest paradygmatem, wzorcem).
1. Nurt idealistyczno- liberalny - powstał nieprzypadkowo w rzeczywistości I WŚ, liberalizm był
rozwijany po to, aby kształtować rzeczywistość wewnętrzną a nie międzynarodową. Gdy
właściwe myślenie liberalizmu, to kontekst państwa ciągle był obecny, chociażby w
koncentracji na jednostce ludzkiej, na jej relacjach z ośrodkami władzy specyficznego w
relacjach wewnętrznych. Jak stworzyć korzystne warunki dla funkcjonowania jednostki? Z
tego myślenia o tych relacjach, do dziś wynika misyjność liberalizmu (świat trzeba zrobić
lepszym). Przenoszenie liberalizmu do SM- Immanuel Kant. Napisał traktat o wiecznym
pokoju. Zwrócił uwagę w tej książce na rzecz, że jakość wnętrza państwa (podmiotowość
jednostki, polityczna, gospodarcza, organiczonośc autorytarności włądzy ) Ma istotne
znaczenie do pokojowego budowania SM (współzależnośc wiezi sprawa, że chcą
współpracować a nie walczyć). Kant uruchomił myślenie o SM w powiazaniu z wnętrzem
państwa. Założenia szkoły liberalnej:
A) SM zmieniają się w sposób ewolucyjny umożlwiający większość wolności jednostek
(możliwość więzi transgranicznych, podmiotowość polityczna itd.) Kluczowym elementem
życia są jednostki.
B) Wspołpraca międzyanrodowa- Pastwo realizuje potrzeby jednostki, więc pokój, dobrobyt,
sprawiedliwość, te wartości mają być osiągnięte przez współpracę międzynarodową,
organizowaną przez instytucje międzynarodowe. Wartości te są wspólne, państwa mają
umożliwość jednostkom realizacje tych wartości.
C) Wartości w/w są warunkowane wieloma czynnikami, wiele kontekstów i uwarunkowań
umożliwia realizację tych wartości, wiążą się z modernizacją życia społecznego, dzięki tym
wartościom świat jest lepszy. (poczucie misji)
D) Służebność działania państwa- Jednostka ludzka jest głównym podmiotem życia społecznego,
natomiast państwo jest podmiotem zbiorowym. Z takim pluralizemem wewnętrznym, który
łączy w sobie wiele jednostek. Państwo jest służebne wobec jednostek.
 E) Interesy państw mają wtóre znaczenie wobec interesów jednostek. Grupy interesów, które
warunkują zachowania państwa w środowisku SM.
F) Liberałowie odnoście współpracy międzynarodowej mówią, że współpraca sama się rozwija,
nie wymaga istnienia hegemonicznej potęgi.
G) Założenie o szczególnym znaczeniu dla instytucji międzynarodowych. To co wyróżnia
myślenie liberalne o przekonanie o szczególnej roli Instytucji i prawa międzynarodowego.
Grupy interesów obec państw i opinia lubliczna jest istotna z prespektywy pokojowego
rozwoju państw. Dla liberałów wnętrze państwa a zwłaszcza realizowanie potrzeb jednostki
ma kluczowe znaczenie dla pokoju. (wiara w zbawczą moc jednostek i ich współpracy,
instytucji międzynarodowych i prawa międzynarodowego, poczucie misji)

Było to życzeniowe myslenie, w 20w. chciano, aby tak wyglądały stosunki międzynarodowe
(myślenie normatywne).

Edward Car- opublikował ksiazke w której zwrócił uwagę, że liberalizm nie sprawdza się w
rzeczywistości międzywojennej, dodatkowo nie ma mocy sprawczej.

2. Nurt Realistyczny – Pojawił się po II WŚ Hans Morgentau – Emigorwał z niemiec w latach 30.
Dość szybko zrobił karierę w administracji USA. Gdy kończyła się WŚ, był zastępcą … i
uczestniczył w konferencji Poczdamskiej. Mając umysł analityczny w 1942r. opublikował
książkę ,,Polityka między narodami, walka o … i pokój’’. Wtedy inspirację twozyła filozofia
Tomasza Hobsa. Oraz Machiavellego.
Zasady wg Hansa Morghenthaua:
a) Polityka rządzi się obiektywnymi prawami, które wynikają z natury ludzi.
b) Motywy moralne i ideologiczne wybory nie są kryteriami oceny działań politycznych.
c) Interesy nie są dane raz na zawsze, ale zmieniają się wraz z ewolucją rzeczywistości.
d) Może występować sprzecznośc między zasadami moralnymi i wymogami skuteczności
politycznego działania
e) Państwa przedstawiają swje cele i interesy działania w srodowisku międzynarodowych,
tak aby wykazywać ich zgodnośc z uniwersalnymi zasadami
f) Realizm polityczy, w wyniku przyjęcia autonomiczności polityki, różni się od innych szkół
stosunków międzynarodowych.

Przyczyny dla których ludzie rywalizują ce sobą. Wg Thomasa Hobbesa.

Założenia realizmu klasycznego:
a) Koncentracja na państwach i państwo jest głównym podmiotem stosunków
międzynarodowych.
b) Dla zachowań i motywacji państw jest natura człowieka, który ma skłonności do dominacji,
egoizmu
c) Państwo jest tzw unitarnym aktorem.- wnętrze państwa w przeciwieństwie do liberalizmu
ustrój państwa jest nieistotne, a liczy się jego siła i potencjał. Realiści używali określenia
‘’Państwo jest czarną skrzynką’’- jego systemy, grupy interesów, opinia lubliczna nie ma
żadnego znaczenia. Istotne są jego działania wobec innych apństw a nie o co jest we wnętrzu
d) System międzyanrodowy jest zdecentralizowany- anarchiczne, brak centralnego ośrodka
władzy – cecha struktury, czyli cechą organizacji środowiska międzynarodowego- wymusza
poleganie na własnych siłach. Self help system ( sam zadbaj o swoje interesy)
e) Państwa są racjonalnymi aktorami- Racjonalność nie jest obiektywna, jest interpersonalna, z
perspektywy państwa, które dane działanie podejmuje
Kryteria: Zachowania racjonalne, to takie, które służą realizacji interesów narodowych.

07.11.2022- Chujowe notatki

Realiści oferują dany sposób rozumienia interesów anrodowych- zdaniem realistów najważniejszym
interesem jest kumulowanie siły i potęgi, Racjonaliści byli zdania, że środowisko jest w stanie karać
państwa, które nie zachowują się racjonalnie.
f) Mechanizm organizacji środowiska- Jak w środowisku rywalizacji o potęgę mają być
zorganizowane środowiska międzynarodowe ?- mechanizm równowagi sił - ma wprowadzać
porządek, równowagę sił, nie może być państwa będącego w stanie zdominować środowisko
międzynarodowe
g) Zachowania państw warunkowane sa czynnikami zewnętrznymi- poliarchicznością,
dylemantem bezpieczeństwa, wnętrze państwa nie jest ważne, państwo jesy unitarnym
aktorem
h) Realiści wychodzili z założenia, że rzeczywistość społeczna ma cykliczną naturę (historia się
powstarza)- Poznanie historii umożliwia poznanie intencji i państw- intencje wynikają z
historii – historia życie w dniu dzisiejszym, charakterysczyne powiedzenie realistów, warto
znać historię, aby zrozumieć teraźniejszość

Porównanie realisów i idealistów- Zdjęcie !

Są zupełnie przeciwstawni i mają zupełnie inne podejście do sytacji międzynarodowej, oraz inne cele

Gra o sumie niezerowej***

3. Etap behavioralny

Dedukcyjne- przyjęcie pewnych zasad i analizowanie konkretnych przypadków z analizy tych zasad
Dedukcyjne- od ogółu do szczegółu- dopatrywanie się szczegółów z odgórnie przyjętych ogólnych
założeń
Indukcyjne- to przechodzenie od szczegółu do ogółu na podstawie empirycznego poznania
rzeczywistości
Behawioryści wychodzili z założenia, że realistyczne i idealistyczne kształtowanie rzeczywistości nie
ma podstaw. Nie wynikają z empirycznego poznania (spór między tradycjonalistami i …) Debata ta
dotyczyła sporu apropo metod
Behawioryści koncentrowali się na wyjaśnaniu zachowań
System- wejście i wyjście do danego systemu*

Identyfikacja systemów międzynarodowych przy założeniu, ż esystemu międyznarodowe warunkują

zachowania państw – coś co jest charakterystyczne do behawioralnego punktu myslenia,
uwarunkowania systemów. Jeżeli systemu waurnkują zachowania, to znaczy, ze możemy wyjaśnić
zachowania państw zanalizujac specyfikę systemu międzynarodowego
Kryterium biegunowości systemu międzyanrodwego czyli centrów koncentracji siły- jakie są ?
1. Systemy dwubiegunowe- okres zimnej wojny

Norton Caplan- zaproponował myślenie o stosunkach międzynarodowych, identyfikacja

systemów poprzez kryterium koncentracji siły – państwa zachowują się w zależności od
biegunowości systemu międzynarodowego.
 a) Luźny system dwubiegunowy- lata 40 i 50
b) Bardzo luźny system dwbiegunowy ( odprężenia)- lata 60te( rozpad kolonializmu)
c) Bipolarny system niestabilnych bloków
d) Ścisły system dwubiegunowy
e) Uniwersalny system międzynarodowy
f) Hierarchiczny system międzyanrodowy (zdominowany przez jedno państwo)
g) System niepełnej poliferacji broni jądrowej
h) System pełnej poliferacji broni jądrowej

Zmienne warunkujące zachowanie państw są w ich wnętrzu, ale także zależne od systemu, a
dokładniej jego biegunowości
Wykład 14.11.2022
Behawioryzm
Myslenie przyczynowo- skutkowe jest podstawą dla behawiorystów

Teoria więzi j.n. Rosenau- zmienne warukujące sa nie tylko wewnątrz państwa, ale także w
środowisku międzynarodowym
Analiza teorii pola (czynnikowa)- jest trochę innym ujęciem teorii więzi, wiąże się z odpowiedzią na
pytanie, co kształtuje zachowanie państwa na arenie międzynarodowej? Twórcą tej teorii jest Q.
Wright.- Zachowania państwa są wynikiem stanu pola stosunków międzynarodowych. A to pole jest
to nic innego jak pole sił.( zniennych niezależnych). System warunkowany czasem i przestrzenią.
Solidarnośc międzyanrdowa jest skutkiem agresji Rosji na Ukrainę- jest bodziec jest reakcja (bodziec
to zmienna niezależna, autonomiczna sama z siebie, solidarność o zmienna zależna od boźdzca)
Model analityczny zmiennych niezależnych
Zmienne pola wartości- są to zmienne abstracyjne (ulotne)
Zmienne pola możliwości- zmienne materialne związane z materią np. siła państwa

Materialne: 6 współrzędnych osi – Zmiana miejsca przyporządkowana (znienna niezależna)

warunkuje zmienną zależną, czyli reakcję państwa.
1) Oś społecznej energii (zasobów społecznych danego państwa)
2) Oś elastyczności systemu państwa.
3) Oś współpracy
4) Oś siły państwa (od słabości do mocarstowości)
5) Oś zasobów surowcowych (od braku do obfitości)
6) Oś postępu technilogicznego (od niedorozwoju do innowacyjności)

Pole wartości- elementy niematerialne – również definiują procesy decyzyjne

1) Oś oceny rzeczywistości (od skrajnie obiektywnej do skrajnie subiektywnej.
2) Oś konkretności myslenia (Od indukcyjnego do dedukcyjnego)
3) Oś celów (od chęci zrozumienia od checi zmiany rzeczywistości)
4) Oś samoidentyfikacji (od podejrzliwości do tolerancji)
5) Oś interpretacji intersów (od altruizmu do egoizmu)
6) Oś stosunku do świata ( od izolacji do otwartości)

Próba wyjąsnienia zachowań państwa- ujęcie dynamiczne polegające na próbie identyfikacji wielu
zmiennych niezależnych, które jednocześnie warunkują zachowania państwa, które są zmienną
zależną.
Pole możliwości+ pole wartości -> państwo -> działania

Etap post behawioralny

Rozczajowanie prostym, empitycznym poznaniem+ zmiana rzeczywistości(pojawienie się podmiotów
niepaństwowych – wywyołały nową debatę o stosunkach międzynarodowych, debatę
postbahawioralną. To wszystko uruchomiło tzw. Trzecią debatę interparadygmatyczną, która
oznaczała powrót w warstwie metodologii do myślenia dedukcyjnego, to co się utrzymało po
behawioryzmie, to pluralizm ujęć teoretycznych, wynikał z różnej motywacji (wielkich
przedsiębiorstw, ruchami społecznymi…)
Neorealizm- Nawiązuje do realizmu, ale w zmienionej rzeczywistości międzynarodowej.
Klasyczny realizm- Analizował stosunki mn od strony państwa, które funkcjonuje w środowisku
międzynarodowym
Neorealizm koncentruje się na systemie międzynarodowym w którym funkcjonują państwa.
Neorealizm bywa nazywany strukturalnym realizmem.
Zaczeli się koncentrować na :
Cechach charakterystycznych systemów międzynarodowych, przez które warunkują działanie państw.
1) Poliarchiczność- zasada porządkująca. Wszystkie państwa funkconują w poliarchicznym
środowiskiem. To wymusza na państwach określone zachowania. Każde państwo musi się
zadroszczyć o własne bezpieczeństwo.
2) Istnieje zbieżność funkcji, które ten system wymusza. Państwa zachowują się podobnie w
zdecentralizownaym systemie. Podstawową funkcją państwa jest zapenwienie
bezpieczeństwa
3) Koncentracja sił- i biegunowość, analiza centrów siły i … w zależności od biegunowości
państwa zachowują się w taki a nie inny sposób. Mocarstwa w szczególny sposób oddziałują
na środowisko międzynarodowe.
4) Myślenie o stabilności systemu (które są bardziej stabilne, dwubiegunowe czy
wielobiegunowe) jak biegunowość warunkuje działalność i stabilność. Stabilność warunkuje
w dłuższym okresie czasu przewidywalność

Istotne jest uświadomienie sobie różnorodności neorealizmu- dzieli się na ofensywny i

defensywny.

Defensywny- w poliarchicznym środowisku jest pytanie o to jak dużo siły powinno posiadać
państwo. Co jest racjonalne. Odpowiedź na to pytanie jak dużo w tym poliarchicznym
środowisku, różni realistów ofensywnych i defensywych.

Defensywni (Kennet Walt) uważał, że odpowiedzią na to pytanie, że maksymalizowanie przez

to państwo zasobów siły nie jest racjonalne. Środowisko międzynarodowe zareaguje na wzrost
potęgi danego państwa i zacznie tworzyć przeciwwagę, czyli ukarze państwo, które daży do
maksymalizacji swojej potęgi. Uważał, że trzeba kumulować tyle siły, aby równoważyć siłe innych
państw.

Ofensywni- (john Mearsheaiber) – Strategicznym działaniem dla państwa jest kumulowanie

jak największej potęgi. Ta potęga w zależności od woli politycznej może być użyta zgodnie z
kierunkiem działań państwa. Poliarchiczne środowisko zawsze uzasadnia maksymalizację sił.

Dlaczego mocarstwa dążą do potęgi:

 1. Kreaują biegunowość
2. Każde mocarstwo dąży do posiadania jak największego potencjału wojskowego
3. Nie mogą być pewne intencji innych mocarstw
4. Głównym celem jest zachowanie integralności terytorialnej
5. Bo jest to utożsamiane z maksymalizacją przetrwania w poliarchicznym środowisku

Zjawisko strukturalnej potęgi państwa w systemie międzynarodowej- próba odpowiedzi na pytanie:

czy intytucje międzynarodowe osłabiają państwa na arenie międzynarodowej, czy je wzmacniają?
Klasyczny realizm (Hans Morgentau uważał, że ograniczają) A w neorealizmie zdano sobie sprawę, że
instytucje nie słabiają a wzmacniają znaczenie państwa (strukturalne znaczenie państwa) np. Polska
w NATO.
Zjawisko hegemonicznej stabilności- wiąże się ze zmianami a zwłaszcza w stosunkach gospodarczych.
Wokół instytucji banku światowego i międzynarodowego funduszu walutowego- grupa banku
światowego. (amerykanie) O ile jest hegemon, który poytafi zorganizować srodowisko
międzynarodowe ze względu na jego pozycję można osiągnąć efekt stabilności międzynarodowej, nie
tylko w jego interesie, ale tez innych państw.

Pluralizm
Rozwinął się z fascynacji podmiotami niepaństwowymi- różnorodność podmiotów. Obok państw
zaczesto spostrzegać podmioty niepaństwowe. Oznaczały one istotną zmianę. Szkoła realistyczna
identyfikowała SM stołem bilardowym. (wchodzą w interakcje, odbijają się od siebie) metafora
pajęczyny, Nieizolowane państwa (bilard) ale pajęczyna (Gęsta sieć powiązań) między podmiotami
państwowymi i niepaństwowymi.

Strukturalizm
Neomarksizm( gounde frank, Immanuel Wallenstein)- Strukturalizm koncentruje się na posesach
gospodarczych i ich skutkach, a zwłasza na zależności w stosunkach międzynarodowych. Kluczowe
znaczenie metaforycznego ujęcia ma metafora ośmiornicy. Oznacza imperializm ekonomiczny i
polityczny z wyodrębnieniem systemów centralnych (uzależniają one państwa i systemy mniej
rozwinięte)
Świat dzieli się na systemy centralne, peryferyjne, pół peryferyjne
Wykład 21.11.2022
Neorealizm istotnie różni się od klasycznego realizmu- zmienia perspektywę badawczą, zwraca
uwagę na system i to jest puntem wyjścia do analizy, nie wnętrze państwa, jak jest to w przypadku
klasycznego realizmu
Strukturalizm- wiąze się z reakcją na pojawienie się instytucji międzynarodowych –
Instytucjonalny liberalizm-można zorganizować środowisko międzynarodowe tak, aby państwa nie
polegały tylko i wyłącznie na własnych siłach. Instytucje w poliarchicznym środowisku mogą zmienić
dżunglę polityki siły w zoo, czyli ogród zoologiczny w uregulowanie stosunki międzyanrdowe. Ta
dzikośc polityki siły jest pod kontrolą, taka ma być rolą instytucji międzanrodowych. Ale nie byli
takimi idealstami jak … w wolę mocy sprawczej instytucji. Zgadzali się zidealistami, ze instytucje mogę
ułatwiać współpracę. Uważali, ze mogą ułatwiać współpracę, ale same z siebie nie sa w stanie zmienić
sytacji międzyanrodowej w ułożony system, gdzie wszystko jest pod kontrolą. Inspirowali się także
realistami, nie do końca wierząc w ich poglądy, nie zgadzali się z tym, że instytucje sa jedynie
marionetkami w rękach państw. Uważali, że pełnią rolę autonomiczą i są w stanie wpływać na
zachowanie państw. (np. decyzje rady bezpieczeństwa.) . Uważali, ze instytucje te to nowa jakość SM.
Instytucje międzyanrodowe- Kontrukcje społęczne, które zapewniają powtarzalność zachowań. ( w
dłuższym okresie czasu.
Przyjęte zasady prawa międzynarodowego sa instytucjami zapewianijącymi powtarzalnośc zachowań.
Struktury sieciowe- struktury poziome, nie hierarchiczne.
e. Wypływ zimnej wojny na rozwój teorii sm.
Myślenie w czasie zimnej wojny zostało zdominowane prze realizm nakierunkuwany na pinteresy
państwa
Koniec zimnej wojny -osłabił realizm, spowodował wzrost znaczenia idealizmu albo liberalizmu,
uznając, że jest to czas akwytności podmiotów niepaństwowych, harmininej współpracy,
dowartościowania instytucji międzynarodowych, wiara, ze na świecie zapanuje pokój. Znacząco
pogłębił pluralizm teoretyczny w SM.

Neo-neosynteza
Oba nurty zaczęły zbliżać swoje stanowisko co do przezwyciężenia poliarchiczności środowiska SM.
Zaczeli dostrzegać znaczenie instytucji międzynarodowych, że są one w stanie łagodzić
poliarchiczność. Zaczęsto zgadzać się co do tego, że jest w obecnych stosunkach ograniczone
znaczenie siły. W srodowisku SM jednoczenie występuje zjawisko rywalizacji i współpracy.
Teorie wyjaśniajace. – bazują na pozytywiźnie. Na tym, że rzeczywistość istniejąca wokół nas, jest
obserwowalna, a istnieje tylko to, co jest obserwowalne. Wyjaśnianie oznacza koncentrację na
relacjach przyczynowo skutkowych.
Teorie refleksyjne – Pomodernistyczne, popozytywistyczne, koncentracja na zrozumieniu.
Koncentrują się na tym co jest niematerialne w zyciu społecznym.
Nurty refleksyjne:
-Teoria normatyna
-teoria feministyczna
- Teoria Krytyczna
-socjologiia historii

1. teoria normatywna- Oparcie działania na tym jakbyśmy chcieli, żeby swiat wyglądał.
2. Teoria feministyczna- Główne elementy: Koncentrowanie się na przyczynach nierównej pozycji
kobiet(gospodarka, kapitalizm), sprzeciw wobec patriarchalnego systemu życia społecznego.
Chodzi o zmianę życia społecznego opartego na rywalizacji kojarzonego z mężczyznami na idee
opiekuńczości, której symbolem są kobiety.
3. teoria krytyczna- Inspirowana myślą makrsistowską. W istotny sposób była warunkowana
szkołą frankfurcką, która koncentrowała się na eliminowaniu wszelkich przejaówów organiczeń
a wręcz opresyjności życia społecznego dla jednostki. Eliminowanie ograniczeń dla jednostki
ludzkiej ‘’Emancypacja jednostki ludzkiej’’ uwolenienie jej z ograniczeń, które życie,
gospodarka, systemy mogą nakładać dla jednostki ludzkiej.
4. Socjologia historii- Przeszłość historyczna, w niej znajdziemy odpowiedzi, dlaczego świat
wygląda tak a nie inaczej, Podboje zawsze były istotne dla życia gospodarczego itd. W
przypadku rosji od czasów Iwana Groźnego. Aktualne jej działania wynikają z odziedziczenia
historii.
Elementem spajającym te wszystkie nutry stał się konstruktywizm
Debata między pozytywizmem a popozytywizmem.
Kontruktywizm- Koncentruje się na procesie i problemie zrozumienia. Przyjmuje, jako ważny
element, że rzeczywistość społeczna jest społecznie konstruowana, czyli skutkiem zachowań
społecznych. Można to rozumić na wiele sposób, jako przejaw zachowań społecznych. Zakładają, że
patrząc na coś, patrzący sam kontruje rzeczywistość dla siebie . W procesie poznania, koncentruje się
na interpretacji rzeczywistości. Dla konstruktywizmu istotne są procesy społeczne. Dla
konstruktywistów istotne sa niematerialne elementy. Zrozumienie niematerialnych elementów np.
tożsamość, decydenta, grupy itd. Ideacyjna warstwa stosunków SM, czyli na ideach, wzorcach, na
tym co niematerialne.
4. Idea odpowiedniości. Tzn, że istnieje pewnien wzorzec odpowiedniego zachowania
względem systemu.

Paradygmaty globalizacji.
Piąta debata- Między globalistami (zwolennikami nowego…) a trzymaczami Keepers (którzy uważają,
że istniejące paradygmaty sa wystarczające do zrozumienia obecnego systemu i rzeczywistości.

Debaty***
I. Idealiści i realiści (lata 30-te XX wieku)
II. Tradycjonaliści (idealiści, realiści) i behaviorystami (lata 60te i początek 70tych)
III. Wiele stron debaty (neorealizm, pluralizm, strukturalizm) brak dwóch frontów sporu. W
warunkach rozczarowania behawioryzmem i pogłębiania pluralizu teorii stosunków
międzynarodowych- lata 70te i początek 80tych
IV. Zwolennicy wyjaśniania pozytywizmu, racjonalizmu, a zwolennikami zrozumienia,
popozytywizmu oraz refleksyjności Od końca lat 80tych
V. Między globalistami a keepers.

Poziomy analizy stosunków międzynarodowych.

Służy porządkowaniu stosunków międzynarodwocyh z proba analizy- tą koncepcję w 1961r.
zaproponował David Zinger- napisał artykuł w którym zwrócił uwagę na porblem analizy i
zapoponował wyodrębienie dwóch poziomów:
1. Poziom państwa.- na poziomie państwa analizujemy polityke zagraniczą, działąnie państwa w
środowisku SM
2. Poziom systemu międzynarodowego- Procesy integracji, socjalizacji, globalizacji. Wszystkie te
zjawiska i tendendecje realizowane sa na poziomie stosunków/systemu

Wykład 05.12.2022
Podmiotowa struktura społeczności międzynarodowej.
Podmiotem jest ten, kto podejmuje działania – Podmiot SM, Uczestnik SM, Aktor SM.
Aktor w literaturze
Pojęcia SM- wywyodzi się z prawa międzynarodowego

Społeczność międzyanrodowa- pojęca alternatywne nie znaczą dokładnie tego samego, ale dotyczą
globalnej przedstrzeni SM (może być system międzyanrodowy)
Podmioty działają w systemie jak i społeczności, pojęcie systemu jest bardziej neutralna, ale może
być zamiennie używane. Zamiennie używane może być również środowisko
System międzyanrodowy- oznacza przestrzeń w którym funkcjonują podmioty SM.
Społeczność mn- oznacza jakość więzi między podmiotami podejmującymi interakcje transgraniczne
Społecznośc mn- to zespół uczestników SM (państw, podmiotów..) świadomych wspólnych
interesów, wartości, powiązanych zespołem wspólnych norm, reguł postępowania funkcjonujących w
ramach tych samych wspólnych instytucji.
Element więzi jest szczególnie ważny, którego nie ma w pojęciu systemu.
Zakres podmiotowy społeczności międzynarodowych:
Wąskie- Utożsamia zakres podmiotowy SM tylko i wyłącznie z państwami. Wynosi się z klasycznej
doktryny Prawa międzynarodowego (tylko suwerenne państwa, a rodzajem więzi między nimi jest
prawo międzyanrodowe)
Szerokie- Społecznośc międzynarodową tworzą państwa, ale także podmioty niepaństwowe
(bifurkacja, rozdwojenie, podmioty, które istnieją na innych cechach)
Struktury sieciowe (poziome)
Zdjęcie!

Zakres przedmiotowy:

Normy, reguły, czy wspólne instytucje…

Klasyczna koncepcja społeczności międzyanrodowej: Klasyczna koncepcja społeczności zwiazana jest
z prawem międzynarodowym. Dla stworzenia prawa międzynarodowego uważany jest Hugo Grotius
żyjący na przełomie XVI i XVII w. Jego staniem spoiwem jest prawo międzynarodwe
Naturalną poliarchiczność można przezwyciężyć w wyniku ustanowienia akceptowanych i wiążąnych
państwa norm i reguł prawa międzynarodowego
Jednym z elementów przestrzegania prawa międzynarodowego była zasada Pacta sunt servanda
Etapy rozwoju
1. Religia
2. Koloniaizm (?)
3. Prawo międzynarodowe- tworzą je państwa i podmioty przestrzegających danych norm

Szkoła angielska powstawał w WB. I jest odrębma w stosunku do amerykańskiego myślenia. Wiąże się
z humanistycznym podejściem do SM.
Szkoła angielska jest nurtem między realizmem, a idealizem, nie identyfikując się z żadnym
Wight: Szkoła angielska koncentruje się na państwach, jako tym głównym podmiocie SM, ale
dostrzega i podmioty niepaństwowe, ale i odrzuca charakterystyczną na Hobbesa klasycznego
realizmu wizję SM gdzie nie obowiązują żadne normy

Państwo uważane jest za konstrukcję łączącą siłę i prawo

3. Akceptują różnorodnośc podmiotów.
4. Szkoła angielska odrzuca pogląd realistów o poleganiu na własnych siłach

Obok siły funkcjonowanie podmiotów determinowane są przez normy. Obok norm ważna w taki
 5. Obok norm instytucji siły ważni są ludzie a stąd etyka i moralność a w tym kontekście prawa
człowieka

Pojęcie podmiotowości w SM.

Istota podmiotowości- Zdolność co celowego i świadomego działania
Stopniowość podmiotowości politycznej.
Wielka grupa społeczna, jako podmiot potencjalny-> organizacja wielkiej grupy posłeczen (państwo,
partia, stwarzyszenie itd.) jak pomdiot efektywny) -> Jednostka jako decydent polityczny
Istotny jest status formalny!- Wiąze się z rozróżnieniem podmiotowości polityczno-międzyanrodowej
a prawo-międzyanrodowej
Podmiotowość polityczno-międzyanrodowa- dotyczy zorganizowanje grupy społecznej, która
podejmuje działania transgraniczne

Natomiast nie każdy ma podmitowośc prawo-międzyanrodwą- tylko podmioty prawa

międzyanrodwego:

1. Państwo
2. Organizacje międzyrządowe
3. Państwa w procesie powstawania
4. Stolica apostolska

Kwa kryteria podmiotowości:

1. Zdolność prawna
2. Zdolnośc do czynności prawnych (zdolność traktatowa, prawo legacji, zdolność procesowa)

Wykład 12.12.2022

Podmiotowość polityczno-międzynarodowa- zorganizowana grupa społeczna podejmuje działania

transgraniczne

Istotny jest status formalny jeśli chodzi o skutki przekraczania granic (czy jest się podmiotem) z niego
wynikają różne możliwości oddziaływania na SM.

Typologia i charakterystyka poszczególnych podmiotów SM

a) Państwa i quasi-państwa

Państwo jest najważniejszym podmiotem SM.

1. Systematyczny wzrost liczby państw

Cechy państwa:

Państwo jest najwyżej zorganizowaną grupą społeczną – Zespolenie trzech elementów, teoria
Jelina. Państwo w sensie aparatu- ośrodka władzy.

Pozostałe podmioty działają za zgodą lub przyzwoleniem państwa. Państwo może mieć znaczną
liczbę takich podmiotów.
 Stosunki międzypaństwowe mają podstawowe znaczenie dla SM. W te relacje wchodzą ośrodki
władzy sm.

Atrybuty państwa(właściwe tylko pańswu)-

a) suwerenność, jest jedynym podmiotem, jedyną postacią zorganizwania życia społecznego,

która jest nim obdarzona. Całowładność- państwo am wyłączne prawa w sprawowaniu
władzy na własnym terytorium wykluczając inne ośrodki władzy. Swoboda, niezależność
działania państwa w środowisku międzynarodowym. Suwerenność działa wewnątrz jak i na
zewnątrz państwa.
b) Terytorialność- ochrona integralności terytorialnej państwa, które jest niewzruszalne.
Terytorialność jest elementem organizacji przestrzeni ośrodka władzy politycznej. Wyznacza
zakres przestrzeni władzy określonego ośrodka władzy. Pokazują gdzie się zaczynają lub
kończą właściwości danej włądzy. Przyczynają się do kulturowej tożsamości. Są granicą dla
pewnych wartości, których nie chcemy. Służy ochronie ludności danego kraju
c) Możliwosć legalnego stosowania siły-
d) Tworzenie prawa międzynarodowego- Wola polityczna państw decyduje o tym, że dane
normy wchodzą do prawa międzynarodowego

Quasi państwo- jednostka geopolityczna pełniąca funkcje analigoczne do państwa, ale nie jest
uzwanana za społecznośc międzynarodową.

Organizacje międzyanrodowe/ międzyrządowe-

a) Liga narodów-

Państwa nadają im podmiotowość- bez tego nie mają

Podmiotowość ma onz- czas nadania podmiotowości Unii** w jakiej formie**

Organizacje powszechne- onz, unesco

Organizacje regionalne-

O kompetencjach ogólnych

O kompetencjach wyspecjalizowanych

Organizacje rządowe

Organizacje pozarządowe

Bifurkacja- rozdwojenie w wyniku aktywności podmiotów niepaństwowych

Globane społeczeństwo obywatelskie

- Korporacje transgraniczne

Podmioty nielegitymizowane- upodmiotownie podmiotów społecznych rozumianych jako podmioty

Czynnoki transnacjonalizacji stosunków międzynarodowych

a) Procesy globalizacji
b) Historyczne przyspieszenie
c) Pięć rewolucji w życiu społecznym
 – cyberprzestrzeń jako nowa przestrzeń życia społecznego-
- rewolucja umiejętności jednostek
- radykalmy wzrost zdolności społeczeństw do samoorganizowania się
- radykalny wzrost mobilności ludzi
-zmiana struktur organizacji i funkcjonowania życia społecznego- struktury siecowe.

Skutki transnacjonalizacji:

1. Demonopolizacja kontroli terytorium (zacieranie podziału wnętrze- zewnętrze. Powstanie

transnarodowej prestrzeni społecznej, zwiększanie przenikalności granic)
2. Demonopolizacja użycia siły (podmioty niepaństwowe nośnikami siły, asymetryczność
konfliktów zbrojnych
3. Demonopolizacja organizacji i reprezentacji życia społecznego(podmioty niepaństwowe, jako
struktury reprezentacji
4. Demonopolizacja zdolności sterowania życiem społecznym (deregulacja państw, ewelucja
zjawiska włądzy, hybrydowość struktur sterowania środowiskiem międzynarodowym-
równowaga sił, globane zarządzanie, struktury sieciowe
5. Dekonstrukcja dylematu bezpieczeństwa i odstraszania.

Wykład 19.12.2022

Terytorialność podmiotu, który podejmuje działania transgraniczne- w swoich działaniach wychodzi

poza własne terytorium*

Polityka zagraniczna- to sekwencyjne działania państwa w poliarchicznym środowisku

międzynarodowym, w celu realizacji zdefiniowanych interesów poprzez wywieranie wpływu na
innych uczestników SM

Istota polityki zagranicznej- jednostronne działania wobec środowiska międzynarodowego. Polityka

zagranicza różni się od SM, ponieważ SM to wzajemne relacje

Cechy specyficzne polityki zagranicznej

- jest to jedna z polityk szczegółowych państwa

1. .

2. Intencyjność działań

3. Działania sekwencyjne

4. Polityka zagraniczna odzwierciedla interesy państwa

Racja stanu- głowne intersy pastwa, racja państwa, która dotyczy głownych interesów sm. Interesy
realizowane bezkompromisowo- racja stanu POLSKI, nie POLSKA

5.specyficzne zabezpieczenie instytucjonalne – istnieją egenty aparatu państwowego

6. polityka realizowana jest przy pomocy zróżnicowanych metod i instrumentów

Wpływ i jego istota

Władza w sm to wpływ, ponieważ władza nie ma bytu w SM wg maxa webbera

Siła- oznacza zdolność danego państwa do kontrolowania zachowań innych państw

Sposoby wywierana wpływu:

1. Perswazja – Wiąże się z negacjami

2. Oferta nagrody- oferowanie korzyści
3. Wcześniejsze udzielenie nagrody
4. Groźba ukarania
5. Nałożenie sankcji bez wcześniejszej przemocy
6. Zastosowanie siły

09.01.2022

Dynamiczny proces działań państwa wobec środowiska międzynarodowego

Uwarunkowania polityki zagranicznej państwa.

Warstwa ontologiczna- polityka jako sfera rzeczywistości.

Z czwgo wynikają działania państw w SM?- Polityka zagraniczna nie jest realizowana w próżni, a w
określonym otoczeniu- społecznym i międzynarodowoym. To otoczenie związane z systemem
międzynarodowym nie jest neutralne, obojętne i bierne w odniesieniu do tego jak zachowują się
pańawa. W związku z tym można je przedstawić jako siły społeczne, które warunkują decyzje w SM.
W przypadku… te sił społeczne sa wewnątrz państwa, ale także w środowisku międzynarodowym.

Wyjaśnienie decyzji politycznych poprzez identyfikacje sił wewnętrzcznych (narodowych), które do

tych decyzji dopuściło. (myślenie przyczynowo-skutkowe)

Te siły sitnieją we wnętrzy państwa i w systemie międzynarodowym/

Mogą być:

1. Wewnętrzne:
a) System polityczny
b) Potencjał gospodarczy państwa
c) Kwestie Demograficzne
d) Opinia publiczna
e) Biurokracja(apara państowwy jako zespół ludzi o statusie społecznym i wspólnotą
interesów)
2. Zewnętrzne

A) Procesy integracyjne

B) Procesy globalizacji

c) problemy międzynarodowe(transgranicze- zmiany klimatu,

d) terroryzm

e) Prawo międzynarodowe
Upadanie państw: gdy państwo nie jest w stanie efektywnie rządzić, zorganizować życia społecznego
na swoim terytorium

Państwa upadające są zagrożeniem bezpieczeństwa międzynarodowego

Quasi- państwo- np. strefa gazy, osetia południowa, Naddniestrze

Badanie polityki zagranicznej państwa.

Analiza polityki zagranicznej państwa (forgein policy analysis):

Teorie średniego zasięgu:

Analiza skoncentrowana an określomym podmiocie- przedewszystkim państwo.

3. Wielopoziomowość- jest tym elementem, który łączy w sobie system międzynarodowy i

wnętrze państwa
4. Wieloczynnikowość-

f) Koncentracja na poziomie decyzyjnym

g)

Geneza i ewolucja badania:

Trzy postacie, wiążące się z istotnymi elementami badania polityki zagranicznej

3) Ewolucja przedmiotu badań w ramach APZ

a) Badamoe procesu decyzyjnego w państwach
- Czynniki sytacyjne (czynniki polityki zagraniczje, system polityczny. Struktury
instytucjonalno- biurokratyczne, system międzyanrodowy
- Czynniki poznawcze (psychologiczne) (osobowość decydenta, perceprcja, mispercepcja,
Robert Javis)—zanetowanie tezy i państwie jako racjonalnym akorze

b) badanie działań zewnętrznych pańsw

- role międzynarodowe państw

- Kultura strategiczna państw

- adaptacja polityczna państwa

C) analiza porównawcza polityki zagranicznej

Rola międzyanrodowa- spójny system zachowań państwa w środowisku międzyanrodowym

Eoria adaptacji- państwo musi zachować rownowange międz środowiskiem a sabym sobą.

Kultura strategiczna
Koncepcja poziomów negorcacji międzynarodowej – Prowadzać negocjacje między sobą państwa są
uzalenione od swojego wnętrza, czyli grup interesów.

23.01.2023

Założenia neorealizmu

1. Rola instytucji,

System międzynarodowy- Jakość więzi, które istnieją między podmiotami, które istnieją

System międzynarodowy to całość podmiotów istniejących w SM podejmujących działania

transgraniczne( w tym kontekście jest on neutralny).

Dwa elementy:

1. Instytucje
2. Biegunowosc z perspektywy stabilności środowiska międzynarodowego

Stabilność- Nie może oznaczać braku jego zmian, a zmiana w pewnych granicach, która nie narusza
parametrów środowiska międzynarodowego, które określają jego tożsamośc w danym momencie

Zmiana i dynamika jest stałą cechą życia społecznego

Multilateralizm SM-

Problemy kolektywnych działań- Środowisko SM jest Anarchiczne, brak centralnego ośrodka władzy

Racjonalne i egocentryczne i podmioty za jakie należy uznać państwa nie będzą działay na rzecz
wzpólnych interesów, chyba, ze zaistnieje przymus lub inny mechanizm, który skłoni je do tego

Problem relacji między racjonalnością indywidualna a racjonalnością kolektywną z punktu widzenia

systemu międzynarodowego

Rolą instytucji międzynarodowych jest zmiana racjonalności indywidualnej na racjonalnośc

kolektywną

Instytucje międzynarodowe- Są to Konstrukcje społeczne zapewniające powtarzalność zachowań

Zasada wzajemności- Zmienia kryterium racjonalności

Instytucje:

1. Organizacje
2. Prawo międzynarodowe
3. Zwyczaje międzynarodowe

Mogą być narzucane, choć najczęściej są tworzone w negocjacjach.

Z instytucji wynika określony sposób zachowania

Instytucje tworzy się zawsze w jakimś celu !

Stopień sformalizowania nie decyduje o istocie instytucji

Instytucje mn to zespoły trwałych, chociaż dynamicznych przybierających różne formy i

zawierających kolektywnie zaakceptowane wzorce zachowań konstrukcji społecznych służących
powtarzalności interakcji w określonych ich dziedzinach a poprzez to przyczyniających się do
porządkowania i stabilizacji w poliarchicznym środowisku narodowym

Zjawisko reżimów międzynarodowych – są rodzajem instytucji, które łącza w sobie normy prawa i
trwałe struktury organizacyjne, które weryfikują wykonywanie tych norm

Reżimy międzynarodowe- Zasady, normy, reguły i procedury decyzyjne wokół których następuje
zbieżność oczekiwań państw w określonej dziedzinie stosunków międzynarodowych

1.Reżimy dotyczą wąskich sektorowych dziedzin…

2. U ich podstaw leża konwencje międzyanrodwe

3. są w znimi powiązane trwałe struktury, które regulują i nadzorują ustanowione normy

4. Działania w zakresie adaptacji… mitigation, racjonalność,,,

Specyficzne dla wszystkich… przez jakie rozwiązania możliwe jest zamienienie racjonalności
indywidualnej na kolentywną

1. Tworzą kanały informacyjne… (?)

2. Zwiększają przewidywalność zachowań

3.Interakcje między państwami Czynią grę powtarzalną- Zasada wzajemności

4. Skutkiem wszystkich tych punktów, zmiana kryterów racjonalności

Kryteria skuteczności instytucji

1. Ze względu na stopień przestrzegania norm- Jest skuteczna, jeżeli państwa, które do niej
przystąpiły przestrzegają norm.
2. Przyczynanie się instytucji do rozwiązania problemu, który jest w podstawie danej instytucji
3. 3.

Czy bardziej stabile sa systemu wielobiegunowe czy dwubiegunowe?

Wykład 30.01.2023

Sfera akcjologii

Wiąże się z:

1. Sferą motywacji- tym co nas motywuje do działania, zwłaszcza w kontekście wartości

a) Pojęcie aksjologii- Wywodzi się z języka greckiego ‘’aksjos’’- wartość ,,Logos’’-Nauka, czyli
wiedza o wartościach.

Kategoria potrzeb- w odniesieniu do uczestników SM

Potrzeby aspiracyjne- wiążą się z myśleniem o dążeniu do czegoś

Potrzeby operacyjne- Zwiazane z określonymi działaniami, na rzecz realizacji aspiracji

3 Kategorie operacyjnych:

1. Związane z przetrwaniem
2. Koegzystencjonalne- związane z interakcjami
3. Potrzeba aktywności

Interesy warunkują potrzeby, są z nimi ściśle związane, wynikają z potrzeb

Interes to realizacyjna forma potrzeby / relacja łącząca potrzebę z dobrami tą potrzebę

zaspokajającymi

Jaki charakter mają interesy? Subiektywny czy obiektywny

Obiektywny- wynikają z konstylacji obecnych SM, a rolą państwa jest odczytanie tych interesow

Wg prof.- mają charakter subiektywny- są warunkowane potrzebami danego podmiotyu- w

definiowaniu dobrze jest uwzględniać otaczajace nas społeczeństwo, interesy są definiowane

Żywotne interesy- nazywane racją stanu- pojawiła się w okresie odrodzenia, są to najważniejsze
interesy władcy- Przetrwanie, egzystencja, bezpieczeństwo - są to fundamentalne interesy związane z
racją stanu- nie są przedmiotem ustępstw i kompromisów

Trzeci element: tożsamość

Typologia w …

1. Interesy egzystencjalne
2. Interesy koegzystencjonalne
3. Interesy funkcjonalne

Cechą natury ludzi jest egocentryzm

Cele- idealne wyobrażenie wyniku działania – pożądany stan spraw- nie są oderwane od
rzeczywistości

Potrzeby-> interesy-> decyzje-> działania-> cele

Na decyzje wpływają świadomość i wartości

Na działąna wpływa wartości i normy – norma to zakaz lub nakaz zachowania zgodnego z
wartościami, więc regulują działania

Świadomośc międzyanrodowa to subiektywne odzwierciedlenie obiektywnej rzeczywistości

międzynarodowej, jest ściśle związana z podmiotami, nie ma jej poza podmiotami

Funkcjonariusze międzynarodowi

Swiadmość podmiotów niepaństwowych, organizacji…

Nie ma świadomości poza podmiotem

Części składowe świadomości:

 1. Wartości
2. Wiedza o świadomości międzyanrodowej
3. Wyobrażenia o świecie
4. Oceny rzeczywistości- np. poszerzanie nato o nowe państwa

Model Daniela Freia

Wartością jest to, co jest przedmiotem naszego pożądania

Norma to zakaz albo nakaz określonego działania

Normy moralne mogą popierać potępienie publiczne, mogą znajdować odzwierciedlenie w normach
politycznych

Normy polityczne tworzą zobowiązania, ale nie tworzą podstawy do roszczeń przed trybunałami
międzynarodowymi (o niewykonywanie norm)

Normy międzynarodowe charakteryzuje największy sposób natężenia woli, że dają podstawe do

występowania przed trybunałami

Hierarchiczność norm**- Normy są skutkiem procesu normatywizacji wartości

Uniwersal- po ang. Powszechny, po polsku pasowanie do wielu rzeczy

Zjawisko cyrkulacji wartości – czyli rozpowszechnianie ich w czasie i przestrzeni