NABIZ VE NABIZ ÖLÇÜMÜ

Öğr.Gör. Emral ŞENER

Kalp, kanı atımlar halinde aralıklı olarak arteriyal sisteme pompalayan organdır.Kalbin uyarılmasını
sağlayan uyarımlar sağ atriumda vena cava süperiorun hemen altında bulunan sinoatrial nodülden
çıkar. Sinoatrial nodülden normalde dakikada 60-100 uyaran çıkar. Sinoatrial nodülden çıkan
uyaranlar ilk önce sağ atriumdan başlamak üzere her iki atriuma yayılır.Uyaranlar önce atriumların
sonrada ventriküllerin sistolüne neden olur.
 Nabız:
• Kalbin sol ventrikülünün sistolü sırasında aortaya attığı kanın damar
duvarına yaptığı basıncın deri yüzeyinden hissedilmesidir.
• Yani, bir dakikada kalbin kaç kez attığının göstergesidir.
 Nabız Alınması

• Stroke Volüm: kalbin sol ventrikülünün bir sistolde aortaya attığı

kan miktarı (60-70 ml)
• Kardiak output: kalbin bir dakikada aortaya pompaladığı kan miktarı
• Kardiak Output: stroke volüm x Nabız hızı
• Erişkin bir bireyde yaklaşık olarak her bir dakikada 5000 ml. kan
perifere gönderilir.
• Örn: nabız hızı 70 olan bir bireyin strok volümü 70 ml den
düşünüldüğünde, kardiyak outputu 4900 ml. dir.
 Nabız;
• Kalbin hızı, ritmi
ve kontraktilite
gücüne karar
vermek.

• Periferik damar
hastalıklarını
tanımlamak
amacıyla bakılır.
NABIZIN SAYILDIĞI BÖLGELER
• Nabız, kalbin apeksinden
(apikal nabız) ve periferik
arterlerden (periferik nabız)
sayılır.
Periferik nabızın sayıldığı arterler:
• Radial arter (kolay bulunduğu için rutin olarak en çok kullanılan bölge)
• Temporal arter (daha çok çocuklarda)
• Arteria karotis (diğer bölgelerde hissedilmediğinde)
• Brakial arter (kan basıncı ölçülmesinde)
• Femoral arter (bacakta kan dolaşımının değerlendirilmesinde)
• Popliteal arter (ayakta kan dolaşımının değerlendirilmesinde)
• Posterior tibial arter (ayakta kan dolaşımının değerlendirilmesinde)
• Arteria dorsalis pedis (ayakta kan dolaşımının değerlendirilmesinde)
NABIZ ALINAN BÖLGELER
Radial Arterden Nabız Alma:
Radial arter, ön kolda bileğin iç kısmında bulunur. Parmaklarda kan
dolaşımının değerlendirilmesinde periferik olarak nabız özelliklerinin en
kolay hissedildiği ve en sık kullanılan arterdir.
Radyal Arterden Nabız Alma:
• İşaret parmağı, orta parmak ve
yüzük parmağının uçları birlikte
yanyana nabzın üzerine hafifçe
bastırılır; çok yüzeysel ya da çok sıkı
bastırırsanız nabzı alamayabilirsiniz.
• Nabzı 60 saniye(bir dakika) süreyle
sayın;
• Kendi nabzınızı sayarak işe
başlayabilirsiniz, sonuçtan emin
olamazsanız başka birine de
saydırın.

• Nabız hızı dakikada 100 üzerinde ise

TAŞİKARDİ, 60 altında ise
BRADİKARDİ denir
 Brakial arterden nabız alma:
• Brakial arter, antekubital
fossada, biceps ve triceps
kasların arasında bulunur. Ön kol
bölgesindeki dolaşımın
değerlendirildiği ve kan
basıncının ölçülmesi sırasında
stetoskobun yerleştirildiği
bölgedeki arterdir.
Karotis Arterden Nabız Alma:
• Karotis arter, boyunda, sternokleidomastoid kası ile trakea arasında
yer alır. Bu arterin yerini bulmak için önce işaret parmağı ile tiroid
kıkırdak palpe edilir, sonra el yana doğru kaydırılır ve trakea ile
sternokleidomastoid kası arasında kalan oluğa iki ya da üç parmak
yerleştirilir.

• Kardiak arrest, şok ve diğer bölgelerden nabız hissedilemediği

durumlarda nabız almak için en uygun bölgedir. Kalbe yakınlığı ve
büyük bir damar olduğu için daha dolgundur.
Femoral Arterden Nabız Alma:
• Femoral arter, her iki inguinal
ligamentin altında, simfizis pubis
ve spina iliaca anterior süperior
arasında bulunur. Kardiyak arrest
ya da şok durumunda nabız diğer
bölgelerden alınamadığında ve
uyluk bölgesinde kan dolaşımının
değerlendirilmesinde kullanılır.
Popliteal Arterden Nabız Alma:
Popliteal arter, her iki popliteal
çukurda dizin arkasında bulunur.
Alt bacak bölgesinde dolaşımın
değerlendirilmesinde kullanılır.
Dorsalis Pedis Arterden Nabız Alma:
Dorsalis pedis arter, birinci ve
ikinci ayak parmağı,ekstansör
tendonun arasında bulunur.
Ayakta kan dolaşımının
değerlendirilmesinde kullanılır.
 Posterior tibial arter, her iki ayak
bileğinin iç yüzeyinde,medial
malleolusun üstündedir. Ayakta kan
dolaşımının değerlendirilmesinde
kullanılır
Tibialis
posterior
medial – iç
malleolin
arkasında,
Nabzın Özellikleri
• Nabzın Hızı (Sayısı)
• Nabzın Ritmi
• Nabzın Hacmi (Volümü)
• Simetrik alanlardaki eşitliği
• Damar duvarının yapısı
Nabzın Hızı:
• Kalbin 1dk’daki atım sayısıdır.
• Erişkinler için normal nabız değeri 60-100atm/dk’dır.
• Nabız hızı değerlendirilirken yaşa göre normal nabız değerleri
bilinmelidir.
• Yaşamın ilk yıllarında nabız hızı yüksek iken yaşın ilerlemesi ile bu
değerler azalır.
 Nabız hızını etkileyen faktörler:
Nabız hızı bir çok etkene bağlı olarak değişiklik gösterir;
EGZERSİZ;
Egzersiz yaparken ya da vücudun kaslarının çok çalıştığı ağır işlerde nabız hızı kısa sürede artar.Egzersiz ile
oluşan bu artış egzersizden bir süre sonra normale döner.
Bu nedenle bireyin nabız hızı fiziksel aktiviteden hemen sonra ölçülmemeli, bireyin dinlenmesi için en az
30dk beklenilmeli.
ilerleyen zamanda düzenli egzersiz yapan kişinin kalp kası güçlenir ve dinlenme anında(yani günlük
faaliyetlerinde) düzenli spor yapmayan kişilere kıyaslandığında sporcuların nabız hızının düşük olduğu
görülür
VÜCUT ISISI / ATEŞ;
Vücut ısısı yükseldiğinde nabız hızlanır. Çünkü vücut ısısındaki her 0.6°C ‘lik artış nabız hızında 7-8 atım
artışa neden olur.
AKUT AĞRI VE ANKSİYETE;
Sempatik uyarı nedeniyle, nabız hızlanır
KRONİK AĞRI VE ANKSİYETE;
Parasempatik uyarı nedeniyle nabız hızlanır
• İLAÇ ETKİLERİ ;
Bazı ilaçlar nabız hızını etkiler. Örneğin;dijitaller ve betablokerler kalp
atım hızını azaltırken atropin arttırır.
• Dijitalller : Nabız hızını yavaşlatır ( o nedenle digoksin verilirken
hastanın nabzının sayılması ve düşükse hekime danışılmadan
verilmemesi gerekir)
• Atropin : Nabız hızını artırır ( o nedenle atropin vermeden önce de
kalp hızının değerlendirilmesi önemlidir)
• KAN KAYBI;
Nabız hızı artar
• POSTÜRAL DEĞİŞİKLİKLERİ ;
Yatarken nabız hızı azalır,Ayakta dururken ve otururken nabız hızı artar
• YAŞ;
Yaşın ilerlemesi ile Nb hızı azalır.
• METABOLİZMA;
Hipertiroidizm nabız hızını arttırırken, hipotroidizm azaltır.
• Cinsiyet;
♀>♂ 7-8 atım fazladır
 Nabzın Hızı (Sayısı)
Yaş Nabız Hızı Sınırları Ortalama
(Nabız / dk.) (Nabız / dk.)

Yeni doğan - 1 ay 120-160 140

1 ay - 12 ay 80-140 120
12 ay - 2 yaş 80-130 110
2 yaş – 6 yaş 75-120 100
6 yaş – 12 yaş 75-100 95
Yetişkin 60-100 80

Yaşa Göre Nabız Hızı

Nabzın Ritmi(Kalp Atım Düzeni):
Kalp atımları arasında süre düzenli ve birbirine eşittir. Nabız alınırken
saatin “tik tak” ları gibi düzenli olduğu görülür. Eğer ritimde (atım
düzeninde) aksamalar varsa buna “aritmi”/ “düzen bozukluğu” denir.
Eğer aritmi saptarsanız, kalpten steteskopla dinleyerek doğrulayın,
çünkü bazen bazı atımlar hissedilemeyebilir; gerçek aritmi mi yoksa bir
anlık hissetmeme mi bunun belirlenmesi önemlidir.
 Nabzın Ritmi
• Filiform nabız: Nabzın şiddetinin, dolgunluk hissinin azalmasına veya
kaybolmasına filiform nabız denir.
Filiform nabız çok hızlı ve zayıf bir nabızdır. Hipovolemide görülür.
• Nabız defisiti:Radyal ve apikal nabız arasındaki farktır.
Bu durumda iki hemşire bir dakika süre ile aynı anda apikal nabız ve
radyal nabız ölçümü yapmalı ve sonucu karşılaştırmalı.Çıkan fark
defisit nabızdır.
• Bigemine Nabız: Nabzın her normal vuruşunun ardından bir ekstra
sistol alınmasına bigemine nabız denir.
• Pulsus alternans: bir güçlü atımı bir zayıf atım izler. Kalp
yetersizliğinde görülür.

• Aritmi: Atımları düzensiz, eşit aralıkla olmayan nabıza aritmik

nabız denir.
 Nabız Hacmi (Dolgunluğu veya Volümü):

Sol ventrikülün her kasılmasında perifere gönderilen kan miktarı nabzın dolgunluğunu
belirler.
Nabzın dolgunluğu ve dolgunluk derecesi sol ventrikülün kasılma gücünü yansıtır.
Normalde nabız dolgundur ve kolay palpe edilir. Bazı durumlarda nabız dolgunluğu
değişir;
Kan volümü arttığında kanın arter duvarına yaptığı basınç artacağı için, nabız daha
dolgun hissedilir.Buna dolgun nabız denir.
Bazende nabız çok hızlıdır ve parmaklar arasında zor hissedilir. Parmakların hafif
basıncı ile kaybolabilir. Buna FİLİFORM(İPLİKSİ) nabız denir. Genelikle nabız sayısı 130’un
üzerindedir.
Şok,kalp yetmezliği,kanama ve aşırı sıvı kaybında görülür.
O nedenle normal nabız dolgunluğunu ve ritmini öğrenmek ve farklılıkları ayırt
edebilmek için mümkün olduğunca çok sayıda insanın nabzını ölçmeye çalışın (önce
kendinizin ve yakınlarınızın nabzını sayarak başlayabilirsiniz)
 Dikkat edilecek noktalar;
• Nabız alırken hızına, ritmine ve dolgunluğuna dikkat edilir.
• Nabız saymadan önce hastanın genel durumu ve nabız hızını etkileyecek faktörler (yaş,
egzersiz, yorgunluk, yemek yeme gibi) değerlendirilir.
• Eğer hasta herhangi bir aktivitede bulunmuşsa 20- 30 dk. dinlendirilir. Aksi hâlde kalp
atımları hızlı olduğu için doğru sonuç alınamaz.
• Taşikardi, filiform nabız, bradikardi, aritmi gibi durumlarda, yenidoğanlarda ve ilk defa
sayılıyorsa nabız daima 1 dk. süresince sayılır.
• Çocuklarda nabız alma işlemi vücut sıcaklığı ölçümünden önce yapılır. Çünkü çocuk
ağlar ya da huzursuz olursa nabız ölçümü doğru yapılamaz.
• Arterio-venöz fistül (cerrahi yöntemle bir ven ve bir arterin birleştirilmesi) yapılmış
arter üzerinden nabız alınmaz.
• Nabız alınacak bölgeye göre hastaya pozisyon verilir. Hasta ayakta iken nabız alınmaz.
• Nabız alınan arterin kalp seviyesinde olmasına özen gösterilmelidir.
• Karotis arterden nabız alınırken hasta solunum sıkıntısına
girebileceğinden arter üzerine fazla bastırılmaz ve kesinlikle çift taraflı
alınmaz.
• Bebeklerde karotis arterden nabız alınması önerilmez çünkü boyun
kısa olduğu için bulunması zordur. Ayrıca hava yoluna bası yaparak
solunumu engelleyebilir.
 Apikal Nabız Alma
• Kalbin apeksinden steteskop ile
alınan nabızdır.
• 1 dakika sayılır.
Apikal-Radial Nabız Alma
• Kardiovasküler sisteme ilişkin
hastalıklarda ve nabızın aritmik
olduğu durumlarda , apikal ve
radial nabızlar MUTLAKA aynı
anda iki kişi tarafından alınır ve
birlikte değerlendirilmelidir.

•
 Yer tespiti için sol klavikulanın orta hattından aşağıya doğru
elinizle hayali bir çizgi (midklavikular hat) çizilir.
Kalbin apeksi, bu çizginin sol 5. ve 6. kostalar arasındaki boşluk
ile kesiştiği noktaya rastlar.
Bu nokta sternumdan sola doğru yaklaşık 8 cm. uzaklıkta ve sol
memenin altındadır.
2-5 yaş arası çocuklarda ise sol meme başı hizasında
4.İnterkostal aralık,
5 yaşın üzerindeki çocuklarda da 5. interkostal aralık kalbin
apeksi olarak belirlenir.