GROUP 1

KAKAYAHANG
KOMUNITATIBO
NG MGA PILIPINO
1. KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO O GRAMATIKAL

Ayon kay Hymes sa nagsasalita ay hindi sapat ang magkaroon ng

kakayahang lingguwistika upang epektibong makipagtalastasan gamit
angwika. Nararapat din niyang malaman ang paraan ng paggamit nito

Ayon kay Michael Canale at Merrill Swain, ito ay pag-unawa at

paggamit sa kasanayan sa ponolohiya, morpolohiya , sintaks , semantika
, gayundin ang mga tuntuning pang-ortographiya. Ang elementong ito
ay magbibigay kakayahang sa taong nagsasalita upang magamit ang
kaalaman at kasanayan sa pag-unawa at pagpapahayag sa literal na
kahulugan ng mga salita.
 KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA WIKANG FILIPINO

BAHAGI NG PANANALITA SA MAKABAGONG GRAMATIKA

MGA SALITANG PANGNILALAMAN MGA SALITANG PANGKAYARIAN

content words o nilalaman, ito ang nagbibigay
magkontribusyon sa kahulugan isang
pangungusap. Ang mga salitang pangnilalaman
ang mga salitang may sadyang kahulugan kahit
wla ito sa loob ng isang pangungusap.
mga salitang ginagamit upang mas maging
malinaw at mapalawak ang pangungusap na
ating gagamitin. Sa loob ng pangungusap
aymay mga tulay na nag-uugnay sa mga
salita, kaisipan at mga pahayag.
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA WIKANG FILIPINO
MGA SALITANG PANGNILALAMAN

1. MGA NOMINAL

A. PANGNGALAN- nagsasaad ng pangalan ng tao, hayop, bagay, pook, katangian,

pangyayari, at iba pa

URI NG PANGALAN
PANTANGI
Ito ay tumutukoy sa tiyak na ngalan ng
tao, hayop, bagay, lugar o pook, o
pangyayari. Nagsisimula ito sa malaking
titik o letra.
PAMBALANA
Ito ay tumutukoy sa pangkalahatang
ngalan ng tao, pook, hayop, bagay,
pangyayari, at iba pa. Ito ay karaniwang
nagsisimula sa maliit na titik o letra.

Halimbawa: Halimbawa:
Kaming pamilya ay uuwi sa Leyte sa darating Kaming pamilya ay uuwi sa probinsya sa
na pasko darating na pasko
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA WIKANG FILIPINO
MGA SALITANG PANGNILALAMAN

1. MGA NOMINAL
B. PANGHALIP- Ito ay salitang humahalili sa pangngalan ng tao,bagay, lugar Sa Ingles
ito ay tinatawag na Pronoun

MGA URI NG PANGHALIP

PANGHALIP NA PANAO
Ito ay ginagamit na pamalit sa ngalan ng
taong nagsasalita, sa taong kausap at
taong pinag-uusapan.
Halimbawa: Kung papapiliin ako ikaw pa din
ang tunay kong mahal.
PANGHALIP NA PAMATLIG
Uri ng panghalip na ginagamit na paghalili sa
pagtuturo ng tao,hayop,bagay, lugar.
Malapit sa nagsasalita: ito, ire, niri, nito,
ganito, ganire Malapit sa kinakausap: iyan
niya ayan hayan diyan Malayo sa nag-uusap:
ayun, hayun, iyon, yaon, niyon, noon, doon
Halimbawa: Ito ang aming hardin. Dito kami
nagtatanim.
 MGA URI NG PANGHALIP
PANGHALIP PANANONG
Ginagamit sa pagtatanong tungkol sa
bagay,hayop,tao,lugar.
Halimbawa: Sino-sino ang naglaro
basketball kanina?
PANGHALIP NA PANAKLAW
Isang panghalip na hindi tumutukoy sa
sinumang tao, bagay, hayop, lugar,
pangyayari, or halaga. Sumasaklaw ito ang
kaisahan, dami, o kalahatan ng pangngalang
ng tinutukoy.
Halimbawa: Lahat ng alaga kong pusa ay
mahilig kumain ng tuna.
 MGA URI NG PANGHALIP
PANGHALIP PAARI
PANGHALIP NA PAMANGGIT

Panghalip na nagpapakilala sa isang Ito ay ginagamit upang tukuyin ang pag

kamag-anak na sugnay mamayari ng mga bagay o pangalan.

Halimbawa: Ang babae na nanalo ay sa Halimbawa: Akin ang ballpen na iyong hawak
barangay namin nakatira

PANGHALIP PATULAD
Ito ang mga panghalip na ginagamit upang ihambing
ang mga bagay o pangalan.

Halimbawa: kapareho kami ni ken ng pangalan

MGA SALITANG PANGNILALAMAN

2. PANDIWA- ito ang mga salitang nagsasaad ng kilos o nagbibigay-buhay sa

pangkat ng mga salita
Hal. Tumakbo, nagluto, nag-aral

DALAWANG URI NG PANDIWA

PALIPAT
Ang pandiwa ay may tuwirang
layong tumatanggap sa kilos. Ang
layon ay karaniwang kasunod ng
pandiwa at pinangungunahan ng "ng,
ng mga, sa, sa mga, kay, o kina".
KATAWANIN
Hindi na ito nangangailangan ng
tuwirang layong tatanggap ng kilos
at nakakatayo na itong mag isa.
 HALIMBAWA

PANDIWANG
Si Grey ay umukit MGA PANDIWANG
NAGLALAHAD NG
ng estatwa. LIKAS NA WALANG
KILOS, GAWAIN O
Ito'y kaniyang PANGYAYARI SIMUNO
sinuotan ng dami
Lumuwas ng probinsya Lumilindol
at mamahaling si Grey. Umuulan
alahas. Sina Esme at Rigor ay
ikinasal.
 MGA SALITANG PANGNILALAMAN

3. MGA PANURING
A. PANG-URI- ito ay salitang naglalarawan o nagbibigay turing sa pangngalan o
panghalip.

URI NG PANG-URI

PANLARAWAN PAMILANG
ang pang-uri na ito ay ginagamit sa
ito ay pang-uri na naglalarawan ng
pagbilang. Maaari itong tiyak o di-
katangian ng panggalan o panghalip.
tiyak.
Halimbawa:
Halimbawa: 1.) Maraming estudyante ang pumapasok
1.) Masipag mag-aral si Jerry. ng walang baon.
2.) Mabahong basura ang tumambad sa 2.) Si Art ay pangatlo sa kanilang
kanila. magkakapatid.
MGA SALITANG PANGNILALAMAN

3. MGA PANURING
A. PANG-URI- ito ay salitang naglalarawan o nagbibigay turing sa pangngalan o
panghalip.

URI NG PANG-URI

PANTANGI

ang pang-uri na ito ay tumutukoy lamang sa partikular na tao, bagay, hayop, lugar, o
pangyayari.
Halimbawa:
1.) Ipinagmamalaki ng mga Pilipino ang sapatos Marikina.
2.) Si Rose ay magaling magsalita sa wikang Ingles.
 MGA SALITANG PANGNILALAMAN

3. MGA PANURING
B. PANG-ABAY- ay mga salitang naglalarawan sa pandiwa, pang-uri, at
kapwa pang-abay. Sinasabing ang mga salitang ito ang
paraan ng pagkagawa ng kilos.

PAMARAAN: PANLUNAN: PAMANAHON:

ay naglalarawan sa ito ay salitang nag ay tumutuloy kung
PARAAN ng paggalaw o lalarawan kung KAILAN naganap ang
pagkilos ng isang tao, SAAN ginawa o isang kilos pang-abay na
bagay, o hayop. gagawin ang kilos. naglalarawan sa pandiwa

Halimbawa: Matiyagang nagsagawa ng mga pag subok si Anna Marie. pang-

abay na naglalarawan sa pang-uri Halimbawa: Lubhang matulungin ang kanyang
kaibigan pang-abay na naglalarawan sa kapwa pang-abay Halimbawa: Totoong
matalinong mag-isip si Amy.
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA WIKANG FILIPINO
MGA SALITANG PANGKAYARIAN

1. MGA PANG-UGNAY

A. PANGATNIG

- nag-uugnay ng dalawang salita, parirala, o

sugnay. Ito ay nauuri sa dalawang pangkat.
1. Nag-uugnay ng dalawang magkatimbang na salita, parirala o
payak na pangungusap.
. Ang "at, saka, pati" ay ginagamit Ikalawa o kasunod na salita,
parirala o sugnay sa nauna

HALIMBAWA:

Bumili ako ng lapis at papel kanina.

Magaling siyang kumanta saka sumayaw
Si Rose pati si Princess ay sasama sa ating
pamamasyal
1. Nag-uugnay ng dalawang magkatimbang na salita, parirala o
payak na pangungusap.
. Ang "o, ni, maging" naman ay ginagamit kapag nais Ibukod ang
mga salita o kaisipang pinag-uugnay.

HALIMBAWA:

Hindi siya makapaniwala sa nangyari maging ang

kaniyang kaibigan ay nagulat din
Balak kong pumunta sa opisina sa Lunes o sa Martes
Ni tumawag ni sumulat Ni tumawas ay hindi niya
ginawa
2. Nag-uugnay ng dalawang salita, parirala o sugnay na hindi
magkatimbang
. Ang "kung, kapag, pag" ay nagsasabi ng pag-aalinlangan.

HALIMBAWA:

Sasama ako o sa paggawa ng proyekto kapag

pinayagan ako ni Nanay.

Bibili ako ng tsinelas kung may matitira akong pera.

2. Nag-uugnay ng dalawang salita, parirala o sugnay na hindi
magkatimbang
. Ang "sapagkat, palibhasa, dahil sa" ay nagpapakilala ng
sanhi/dahilan.
HALIMBAWA:

Hindi natuloy ang kanilang programa sapagkat lumakas

ang ulan.

Hindi nagrereklamo si Issa Sa trabaho palibhasa'y sanay

slyang magbanat ng buto.
2. Nag-uugnay ng dalawang salita, parirala o sugnay na hindi
magkatimbang
. Ang "kaya, kung gayon" naman ay ginagamit upang linawin ang
isang sitwasyon

HALIMBAWA:

Ang punong panauhin ay dumating na gayon ay maaari

na tayong magsimula
Bibisita ang kaniyang lola kaya nagluluto silang
masasarap na pagkain.
MGA SALITANG PANGKAYARIAN

1. MGA PANG-UGNAY

B. PANG-ANGKOP - katagang nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan

(halimbawa: na, -ng)

C. PANG-UKOL - nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita (halimbawa: sa,

ng)
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA WIKANG FILIPINO
MGA SALITANG PANGKAYARIAN

2. MGA PANANDA

A. PANTUKOY - mga salitang tumutukoy o nagpapakilala sa pangalan o panghalip.

(halimbawa: si, ang, ang mga)

URI NG PANTUKOY
PANTUKOY NA PANTANGI PANTUKOY NA PAMBALANA
Tumutukoy sa pangngalang pantangi Tumutukoy sa pangngalang pambalana
Si, sina, ni, nina, kay at kina. Ang, ang mga

Hal. Hal.
Namigay si Ma’am Joan ng tsokolate bago Namigay ang guro ng tsokolate bago
magsimula ang pagsusulit. magsimula ang pagsusulit.
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA WIKANG FILIPINO
MGA SALITANG PANGKAYARIAN

2. MGA PANANDA
B. PANGAWING O PANGAWIL -
Pangawing o pangaliw (Linking o Copulative)
Ito ay palatandaan ng Ayos ng pangungusap
ibinabadya nito ang karaniwang ayos ng
pangungusap
Palatandaan: “Ay”

HALIMBAWA:

Ako ay galing sa banyo Si shiro ay matalinong mag-aaral

Si nanay ay pumunta sa palengke

 PAGGAMIT NG “NG AT NANG”
NG
NANG
(W Questions)
(H Questions)
(What, Who) (Ano, Sino)
(How) (Paano)
Halimbawa:
Halimbawa:
Nagdala si kara _ gitara. (ng)
Umiyak ___ malakas ang sanggol (nang)
Hiniling ito _ anak ni lucia. (ng)

(Whose) (Kanino) (How much) (Gaano)

Halimbawa: Nagising ito kahit nagalaw lamang siya __
Binilinan nilang ingatan ito dahil gitara ito _ bahagya. (nang)
ama ni lucia. (ng)

(When) (Kailan)
Halimbawa:
Lunes _ umaga sila inaasahang makauwi. (ng)
 PAGGAMIT NG “NG AT NANG”
May limang tiyak na paggamit ng nang:
a. bilang kasingkahulugan ng noong halimbawa: "Nang dumating ang mga
Amerikano sa Pilipinas, kaagad silang nagpatayo ng mga paaralan."

b. NANG katumbas ng mga satilang "upang" at "para"

Halimbawa:
Sinabi ni Pilosopo Tasyo kay Sisa na kuhanin ang isda at gulay NANG
mailuto na.
Mabilis siyang naglakad NANG maabutan ang kanyang ama

c. katumbas ng pinagsamang na at ng
halimbawa: "Malapit nang makauwi ang kaniyang tatay mula sa Saudi Arabia."
 PAGGAMIT NG “NG AT NANG”
d. pagtukoy sa pang-abay na pamaraan at pang-abay na panggaano
halimbawa: "Iniabot nang palihim ni Carl ang liham kay Christine."
"Tumaas nang sobra ang presyo ng langis."

e. ang nang ay ginagamit bilang pang-angkop (ligature/linker) kapag

inuulit ang pandiwa o mala- pandiwa upang magpahayag ng matindi o
patuloy na aksiyon. Halimbawa, “Ang bata ay laro nang laro at hindi
tumitigil"
 PONOLOHIYA
Ang ponolohiya o palatunugan ay pag-aaral sa mga ponema (tunog), paghinto(juncture),
pagtaas-pagbaba ng tinig(pitch), diin(stress) at pagpapahaba ng tunog
(prolonging/lengthening) Sa Filipino, may mga tunog (ponema) na malayang
nagpapalitan. Sa pagkakataon na ang ponema ay malayang nagpapalit, ang baybay ng
salita ay nag iiba ngunit hindi ang kanilang mga kahulugan. Ponema ang tawag sa
pinakamaliit na yunit ng tunog.
 ANG MGA PRINSIPAL NA
SANGKAP NG PANANALITA

TATLONG SALIK NA KAILANGAN

SA PAGSASALITA

RESONADOR O ANG
ANG PINANGGAGALINGAN
PATUNUGAN
NG LAKAS O ENERHIYA

ARTIKULADOR O ANG
PUMAPALAG NA
BAGAY
BY CLAUDIA ALVES Thesis Defense Presentation Template
 APAT NA BAHAGING
KAILANGAN SA PAGBIGKAS
NG MGA TUNOG.
Ito ang ay sumusunod:

1. DILA AT PANGA

2. NGIPIN AT LABI

3. MATIGAS NA NGALANGALA

4. MALAMBOT NA NGALANGALA
DALAWANG URI NG PONOLOHIYA

MGA PONEMANG
PONEMANG SEGMENTAL
SUPRASEGMENTAL

Yunit ng tunog na nagpapakita Sinisimbulo ito ng mga notasyon

upang matukoy ang paraan ng
ng kaibahan ng isang salita
pagbigkas. Ang mga uri ng
mula sa isa pang salita ng
ponemang suprasegmental ay ang
partikular na wika.
diin, intonasyon at hinto.
DALAWANG URI NG PONOLOHIYA

MGA PONEMANG
PONEMANG SEGMENTAL
SUPRASEGMENTAL

Yunit ng tunog na nagpapakita Sinisimbulo ito ng mga notasyon

upang matukoy ang paraan ng
ng kaibahan ng isang salita
pagbigkas. Ang mga uri ng
mula sa isa pang salita ng
ponemang suprasegmental ay ang
partikular na wika.
diin, intonasyon at hinto.