UNIVERZITET DŽEMAL BIJEDIĆ U MOSTARU

STUDIJ DIZAJN INTERIJERA

Džinović Nejra

CRKVA SVETOG GROBA

Seminarski rad

Mentor: Maja Popovac

Mostar 2021.
SADRŽAJ:

1. U ISUSOVO VRIJEME ..................................................................................................... 1

2. HADRIANOVA HRAM .................................................................................................... 2
3. KONSTANTINOVA CRKVA ........................................................................................... 3
4. KRIŽARSKA CRKVA ....................................................................................................... 3
5. CRKVA SVETOG GROBA ............................................................................................... 4
6. STRUKTURA..................................................................................................................... 5
6.1. ULAZ I DVORIŠTE ................................................................................................... 5
6.2. KAMEN MIROPOMAZANJE ................................................................................... 5
6.3. KATOLIKON .............................................................................................................. 6
6.4. JERMENSKA KAPELA ............................................................................................. 6
6.5. ROTUNDA I EDIKULA ............................................................................................. 7
6.6. ANĐEOSKA KAPELA .............................................................................................. 8
6.7. ISUSOVA GROBNICA .............................................................................................. 8
6.8. KOPTSKA KAPELA .................................................................................................. 9
6.9. KAPELA MARIJE MAGDALENE ............................................................................ 9
6.10. ISUSOV ZATVOR ................................................................................................ 10
6.11. KAPELA SVETE JELENE ................................................................................... 10
6.12. NALAZ KRIŽNE KAPELE .................................................................................. 11
6.13. ADAMOVA KAPELA .......................................................................................... 11
7. ZAKLJUČAK ................................................................................................................... 12
8. DODACI: .......................................................................................................................... 13
8.1. Popis slika: ................................................................................................................. 13
9. LITERATURA: ................................................................................................................ 14
UVOD
Crkva Svetog groba jedno je od najsvetijih i posebnih mjesta u
kršćanstvu. Smještena u kršćanskoj četvrti Starog grada u Jeruzalemu, u crkvi se
nalaze dva najsvetija mjesta u kršćanstvu - mjesto na kojem je Isus razapet,
poznata kao Kalvarija, i grobnica u kojoj je Isus sahranjen, a zatim
uskrsnuo. Danas je grobnica zatvorena svetištem zvanim Edikula. Posljednja
četiri križna puta, ili Via Dolorosa, također se nalaze unutar crkve. Crkva Svetog
groba, zvana i Sveti grob, crkva sagrađena na tradicionalnom mjestu Raspeće i
pokop. Prema Bibliji (Ivan 19: 41–42), njegov je grob bio blizu mjesta Raspeća,
pa je planirano da crkva zatvori mjesto i križa i sv.grobnica.

Slika 1. TLOCRT
 1

1. U ISUSOVO VRIJEME
Jevenđelja nam govore da su Rimljani razapeli Isusa na gubilištu u blizini zidina Jerusalema,
da bi građani mogli imati dobar uvid u kaznene metode prema kriminalcima. Iza
sjevernozapadnog ugla grada nalazio se kamenolom tvrdog malaki krečnjaka, koji se još uvijek
koristi na fasadama zgrada u Jerusalimu. Utvrđeno je kamenolom datira iz osmog i sedmog
stoljeća prije nove ere. Do Isusovo vrijeme to je bilo područje vrtova i voćnjaka. Na jednom
mjestu u kamenolomu nalazio se jedan sloj oštečene stijene, koja se naziva Kalvarija ili Golgota
(Brdo lobanja), mjesto na kojem je Isus bio razapet između dva lopova.

Slika 2. ISUSOVO VRIJEME

 2

2. HADRIANOVA HRAM
Godinama su jerusalimski krščani poštovali to mjesto, ali je ono izgubljeno u ranom drugom
stoljeću, kada je Hadrijan uništio grad i na njegovim ruševinama osnovao svoju pagansku
koloniju Eliju Kapitolinu. Oko 135. godine izgradio je veliki kompleksni hram na visokoj
platformi, posvećujući ga Afroditi, boginji ljubavi. Možda je baš zbog čvrste tradicije imperator
preko groba i mjesta raspeća sazidao svoj hram. Prema Svetom Jeronimu, koji je pisao oko
395.godine, moguće je da je čak na obližnjoj stijeni raspeća podignuta i velika statua boginje.
Prema kasnijem, kršćanskom viđenju, Hadrijan je sagradio hram na mjestu Svetog groba da bi
kršćanima omogućio pristup njihovom najsvetijem mjestu.

Slika 3. HADRIANOV HRAM

 3

3. KONSTANTINOVA CRKVA
U ranom četvrtom stoljeću, Konstantin, prvi rimski imerator koji je postao kršćanin, proglasio
je kršćanstvo državnom religijom svoje imperije. Godine 325, nakon Vaeljenskog sabora u
Nikeji, zatražio je od arhiepiskopa Makarija Jerusalimskog da nađe Isusov grob i podigne veliku
crkvu iznad njega. Čini se da je Makarije tačno znao gdje da ga traži, bez ustručavanja je
započeo sa rušenjem masivnog rimskog hrama koji je 200 godina ranije sagradio imperator
Hadrijan.

Slika 4. KONSTANTINOVA CRKVA

4. KRIŽARSKA CRKVA
Vizantijski krišćani i krstaši obnavljaju i proširuju crkvu nakon što juj e muslimanski vladar u
regij uništio 1009. Grobnica i Gologota/Kalvarija zatvoreni su u jednoj bazilici.

Slika 5. KRIŽARSKA CRKVA

 4

5. CRKVA SVETOG GROBA

Crkva svetog groba u Jerusalimu, sagrađena oko 335, ispoljava sličnu logiku, ali razvijeni plan
u odnosu na Crkvu rođenja, jer je obilježavala poštovanije mjesto sa komplikovanijom službom.
Car je zahtjevao da bazilika bude ljepša negoli ijedna druga na zemlji. Podignuta građevina je
imala kraći atrijum, koji se otvarao ka kompaktnoj unutrašnjosti. Veliki, mermerni stubovi, sa
pozlaćenim kapitelima, odvajali su glavni brod od po dva bočna broda, koji su ovde bili
nadvišeni galerijama. Na kraju naosa je bila apsida definisana sa dvanaest stubova koji su
simbolizovali apostole. Spoljašni bočni brodovi su vodili u dugačko dvorište sa peristilom, koje
se kružno završavalo. Dvorište je okruživalo Sveti grob, gdje je Isus sahranjen.

Slika 6. CRKVA SVETOG GROBA

Slika 7. IZGLED CRKVE SVETOG GROBA

 5

6. STRUKTURA
6.1. ULAZ I DVORIŠTE
Crkvi svetog groba može se pristupiti s aleje Svete Jelene u krščanskoj četvrti, kroz vrata, kao
što se vidi (slika.7), ispred crkve je otvoreno dvorište, s obje strane dvorišta nalaze se male
crkve (slika.8) ovo je pogled na južnu stranu crkve. Gdje se nalaze glavna vrata.

Slika 8. ULAZ

Slika 9. DVORIŠTE

6.2. KAMEN MIROPOMAZANJE

Nakon ulaska, sala se otvara prema južnoj dvorani. Na podu blizu ulaza leži kamen pomazanja.
Prema tradicij Isusovo tijelo je položeno na ovaj kamen nakon što je uklonjen s križa. Kamen
pomazanja pozdravlja posjetitelje koji kleknu, mole se i ljube kamen. Iznad kamena nalaze se
lampe koje je svaka donirala jedna od apoena.

Slika 10. KAMEN MIROPOMAZANJA

 6

6.3. KATOLIKON
Istočna kupola i galerija dio su katolikon. Ovo je velika grčka pravoslavna katedrala. Katolikon
bio je glavni dio križarske crkve.

Slika 11. KATOLIKON

6.4. JERMENSKA KAPELA

Zapadno od Kamenja za pomazanje je malo jermensko svetište, viđeno na donjoj fotografiji.

Slika 12. JERMENSKA KAPELA

 7

6.5. ROTUNDA I EDIKULA

Slika 13. ROTUNDA

Slika 13 prikazuje plafon hodnika. Kupola visine 11 metara, potpomognuta je sa 18 masivni

stubova.

Slika 14.EDIKULA

Konstantin je 335.godine ogradio stijenu groba malim svetilištem nazvanim Edikula („Mala
kuća“) i napravio veliku rotondu (Anastasis). Danas treći nasljednik orginalnog Edikula zatvara
grob, ali ne znamo da li je opstalo išta od orginalnog groba. Tokom mnogo stoljeća nakon što
je izgrađena prva Edikula, u nekoliko navrata on je bio dijelomično ili potpuno uništen u požaru,
zemljotresu ili ljudske ruke. Ona se nalazi u središtu rotunde, ima dvije sobe anđeoski kamen
za koji se vjeruje da je fragment kamena koji je zapečatio Isusov grob, a druga je Isusova
grobnica. U 14. stolječu na grob je postavljena mramorna ploča da bi zaštitila grob.
 8

6.6. ANĐEOSKA KAPELA

U grobnicu se ulazi kroz uska vrata na istočnoj strani.prva odaja naziva se anđeoska kapela,
gdje je postavljen fragment blokirajučeg kamena groba.

Slika 15. ANĐEOSKA KAPELA

6.7. ISUSOVA GROBNICA

Iza kapelice su još jedna uska vrata koja vode u manju odaju - Isusov grob. Prostor grobnice je
veličine 2 x 93 cm. Mramorni poklopac prekriva grobnicu.

Slika 16. ISUSOVA GROBNICA

 9

6.8. KOPTSKA KAPELA

Iza Isusova groba nalazi se koptska kapela.

Slika 17. KOPTSKA KAPELA

6.9. KAPELA MARIJE MAGDALENE

Na sjevernoj strani rotonde nalazi se Franjevačka kapela Marije Magdalene. Prema teorij Marija
je pratila Isusa na putu do križa i pokopa.

Slika 18. KAPELA MARIJE MAGDALENE

 10

6.10. ISUSOV ZATVOR

Na sjeveroistočnoj strani Crkve, šetajući sjevernom ambulantom, nalazi se grčka pravoslavna
kapela Isusovog zatvora. Pogled na kapelu na kraju sjevernih zidova vidi se ispod. Prema
predaji, Isus i dvojica lopova bili su ovdje smješteni prije raspeća. Na podu, ispred kapele,
mozaičan je lik dvoglavog orla - simbola Vizantijskog carstva i Grčke pravoslavne crkve. Pred
ulazom u Isusov zatvor nalazi se manja kapela Isusovih lisica, viđena s desne strane. Ispod
oltara, iza staklenog prozora, nalaze se dvije rupe u podu. Prema tradiciji, ove rupe su otisci
Isusovih nogu.

Slika 19. ISUSOV ZATVOR

6.11. KAPELA SVETE JELENE

Na istočnoj strani crkve nalazi se 29 stepenica koje vode do kapele Svete Jelene 326.godine
P.N.E, majka Konstantin Velikog – Jelena pronalazi prvi krst Isusovog raspeća, te su kapelu
sagradili u njenu čast, a ispod nje se nalazi kapela nalaska prvog križa.

Slika 20. KAPELA SVETE JELENE

 11

6.12. NALAZ KRIŽNE KAPELE

U najnižoj komori, na 13 stepenica ispod kapele Svete Jelene (i prema istoku), nalazi se pećina
pod nazivom „Pronalazak križa“. Na ovom mjestu je Helena, majka cara Konstantina, pronašla
ulomke krsta (s desne strane). Na lijevoj strani kapele nalazi se kip Helene koja drži križ. Ispod
nje je oltar s natpisom viđenim na desnoj strani. Darovao ga je australno-ugarski princ
Maximilian, koji je kasnije postao kralj Meksika. Podignuta je 1857. godine, a obnovljena 1965.
godine. Ostaci križa premješteni su u Rim i izloženi su u crkvi "Sveti križ u Jeruzalemu"

Slika 21. MJESTO NALASKA KRSTA

6.13. ADAMOVA KAPELA

Ispod Kalvarija na prvom spratu nalazi se mali grčki pravoslavni oltar u Adamovoj kapeli. U
unutrašnjosti oltara na istočnoj strani nalazi se stijena Golgota iza prozora, pukotina u stijeni je
prema tradicij, rezultat zemljotresa izazvanom tokom raspeča.

Slika 22. ADAMOVA KAPELA

 12

7. ZAKLJUČAK

U ovom seminarsku radu smo pisali o crkvi Svetog groba u Jerusalemu, vidili smo kako se na
jednom kamenolomu gradi hram pa potom crkva. Crkva Svetog groba prolazi kroz par faza
prva je bila Hadrianov hram, pa Konstantinova crkva, potom Križarska crkva. Mnogo se je toga
promjenulo od Hadrianovog hrama do Crkve Svetog groba. Ona je bila srušena par puta i iznova
podignuta, ali ova rekonstrukcija i strukutra je zadnji izgled tog objekta prikazana među prvim
stranicama.
 13

8. DODACI:
8.1. Popis slika:
Slika 1. TLOCRT ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
Slika 2. ISUSOVO VRIJEME ................................................................................................... 1
Slika 3. HADRIANOV HRAM ................................................................................................. 2
Slika 4. KONSTANTINOVA CRKVA ..................................................................................... 3
Slika 5. KRIŽARSKA CRKVA ................................................................................................. 3
Slika 6. CRKVA SVETOG GROBA ......................................................................................... 4
Slika 7. IZGLED CRKVE SVETOG GROBA .......................................................................... 4
Slika 8. ULAZ ............................................................................................................................ 5
Slika 9. DVORIŠTE ................................................................................................................... 5
Slika 10. KAMEN MIROPOMAZANJA .................................................................................. 5
Slika 11. KATOLIKON ............................................................................................................. 6
Slika 12. JERMENSKA KAPELA ............................................................................................ 6
Slika 13. ROTUNDA ................................................................................................................. 7
Slika 14.EDIKULA .................................................................................................................... 7
Slika 15. ANĐEOSKA KAPELA .............................................................................................. 8
Slika 16. ISUSOVA GROBNICA ............................................................................................. 8
Slika 17. KOPTSKA KAPELA ................................................................................................. 9
Slika 18. KAPELA MARIJE MAGDALENE ........................................................................... 9
Slika 19. ISUSOV ZATVOR ................................................................................................... 10
Slika 20. KAPELA SVETE JELENE ...................................................................................... 10
Slika 21. MJESTO NALASKA KRSTA ................................................................................. 11
Slika 22. ADAMOVA KAPELA ............................................................................................. 11
 14

9. LITERATURA:

BRAJAN M. FAGAN – SEDAMDESET VELIKIH MISTERIJA DREVNOG SVETA

Arhitektura praistorije do postmodernizma - Marvin Traktenberg - Izabel Hajman
https://www.biblewalks.com/sepulchre
https://www.seetheholyland.net/church-of-the-holy-sepulchre-chapels/
https://www.britannica.com/place/Holy-Sepulchre
https://www.touristisrael.com/church-of-the-holy-sepulchre/28951/
https://www.lonelyplanet.com/israel-and-the-palestinian-
territories/jerusalem/attractions/church-of-the-holy-sepulchre/a/poi-sig/1030587/361047
https://hr.wikipedia.org/wiki/Bazilika_Svetoga_groba#Bizantsko_i_arapsko_razdoblje
https://en.wikipedia.org/wiki/Church_of_the_Holy_Sepulchre#Armenian_monastery_south_o
f_the_Aedicule
https://www.nationalgeographic.com/magazine/graphics/was-this-jesus-tomb
https://www.wmf.org/project/church-holy-sepulchre