Polityka (Politea – Państwo; Platon, Politika; Arystoteles) – Ścisły rozwój i powstanie państwa, w

którym osoby uczestniczące w jego funkcjonowaniu określamy politykami według Arystotelesa i

Platona.

Ideologia – Myśl polityczna, która powstaje na bazie analizy owej działalności politycznej.
Realizowana jest przez doktrynę (uporządkowany zbiór poglądów wyznaczających cele i przebieg
działań politycznych w ściśle określonym miejscu i czasie), przybierając konkretną formę programu
politycznego (rozmieszczenie w czasie i przestrzeni celów, działań i zamierzeń politycznych)danego
ugrupowania.

Ideologia polityczna – Współcześnie definiowana jako zbiór poglądów, przekonań i wartości, które
dotyczą rzeczywistości społecznej, charakterystycznych dla określonych partii politycznych, grup
społecznych lub organizacji.

Model powstawania ideologii politycznej:

Wskazanie najważniejszych wartości – Przedstawienie obrazu rzeczywistości i jego ocena –

Określenie metod i środków zmiany rzeczywistości na pożądaną.

Główne ideologie:

1.Konserwatyzm – Doktryna polityczna, która bazuje na hasłach obrony porządku społecznego, takich
jak oraz umacniania tradycyjnych wartości, takich jak: religia, naród, państwo, rodzina, tradycja,
historia, autorytet (gł. przedstawiciel Edmund Burke)

2.Liberalizm – Ideologia polityczna, według którego nadrzędną wartością jest wolność, a innymi
ważnymi są indywidualizm i racjonalizm oraz wolny rynek, przeciwstawia się kolektywizmowi. (gł.
przedstawiciel John Locke i Adam Smith)

3.Socjalizm – Wieloznaczna ideologia polityczna, wywodząca się filozofii politycznej rozwijanej w

latach 30 i 40 we Francji. Wspólną cechą dla wszystkich rodzajów socjalizmu jest społeczna własność
środków produkcji.

• Socjalizm utopijny – Proponował stworzenie bezklasowego społeczeństwa (gł. Przedstawiciele

Claude Henri Saint – Simon, Charles Fourier czy Robert Owen)

• Socjalizm naukowy – Mówił o potrzebie upaństwowienia środków produkcji oraz prowadzeniu

równości społecznej (gł. Przedstawiciele Karol Marks, Fryderyk Engels)

4.Socjaldemokrajca – Lewicowy ruch społeczny, wywodzący się z ruchu robotniczego. Wspóczesne

partie socjaldemokratyczne opowiadają się za państwem demokratycznych opartym na
parlamentaryzmie, pluralizmie politycznym i samorządności. Według nich najważniejszym zadaniem
państwa jest interwencjonizm w gospodarce, który ma prowadzić do realizacji zasad równości i
sprawiedliwości w państwie

5.Nauka kościoła katolickiego – Ukształtowała się w XIX wieku i dotyczyła przede wszystkim zasad
postępowania katolików w życiu społecznym.

Rerum novarum p. Leona XIII – Encyklika wydana w 1891 roku, uznaje się ją jako przełom w nauce
kościoła.

Personalizm – Stosowany przez kościół ukazuje człowieka w wymiarze społecznym, biologicznym,

psychologicznym i nadprzyrodzonym, w myśl tej koncepcji życie dzieli się na wieczne i doczesne.
Subsydiarność – Polega na stwarzaniu odpowiednich warunków dla wolnej ekonomii oraz na
organizowaniu i koordynowaniu działań społecznych.

Solidaryzm społeczny – Wspólnota interesów wszystkich ludzi, którzy dla spokoju społecznego i
harmonii powinni ze sobą współdziałać.

6.Najconalizm – Ideologia polityczna, bedąca zjawiskiem złożonym, z jednej strony może służyć
narodom w ich dążeniach niepodległościowych, a z drugiej – kieruje naród ku separatyzmowi. (gł.
Przedstawiciele Giuseppe Mazzini, w Polsce Roman Dmowski).

• Naród – Uznawany za najdoskonalszą formę życia

• Interes narodowy – Stanowi najwyższą wartość dla jednostki, a zasada egoizmu jest podstawą
działań politycznych

• Solidaryzm społeczny – Uznawany przez nacjonalistów, rozumiany jako współpraca różnych grup
społecznych i zawodowych w imię wspólnej wartości, jaką jest naród.

• Ustrój korporacyjny - doktryna społeczno-gospodarczo-polityczna, która postrzega społeczeństwo

jako naturalne i solidarne organizmy.

• Szowinizm – Skrajna postać nacjonalizmu, który w niektórych sytuacjach może przybrać postać
rasizmu.

• Ideologia najcjonalistyczna stała się postacią szownizmu, rasizmu, faszyzmu i nasizmu.

Koncepcje polityki:

1.Klasyczna koncepcja – Najważniejszym zagadnieniem jest państwo, jego ustrój, instytucje i rola w
życiu społecznym. Zakłada ona, że celem polityki jest dobro wspólne wszystkich obywateli.

2.Koncepcja konsensualna – Podobnie jak klasyczna zakłada, że polityka to dążenie do wspólnego

dobra i można je osiągnąć przez konsensus.

3.Koncepcja koercyjna – Zwraca szczególną uwagę na utrzymanie bezpieczeństwa i porządku

publicznego. Polityka w tej koncepcji jest postrzegana jako rodzaj stosowania prawomocnych
środków regulacji życia publicznego.

4.Koncepcja konfliktowa – Opiera się na rywalizacji wypływającej ze sprzeczności interesów. Zgodnie

z założeniami marksistowskimi polityka to obszar nieustannej walki między klasami, które dążąc do
zdobycia lub utrzymania władzy, stosują różnorodne formy przemocy.

5.Koncepcja polityki bez ideologii – W tym ujęciu polityka zostaje sprowadzona do rywalizacji o rynek
polityczny, który jest oparty na mechanizmach popytu i podaży.

Funkcje ideologii politycznych:

• Uprawniająca – Określa racje nadające sens zaangażowaniu politycznemu danego ugrupowania,

daje moralne prawo w walce o władzę.

• Programowo – polityczna – Ma wpływ na kształt programów partii politycznych, a także dróg

realizacji celów.
• Poznawcza – Tworzy i upowszechnia określony obraz świata, odwołuje się do nauki, co pozwala
uzasadnić stanowisko w jakiejś sprawie.

• Integrująca – Łączy ludzi opowiadających się za podobnymi wartościami, rodzi więzi emocjonalne i
organizacyjne.

Doktryna polityczna – Zbiór poglądów odnoszących się do różnych przejawów życia politycznego
społeczeństwa, wynikających z określonej ideologii.

Doktryny lewicowe – Lewica odrzuca teorię mówiące o stworzeniu człowieka przez Boga, a w zamian
proponuje koncepcje antropocentryczne, ateistyczne i materialistyczne. Współczesna lewica
opowiada się za realizacją zasady sprawiedliwości społecznej i równością wszystkich ludzi, domagając
się zniesienia wszystkich przejawów dyskryminacji.

Doktryny centrowe – Centrum dąży do utrzymania równowagi między interesami różnych grup
społecznych. Dązą do osiągnięcia tzw., ,złotego środka’’ między różnymi wartościami, na przykład
tradycją i postępem. Na miano partii realizujących doktryny centrowe najbardziej zasługują na
ugrupwowania liberalne.

Doktryny prawicowe – Prawica wyznaje teistyczną teorię pochodzenia człowieka i z tego wywodzi się
cały porządek społeczny. Opowiadają się za utrzymaniem zhierarchizowanej struktury społecznej.

Doktryny ze względu na stosunek do rzeczywistości społecznej:

Doktryny rewolucyjne – Głoszą obalenie istniejącego porządku społeczno-politycznego na drodze

rewolucji. (np. marksizm, leninizm oraz maoizm)

Doktryny reformistyczne – Postulują konieczność przeprowadzenia stopniowych reform społeczno-

politycznych. (np. reformizm i rewizjonizm w ruchu robotniczym)

Doktryny konserwatywne – Domagają się utrzymania istniejących stosunków społeczno-politycznych

i wyrastają z doświadczeń przeszłości.

Doktryny reakcyjne – Opowiadają się za przywróceniem starego porządku społeczno-politycznego,

powszechnie uznawanego za przestarzały.

Doktryny ze względu na kryterium ideału społecznego:

Doktryny egalitarne (równościowe) – Propagują egalitaryzm, czyli równość wszystkich ludzi, jako
podstawową wartość w życiu politycznym i ekonomicznym.

Doktryna solidarystyczna – Uznają konieczność zachowania zróżnicowanego ekonomicznie

społeczeństwa, głosząc jednak zasadę solidaryzmu.

Doktryna elitarna – Głoszą wymóg istnienia w każdym społeczeństwie elit, czyli grup dominujących w
różnych dziedzinach życia społecznego.