SAĞLIK BİLİMLERİ

FAKÜLTESİ

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ/
YÜKSEK LİSANS

DOĞUM VE KADIN HASTALIKLARI

HEMŞİRELİĞİ II
DERSİ

SORUMLU ÖĞRETİM ÜYESİ : Doç. Dr. Nevin ÇITAK BİLGİN

ZOENABOU SIMPORE 2312611004
MENSTRUAL
BOZUKLUKLARI
VE HEMŞİRELİK
YAKLAŞIMI
 • Menstruasyon

I.TANIM Menstruasyon veya adet, esas esas olarak

hipotalamohipofiz-yumurtalık ekseni yoluyla
hormonların görünmez etkileşimini takiben
endometriyumun dökülmesine bağlı siklik fizyolojik
uterin kanamanın gözle görülür bir tezahürüdür.
• Mentrual Düzensizlikler
Menstrual düzensizlikler önemsiz fizyolojik
değişiklikler nedeni ile ortaya çıkabilidiği gibi önemli
hastalıkların bir belirtisi de olabilir. Bu nedenle
önemle üzerinde durularak araştırılmalıdır.
Hemşirelerin de normal ve anormal sikluslar
konusunda bilgi sahibi olması, bu konuda kadınlara
danışmanlık yapabilmeleri için önem taşır.
II. MENSTRUAL DÜZENSİZLİKLERİ
Amenore

Menoraji

Hipomenore

Metroraji

Oligomenore

Dismenore
Premenstrual
sendrom
menopoz
 1. Amenore
• Amenore, menstruasyonun
olmaması anlamına gelir. Amenore
bir semptodur, gebelik ve
laktasyonda olduğu gibi fizyolojik
orijinli olduğu kadar patolojik orijinli
de olabilir. 17 yaşına kadar
menstruasyonun olmamasına
primer amenore, normal
menstruasyon gören bir kadında
menstruasyonun üç ay ve daha uzun
süre kesilmesine senkonder
amenore denir
 Amenore

Primer amenore Sekonder amenore

• İlk menstruasyon genç kızın
çocukluktan adolesan
dönemine geçişi olarak
yorumlanır.
• Menstrual siklusu olan bir kadına
menstruasyonun üç aydan daha
uzun süre kesilmesine sekonder
amenore denir. Sekonder
amenore fizyolojik ve patolojik
olarak iki grupta incelenir.
 Fizyolojik sekonder amenore Patolojik sekonder amenore

Fertil çağdaki (15-49 yaş) Fertil çağda gebelik

bir kadında sekonder ve laktasyonun
amenorenin en büyük
nedenleri gebelik ve dışında ortaya çıkan
laktasyondur. Gebelikte amenoreler patolojik
Sekonder ve laktasyonda ortaya olarak Kabul edilir.
amenore çıkan amenoreye,
fizyolojik amenore denir.
Amenore Nedenleri

• Hipogonadotropik hipogonadizm
• Kronik hastalıklar
• Beslenme bozuklukları ve aşırı egzersiz
• İlaç kullanımı
• Polikistik over sendromu (PKOS)
• Over disgenezileri
• Otoimmün nedenler
• Adrenal nedenler
Tanılama

(Öztürk Can, 2016)

2. Menoraji /Hipermenore

Menstrual periyodların 150ml

ve daha fazla olacak şekilde
aşırı kanamalı geçmesi ve uzun Bir günde değiştirilen ped
sürmesi menoraji olarak sayısı 8-10 ve üzerine çıkabilir
tanımlanır. menstrual kanama
miktarının fazla olmasıdır.

(Taşkın L. ,2020)
Nedenler

• Menorajinin çeşitli nedenleri vardır. İlk kez ortaya çıkan aşırı kanamalı bir
periyod, spontan düşüğü düşündürmelidir. İntrauterin araçların endometriyal
damarlarda erozyona ve kronik endometrisine yol açarak menstrual periyodun
kanamalı geçmesine neden oldukları düşünmektedir. Fibroid ve
adenomemyozis, menorajinin diğer yaygın nedenleridir. Özellikle submüköz
fibroidler endometriyumda hiperplazi, venöz dilatasyon ve konjesyon yaparak
ağır menorajiya neden olurlar. Menoraji için diğer potansiyel nedenler; kanama
anomalileri (lösemi, trombositopenik purpura ve herediter kapiller frajilite –
willbrands hastalığı) ve pelvik endometriozistir. Antikoağülan ilaçların da
menstrual kanamayı artırdığı bilinmektir.
• Menoraji yukarıda sayılan patolojik nedenler sonucu ordaya
çıkabilieceği gibi üreme sistemini control eden iç salgı bezlerindeki
bir densizlik sonucu da ortaya çıkabilir. Bu kanamalar disfonksiyonel
uterus kanamaları olarak tanımlanmaktadır. Disfonksiyonel
nedenlere bağlı menorajiler genellikle prostaglandin düzeyi ve
korpus luteum yetersizliği ile ilgili olabilmektedir.

• İklim değişiklerinde özellikle sıcak iklimlere geçişlerde menorajiye

rastlandığı bildirilmektedir. Ancak burada menorajiye sadece iklim
değişikliği neden olmayıp çevre değiştirmeye bağlı ortaya çıkan
stresin de neden olabileceği düşünülmelidir
 Tedavi

• Tedavi nedene göre planlanır. Küretaj ya

da estrojen ve progestin gibi ilaçlar ya
da antifibrinolilik ajanlar nedene
yönelik olarak seçilir. Hemşirelik bakımı
yönünden önemli olan hastanın
güveninin yeniden sağlanmasıdır.
Çünkü anormal vajinal kanamalar
daima korku ve günvensizlik yaratırlar.
Hemşire hastayı hem fizyolojik hem de
psikolojik yönden desteklemelidir.
(Taşkın L. ,2020)
 3. Hipomenore
• Menstrual kanama miktarının az olması

• Normal bir siklusta normalden daha az kan

kaybedilmesidir. Kaybedilen kan miktarı 20
cc'den azdır ve genellikle menstruasyon süresi
kısadır. Hatta bazen tüm menstru- asyon
süresince bir ped kirletecek kadar kanama
olabilir. Genellikle dismenore ile birlikte
seyreder.
• Bazı kadınlarda hipomenore, menarşın
başlangıcından itibaren mevcut olabilir ve
kadının bütün hayatı boyunca devam ede-
bilir. Araştırmalar bu olguların çoğunda
bifazik ve ovulasyonlu bir siklusun olduğu-
nu, endometriyumun gelişmesinin normal
ve proliferasyon fazının normal bir şekilde
sekresyon fazına dönüştüğünü göstermek-
tedir. Ancak bu durumdaki endometriyum
ovarial hormonların kandan çekilmesine
düzenli bir şekilde cevap vermemekte, en-
dometriumda yeterli deskuamasyon oluş-
madan involusyon gelişmektedir. Bu du-
rum sessiz siklus-amenore spirua denilen
tablonun diğer bir şeklidir. Sessiz siklus
tablosunda, endometriyum sıklık ve ritmik
olarak proliferatuvar ve sekretuvar değişme
göstermesine karşılık desquamasyon mey-
dana gelmez.
 Nedenler ve Tedavi
• Bazı olgularda hipomenorenin nedeni uterusun hipoplazisidir ve
anovulatuvar sikluslar mevcuttur. Menarştan sonra monofazik "ovulasyonsuz
sikluslarda" hipomenoreye sıklıkla rastlanır. Bu olgularda altında yatan neden
hormonal yetersizliktir.
• Sonradan ortaya çıkan hipomenorelerin nedeni hormonal yetersizlik,
endometriyumda enfeksiyon ve belki iklim değişikliğidir.
• Hipomenore, özellikle overiyel yetersizliğin bir belirtisi olarak değerlendirilip
dikkatli bir şekilde araştırılmalı, ovulasyonun mevcudiyeti saptanmalıdır.
• Bifazik siklusun ve sağlıklı bir ovulasyonun olduğu olgularda tedaviye gerek
yoktur.
• Kadına adetlerindeki azlığın normal menstrual sikusun bir tipi olduğu
açıklanmalıdır.
• İnfertil olguların tedavisi gerekir.
 4.Metroraji

• Menstrual periyoddan başka herhangi bir

zamanda ortaya çıkan vajinal kanamalar
metroraji olarak tanımlanır. Bu kanamalar
birkaç damla lekelenmeden yoğun kanamaya
kadar değişiklik gösterebilir. Nedeni tek bir
etiyolojik faktöre bağlı değildir. Metrorajik
kanamaların nedenleri çoğu kez organiktir.
Kronik servisit ve erozyon, leke- lenme
şeklindeki metrorajinin en sık rastlanan
nedenleridir. Servikal ve endometri- yal
malignensiler ve polipler, estrojen ifraz eden
over tümörleri, metroraji şeklinde ka- namaya
neden olan diğer patolojilerdir.
 ➢Nedenler
Metroraji de, menoraji gibi disfonksiyonel (üreme sistemindeki fonksiyonel
düzensizlikler) nedenlerle de ortaya çıkabilir.

Bu olgularda metrorajinin en büyük nedeni estradiolün siklus ortasındaki

dalgalanmalarıdır.

Ovulasyon kanaması, ovulasyon sonrasında kandaki estrojen düzeyinin

alışılmışın dışında daha çabuk ve ani düşmesine bağlı ortaya çıkabilir.

Ayrıca premenstrual dönemde görülen metrorajinin en önemli nedeni

korpus luteum yetersizliği, postmenstrual dönemde görülen metrorajinin en
önemli nedeni ise endometriyum yenilenmesindeki bozukluktur.
Tedavi

• Metrorajik kanamaların tanısı için dikkatli bir

kanama öyküsü alınmalı, jinekolojik
muayenede vajina ve serviks herhangi bir
enfeksiyon, malignensi ya da polip yönünden
dikkatle gözden geçirilmeli, ovaryumlar palpe
edilmeli ve ultrasonografi, laparoskopi gibi
tanı testlerinden ve gerekirse probe kürtajdan
yararlanılmalıdır. Bu gibi olgularda kesin tanı
koymaksızın herhangi bir tedaviye, özellikle
hormon te- davisine başlanmamalıdır. Tedavi
nedene göre planlanır.
 5.Oligomenore
NORMAL SIKLUS SÜRESINDEN DAHA UZUN VE DÜZENSIZ
ARALARLA MENSTRUASYONUN ORTAYA ÇIKMASIDIR.
MENSTRUASYON 30-35 GÜNDEN DAHA UZUN ARALARLA
GERÇEKLEŞIR.

OLIGOMENOREDE ÇOĞU KEZ BOZULMUŞ BIR OVARIYEL

FONKSIYON MEVCUTTUR. ÜREME SIS- TEMINDEKI
DISFONKSIYONEL NEDENLERLE YA DA BIR HIPOPLAZI
SONUCU ORTAYA ÇIKABILIR. OLIGOMENORE MENARŞTAN
ITIBAREN MEVCUT OLABILDIĞI GIBI SEKONDER OLARAK DA
ORTAYA ÇIKABILIR.
 ➢ Nedenler

1 2 3 4 5

Oligomenorede çoğu kez Oligomenore menarştan Sekonder oligomenore Menarştan sonra ve Sekonder olarak görülen
bozulmuş bir ovariyel itibaren mevcut olabildiği kadınlarda sık görülür ve menopozdan önceki oligomenorenin nedenleri
fonksiyon mevcuttur. gibi sekonder olarak da siklus bozukluklarının dönemlerde ovariyel olarak; psişik bozukluklar,
Üreme sistemindeki ortaya çıka- bilir. önemli bir kısmını fonksiyonlardaki stres, iklim değişikliği,
disfonksiyonel nedenlerle oluşturur. düzensizlik nedeni ile hiperprolaktinemi, aşırı
androjen üretimi ve tiroid
ya da bir hipoplazi sonucu fizyolojik olarak görülebilir. fonksiyon bozuklukları ya da
ortaya çıkabilir. hipotalamushipofiz
eksenindeki bir düzensizlik
sayılabilir
Tedavi

Oligomenore olgularının
Eğer bifazik bir siklus bir kısmında folikül fazının
varsa sorun ovaryumların uzadığı, diğer bir kısmında
üzerindeki merkezlerde ovulasyonsuz bir siklusun
yani hipotalamus ve geliştiği saptanmıştır.
hipofizdedir.

Oligomenorenin
tedavisinde hastanın
Anovulatorik yaşının, gebe kalma
oligomenorede nedenin isteğinin ve
bulunması için gerekli oligomenorenin kadında
araştırmalar yapılmalıdır. bir problem yaratıp
yaratmadığının dikkate
alınması gere- kir.
III.Disfonsiyonel uterus kanama
• Lokal veya sistemik bir hastalık olmadığı
durumlarda ortaya çıkan menstrual
rahatsızlıkları tanımlamak için
kullanılmaktadır
• DUK görülme nedenleri:
• menopoz,
• menarş,
• hipertansiyon,
• beden kitle indeksi yüksekliği,
• diyabet,
• menstrual siklus düzensizliğidir.

(Öztürk Can, 2016)

1. Dismenore

• Prostaglandin hipersekresyonu ve
artan uterus kontraksiyonlarının neden
olduğu ağrı.
• Dünya üzerinde dismenore prevelansı
%28-%71 arasındadır. Türkiye’de de
benzer şekilde %58,2- %89,5
aralığındadır.
• Dismenore menstruasyonun
öncesinde ya da ilk günlerinde görülen
uterus kramplarına bağlı karın
ağrısıdır.
Dismenore, primer ve sekonder olarak iki kategoriye
ayrılmaktadır

Primer dismenore, pelvik

Sekonder dismenore,
patolojinin olmadığı
endometriyozis gibi altta
durumlarda oluşan ve uterus
yatan pelvik patoloji
kökenli menstrüasyon
durumlarında menstrüel
sırasında krampların meydana
ağrının yaşanmasıdır.
gelmesi olarak tanımlanır.
 Dismenorenin ilişkili
olduğu bazı durumlar

• alt karın krampları ve sırt ağrısı,

• mide bulantısı ve kusma,
• yorgunluk, sinirlilik,
• iştah kaybı,
• ishal,
• baş ağrısıdır.
2.Premenstrual sendrom
Premenstrual sendrom
ilişkili olduğu bazı
durumlar

• karın ağrısı,
• ciltte/yüzde sivilcelenme,
• meme ağrısı/hassasiyeti
• psikolojik problemler;
• sinirlilik,
• hassasiyet ve huysuzluktur
 3. Menopoz

• Menopoz, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ)

tanımına göre “Ovaryum aktivitesinin
yitirilmesi sonucunda menstürasyonun kalıcı
olarak sonlanmasıdır’’. Dünya çapında
ortalama menopoz yaşı 52’dir. Gelişmiş
ülkelerde menopoz yaşı “49,3” ile “51,4”
arasında iken, gelişmekte olan ülkelerde
“43,5” ile “49,4” arasındadır.Türkiyede ise
TNSA-2018 verilerine göre menopoza giren
kadınların %45,1’i 48-49, %31,2’si 46-47 ve
%15,9’u 44-45 yaş aralığındadır.
• Menopoz bozukluklar veya hastalık değil,
yaşamın doğal evreleridir.
 Menopoz Döneminde
Görülen Semptomlar
• Menopoz döneminde, östrojen hormonunun
azalmasına
• bağlı olarak kadınlarda hormonal, fiziksel ve
duygusal
• değişiklikler meydana gelmektedir. Bu dönemde
görülen
• sorunlar; erken dönemde sıcak basması, terleme,
çarpıntı,
• baş ağrısı, uykusuzluk gibi vazomotor semptomlar,
kas-kemik ağrıları, halsizlik, depresyon, dikkat
kaybı, unutkanlık, libido azalması gibi rahatsızlıklar,
vajinal atrofi ve
• üriner problemlerdir. Geç dönemde ise osteoporoz,
kardiyovasküler hastalıklar ve kanserin görülme
oranlarında
• artış gözlenmektedir
 IVMenstrual bozuklukları
belirtileri

• Adet bozuklukları, günlük yaşamınızı etkileyen bir dizi semptoma yol

açabilir. Aşağıdaki sorunlardan herhangi biriyle karşılaşırsanız
✓ Yaygın Belirtiler
• Karın ağrısı ve kramplar
• Devamsız veya seyrek dönemler
• Depresyon veya ruh halindeki
• değişiklikler
• Yorgunluk
• Karnınızda his veya dolgunluk veya
• şişkinlik
• Baş ağrıları
• Ağır adet kanaması
V.Menstrual bozuklukları
komplikasiyonsal
Dönem sorunları sizi aşağıdaki
sağlık koşulları için daha yüksek
bir risk altına sokar:
1.Anemi
Ağır adet kanaması anemiye yol
açabilir. Anemi, kanınızın yeterli
kırmızı kan hücresine sahip
olmadığı anlamına gelir, bu
nedenle vücudunuz yeterli oksijen
almaz.
 2.Depresyon ve Anksiyete

• PKOS'lu birçok kişide depresyon ve

anksiyete de vardır. Ruh sağlığı
koşulları, PMS sırasında veya adet
öncesi disforik bozukluğunuz varsa
daha da kötüleşebilir.
3.Diyabet

PKOS veya düzensiz adet

döngüsü gibi kadınlık hormon
dengesizlikleri olan kişilerin
yarısından fazlası prediyabet
veya Tip 2 diyabet geliştirir
Adet bozuklukları için
diyabet, obezite ve diğer risk
faktörleri de endometriyal
kanser riskinizi artırır.
 4.Kalp Hastalığı ve İnme

Amenore (regl dönemleri) veya

düzensiz adet dönemleriniz varsa,
yüksek kolesterol ve yüksek
tansiyona sahip olma olasılığınız
daha yüksektir. Bu durumlar kalp
hastalığı ve felç riskini artırır.
Osteoporoz

Amenoreli veya
menopozda olan kadınlar
östrojen düzeyleri
düşüktür. Düşük östrojen
kemiklerinizi zayıflatır ve
sizi osteoporoz ve kırık
riski altına sokar
 Kısırlık
• PKOS ve rahim fibroidleri gibi
adet bozukluklarına yol açan
durumlar, hamile kalma
zorluğunun yaygın
nedenleridir.
VI.Menstrual bozukluklarının teşhisi
• Sağlık uzmanınız fizik muayene yapacak
vesemptomlarınızı ve tıbbi geçmişinizi soracaktır.
Düzensiz adet dönemleri yaşıyorsanız, adet
dönemlerinizin tarihlerini kaydetmek için bir adet
döngüsü günlüğü başlatmak isteyebilirsiniz. Bu bilgi,
sağlayıcınızın tanı koymasına yardımcı olabilir.
• Adet bozuklukları için testler şunları içerebilir:
o Hormon seviyelerini ölçmek için kan testleri
o Üreme organlarınızı kontrol etmek için pelvik muayene
o Üreme organlarınızdaki fibroidleri, tümörleri veya diğer
anormallikleri aramak için pelvik ultrason veya
ransvajinal ultrason
o Rahminizden bir doku örneğini hastalık belirtileri
açısından incelemek için endometriyal biyopsi
VII. Hemşerelik yaklaşımı
VII.MENSTRUAL BOZUKLUKLARI İÇİN TEDAVİLERİ
Kaynaklar
• VELİOĞLU E, CAN GÜRKAN Ö. Menopoz Semptomlarının
Yönetiminde Kanıt Temelli Tamamlayıcı ve Alternatif Tedaviler.
Geleneksel ve Tamamlayıcı Anadolu Tıbbı Dergisi. Temmuz
2021;3(2):20-27.
• ÖZTÜRK, S., & KARACA, A. (2019). Premenstrual Sendrom ve
Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarına İlişkin Ebe ve Hemşirenin
Rolü. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(2), 105-110.
• https://health.ucdavis.edu/conditions/obgyn/menstrual-disorders