1891 r. encyklika społeczna papieża Leona XIII Rerum Novarum.

Metoda to widzieć, oceniać, działać. - Historia i metoda kns

Zasada dobra wspólnego - Każdy człowiek jest zobowiązany do

poświęcenia się na rzecz wspólnot, do których należy i szacunku
do władz troszczących się o dobro wspólne

Wzywa do tego żebyśmy nie tylko zajmowali się swoimi

problemami ale również ważnymi kwestiami społecznymi.
Prowadzi nas do ochrony dobra wspólnego. - Zasada solidarności

Głosi, że każdy szczebel władzy powinien wykonywać tylko te

zadania których nie jest w stanie wykonać niższy szczebel lub
same jednostki działające w społeczeństwie - Zasada
pomocniczości

Absolutna i bezwzględnie obowiązująca. Każdej osobie należna

jest afirmacja ze względu na przysługującą jej godność osobistą. -
Zasada godności osoby

Rodzina ma specjalny status jako podmiot życia społecznego w

sensie prawnym i moralnym. Wszyscy którzy mają wpływ na
wspólnoty i grupy społeczne winni przyczyniać się skutecznie do
podnoszenia(wspierania) małżeństwa i rodziny - Zasada
prorodzinności
Ze względu na dobro wspólne i dobro społeczeństwa jako całości,
to najpierw musimy chronić tych którzy cierpią z powodu braku
sił lub niedostatku - Preferencyjna opcja na rzecz ubogich

Ekologia jest nierozerwalnie związana z pojęciem: dobro

wspólne. Zasada ta realizuje się w: trosce o świat, w postawie
wdzięczności i bezinteresowności, uznaniu że świat jest darem,
odejściem od konsumpcjonizmu, w postawie „małe jest piękne". -
Zasada proekologiczna

Zmiany w prawie kanonicznym nie mogą mieć skutków w

prawiem państwowym chyba że zostanie wyznaczona do tego
specjalna delegacja która zostanie uznana przez obydwie strony. I
na odwrót - Zasada autonomii Kościoła i państwa

wolność i godność człowieka, podążanie za własnym sumieniem,

prawo do poszukiwania prawdy, dobro wspólne i sprawiedliwość
społeczna - Filozoficzne argumenty na rzecz wolności religijnej

Godność człowieka(który jest stworzony na obraz i podobieństwo

Boga), styl Jezusa historycznego, natura ewangelizacji, misyjny
charakter Kościoła - Teologiczne argumenty na rzecz wolności
religijnej
Polega na umożliwieniu jednostkom osiągania swoich celów.
Można ją uzyskać dzięki własności prywatnej i wolnemu rynkowi
- Sprawiedliwość społeczna w KNS

Miłość nie tylko nie wyklucza sprawiedliwości ale ja wręcz

zakłada(...) miłość jest większa od sprawiedliwości, ponieważ
kochać oznacza dawać, ofiarować coś swojego drugiemu, ale nie
ma nigdy miłości bez sprawiedliwości, która nakazuje dać
drugiemu to co jego. - Relacja miłości i sprawiedliwości

Elementy wspólnego dobra według Cz. Strzeszewskiego

1)pokój zewnętrzny 2)pokój wewnętrzny 3) powaga i godność
państwa 4) interesy narodowo-państwowe 5) rozwój kulturalny 6)
rozwój gospodarczy
- Elementy wspólnego dobra według Cz. Strzeszewskiego

Relacje ludzkie stanowią źródło dobra wspólnego. Zbiór

dóbr, które ucieleśniają dobro wspólnoty, miłości,
solidarności, w wielorakich formach ludzkich interakcji, w
sposób realny, nawet jeśli w ograniczonym stopniu. Dobro
wspólne tworzymy pomimo różnic związanych z
pochodzeniem, wyznaniem i poglądami. - Dobro wspólne w
ujęciu Davida Hollenbacha
POSTĘP
16/39
Start
Tasowanie
Opcje
Instrumentalne i immanentne podejście do dobra wspólnego
Instrumentalne - dobro wspólne to środek do osiągnięcia celu -
jako zbiór warunków w których ludzie uzyskują maksymalne
możliwości do rozwoju
Immanentne - dobro wspólne jest celem ostatecznym - jako miara
doskonałości wyznaczona człowiekowi przez naturę -
Instrumentalne i immanentne podejście do dobra wspólnego

Instrumentalny - aspekt uwzględniający prawa i instytucje 1)

podstawowe elementy ustroju państwa,
2) urządzenie centralnych instytucji,
3) gwarancję podstawowych praw i wolności,
Podmiotowy - czyli osoby ludzkie które rozwijają swoje
podstawowe zdolności: pragnienia dobra, piękna, ponoszenia
ofiar - Dwa aspekty dobra wspólnego w ujęciu Jana Siega SJ

Sprowadza się do właściwości osoby ludzkiej która bytując i

działając „wspólnie z innymi", a więc w relacjach społecznych i
międzyludzkich potrafi ona byś sobą i spełniać siebie. Dzięki
uczestnictwu człowiek przybiera formę wspólnoty realizując
dobro wspólne w wymiarze przedmiotowym i podmiotowym. -
Uczestnictwo według Karola Wojtyły

POSTĘP
19/39
Start
Tasowanie
Opcje
Podział dóbr jednostki według Jacquesa Maritaine'a
Dobra prywatne:
- jednostki i grupy mają do niego prawo
- nie są konieczne do rozwoju osobistego
- czasami muszą być podporządkowane dobru wspólnemu
Dobra osobowe:
- doświadczenia personalistyczne
- konieczne do rozwoju jednostki - mądrość, wolność
- nie są podporządkowane dobru wspólnemu
- dobro wspólne powinno je chronić i wzmacniać
- Podział dóbr jednostki według Jacquesa Maritaine'a

Rolą kns jest propagowanie uniwersalnych wartości które mają

pomagać w osiąganiu dobra wspólnego. Katolicy powinni być w
stanie akceptować odmienne poglądy od swoich, kierując się
dobrem wspólnym(np. podczas udziału w wyborach.
Adresatami KNS są wszyscy ludzie dobrej woli, a więc też
niekatolicy - Rola kns w świecie pluralistycznym, adresaci kns.

Pojęcie sprawiedliwości to znaczenie słowa

sprawiedliwość(słownikowa definicja).
Koncepcja sprawiedliwości to wzbogacone pojęcie
sprawiedliwości o zasady jej realizowania - Pojęcie
sprawiedliwości a koncepcja sprawiedliwości

Jest to podstawowe kryterium realizowania równości formalnej

Formuła sprawiedliwości Chaima Perelmana
→ Każdemu to samo.
→ Każdemu wg jego zasad.
→ Każdemu wg jego dzieł.
→ Każdemu wg jego potrzeb.
→ Każdemu wg jego pozycji.
→ Każdemu wg tego, co mu przyznaje prawo.
W odróżnieniu od formuł dotyczących świadczeń, są też formuły
dotyczące obciążeń (Z. Ziembiński):
→ Od każdego wg jego sił.
→ Od każdego wg jego zdolności.
→ Od każdego wg jego powołania. - Co to jest formuła
sprawiedliwości? Proszę wymienić znane formuły
sprawiedliwości
Wolność wybierania religii i uzewnętrzniania indywidualnie lub
zbiorowo swoich przekonań. Rodzice mają prawa do zapewnienia
wychowania religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami,
szkoła-religia z poszanowaniem wolności innych osób. - Zasada
wolności religijnej - Konstytucja R. P. a Magisterium Kościoła

Formalna- abstrakcyjna, zasada działania, w myśl której osoby

należące do tej samej kategorii powinny być traktowane
jednakowo
materialna- konkretna, odpowiedz na pytanie, o jaką kategorię
osób traktowanych jednakowo w danym wypadku chodzi -
Równość formalna a równość materialna

1) Sprawiedliwość zamienna
2) Sprawiedliwość prawna
3) Sprawiedliwość rozdzielcza(w jej skład wchodzi również
sprawiedliwość karząca)
4) Sprawiedliwość społeczna - Klasyczne rodzaje
sprawiedliwości (ze względu na podmioty) - można użyć nazw
łacińskich

1) wspólnota solidarnościowa(każdemu wg. Potrzeb)

2) stowarzyszenie komercyjno-użytkowe(każdemu wg. Zasług)
3) obywatelstwo(każdemu to samo) - Trzy moduły relacji społ. i
trzy formuły sprawiedliwości w ujęciu D. Millera

• Dialog w polityce
• Wspieranie krajów biednych
• Popieranie ruchów ekologicznych
• Zmiany w prawie
• Zmiana kultury politycznej
• Zmiana zachowań konsumenckich
• Przedefiniowanie pojęcia postępu
• Edukacja ekologiczna
- Postulaty Papieża Franciszka - jak realizować troskę o
środowisko naturalne (Laudato si').

Jak Magisterium Kościoła uzasadnia pomoc biednym i

pomoc uchodźcom?
Wynika z zasady solidarności i potrzeby współdziałania
społecznego. Dobrobyt i integralność organizmu wymaga
zatroszczenia się o najuboższych, ale nie na zasadzie walki
klas. Urzeczywistnia się w preferencyjnej opcji na rzecz
ubogich i jest w duchu dobra wspólnego - Jak Magisterium
Kościoła uzasadnia pomoc biednym i pomoc uchodźcom?

Wszystkie fakty i wydarzenia historyczne, zmieniające się

sytuacje społeczne oraz osiągnięcia myśli ludzkiej które
jednocześnie stanowią wezwanie do nowych poszukiwań i
wypracowania nowych rozwiązań odwiecznych problemów
i nowych rozwiązań w duchu Ewangelii - Co to są znaki
czasu w rozumieniu Konstytucji Gaudium et spes?

Katolik może głosować na każdą partię która nie łamie

zasady dobra wspólnego, czyli w obecnym ustroju w Polsce,
na każdą. - Czy, w ujęciu kns, katolik może głosować na
wszystkie partie?

.Proszę wymienić najbardziej palące problemy

współczesnego świata w ujęciu Konstytucji Gaudium et spes
Sprawy małżeństwa i rodziny, kultury ludzkiej, życia
społeczno-gospodarczego oraz politycznego, solidarności
rodziny ludzkiej i pokoju - Proszę wymienić najbardziej
palące problemy współczesnego świata w ujęciu Konstytucji
Gaudium et spes

Religia może mieć pośredni wpływ na kształtowanie się

kultury korporacyjnej i kultury konsumenckiej, na dobór
wartości i sposób ich realizowania, może upowszechniać w
biznesie zachowania zgodne z zasadami KNS. - Rola religii
w kształtowaniu kultury korporacyjnej (artykuł: Religia -
kultura - ekonomia. Encyklika Caritas in veritate w dialogu z
etyką biznesu).
Chodzi o rzeczywistość, w której zysk nie będzie
wykluczony, lecz będzie narzędziem do realizacji celów
społecznych i do rozwoju prawdziwie ludzkiego - Co
Benedykt XVI rozumie przez „nową obszerną, złożoną
rzeczywistość"

Jest to postulat realny ponieważ:

1) Wcale nie zakłada sprzeczności między wyborami
etycznymi a ekonomicznymi
2) Nowa kultura wcale nie przekreśla praw nabytych
powziętych zobowiązań czy egzekwowania należności
3) Posiada założenie opierania się na czymś trwałym i
rzeczywiście motywującym człowieka - "Nowa obszerna,
złożona rzeczywistość" Benedykta XVI - czy jest to postulat
realny? Proszę krótko uzasadnić

● prawidło, które należy zastosować, stanowiące przesłankę

większą sylogizmu (prawo)
● zakwalifikowanie danej istoty, zaliczenie jej do określonej
kategorii, stanowiące przesłankę mniejszą sylogizmu
● czyn sprawiedliwy, który powinien być zgodny z
konkluzją sylogizmu - Sylogizm imperatywny Perelmana

Solidarność - Pacem in terris - ludzie mają prawo do

zrzeszania, jest potrzeba współdziałania, społeczność ludzka
ma nie tylko być zorganizowana ale również przynosić
liczne korzyści. Ludzie muszą uznawać i wypełniać
obowiązki.. Ludzie muszą współżyć i starać się o dobro
innych. Dobro wspólne ma być zawsze udziałem wszystkich
członków społeczności. Stosunki między narodami powinny
się układać wedle prawdy, sprawiedliwości, żywej
solidarności duchowej i wolności. Zawiera prawa i
obowiązki które muszą być respektowane żeby był pokój na
świecie - Proszę wybrać jedną z zasad kns i przedstawić jak
została ona ujęta w wybranej przez Pana/Panią encyklice
społecznej (jednej z 7 do wyboru). W jakim kontekście autor
powołuje się na tę zasadę?

Benedykt proponuje promocję organizacji produkcyjnych,

które będą służyć wzajemnej pomocy i celom społecznym.
Jest to zasada realna, ponieważ
1) Wcale nie zakłada sprzeczności między wyborami
etycznymi a ekonomicznymi
2) Nowa kultura wcale nie przekreśla praw nabytych
powziętych zobowiązań czy egzekwowania należności
3) Posiada założenie opierania się na czymś trwałym i
rzeczywiście motywującym człowieka - Na czym polega
zasada darmowości (ideał braterstwa) w życiu
ekonomicznym w ujęciu encykliki Caritas in veritate? Czy
jest to zasada realna czy utopijna

Wobec ludzi Kościoła- zasady kns i swietosci spelnione,

pomocniczosci bo pomagal jak się dalo, uczynny, pomgala
 srodkami jakimi dysponowal, wobec wladz panstwowych
walczyl z nimi otwarcie ale nie przemocowo, chcial z nimi
rozmawiac, chcial odpuszczenia represji wobec kosciola i
ludzi, on był meczennikiem (wojsko rzadzilo salwadorem i
robili represje wobec kosciola, zamykali je i romero zginal
w obronie ludzi kosciola) wobec wladz był stanowsczy ale
nie przemocowy, ocena pozytywna - Proszę ocenić
postępowanie arcybiskupa O. Romero wobec ludzi Kościoła
i wobec władz państwowych w Salwadorze.

Pomagał biednym, jeździł do nich, odprawiał dla nich msze,

organizował im pomoc fizyczna, nikogo nie wyróżniał,
wszystkich traktował równo, opiekował się nimi, dawał
wsparcie psychiczne i duchowe. Skupiał się na zapewnieniu
bezpieczeństwa i dobrego życia ludziom, którzy cierpią z
powodu braku sił i niedostatku. Wstawiał się za ubogimi u
rządzących. Starał się uwalniać przetrzymywanych
więźniów, księży. - Czy arcybiskup O. Romero realizował
preferencyjną opcję na rzecz ubogich? Odpowiedź proszę
uzasadnić.

1.Osoba ludzka posiada ontologiczną zdolność do wchodzenia

w relacje z innymi osobami; poprzez te relacje realizuje swoją
osobowość, swój potencjał i swoje naturalne zdolności.
2. Osoba ludzka ma naturalne, niezbywalne prawo do życia w
społeczności.

3. Dobro wspólne wymaga w pewnych okolicznościach

poświęcenia ze strony jednostek.

4. Żadne urządzenia społeczne (przepisy, porządki społeczne)

nie mogą naruszać dobra osoby ludzkiej jako osoby (jej
godności, Jej statusu).

Jacques Maritain

Człowiek posiada 2 kategorie dóbr:

1. dobra prywatne jednostek- dobra do których jednostki

mają prawo, niemniej nie są dobra konieczne dla rozwoju
osobowego jednostek np. Rzeczy osobistego użytku albo
wartość osoby np w drużynie sportowej. Dobra prywatne
muszą być czasami podporządkowane dobru wspólnemu.
2. Dobra osobowe- doświadczane w sensie
personalistycznym, dobra konieczne do rozwoju osobowego
jednostek np. wolność, mądrość, rozwój duchowy, przeżycia
estetyczne, solidarność z innymi. Te dobra nie są ściśle
podporządkowane dobru wspólnemu, dobro wspólne powinno
je raczej wzmacniać i chronić.

••••Jakie dobro przeważa?••••

TO ZALEŻY o jakich dobrach mówimy.
Dobra prywatne podporządkowujemy dobry wspólnemu.
Dobra osobiste chronimy przez dobro wspólne.

Podporządkowanie dobry wspólnemu:

- płacenie podatków
- wstąpienie do wojska by walczyć w wojnie sprawiedliwej
(nie jest agresywna ani zaborcza, to wojna obronna, ma
szansę)

Jednostka nie są całkowicie podporządkowane.

 °°°Jakie są przedmioty dobra wspólnego:
Czesław Czeszewski

-pokoj wewnętrzny
-pokoj zewnętrzny (nie toczenie wojny)
- powagą, godność państwa (przestrzeganie prawa)
-interesy narodowo państwowe (racja stanu)
- rozwój kulturalny
-rozwoj gospodarczy

Ma umożliwiać szczęście obywateli jako indywidua i podmiot

społeczny.

••• dobro wspólne to zbiór dóbr, które ucieleśniają dobro

wspólnoty, miłości i solidarności w wielorakich formach
ludzkich interakcji w sposób realny, nawet jeśli jedynie w
ograniczonym stopniu.

Jest to Intelektualna komunikacja wśród ludzi z różnych

tradycji, cywilizacji i religii posiadających różne rozumienie
dobrego życia.
 DOBRO WSPÓLNE- pluralizm koncepcji dobrego życia
-konserwatywne
- liberalne
- ludność
- socjaliści demokratyczni (równość)
- feminiści
- spół o sympatiach ekologicznych (zdrowe środowisko)
- społeczeństwo narodowe

Wyłączeni są faszyści, naziści, rasiści

KNS nie jest ideologia ani partii, nie da się zawłaszczyć dobra
wspólnego.
Katechizm nie jest całym dobrem wspólnym.

>>>Dobro instrumentalne
.
 [Arthur utz op-zakon dominikański
Oswald Nell Von Breuning s- zakon jezuicki]

Dobro wspólne INSTRUMENTALNE to rozumienie dobra

wspólnego jako zespołu warunków, instytucji i środków, w
którym ludzie znajdują maksymalne możliwości rozwoju
własnej osobowości- rozumiane jako kompletne dobro
wspólne.

IMMANENTNE rozumienie- dobro wspólne pojmowane

jako miara doskonałości wyznaczona człowiekowi przez
naturę jest rozumiana jako ideal który urzeczywistnia się
stopniowo w zbiorowym działaniu - Artur utz op

Klasyfikacja ojca Jana Siega-----

.

Dwa aspekty dobra wspólnego:

- instrumentalny - podstawowe elementy. Powinien zawierać
porządek prawno społeczny, wzorce wychowania, instytucje,
gospodarka, szkoły
- podmiotowy- osoby ludzkiej rozwijające swoje podstawowe
- pragnienie dobra piękna, przyjaźni, ponoszenie ofiar dla
innych. Realizacja nas jako osób. Jest uniwersalny i
niezmienny.

***II zasada solidarności

Heinrich pesch SJ
Organiczna budowa życia społecznego i oparcia relacji
społecznych na zasadzie solidarności czyli
współodpowiedzialności.
Oznacza dążenie całej społeczności do wspólnego celu,
którym jest realizacja sprawiedliwości. Program ten zakłada
zbieżność celów jednostki i całego społeczeństwa. W KNS
jest to norma, z których wynika poszanowanie grup
społecznych jednostek oraz całej rodziny ludzkiej oraz nakaz
realizacji wspólnych wartości.

***Zasada solidarności to uporządkowana zgoda na

realizację dobra wspólnego- Czesław Strzeszewski

4 warunki:
1) istnienie dobra wspólnego (musi być zdefiniowane)
2) poznanie dobra wspólnego przez wszystkich członków
społeczności
3) zgodność wszystkich w dążeniu
4) zgoda na ustalony porządek w dążeniu.

Cnota solidarności to jest mocna i trwała wola angażowania

się na rzecz dobra wspólnego, czyli dobra wszystkich i
każdego, wszyscy bowiem jesteśmy naprawdę odpowiedzialni
za wszystkich.

***Zasada Pomocniczości zwana też zasada subsydiarności:

Zasada postulująca uzupełniające i pomocnicze działanie

większych organizmów na rzecz jednostek mniejszych i
podrzędnych . Państwo nie powinno przyjmować działalności
organizacji niższego rzędu lecz przychodzić im z pomocą.
Tylko w takim zakresie w jakim nie potrafią one spełnić
swych zadać

RRN 79/80
Jest rzeczą niegodziwą odbierać jednostkom to, czego są w
stanie dokonać swoimi siłami i pomysłem i powierzać to
wspólności i społeczności.

Zasada Pomocniczości (subsydiarności) nie oznacza

udzielaniem każdej pomocy. To ,,góra" udziela nadzwyczajnej
pomocy niższym szczeblom w hierarchii.
Np. Państwo wspiera województwo, gdy nie jest w stanie
spełnić swoich ról. Nie wtrąca się w rutynowe działania, a w
sytuacji nadzwyczajnej daje niezbędną pomoc
a) góra się nie wtrąca- negatywny
b) pomaga tylko wtedy kiedy wymaga wsparcia, bo nie daje
sobie rady.- pozytywny

WOŚP działa z zewnątrz, nie działa w ramach hierarchicznej

struktury.

***Zasada personalistyczna---- (Zasada godności ludzkiej)

Zakłada, że osobie należną jest afirmacja dla niej samej, a to
ze względu na przysługująca jej swoistą wartość zwaną
godnością osobową. (Osoby mają godność więc są bezcenne)
-porzadek naturalny- przyrodzony
- porz. Nadprzyrodzony

MM, 55 (Mater et Magistra)

Godność ... alokacja
GS, 69
Godność implikuje zabezpieczenia

GS 25
Osoba ludzka jest i powinna być zasadom, celem i podmiotem
wszystkich urządzeń społecznych , ponieważ z natury swej
koniecznie potrzebuje ona życia społecznego.
-integralne rozumienie osoby ludzkiej (szacunek i
dopuszczenie do uczestniczenia i używania dobre
kulturalnych)

"Człowiek jest indywidualną substancja natury rozumnej"

Emmanuel Mounier
Osoba jest bytem duchowym o samoistności i niezależności
duchowej, którą to samoistność otrzymuje przez swobodny
wybór i przyswajanie wartości, następnie przez
odpowiedzialne zaangażowanie w pracy i ... Osoba więc
jednoczy w sposób wolny całe nasze działanie, ponadto
rozwija za pomocą aktów twórczych ... nasze działania.

Cywilizacje personalistyczna nazywamy każda cywilizacje

która podkreśla pierwszeństwo osoby ludzkiej nad
wartościami materialnymi
Aby każdej jednostce umożliwić spełnienie ich celów. Jest
przeciwna tyranii większości.

Imperatyw kategoryczny
- Zasada uniwersalizacji
-traktuj każdego człowieka jako cel sam w sobie, nigdy jako
(wyłącznie) środek do celów innych ludzi.
-zasada autonomii (szanując powszechne zasady rozumu
szanuje cała ludzkość)

****Zasada nr 5
Zasada prorodzinnosci
Rodzina ma specjalny status jako podmiot życia społecznego
w sensie prawnym i moralnym.

GS 47
,,Szczęście osoby i spelecznosci ludzkiej i chrześcijańskiej
wiąże się ściśle z pomyślna sytuacją wspólnoty małżeńskiej i
rodzinnej"

GS 52
,,Dlatego wszyscy, którzy mają wpływ na wspólnoty i grupy
społeczne winni przyczyniać się skutecznie do podnoszenia/
wspierania małżeństwa i rodziny. Władza państwowa niech
uważa za swoją świętą powinność uznawanie prawdziwej
natury tych instytucji, ochronę ich i popieranie, strzeżenie
moralności publicznej i sprzyjanie dobrobytowi domowemu.
(wspieranie rodziny)" - zasada Pomocniczości

Współczynnik dzietności 2,1 2,15- społeczeństwo się

zastępuje

****Zasada 6
Referencyjna opcja na rzecz ubogich.
1968 Medellin
1979 Puebla
1969 Go. Gutierrez OP

Libertatis nuntius, 1984

Ubogi z pisma świętego nie jest proletariatem Karola Marcksa

Libertatis conscientia, 1986

SRS, 42, 1987 Solicicitiudo relicitiadis?

Opcja na rzecz ubogich

Jest to rodzaj opcji, czyli specjalna forma pierwszeństwa w

praktykowaniu miłości chrześcijańskiej, poświadczona przez
całą Tradycje Kościoła.
Odnosi się ona do życia każdego chrześcijanina, które ma być
naśladowaniem życia Chrystusa, ale stosuje się również do
naszej społecznej odpowiedzialności. A zatem do stylu
naszego życia, do decyzji które trzeba stosownie podejmować
w odniesieniu do własności i użytkowania dóbr.
(Jaki jest na poziomie prawnym sposób pomagania biednym)

Preferencyjna opcja na rzecz ubogich:

1. Minimum socjalne
2. Uczestnictwo w dobru wspólnym (np talony na żywność,
wyprawkę do dziecka) - zadbanie jak ci ludzie żyją- dostęp do
internetu, uczestnictwo w życiu publicznym- wybory,
referendum, rozwijanie się
3. Ewangelizacja
,,Ubogacać nas swoim ubóstwem"

****7. Zasada proekologiczna, zasada ochrony przyrody.

Ochrona środowiska naturalnego jest moralnym obowiązkiem

jako niezbędny element budowania dobra wspólnego i
realizacji sprawiedliwości społecznej oraz pokoju.
Zbrodnie przeciwko naturze jest grzechem naszemu
wspólnemu domowi.
Zasada ogrywa centralna i w etyce społecznej

Dobro wspólne zakłada poszanowanie osoby ludzkiej jako

tako i integralny rozwój człowieka i w tym prawo do

Grzech ekologiczny

-----Co wynika z zasady pro ekologicznej-----

- potrzeba dialogu na temat w polityce , porozumienie

globalne
- opieranie globalnego ruchu ekologicznego - tam gdzie nie
wejdą urzędnicy, spontaniczne akcje by ludzi uwrażliwiać
- wsparcie krajów o niskich rygorach, wsparcie krajów bo
mogły dać radę utrzymać regorystyczne standardy
-zmiana prawa, nakierowanie na dobro wspólne i
długoterminowe efekty
-dialog i transparentność - wyklarowanie rzeczy i postawienie
- zmiana zachowań konsumenckich
- przedefiniowanie pojęcia postępu,- świat powinien być
lepszy , integralne podejście do życia
- edukacja ekologiczna
- duchowość ekologiczna - podejście, zdolność przyjmowania
argumentów, nawrócenie ekologiczne

-----------
*** Zasada- Relacje państwo kościół- ustrojowa

Separacja, utożsamienie (państwo kościelne, kościół

państwowy), współdziałanie res mixtae

Res mixtae (np ślub, święta kościelne, kapelani, lekcje religii)

-- Kościół nie utożsamia się ze wspólnotą polityczna ani

partią polityczną , Jest zarazem.
Wspólnota polityczna i kościół są w swoich dziedzinach od
siebie niezależne i autonomiczne- niezależność i autonomia.
Obydwie jednak wspólnoty choć z innego tytułu służą
powołaniu jednostkowemu i społecznemu tych samych ludzi.
Tym skuteczniej będą wykonywać pracę, tym lepiej będą
rozwijać zdrowa współpracę uwzględniając także
okoliczności miejsca i czasu

Konstytucja RP art 25
Władze publiczne w RP
Stosunki między państwem

GS 76
Wspólnota polityczna i kościół są w swoich zadaniach
niezależne i autonomiczne.

Niezależność i autonomia polega na tym, że wydarzenie

prawne nie wywołuje natychmiast skutków prawnych na
gruncie prawa kościelnego . Chyba że istnieje do tego
socjalna delegacja.
I na odwrót
-//- wydarzenie prawa kościelnego nie wywołuje natychmiast
skutków prawnych na gruncie prawa państwowego.

*** Zasada- Wolność religijna- prawa człowieka

Sobór watykański ll - Deklaracja o wolności religijnej:
Osoba ludzka ma prawo do wolności religijnej.

Konstytucja RP
Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.
Wyznawanie i przyjmowanie religii, wypowiadanie,
praktykowanie i nauczanie się, posiadanie świątyń.
Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do
nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

Przesłanki filozoficzne

1) godność człowieka- człowiek jest osobą ma prawo szukać

prawy, jest wolny od przymusu.
2) Każdy ma prawo do swobodnego badania prawdy, do
szukania prawdy i do trwania przy poznanej prawdy
3) każdy ma prawo do wymiany myśli i do dialogu
4) człowiek nie może działać wbrew sumieniu.
Natura religii
5) Praktykowanie to wewnętrzne akty dobrowolne i swobodne
6) społeczna natura człowieka- człowiek ma prawo do
wyznawania religii we wspólnocie. Władza powinna tą naturę
i powinna ja wsprzyjac
7) Autonomia organizacji religijnych.
8) komunikacja z władzami za granicami
9) nabywanie i użytkowanie odpowiednich dóbr
10) publiczne nauczanie słowem i pismem
11) odbywanie zebrań, zakładanie stowarzyszeń
(pielgrzymka, procesja, praktyki)
12) prawo rodziców do rozstrzygania o wychowaniu
religijnym dzieci.
13) dobro WSPÓLNE- respektowanie praw i obowiązków
14) przywileje rozdawane po równo

Przesłanki teologiczne

1) godność człowieka - człowiek stworzony na boży obraz,

2) natura aktu wiary chrześcijańskiej- nie wolno do przyjęcia
wiary przymuszać. Akt wiary ma charakter
3) człowiek jest odkupiony przez Chrystusa i powołany przez
Chrystusa do przybranego synostwa
4) styl Jezusa Chrystusa
5) niechęć do mesjaństwa politycznego- nie łączenie władzy
politycznej z duchową.
6) misyjny charakter Kościoła
7) wolność religijna to niezbędny argument do zachowania
pokoju

Tradycja i współczesność
- Leonowi XIII kazała przemówić świadomość misji
następcy Piotra, ta sama świadomość kieruje dziś jego
następca, tak jak dla niego i dla innych papieży przed
nim i po nim, dla mnie natchnieniem ewangeliczny obraz
“üczonego w piśmie który stał się uczniem Królestwa
niebieskiego”o którym Chrystus mówi, że “podobny do
ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy
nowe i stare” Skarbcem jest wielki nurt tradycji kościoła,
niesie on “rzeczy stare”przyjmowane i przekazywane od
początku i pozwala odczytywać “rzeczy nowe” wsrod
ktorych zyje kościół i świat.

Tradycja chrześcijańska
- mowa swietego Pawla Apostola na Areopagu
- kontekst: spotkanie Jerozolimy z Atenami
- Hellenistyczny politeizm, judaistyczny monoteizm i
nowa religia (nowa nauka)
 - Sceptycyzm słuchaczy ( epikurejczycy stoicy, czciciele
bożków) - “cóż chce powiedzieć ten nowinkarz”

Kontekst
- Ateny - centrum intelektualne, charakter
kosmopolityczny - Grecy, Rzymianie, Barbadzyncy,
Żydzi, bojący się Boga ( sympatyzujący z judaizmem
- Epikurejczycy - nie wierzyli w życie po śmierci, odłam
hedonistyczny ( Epikur, Ateny, 341 - 270) - zdrowe ciało
i spokojny duch,
- Stoicy - bog byl dusza świata, bądź immanentny w
stworzeniach (panteizm) ludzie winni żyć w harmonii z
natura, najwyzszym dobrem - rozum, samokontrola,
samo-wystarczalność, powściąganie emocji.
- Stoicy - Zenon z Cypru, Kition (Ateny okolo 300 pne)
- Główne napięcie w nauczaniu Pawłowym:
- A) dla Żydów - cierpiący Mesjasz
- B) dla Geeków - sprawa zmartwychwstania i życia po
śmierci, Grekom łatwiej było zaakceptować, że w
każdym człowieku uwięziona jest boska iskra niż w
zmartwychwstanie

Mężowie Ateńscy:
- widzę, że jesteście pod każdym względem bardzo
religijni - daimon
- A) sens negatywny - przesadni;
- B) sens pozytywny - bardzo rzetelni w szczególnych
praktykach
Dz 17, 24
- Bóg który stworzył świat i wszystko na nim, On który
jest Panem nieba i ziemi - Bóg jako stwórca
- Grecy wierzyli, że duch i materia były wieczne,
współtworzyły wieczność
- Paweł - używa przesłania z Rdz, gdzie osobowy,
działający celowo Bóg stwarza zarówno niebo i ziemię
- nie mieszka w swiatyniach zbudowanych reka ludzka.
A) ST - 1 Krl 8, 27; Iz 66, 1-2
B)grecki filozof i dramaturg Eurypides

Dz 17, 28
(a) Bo w nim żyjemy, poruszamy sie i jestesmy, (b) jak
też powiedzieli niektórzy z waszych poetów
- wszechobecność Boga, powszechność i
uniwersalność aktu stwórczego
A) Kleantess z Assos, Hymn do Zeusa - kierował szkoła
stoicka w 262 - 232 pne
B)Aratos z Soloj około 315 - 245, urodzony w Soli w
Cylicji, poeta, astronom

Kościół w świecie współczesnym

GS : 9 Obecnie po raz pierwszy w historii wszystkie narody
sa przekonane, ze rzeczywiscie dobrodziejstwa kultury mogą i
powinny być udziałem wszystkich.
13. To, co wiemy dzięki Bożemu Objawieniu, zgodne jest z
doświadczeniem. Człowiek bowiem, wkładając w swoje serce
dostrzega, że jest skłonny także do złego i pogrążony w
wielorakim złu, które nie może pochodzić od dobrego
Stwórcy,

GS
- 28 Szacunek i miłość względem przeciwników. Tych,
którzy w sprawach społecznych, politycznych lub nawet
religijnych inaczej niż my myślą i postępują, należy
również poważać i kochać, im bowiem bardziej
dogłębnie w duchy uprzejmości i miłości pojmiemy ich
sposób myślenia, tym łatwiej będziemy mogli z nimi
nawiązać dialog.

GS

42. Kościół może, owszem - powinien powodować

powstawanie dzieł, jakimi są dzieła miłosierdzia lub inne tego
rodzaju przeznaczone na posługę wszystkim, zwłaszcza
ubogim.
Kościół uznaje ponadto wszystko to, co jest dobre w
dzisiejszym dynamizmie społecznym: przede wszystkim
ewolucję ku jedności oraz proces zdrowej socjalizacji i
stowarzyszania się obywatelskiego i gospodarczego.

GS, 43. Kościół a świeccy

Świeckie obowiązki i przedsięwzięcia, choć nie wyłącznie, do

ludzi świeckich. (...)Od kapłanów niech zaś świeccy oczekują
światła i mocy duchowej. Niech jednak nie sądzą, że ich
pasterze są zawsze na tyle kompetentni albo, że są do tego
powołani, żeby dla każdej kwestii, jaka się pojawi, nawet
trudnej, mogli mieć na poczekaniu konkretne rozwiązanie.

GS, 43, Pluralizm

Niejednokrotnie sama chrześcijańska wizja spraw na świecie
skłoni ich do jakiegoś określonego rozwiązania w pewnych
okolicznościach. Zdarza się jednak często i całkiem słusznie,
że inni wierni powodowani nie mniejszą uczciwością, będą
mieli w tej samej sprawie inne zdanie.
Wielu łatwo łączy rozwiązania stąd i stamtąd przedłożone
nawet niezależnie od intencji stron z tym, co głosi Ewangelia:
niech więc wszyscy pamiętają, że w podobnych wypadkach
nikomu nie wolno domagać się sankcji autorytetu kościelnego
wyłącznie dla swego zadania. Niech zaś starają się w szczerej
rozmowie oświecać się nawzajem, zachowując miłość jedni
względem drugich i zatroskani przede wszystkim o dobro
wspólne.

Sprawiedliwość w CA

Język filozoficzny:
- tradycja grecka
- tradycja rzymska
- tradycja nowożytna

Język teologiczny:
- odwołanie do objawienia
- osoba Chrystusa
Język filozoficzny
Nie może się ono (państwo) ograniczać do “starania o dobro
części obywateli”, to znaczy tych, którzy są bogaci i żyją w
dobrobycie, a “zaniedbywać resztę”, stanowiącą niewątpliwie
przeważającą większość społeczeństwa; w przeciwnym razie
zostaje naruszona zasada sprawiedliwości, która nakazuje
oddać każdemu to, co mu się należy. ”Chroniąc zaś prawa
poszczególnych osób, PAństwo winno mieć sposób
szczególny na względzie maluczkich i biednych. (CA, 10)

Język teologiczny
58. Konkretnym Wyrazem miłości do człowieka, a przede
wszystkim do ubogiego, w którym Kościół widzi Chrystusa,
jest umacnianie sprawiedliwości. Pełna sprawiedliwość stanie
się możliwa dopiero wówczas, gdy ludzie nie będą
traktować ubogiego, który prosi o wsparcie dla
podtrzymania życia, jak kłopotliwego natręta czy jako
ciężar, ale dostrzegą w nim sposobność do czynienia dobra
dla samego dobra, możliwość osiągnięcia bogactwa
większego.

Deklaracja Dignitatis Humanae

Wolność religijna - przesłanki filozoficzne
Wolność religijna - przesłanki teologiczne

Przesłanki filozoficzne:
● godność człowieka i prawa człowieka
● poszukiwanie prawdy
 ● podążanie za głosem sumienia
● natura aktu religijnego
● społeczna natura człowieka
● autonomia organizacji religijnych
● prawo rodziców do wychowania dzieci
● dobro wspólne i sprawiedliwość społeczna

Przesłanki teologiczne:
● godność człowieka
● akt wiary chrześcijańskiej (odpowiadamy Bogu wiarą)
● przybrane synostwo i odkupienie przez Chrystusa
● styl Jezusa historycznego (nie używał przymusu)
● niechęć do Mesjaństwa politycznego
● oddajcie Bogu co boskie, cesarzowi co cesarskie
● natura ewangelizacji
● misyjny charakter Kościoła
● pokój na świecie

Prawa człowieka

CA 47. Po upadku totalitaryzmu komunistycznego i wielu

innych ustrojów totalitarnych i tak zwanych systemów
“bezpieczeństwa narodowego”, obserwuje się dzisiaj
dominację - co prawda nie wolną od sprzeczności - ideału
demokratycznego, który łączy się z zainteresowaniem i troską
o prawa człowieka. Właśnie dlatego te narody, które
reformują swoje systemy, muszą demokracji zapewnić
autentyczne i mocne fundamenty poprzez wyraźne uznanie
tych praw. Wśród zasadniczych należy przede wszystkim
wymienić prawo do życia, którego integralną częścią jest
prawo do wzrastania pod sercem matki od chwili poczęcia,
prawo do życia w zjednoczonej wewnętrznie rodzinie i
środowisku moralnym sprzyjającym rozwojowi osobowości;
prawo do rozwijania własnej inteligencji i wolności w
poszukiwaniu i poznawaniu prawdy; prawo do uczestniczenia
w pracy dla doskonalenia dobrych ziemi i zdobycia środków
utrzymania dla siebie i swoich bliskich średnich prawo do
swobodnego założenia rodziny oraz przyjęcia i wychowania
dzieci, Dzięki odpowiedzialnemu realizowaniu własnej
płciowości. Źródłem i syntezą tych praw jest w pewnym
sensie wolność religijna, rozumiana jako prawo do życia w
prawdzie własnej wiary i zgodnie z transcendentną godnością
własnej osoby.

Pytania krótkie (kilka linijek)

1. Teologiczne argumenty na rzecz wolności religijnej
(Deklaracja o wolności religijnej). (2 pkt.)
Godność człowieka (stworzony na Boży obraz i
podobieństwo); akt wiary chrześcijańskiej (odpowiadamy
Bogu wiarą w niego); przybrane synostwo i odkupienie
przez Chrystusa; styl Jezusa historycznego (nikogo nie
zmuszał do wiary, dawał wolność, wychodził do
człowieka); niechęć Jezusa do mesjanizmu politycznego
(nie chciał być obwołany królem); „oddanie Bogu co
 Boskie, cesarzowi co cesarskie”; natura ewangelizacji;
misyjny charakter Kościoła.

2. Metoda KNS (2 pkt.)

Widzieć – analiza problemów i przyczyn, płaszczyzna
polityczna, psychologiczna, filozoficzna.
Oceniać – domena teologii moralnej, ocena z punktu
widzenia nauki chrześcijańskiej Działać – wiedzę wprawiać
w czyn, aspekt duszpasterski, zakładanie hospicjów,
pomoc.
Źródłem nauczania katolickiej nauki społecznej jest prawo
Boże, Pismo Święte, tradycja i oficjalna nauka Kościoła, a
adresatem – wszyscy ludzie dobrej woli.
Pytania problemowe (każde na ok. pół strony, każde za 4 pkt.)
3. Czy wierzący i praktykujący katolik powinien mieć
wyrzuty sumienia, gdy nie zgadza się ze swoim biskupem
ordynariuszem w sprawach politycznych i ekonomicznych?
Jak powinien reagować ów katolik w takiej sytuacji w
swoim środowisku? Proszę opisać taką reakcję w świetle
koncepcji uczestnictwa w ujęciu Karola Wojtyły wyrażonej
w książce „Osoba i czyn” oraz w świetle zasad KNS.
Proszę zająć też własne stanowisko i krótko je uzasadnić.

Wierzący i praktykujący katolik nie powinien mieć

wyrzutów sumienia w takiej sytuacji. Koncepcja
uczestnictwa w ujęciu Karola Wojtyły zakłada bowiem
realizację celów wspólnotowych oraz podkreślenie
personalizmu poszczególnych osób. Uczestnictwo powinno
nakłaniać do wspólnego działania. Ponadto, koncepcja ta w
całym zastosowaniu wyróżnia dwie postawy: solidarności i
sprzeciwu. Ten katolik powinien reagować postawą
sprzeciwu, ale nie takiego, który negowałby dobro wspólne,
tylko takiego służącego umocnieniu dobra wspólnego, taki
solidarny, konstruktywny sprzeciw. W świetle zasad KNS
można przytoczyć zasadę solidarności, która zakłada
wspólne dążenie do celu w poczuciu wspólnoty. Powinno
się w tym wszystkim zachować pewne cnoty społeczne, jak
przyjaźń, współpraca. Osobiście uważam, że zdrowy
sprzeciw zawsze jest czymś konstruktywnym, ponieważ
może on prowadzić do konfrontacji poglądów, pewnego
rodzaju burzy mózgów, a z tego może wyniknąć coś
lepszego dla dobra wspólnego.

4. Proszę podać dwa przykłady akcji społecznej, w

której pomaga się osobom potrzebującym:
a. Przykład A będzie pokazywał realizację
zasady pomocniczości;
W trakcie kwarantanny i zamknięcia gospodarki małe
przedsiębiorstwa mogą notować duże straty lub nawet
bankrutować. Przykładem realizacji zasady
pomocniczości w tej sytuacji może być pomoc ze strony
państwa na rzecz małych działalności w postaci jakichś
dofinansowań, ulg podatkowych, w tej sytuacji
wszystko, co pomogłoby im przetrwać lockdown.
b. Przykład B będzie pokazywał realizację
zasady preferencyjnej opcji na rzecz ubogich.
 Przykładem realizacji zasady preferencyjnej opcji na
rzecz ubogich może być działalność Caritasu, czy też
innych organizacji charytatywnych, które niosą pomoc
potrzebującym. Ta pomoc może oznaczać zbiórki
żywności, odzieży, wszelkich środków niezbędnych do
życia i dystrybuowanie ich pośród tych, którzy są w
największej potrzebie.

Proszę krótko omówić różnice między działaniami w

przykładach A i B oraz pomiędzy dwiema w/w zasadami.
Różnica pomiędzy tymi dwiema zasadami (a zarazem dwoma
przykładami) polega na tym, że zasada pomocniczości
zakłada pewnego rodzaju uzupełniające i pomocnicze
działanie większych podmiotów na rzecz mniejszych w tym
zakresie, w jakim tego potrzebują, natomiast preferencyjna
opcja na rzecz ubogich postuluje walkę ze stanem ubóstwa,
umożliwienie osobom ubogim podjęcia odpowiedzialności za
własne życie.
Uwaga! Proszę nie przekraczać 2 znormalizowanych stron
tekstu wprowadzanych odpowiedzi. Proszę rozpocząć
procedurę wysyłania odpowiedzi nie później niż na 2 minuty
przed końcem czasu, żeby się nie spóźnić. Proszę sprawdzić
czy praca jest kompletnie podpisana.

A.Pytania wymagające krótkiej odpowiedzi:

1.Historia KNS
W 1540 r. powstaje zakon jezuitów, w 1548 r. powstaje
Collegium na Sycylii, a w 1551 r. – Collegium Romanum.
Początek KNS jako nauki systematycznej – 15 maja 1891 r. w
encyklice papieża Leona XIII „Rerum novarum”. 15 maja
1931 r. w encyklice Piusa XI „Quadragesimo anno” pierwszy
raz użyta nazwa „katolicka nauka społeczna”. 15 maja 1961 r.
papież Jan XXIII wydał encyklikę Mater et magistra, która
poszerzyła KNS na stosunki między krajami bogatymi a
biednymi, wzywając tych pierwszych do pomocy. Bardzo
istotne w historii KNS jest ogłoszenie konstytucji Gaudium et
spes przez papieża Pawła VI 7 grudnia 1965 r.
KNS jest inspirowanym Ewangelią i tradycją Kościoła
usystematyzowanym nauczaniem o sprawach społecznych,
politycznych, ekonomicznych i kulturowych, wyrażonym w
jedności z magisterium Kościoła katolickiego. Przedmiotem
tego nauczania jest etyczna ocena struktur społecznych oraz
pastoralne wskazania praktyczne wynikające z tej oceny.

2.Metoda KNS.
Widzieć – analiza problemów i przyczyn, płaszczyzna
polityczna, psychologiczna, filozoficzna.
Oceniać – domena teologii moralnej, ocena z punktu widzenia
nauki chrześcijańskiej
Działać – wiedzę wprawiać w czyn, aspekt duszpasterski,
zakładanie hospicjów, pomoc.
Katolicka nauka społeczna charakteryzuje się dążeniem do
integralnej wiedzy, prowadzeniem dialogu między wiarą a
rozumem, troską o etyczny wymiar nauki oraz zachowuje
perspektywę teologiczną. Źródłem jej nauczania jest prawo
Boże, Pismo Święte, tradycja i oficjalna nauka Kościoła, a
adresatem – wszyscy ludzie dobrej woli.

3.Zasada dobra wspólnego.

Zgodnie z definicją Jacquesa Maritaine’a dobro wspólne
obejmuje sumę warunków życia społecznego, dzięki którym
jednostki, rodziny i zrzeszenia mogą pełniej i łatwiej osiągnąć
swoją własną doskonałość. Wspólnota polityczna istnieje
właśnie dla dobra wspólnego, w którym znajduje ona pełne
uzasadnienie i sens.
Osoba ludzka posiada wrodzoną zdolność do wchodzenia w
relacje z innymi osobami, przez które się realizuje. Ma też
naturalne i niezbywalne prawo do życia w społeczności.
Dobro wspólne wymaga czasami poświęcenia ze strony
jednostek, ale żadne urządzenia społeczne nie mogą naruszać
dobra osoby ludzkiej.
W tej zasadzie istotny jest podział dóbr na prywatne i
osobowe, podejścia instrumentalne i immanentne do dobra
wspólnego oraz aspekt dobra wspólnego instrumentalny i
podmiotowy.

4.Zasada solidarności.
Organiczna budowa życia społecznego i oparcie relacji
społecznych na współodpowiedzialności. Zasada ta zakłada
dążenie całej społeczności do wspólnego celu, jakim jest
realizacja sprawiedliwości. Zakłada również zbieżność celów
jednostki i całego społeczeństwa oraz uznanie i poszanowanie
innych jednostek, grup społecznych, rodziny ludzkiej, a przy
tym nakaz wspólnej realizacji praw jednostek i grup
społecznych.
Zasada solidarności to uporządkowana realizacja dobra
wspólnego, oparta na cnotach społecznych, takich jak
przyjaźń, współpraca, partnerstwo, troska, poczucie
wspólnoty.

5.Zasada pomocniczości.
Zasada pomocniczości (zwana również zasadą
subsydiarności) to zasada postulująca uzupełniające i
pomocnicze działanie dużych organów społecznych na rzecz
jednostek mniejszych i podrzędnych. Państwo nie powinno
brać na siebie obowiązków jednostek, czy przejmować
działalności organizacji niższego rzędu, lecz przychodzić im z
pomocą tylko w takim zakresie, w jakim nie potrafią oni
spełnić swoich zadań – chodzi o działanie uzupełniające i
pomocnicze. Zasada ta zabezpiecza autonomię.

6.Zasada godności osoby (personalizmu).

Zasada ta zakłada, że osobie należna jest afirmacja dla niej
samej ze względu na przysługującą jej swoistą wartość, zwaną
godnością osobową.
Godność w porządku przyrodzonym – szczególna wartość
człowieka w przyrodzie, posiada on rozum, wolną wolę i
odpowiedzialność.
Godność w porządku nadprzyrodzonym – człowiek stworzony
jest na obraz Boga, zbawiony przez Jezusa i powołany do
jedności z Bogiem.
Osoba ludzka jest i powinna być zasadą, podmiotem i celem
wszystkich urządzeń społecznych.
Cywilizacja taka, której duch i struktura nastawione są na to,
aby każdej jednostce umożliwić spełnienie jej celów, zwana
jest cywilizacją personalistyczną.

7.Zasada prorodzinności.
Zasada ta głosi, że rodzina ma specjalny status jako podmiot
życia społecznego w sensie prawnym i moralnym. Według
konstytucji „Gaudium et spes” szczęście osoby i społeczności
ludzkiej oraz chrześcijańskiej wiąże się ściśle z pomyślną
sytuacją wspólnoty małżeńskiej i rodzinnej.
Reguły prawne powinny chronić rodzinę, aby założenie
własnej się opłacało. Państwo nie może jednak za bardzo w
rodzinę ingerować, żeby jej nie osłabić. Powinno stosować
pomoc realną, np. zakaz zwalniania kobiet w ciąży, ulgi i
zapomogi (np. becikowe).
Aby zapewnić dobrą wymianę pokoleń wskaźnik dzietności
powinien wynosić 2,1-2,2.

8. Preferencyjna opcja na rzecz ubogich.

Istotą preferencyjnej opcji na rzecz ubogich jest
przezwyciężanie stanu ubóstwa oraz umożliwienie osobie
podjęcia odpowiedzialności za życie swoje i wspólnoty.
Jest to specjalna forma pierwszeństwa w praktykowaniu
miłości chrześcijańskiej, poświadczona przez całą tradycję
Kościoła, odnosząca się do życia każdego chrześcijanina,
które ma być naśladowaniem życia Jezusa, oraz do społecznej
odpowiedzialności, a więc stylu życia i decyzji
podejmowanych w odniesieniu do własności i użytkowania
dóbr.
Dobrobyt, pomyślność i integralność całości wymaga
zadbania o biednych bez wojny między grupami społecznymi
(bez walki klasowej).
Opcja funkcjonuje na trzech płaszczyznach: minimum
socjalne (zabezpieczenie ubogich), uczestnictwo ubogich w
dobru wspólnym oraz ewangelizacja (doświadczenie krzyża
Chrystusa przez ubogich).
9.Zasada proekologiczna.
Zasada ta dotyczy ochrony środowiska. W encyklice „Laudato
si” papież Franciszek określa ochronę środowiska naturalnego
moralnym obowiązkiem i niezbędnym elementem budowania
dobra wspólnego i realizowania sprawiedliwości społecznej.
Zasada proekologiczna powinna być przedmiotem
prowadzenia polityki międzynarodowej, a dla jej realizacji
konieczne jest wsparcie krajów biednych i globalnych ruchów
ekologicznych, zmiana prawa, zmiana kultury politycznej
(transparentność podmiotów) oraz zmiana zachowań
konsumenckich. Ponadto w społeczeństwie musi być
prowadzona odpowiednia edukacja ekologiczna.

10.Zasada autonomii i niezależności Kościoła i Państwa.

Zasada ustrojowa, ustanawiająca relacje między Kościołem a
społeczeństwem. Kościół i państwo nie mogą nie mieć aktów
wspólnych, ale nie mogą też zasadniczo się pokrywać. Istotna
jest więc autonomia, aby państwo i Kościół mogły mieć coś
wspólnego, instytucje, których prawa ustanawia i Kościół i
państwo. Jednocześnie te dwa podmioty są w swoich
dziedzinach niezależne i autonomiczne, a Kościół nie wiąże
się z żadnym systemem politycznym. W Polsce tę autonomię
zapewnia i chroni Konkordat, regulujący jej zasady i reguły.
Dotyczy np. małżeństwa, kwestii nauki religii, czy chociażby
posługi kapelanów w instytucjach.
11.Czy regulacja relacji państwo – Kościół w Konstytucji
R. P. i w dokumentach Kościoła jest zgodna czy
rozbieżna? Odpowiedź proszę krótko uzasadnić.
Regulacja tej relacji w Konstytucji RP i w dokumentach
Kościoła jest zgodna. Konstytucja RP mówi bowiem o tej
relacji jako o kształtowanej na zasadach poszanowania
wzajemnej autonomii i wzajemnej niezależności, jednocześnie
współdziałając dla dobra człowieka i dobra wspólnego.
Dokumenty Kościoła natomiast podkreślają, że Kościół nie
wiąże się z żadnym systemem politycznym, a wspólnota
polityczna i Kościół są w swoich dziedzinach niezależne i
autonomiczne, ponadto obie te wspólnoty służą powołaniu
jednostkowemu tych samych ludzi.

12. Zasada wolności religijnej.

Zasada ta zakłada, że nie można zabronić i narzucić wierzeń,
praktyk religijnych, czy też niepraktykowania i niewierzenia.
Występuje wolność sumienia i każdy ma prawo do swoich
przekonań. Istnienie faktycznej wolności religijnej wymaga
od państwa bezstronności, neutralności wobec istniejących w
społeczeństwie związków wyznaniowych, ponieważ wolność
religijna wiąże się z wolnością obywatelską. Przesłanki ku
zapewnieniu wolności religijnej dotyczą m.in. godności i
praw człowieka jako osoby z rozumem i wolną wolą, czy też
samej natury aktu religijnego, który ma być wolnym aktem
wiary.
13. Czy regulacja wolności religijnej w Konstytucji R. P. i
w dokumentach Kościoła jest zgodna czy rozbieżna?
Odpowiedź proszę krótko uzasadnić.
Regulacja ta w Konstytucji RP i dokumentach Kościoła jest
zgodna. Konstytucja RP stanowi o wolności wyznawania
religii według własnego wyboru, możliwości praktykowania
jej, posiadania świątyń i miejsc kultu. Dodatkowo, nikt nie
może być zmuszany do uczestniczenia lub nieuczestniczenia
w praktykach religijnych, a rodzice mają prawo wychowywać
swoje dzieci wg własnych wierzeń. Dokumenty Kościoła
podkreślają, że osoba ludzka ma prawo do wolności religijnej
i powinna być wolna od przymusu, aby nikogo nie zmuszano
do działania wbrew jego sumieniu. Akt wiary chrześcijańskiej
to wolny akt, a Kościół ma charakter misyjny.

14.Filozoficzne argumenty na rzecz wolności religijnej

(Deklaracja o wolności religijnej).
Godność i prawa człowieka (jego rozum i wolna wola);
poszukiwanie prawdy; podążanie za głosem własnego
sumienia; natura aktu religijnego, który ma być wolnym
aktem; społeczna natura człowieka; autonomia organizacji
religijnych (duchowni, pielgrzymki, wydarzenia); prawo
rodziców do wychowywania swoich dzieci; dobro wspólne i
sprawiedliwość społeczna.
15.Teologiczne argumenty na rzecz wolności religijnej
(Deklaracja o wolności religijnej).
Godność człowieka (stworzony na Boży obraz i
podobieństwo); akt wiary chrześcijańskiej (odpowiadamy
Bogu wiarą w niego); przybrane synostwo i odkupienie przez
Chrystusa; styl Jezusa historycznego (nikogo nie zmuszał do
wiary, dawał wolność, wychodził do człowieka); niechęć
Jezusa do mesjanizmu politycznego (nie chciał być obwołany
królem); „oddanie Bogu co Boskie, cesarzowi co cesarskie”;
natura ewangelizacji; misyjny charakter Kościoła; pokój na
świecie (więcej wolności oznacza więcej życia w harmonii).

16.Elementy dobra wspólnego według Cz.

Strzeszewskiego.
Pokój zewnętrzny jako brak wojen; pokój wewnętrzny jako
brak wojny domowej, współistnienie; powaga i godność
państwa – szacunek do prawa; interesy narodowo-państwowe
– racja stanu; rozwój kulturalny; rozwój gospodarczy –
dobrobyt.

17.Dobro wspólne w ujęciu Davida Hollenbacha.

Wg Davida Hollenbacha dobro wspólne to zbiór dóbr, które
ucieleśniają dobro wspólnoty, miłości, solidarności w
wielorakich formach ludzkich interakcji w sposób realny,
nawet jeśli jedynie w ograniczonym stopniu. Dobro wspólne
jest naszym dobrem i dobrem wszystkich pokoleń, także
przyszłych.

18.Instrumentalne i immanentne podejście do dobra

wspólnego.
Podejście instrumentalne – zespół warunków instytucji i
środków, w których ludzie znajdują maksymalne możliwości
rozwoju własnej osobowości. Dobro wspólne jako instrument
do wyższego dobra. (Oswald Nell von Breuning SJ).
Podejście immanentne – dobro wspólne to miara
doskonałości, wyznaczona człowiekowi przez naturę,
ucieleśnia się zbiorowo poprzez działania ludzi. Dobro
wspólne jako punkt docelowy. (Arthur Utz OP).

19.Dwa aspekty dobra wspólnego w ujęciu Jana Siega SJ.

Jan Sieg SJ wyróżnił aspekt instrumentalny oraz podmiotowy.
Aspekt instrumentalny – obejmuje podstawowe elementy
ustroju państwa, urządzenie centralnych instytucji, porządek
prawno-społeczny, gwarancję praw i wolności, instytucje
życia społecznego, odnoszące się zarówno do dóbr
gospodarczych, intelektualnych i duchowych.
Aspekt podmiotowy – osoby ludzkie rozwijające swoje
podstawowe zdolności: pragnienie dobra, piękna, przyjaźni,
ponoszenia ofiar dla innych.
20.Uczestnictwo według Karola Wojtyły.
Uczestnictwo według Karola Wojtyły to realizacja celów
wspólnotowych oraz urzeczywistnianie wartości
personalistycznych poszczególnych osób. Jednostki powinny
się zdobywać na takie uczestnictwo, a wspólnoty powinny
stwarzać okazje do jego zaistnienia. Dobro wspólne jest tym,
co wyzwala uczestnictwo w osobach i nakłania do wspólnego
działania, by przez to działanie spełniać także siebie. Bez
takiego uczestnictwa nie ma autentycznej wspólnoty ludzkiej.
Uczestnictwo manifestuje się w postawie solidarności, a więc
afirmacji dobra wspólnego i wykonywania swojej roli we
wspólnocie dla dobra całości, a także w postawie sprzeciwu –
nie jako negację dobra wspólnego, ale jako jego
konstruktywne umocnienie.

21.Podział dóbr jednostki według Jacquesa Maritaine’a.

Podział na dobra prywatne i dobra osobowe. Dobra prywatne
to dobra, do których jednostki mają prawo, lecz nie są
konieczne dla rozwoju osobowego jednostek, ponadto muszą
być w pewnych okolicznościach podporządkowane dobru
wspólnemu. Dobra osobowe to dobra konieczne do rozwoju
osobowego jednostek, np. wolność, mądrość, przeżycia
estetyczne, solidarność. Nie są one podporządkowane dobru
wspólnemu, lecz dobro wspólne powinno je chronić i
wzmacniać.
22.Postulaty Papieża Franciszka – jak realizować troskę o
środowisko naturalne (Laudato si’) [chodzi o to, co wynika
z zasady proekologicznej].
Troskę o środowisko należy realizować prowadząc dialog w
polityce międzynarodowej i traktując ochronę środowiska
jako jeden z jej przedmiotów, jak również popierając globalny
ruch ekologiczny. Konieczne jest również wsparcie krajów
biednych, zmiana prawa nakierowująca je na dobro wspólne,
zmiana kultury politycznej (transparentność podmiotów),
zmiana zachowań konsumenckich. W społeczeństwie należy
prowadzić odpowiednią edukację ekologiczną, a także
rozpowszechnić duchowość ekologiczną, która będzie mogła
prowadzić do ekologicznego nawrócenia.

23.Jakie rodzaje sprawiedliwości wymienia Katechizm

Kościoła Katolickiego i który z nich obowiązuje w sposób
ścisły? (Artykuł: Sprawiedliwość rozeznawana)
Katechizm Kościoła Katolickiego wymienia sprawiedliwość
wymienną, która reguluje wymianę między osobami z
poszanowaniem ich praw, sprawiedliwość legalną (co
obywatel winien jest wspólnocie) oraz sprawiedliwość
rozdzielczą/dystrybutywną (co wspólnota winna jest
obywatelom proporcjonalnie do ich wkładu i potrzeb).
Podkreśla, że sprawiedliwość wymienna obowiązuje w
sposób ścisły, ponieważ domaga się ochrony praw własności,
spłaty długów itp. Dwie pozostałe wymagają aktywności
struktur państwa i współdziałania społeczeństwa. KKK
wymienia też sprawiedliwość społeczną, związaną z dobrem
wspólnym i poszanowaniem ludzkiej godności.

24.Dlaczego programowe nieidentyfikowanie się z

żadnymi opcjami politycznymi czy ideologicznymi ma
fundamentalne znaczenie dla zrozumienia i realizacji
sprawiedliwości społecznej w ujęciu KNS? (Artykuł:
Sprawiedliwość rozeznawana)
Programowe nieidentyfikowanie się z tymi opcjami jest
fundamentalne dla zrozumienia i realizacji sprawiedliwości
społecznej, ponieważ jest ono warunkiem uczciwego
realizowania prorockiego charakteru nauczania (oceniania
porządku społecznego z perspektywy Ewangelii), oznacza
otwartość na wiele tradycji intelektualnych w świecie i
szeroki paradygmat sposobów definiowania sprawiedliwych
instytucji, a także omawianie rozmaitych wybranych
koncepcji może być źródłem różnych dobrych
instytucjonalnych rozwiązań, mogących przyczynić się do
wzrostu dobra wspólnego.

25.Jaka jest rola znaków czasu w realizacji

sprawiedliwości rozeznawanej. (Artykuł: Sprawiedliwość
rozeznawana).
Rozpoznawanie znaków czasu to odczytywanie obecności
Ducha Świętego w zjawiskach i procesach społecznych,
szukanie nadziei w budowaniu pokoju zgodnego z wolą Bożą.
Odwoływanie się do znaków czasu może być początkiem
nowego opisu sprawiedliwego ładu społecznego, ponieważ
odnoszą się one do obiektywnych zjawisk społecznych,
uniwersalnych wartości, podstawowych doświadczeń
etycznych ludzi różnych kultur i światopoglądów. Praktyka
rozpoznawania znaków czasu pozwala na konkretyzację
ideału sprawiedliwości społecznej oraz może dostarczać
pewnych prawideł sprawiedliwości.

26.Definicja sprawiedliwości rozeznawanej (Artykuł:

Sprawiedliwość rozeznawana).
Sprawiedliwość rozeznawana to zespół naczelnych zasad,
prawideł i konkretnych decyzji, nakierowanych na
respektowanie praw jednostek i grup społecznych oraz na
uczestnictwo w dobru wspólnym. Zasady te rozpoznawane i
realizowane są wg zasad duchowości i pedagogiki
ignacjańskiej w oparciu o zasady KNS oraz odczytane znaki
czasu. Sprawiedliwość rozeznawana jest modułem,
pozwalającym na nowy opis rzeczywistości społecznej.
Charakteryzuje ją stałe poszukiwanie równowagi między
zasadami sprawiedliwości a zasadą słuszności.

27.Argumenty na rzecz sprawiedliwości rozeznawanej

(Artykuł: Sprawiedliwość rozeznawana).
Jednym z argumentów na rzecz sprawiedliwości
rozeznawanej jest specyfika struktur społecznych. W życiu
społecznym często mamy do czynienia z wieloma
dopuszczalnymi rozwiązaniami prawnymi, z których każde
jest dobre lub moralnie neutralne. Rozeznawanie pozwala na
zastosowanie racjonalnej i bezstronnej argumentacji,
dokonując oceny m.in. poprzez porównanie ich skutków.
Drugim argumentem jest specyfika samych norm
sprawiedliwości, gdyż ich funkcjonowanie jest bezpośrednio
nakierowane na ustalanie praw i ich słuszne oddanie, które
wymaga odwołania się do komunikacji, świadomości
moralnej i znalezienia słusznej miary, w wyniku czego można
w sposób bezstronny rozwiązać problem.

28.Rola religii w kształtowaniu kultury korporacyjnej

(artykuł: Religia – kultura – ekonomia. Encyklika Caritas
in veritate w dialogu z etyką biznesu).
Religia może wzbogacić kulturę korporacyjną, poszerzając jej
horyzonty na wartości takie jak godność, dobro wspólne,
pomoc potrzebującym, sprawiedliwość, solidarność. Może
stanowić ewangeliczną inspirację do działalności etycznej w
biznesie, a dzięki temu inspirować projekty i działania
bezinteresowne, jak również pomagać w realizacji ideału
braterstwa między przedsiębiorcami wrażliwymi na ideały
moralne i religijne.

29. Rola kultury w realizacji sprawiedliwości społecznejna

podstawie encyklikiCaritas in veritate(artykuł: Religia –
kultura – ekonomia. Encyklika Caritas in veritate w dialogu
z etyką biznesu).
Kultura może zarówno sprzyjać, jak i utrudniać realizację
sprawiedliwości społecznej. Jeśli jest kierowana przez
świadomych chrześcijan, może sprawiać, że gesty o
charakterze społecznym nie będą czymś wyśmiewanym, lecz
stworzą nowy trend i spotkają się ze społecznym szacunkiem.
Z drugiej strony kultura może zacząć skłaniać do egoizmu i
społecznej obojętności, negując znaczenie bezinteresowności,
lub też powoli wygaszać dobre odruchy społecznej
odpowiedzialności w biznesie.

30. Demokracja.
Demokracja jest zespołem reguł, procedur i zwyczajów
ustalających sposób podejmowania decyzji w imieniu danej
społeczności, na który składa się: sposób wybierania i zakres
kompetencji ciał przedstawicielskich, sposoby podejmowania
decyzji, komunikacja ciał przedstawicielskich z resztą
społeczeństwa. Celem tych reguł jest zapewnienie
reprezentacji społeczności. Demokracja zakłada
powszechność i równość w dostępie do procesów
podejmowania decyzji w imieniu społeczności.

33.Rodzaje demokracji.
Wyróżnia się demokrację proceduralną, traktującą demokrację
jako zbiór prawnych i politycznych norm regulujących
rywalizację programów politycznych, gdzie liczą się
procedury i bezstronność; demokrację konstytucyjną,
chroniącą interes obywateli jako jednostek
(indywidualistyczna) lub jako wspólnoty (kolektywistyczna);
demokrację deliberatywną, w której bardziej niż wybory liczy
się jakość debaty obywatelskiej, dialog i jego uzasadnienie.

34. Demokracja deliberatywna.

Demokracja deliberatywna to rodzaj demokracji, w której o
jej jakości stanowi nie tyle proces wyborów, ile jakość debaty
obywatelskiej, dialog i jego uzasadnienie. Pomaga ona
pogodzić troskę o wspólną korzyść z troską o cele jednostek,
polegając zarówno na autonomii, jak i na dobru wspólnym, a
także zapewnia strukturę rozwiązującą podstawowe kwestie
instytucji społecznych. Istotne jest bezstronne ważenie
argumentów i równe traktowanie.

35. Ocena demokracji w ramach KNS.

Kościół docenia demokrację, ponieważ zapewnia ona wolność
obywateli i ich udział w decyzjach politycznych oraz
gwarantuje im możliwość wyboru i kontrolowania własnych
rządów, a także ich zastępowania. Powinna być ona
autentyczna, a więc oparta na państwie prawa i poprawnej
koncepcji osoby ludzkiej, traktując obywateli jako podmiot
poprzez struktury uczestnictwa i współodpowiedzialności, nie
może natomiast sprzyjać powstawaniu wąskich grup
kierowniczych, które dla korzyści własnej przywłaszczają
sobie władzę.

36.Czy arcybiskup O. Romero realizował preferencyjną

opcję na rzecz ubogich? Proszę podać przykłady.
Arcybiskup Romero stał się orędownikiem preferencyjnej
opcji na rzecz ubogich po otrzymaniu nominacji, pod
wpływem radykalnych działań salwatorskiego rządu.
Rozpoczął walkę o godność i prawa człowieka, nawoływał
polityków zagranicznych do wsparcia. W radiu opowiadał o
niesprawiedliwości ekonomicznej panującej w kraju – bogaci
mają nadmiar władzy, a biednych się morduje. Namawiał do
pokojowych rozmów, nie chcąc wojny klas. Nawoływał
żołnierzy do ludzkiego postępowania i zakończenia represji
przeciw ludowi.

37.Proszę ocenić postępowanie arcybiskupa O. Romero

wobec ludzi Kościoła i wobec władz państwowych w
Salwadorze.
Arcybiskup Romero pod wpływem radykalnych działań
salwatorskiego rządu stał się orędownikiem za prawa i
godność człowieka. Zaczął odważnie narażać swoje życie w
czasie prześladowania księży i wiernych. Wspierał lud
mocnymi kazaniami i nawoływał do pokojowych rozmów, nie
chcąc wojny klas. Zwracał uwagę na niesprawiedliwość
ekonomiczną w kraju i apelował do prezydenta o zaprzestanie
rozlewu krwi. W mojej opinii działanie arcybiskupa Romero
było świadectwem jego głębokiej wiary, bohatersko wypełniał
on Bożą misję aż do swojej męczeńskiej śmierci.

B.Pytania problemowe będą podane dopiero na egzaminie,

oto przykłady takich pytań:
1.Czy, w ujęciu KNS, katolik może głosować na wszystkie
partie? (artykuł: Dariusz Dańkowski SJ: Czy katolik może
głosować na wszystkie partie?).
Według KNS katolicy mogą głosować na dowolną partię.
Obecnie nie ma bowiem żadnej partii, która byłaby partią
nazistowską czy komunistyczną więc głosowanie na partie
obecnie nam dozwolone nie jest grzechem. Nie istnieje taki
twór jak "partia katolicka". Każda partia formułuje swój
program i odwołuje się do swojego elektoratu. Ważne aby
działania kościoła katolickiego były niezależne i
autonomiczne w odniesieniu do działania państwa. Głosująć
w wyborach powinniśmy kierować sie zasada dobra
wspólnego.
2.Co Benedykt XVIrozumie przez „nową obszerną,
złożoną rzeczywistość” – czy jest to postulat realny?Proszę
krótko uzasadnić… (artykuł: Religia – kultura – ekonomia.
Encyklika Caritas in veritate w dialogu z etyką biznesu).
Benedykt XVI przez ,, nową obszerną złożoną
,rzeczywistość” rozumie powstanie przedsiębiorstwa, które
będzie czymś pomiędzy przedsiębiorstwem nastawionym na
zysk a przedsiębiorstwem non-profit. W tej ,,nowej
rzeczywistości’’ otrzymywany zysk będzie przekazywany do
realizacji celów społecznych i do rozwoju. Ten postulat jest
realny dzięki obecności etyki w ekonomii i nie przyczynia się
do odrzucenia wolnego rynku.
3.Na czym polega zasada darmowości (ideał braterstwa) w
życiu ekonomicznym w ujęciu encykliki Caritas in veritate?
Czy jest to zasada realna czy utopijna? Proszę uzasadnić
(Religia – kultura – ekonomia. Encyklika Caritas in veritate
w dialogu z etyką biznesu).
Benedykt XVI proponuje promocję organizacji
produkcyjnych, które będą służyć wzajemnej pomocy i celom
społecznym. Jest to zasada realna, ponieważ:
1) Wcale nie zakłada sprzeczności między wyborami
etycznymi a ekonomicznymi
2) Nowa kultura wcale nie przekreśla praw nabytych
powziętych zobowiązań czy egzekwowania
należności
3) Posiada założenie opierania się na czymś trwałym i
rzeczywiście motywującym człowieka
Globalizacja wymaga uwzględnienia wielu wymiarów, ale we
wszystkich, choć w różnej mierze, obecny winien być aspekt
wzajemnego braterstwa. „Ostatecznie chodzi o pewną
konkretną i głęboką formę demokracji ekonomicznej.
Odpowiedzialności za innych nie można delegować jedynie
państwu. Trzeba zrobić miejsce tak, by uczestnikiem rynku
mogły stać się „organizacje produkcyjne, stawiające sobie
cele wzajemnej pomocy, jak i społeczne”. Rynek
bezinteresowności nie istnieje i nie można zarządzać prawem
postaw bezinteresownych. Natomiast zarówno rynek, jak i
polityka potrzebują osób otwartych na wzajemny dar”
Aktualny kryzys zmusza do głębokich zmian dotyczących
przedsiębiorstwa. Zarządzanie nim nie może mieć na uwadze
wyłącznie interesów właścicieli, ale winno uwzględniać
również wspólnotę miejscową. Papież zwraca uwagę na nową
kategorię klasy menedżerów, którzy „często odpowiadają
tylko na wskazania swoich akcjonariuszy, a nimi generalnie są
anonimowe fundusze, ustalające faktycznie swoje
wynagrodzenia.