Lesson 1: Kalikasan at Istruktura ng Wikang Filipino /ng/ =/m/ (B at P ang sunod na ponema)

➢ [pang] + bansa = paMbansa

Ponema - Makabuluhang tunog o palatunugan ➢ [pang] + palasa = paMpalasa
Ponolohiya - Makaagham na pag- aaral ng mga tunog /ng/ =/n/ (D, S, L, R, T ang sunod na ponema)
21 Ponema ➢ [pang] + dikdik = paNdikdik [pang] + tatak =
➢ Katinig Sa Filipino (16) paNtatak
➢ Patinig (5) ➢ [pang] + linis = panlinis [pang] + sibat = paNsibat
Ponemang Suprasegmental - Nakatuon sa: 2. Asimilasyong Ganap - Bukod sa pagbabago ng
A.Diin ponemang /ng/ nawawala na rin ang unang ponema ng
Example nilalapiang salita.
➢ haPON (Japanese) ➢ [pang] + tali = pantali = panali
➢ HApon (afternoon) ➢ [pang] + palo = pampalo = pamalo
B.tono, intonasyon (pitch) - Pagtaas o pagbaba ng tinig sa 3. Pagpapalit ng Ponema - May mg ponemang nagbabago
pagbigkas ng pantig, salita, parirala o pangungusap. o napapalitan sa pagbubuo ng mga salita.
Example /d/ > /r/
➢ Dumating na si nanay. ➢ Dami - maRami
➢ Dumating na si nanay? 4. Metatesis - Kapag ang salitang- ugat na nagsisimula sa
C.hinto o antala. - Tumutukoy sa saglit na pagtigil ng /L/ at /Y/ ay nilalagyan ng panlaping -in-, ang /i/ at /n/
pagsasalita. nagkakapalitan ng posisyon.
Example ➢ LIPAD - NILIPAD
➢ “Si Mark Anthony ako”-----(Si mark, Anthony, Ako) ➢ WASTO- IWINASTO (hindi NIWASTO)
➢ “Hindi siya ang aking inspirasyon”----(Hindi, siya ang ➢ YAYA- NIYAYA
aking inspirasyon) SIPA- SINIPA (hindi NISIPA)
Morpema - Pinaka maliit na yunit sa salita 5 Pagkakaltas ng Ponema - Nagaganap ang pagbabagog
Morpolohiya - Makaagham na pag-aaral ng mga ito kung ang huling ponemang patinig ng salitang- ugat ay
makabuluhang yunit ng salita o morpema nawawala sa paghuhulapi nito.
Anyo ng Morpema Example:
1. Morpemang Ponema /a/at/o = Kasarian ➢ Takip + an = Takipan = takpan
Ex. Tindero - Tindera 6. Paglilipat - Diin - Mga salitang nagbabago ang diin kapag
2. Morepemang Payak - salitang ugat nilalapian.
Ex. Talon Example
3. Morpemang Maylapi ➢ BAsa + hin = BaSAhin
Example: ➢ SAma + han = saMAhan
➢ Unlapi TAtalon 7. Reduplikasyon - Pag- uulit ito ng pantig ng salita. Ito ay
➢ Gitlapi tUMalon nagpapahiwatig ng
➢ Hulapi talunAN ➢ kilos na ginagawa (nagLALAkad) o
Uri ng Morpema ➢ gagawin pa lamang (Aalis),
1. Morpemang May kahulugang Leksikal - Pangngalan, ➢ Taga gawa ng kilos (magTATAho) o
Panghalip, pandiwa, pang-uri, pang abay ➢ nagpaparami (maTATAas).
Example: Sintaksis - Ito ay pagsasama- sama ng mga SALITA
➢ Paaralan, ako, kumanta, Maligaya, Kahapon (morpema) para bumuo ng mga parirala at mga
(Salingmay kahulugan) pangungusap.
2. Morpemang May Kahulugang Pangkayarian - Pangungusap - -Ito ay sambitlang may patapos na himig sa
Pang-angkop, pangatnig. Pang-ukol, Pananda dulo.
Example: ➢ Ang patapos na himig ay nagsasaad ng diwa o ilang
➢ Na, -ng, at, o, kay, ang, sa, si, kaisipan ang nais ipahiwatig ng nagsasalita.
(Salitang walang kahulugan dahil kulang) Layon ng pangungusap
Pagbabagong Morpoponemiko - Tumutukoy sa anumang ➢ 1.Paturol
pagbabago sa karaniwang anyo ng morpema dahil sa ➢ 2.Pautos
impluwensya ng kaligiran nito. ➢ 3.Pakiusap
1. Asimilasyon – pagbabagong nagaganap sa /ng/ sa ➢ 4.Patanong
posisyong pinal dahil sa impluwensya ng ponemang ➢ 5.Padamdam
kasunod nito. Pangungusap = Paksa + Panaguri
➢ Ang /ng/ ay nagiging /m/ o /n/ o nananatiling /ng/ ➢ Si Beth ay Kumakain.
dahil sa impluwensya ng kasunod na ponema nito. ➢ Kumakain si Beth
Anyo ng Pangungusap
➢ 1. Payak ➢ 4. Panghihikayat
➢ 2. Tambalan ANTAS NG PAKIKINIG
➢ 3. Hugnayan ➢ 1. Appreciative
➢ 4. Langkapan ➢ 2. Diskriminatori/ Kritikal
1. Payak na Pangungusap ➢ 3. Mapanuri (selective)
1 paksa : 1 panaguri ➢ 4. Implayd (hidden message)
➢ -Si nanay ay maagang gumising. ➢ 5. Internal (pansarili)
2 paksa : 1 panaguri LAYUNIN NG PAKIKINIG
➢ -Si nanay at tatay ay maagang gumising. ➢ 1. Maglibang/ maaliw
2. Tambalang Pangungusap - -Binubuo ng dalawang ➢ 2. Lumikom ng impormasyon/ matuto
magkatimbang na payak na pangungusap. (at, o, ni) ➢ 3. Magsuri
➢ HINDI NAKATIIS ANG MGA PILIPINO at URI NG TAGAPAKINIG
SILA’Y NAGTIPON NG LAKAS. 1. EAGER BEAVER - ngiti ng ngiti at tango ng tango habang
3. Hugnayang Pangungusap - Binubuo ito ng SUGNAY may nagsasalita sa kanyang unahan.
(1 makapag- iisa : 1 di- makapag- iisa) 2. SLEEPER - Siya ang tagapakinig na uupo sa isang
-PANDUGTONG: Dahil, kung, kapag, nang, sapagkat, tahimik na sulok. Ayaw niya ng maingay at dahan- dahan
upang atbp. siyang pipikit at maglalakbay sa mundo ng panaginip.
Mataas ang pagtingin ng magulang ko sa kanya dahil sa 3. TIGER - ang tagapakinig na palaging handang magbigay
respetong ipinakita niya. ng reaksyon o puna sa anumang sasabihin ng nagsasalita.
4. Langkapang Pangungusap 4. BEWILDERED - Ang tagapakinig na kahit anong pilit
2 makapag- iisa o higit pa : 2 di- makapag- iisa o higit pa makinig ay walang nauunawaan sa kanyang naririnig.
Magiting na ipinagtanggol ng mga gerilya ang kanilang baryo 5. FROWNER - Ang tagapakinig na wari bang lagi na lang
nang lumusob ang mga dayuhan may tanong at pagdududa.
kaya’t nagsimula ang umaatikabong laban ➢ Makikita sa kanyang mukha ang pagiging atentibo
ngunit ang totoo ay hindi lubos ang kanyang
Lesson 2: Makrong Kasanayan pakikinig.
Hearing - Hindi intensyon mapakingan 6. RELAXED - Isa siyang problema sa isang nagsasalita.
Listening - May Intensyon sa pinag uusapan ➢ Walang makikitang reaksyon sa kanya, positibo man
o negatibo.
Pakikinig - Ito ay isang aktibong proseso ng pagtanggap ng 7. BUSY BEE - Ang tagapakinig na may ibang ginagawa
mensahe sa pamamagitan ng sensoring pandinig at habang nakikinig. Siya ay nakikinig ngunit hindi niya iniintindi
pag-iisip. ang sinasabi ng tagapagsalita dahil abala siya sa ibang
➢ Aktibo ito dahil nagbibigay-daan ito sa isang tao na gawain.
pag-isipan, tandaan at ianalisa ang kahulugan at 8. TWO- EARED LISTENER - Siya ang pinaka epektibong
kabuluhan ng mga salitang kanyang napakinggan. taga pakinig dahil hindi lamang siya nakikinig gamit ang
45% ay nagagamit sa pakikinig tenga ngunit pati narin ang utak upang maunawaan ang
30% ay sa pagsasalita napakinggan.
16% ay sa pagbabasa
9% naman sa pagsulat Pagsasalita
Proseso sa Pakikinig ➢ Proseso ng paghahayag ng damdamin, saloobin o
➢ A. Resepsyon O Pandinig kaisipan sa sarili; sa kapwa; sa grupo; sa publiko at
➢ B. Rekognisyon O Pagkilala Sa Tunog maging sa masmidya.
➢ C. Pagbibigay Kahulugan Sa Tunog Kahalagahan Ng Paglinang Ng Kasanayan Sa Mabisang
Bakit Mahalaga Ang Pakikinig? Pagsasalita
➢ 1. Pagkuha ng impormasyon ➢ Ang isang taong epektib na magsalita sa harap ng
➢ 2. Paglutas ng suliranin pangkat ng mga tao ay higit na madaling
➢ 3. Naibabahagi ang karanasan —--------- nakakukuha ng respeto ng ibang tao.
Klasipikasyon ng Pagsasalita
➢ Pagsasalitang Pansarili - pagpapahayag mo sa
sarili. Lahat ng itơy nagaganap sa intrapersonal na
komunikasyon
 ➢ Pagsasalitang Pangkapwa- Pagpapahayag sa
kapwa. Maaaring ikaw ay naririnig nang mukhaan o
kaya nama'y sa pamamagitan ng telepono o ba
pang gadyet. Kadalasang nagagamit ito sa
interpersonal na komunikasyon.
➢ Pagsasalita Sa Publiko - pagpapahayag ng
mensahe sa malaking pangkat ng mga tao.
Kadalasan itong ginagawa sa entablado,
awditoryum, o sa iba pang malalaking lugar.
➢ Pagsasalita Sa Midya - pagpapahayag ng mensahe
sa paggamit ng mga midyum na radio, telebisyon at
iba pang kauri nito.
Mga Pangangailangan sa mabisang Pagsasalita
➢ Kaalaman - kailangang may sapat kang kaalaman
hinggil sa iba't ibang bagay.
➢ Kasanayan - ang pagsasalita ay isang kasanayang
maaring linangin.
➢ Tiwala sa Sarili - ang isang taong walang tiwala sa
sarili ay karaniwang nagiging kimi o hindi palakibo
Mga Kasangkapan Sa Pagsasalita
➢ Tinig ito ang pinakamahalagang puhunan ng isang
nagsasalita
➢ Bigkas kailangang maging matatas at malinaw ang
pagbigkas ng isang nagsasalita
➢ Tindig kinakailangang may tikas, ika nga mula ulo
hanggang paa
➢ Kumpas kailangang maging angkop sa diwa ng
salita o mga salitang binabanggit.
➢ Kilos ang mga mata, balikat, paa at ulo - ang
pagkilos ng mga ito ay maaring makatulong o
makasira sa isang nagsasalita
Katangiang Dapat Taglayin Ng Isang Tagapagsalita
➢ Sensiridad - magkapakatotoo sa lyong sinasabi.
➢ Adaptabilidad - kaya niyang iakma sa edad, interes
o kalagayan ng tao ang mensaheng ibabahagi.
Mahusay makiramdam sa mga tagapakinig kung
nauunawaan ba siya o hindi
➢ Interes - mahusay na nakakapa ang ineteres ng
kanyang kausap.
➢ Mahusay makinig - kinakailangan ang mahusay na
pakikinig nang sa gayon ay maunawaan mo ang
kanilang sinasabi at masasabi mo nang mahusay
ang nais mo.
Ang Takot Sa Pagsasalita Sa Harap Ng Madla
➢ Speech Anxiety o Glossophobia
➢ Stage Fright o Topophobia
Ito ang tawag sa taong takot magsalita sa harap ng madla.