Teoretyczne podejście do

stosunków międzynarodowych
Stosunki międzynarodowe jako dyscyplina naukowa
Kategorie teoretyczne
 Suwerenne państwo:
 zorganizowana politycznie społeczność zamieszkująca określone terytorium, mająca swój
rząd i swoje prawa
 Zewnętrzny i wewnętrzny wymiar państwowości
• Państwo kraj
• Państwowość formalna, prawna
• Państwowość faktyczna, empiryczna

 posiada osobowość politycznoprawną

 posiada osobowość prawnomiędzynarodową
Suwerenność

 Cecha państwa polegająca na politycznej niezależności od innych państw

 Rodzaje wg. Stephana Krasnera

• wewnętrzna
• współzależności
• międzynarodowo-prawna
• westfalska
 Wymiary:
• wewnętrzny i zewnętrzny

Wyłączność, pełność i samodzielność

 System państw

 Stosunki łączące politycznie zorganizowane zbiorowości ludzkie, zajmujące odrębne terytoria,

niepodlegające żadnej wyższej władzy ani sile oraz posiadające pewną dozę niezależności od
siebie nawzajem. (R. Jackson, G. Sorensen)
 Siła
 Równowaga sił
Systematyka teorii stosunków międzynarodowych

NEO -

Liberalizm Realizm Globalizm

BEHAWIORYZM
Ewolucja teorii SM

 Debaty

 I –liberalizm utopijny a realizm

 II – podejścia tradycyjne a behawioryzm
 III neorealizm i neoliberalizmem a neomarksizmem
Liberalizm - liberałowie

 Teoretycznym punktem wyjścia jest jednostka. (w centrum analizy: państwa, też

korporacje, organizacje i stowarzyszenia). Twierdzą, że sprawy międzynarodowe może
kształtować nie tylko konflikt ale współpraca.

 Jeśli ludzie odwołują się do rozumu, to mogą osiągnąć wzajemnie korzystną współpracę
(położyć kres wojnie)

 Ważny jest rozwój - powstawanie nowoczesnego państwa, modernizacja oznacza postęp,

także w SM
LIBERALIZM –
TRADYCJE
 Immanuel Kant
 John Locke
 Adam Smith
 Woodrow Wilson
 Liberałowie (idealiści, utopiści)

Woodrow Wilson – 28 prezydent USA

1913–1921
Norman Angell
Teorie integracji
Pozostałe teorie liberalne

 Teorie racjonalnego wyboru

• Paradygmat biurokratyczny
 Teoria demokratycznego pokoju
 Teoria bezpieczeństwa zbiorowego
Realizm

 Politykę światową tworzy międzynarodowa anarchia suwerennych państw.

 SM są konfliktogenne, a wojna ostatecznym rozwiązywaniem konfliktów
 Głównym przedmiotem działalności politycznej są; cel siły, jej środki i jej używanie.
Polityka międzynarodowa to „polityka siły”
 Prowadzenie polityki zagranicznej opiera się na rozumnej ocenie własnej siły i własnych
interesów w porównaniu z interesami i siłą rywali i przeciwników
 Głównym aktorem SM jest państwo
REALZIM –
TRADYCJE
 Tukidydes
 Niccolo Machiavelli
 Jean Jacques Rousseau
 Tomasz Hobbes
Realizm
współczesny
Realizm – teoretycy

E. H. Carr
Hans J. Morgenthau
Realizm cd.

 Między państwami nie istnieją żadne zobowiązania międzynarodowe w znaczeniu

moralnym (dwiemoralności dla sfery prywatnej i sfery publicznej)
 Bardzo ważna jest równowaga siły – jako koncepcja emipiryczna (sokreślająca sposób
funkcjonowania polityki światowej) i koncepcja normatywna (cel i kierunek dla
przywódców)
PYTANIA KONTROLNE:
 1. Znaczenie pokoju westfalskiego dla rozwoju SM jako dziedziny nauki.

 2. Czym jest państwo? Dlaczego istnieją państwa? Czym jest system państw i jakie są jego
podstawowe wartości?

 3. Czym jest siła i równowaga sił w SM?

 4. Co oznacza anarchia w SM?

 5.Jakie paradygmaty teoretyczne wyróżniamy w nauce o SM?

 6. Głowni przedstawiciele realizmu, liberalizmu i globalizmu w SM.

REALIZM / NEOREALIZM
Liberalizm /NEOLIBERALIZM

 Liberalizm utopijny
 Neoliberaizm
GLOBALIZM
Nazwy teorii SM
LITERATURA:

 Erhard Cziomer, Lubomir W. Zyblikiewicz, Zarys współczesnych stosunków

międzynarodowych; Wydawnictwo Naukowe PWN – ROZDZIAŁ 7 ss. 108-120
 Jacek Czaputowicz, Teorie stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe PWN
– ROZDZIAŁ 1 ss. 21-53