MGA BATAYANG

KONSEPTO SA
PAGSASALIN
G. CEDREX R. DIOLAN
Singer Yarn?
 MAY NAAALALA KA BA?
1. Mahusay e. great a. green
c. student b. well-lighted
2. mag-aaral
c. student
3. Maayos g. fine
d. university
4. luntian a. green
e. great
5. nag-aalala h. weary f. west
6. Pamantasan d. university g. fine
7. Kanluran f. west h. weary
8. Pamahalaan k. government i. quiet
j. happy
9. maliwanag b. well-lighted
k. government
10. kulay l. color
l. color
 MAY NAAALALA KA BA?
1. Good day!
2. You’re welcome! a. Welcome!
b. Magandang araw.
3. Where have you been? c. Goodbye.
4. What do you do? d. Walang anuman.
5. Do you need anything? e. Aalis na ako.
f. Saan ka nagpunta?
6. Paalam. g. May kailangan ka?
7. Mabuhay! h. Maganda ka.
8. I hope you’re fine now. i. Sana ay nasa mabuti
kang kalagayan.
9. I’ll be going now. j. Ano ang trabaho mo?
10. You’re beautiful.
 PAGSASALIN
• SALIN - (A) pagbubuhos mula sa isang sisidlan tungo sa iba pa;
- (B) pagkopya;
- (C) traduksiyon;
- (D) pag-endorso ng isang dokumento o komunikasyonm mula sa isang opisina
tungo sa isa pa; at
- (E) paglilipat ng isang opisina o tungkulin.
- Mula sa tesauro ni Panganiban (1972)

• Ang pagsasalin ba ay isang sining o agham?

Ayon sa Webster:

- art – conscious use of skill and creative imagination; the making of things that
have form or beauty
- science – systematized knowledge derived from observation, study and
experimentation; one that skillfully systematizes facts, principles and methods
 PAGSASALIN
“(M)ay dalawa lámang (paraan sa pagsasalin). Maaaring pabayaang
manahimik ng tagasalin ang awtor, hanggang posible, at pakilusin
ang mambabasá túngo sa kaniya; o maaaring pabayaang
manahimik ng tagasalin ang mambabasá, hanggang posible, at
pakilusin ang awtor túngo sa kaniya.”

–FRIEDRICH SCHLEIERMACHER (1813)

Ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita kapag ito’y mauunawaan,
at ginagawang malaya naman kapag iyon ay may kalabuan
datapua’t hindi lumalayo kailanman sa kahulugan.

– PACIANO MERCADO RIZAL

 PAGSASALIN
3.l Translation is a process by which a spoken or written utterance takes place in one
language which is intended and presumed to convey the same meaning as a
previously existing utterence in another language (Robin, l958) .

3.2 Translation consists in producing in the receptor language the closest natural
equivalent of the message of the source language, first in meaning and secondly in
style (Nida, 1959/l966).

3.3 Translation may be defined as the replacement of textual material in one language
(source language) by equivalent textual material in another language (target language)
(J.C. Catford I965).

3.4 Translation is reproducing in the receptor language a text which communicates the
same message as the source language but using the natural grammatical and
lexicalchoices of the receptor language (Larson, l984).
 PAGSASALIN
• Ang pagsasaling-wika ay paglilipat sa pinagsasalinang wika ng
pinakamalapit na katumbas na diwa at estilong nasa wikang
isinasalin.
• Kinapapalooban ng dalawang wika– ang simulaang wika (SW) at
tunguhang wika (TW).
• Ang mga sinaunang pagsasalin ay masasabing napaalipin sa
porma ng mensahe.
• Ang bawat wika ay may kanya-kanyang kakanyahan, S=sistema
ng oagbubuo at pagsusunod-sunod ng mga salita upang
magpahayag ng kaisipan.
• PORMA – DIWA/MENSAHE – REAKSYON NG MAMBABASA
 PAGSASALIN
INGLES FILIPINO
--------------------- -----
(Wikang (Wikang
Isinasalin) Pinagsasalinan)

Tagabasa A Tagabasa B

EQUIVALENCE OF RESPONSE (NIDA, 1968)

“receptors of the translation text must respond to the translation text
equivalent to the manner in which the receptors of the source text
respond to the source text”
Pagsasaling-Wika?
 • Pagsasaling Pampanitikan vs. Pagsasaling-
Teknikal
I
N • Pagsasaling Pampanitikan – napapalamutian
T ng mga tayutay at may gamit ang mga salita sa
R
O paraang iba sa mga pakahulugan sa diksyinary
D • Pagsasaling-Teknikal – 70% - 90% ang
U
K
pagsasaling teknikal sa buong mundo
S
I
Y
O
N
Almario IYANG TEKNIKAL SA
PAGSASALING TEKNIKAL
 WIKANG TEKNIKAL

• Ang pag-aaral at kaalaman sa mga gamit na praktikal

at industriyal ng mga tuklas ng siyensiya.

TEKSTONG TEKNIKAL
• Isinulat upang magpaliwanag ukol sa tekstong
siyentipiko o magpalaganap ng isang praktikal na gamit
ng isang teorya o saliksik siyentipiko
• Anyo – magasin, newsletter, polyeto, poster, artikulong
Mga siyentipiko, peryodiko at mga entri sa ensiklopediya.
• Kailangang manatiling obhetibo at makatunayan sa
Uri paksa ngunit kailangan ding maalalam siya sa
ng paggamit ng mga taktikang malikhain.
Tekstong PAGSASALING TEKNIKAL
Teknikal • Higit na gumagamit ng reproduksiyon
• Higit na estrikto
 1. Magsulat para sa iyong mambabasa at magsulat nang
malinaw
2. Alisin ang di-kailangang pag-uulit
3. Iwasan ang di-kailangang pang-uri at panuring
4. Gumamit ng payak na salita at payak na pahayag
5. Gumamit ng tinig na aktibo at himig na apirmatibo
6. Sumipi ng mga sanggunian, pangungusap ng eksperto,
at totoong ulat at resulta ng pagsubok
7. Tiyaking malinis ang ispeling at gamit ng bantas
Mga 8. Akitin ang madla
Patnubay at 9. Umisip ng naiiba at bagong pang-uri
Payo sa 10. Sikaping mamangha ang bumabasa tungkol sa paksa
Pagsulat ng 11. Kumbinsihin ang bumabasa sa layunin ng teksto.
Tekstong
Teknikal Almario IYANG TEKNIKAL SA
PAGSASALING TEKNIKAL
 Mga Kailangang Katangian ng
Tagasaling Teknikal

1.Kaalaman sa Paksa
2. Mga Kasanayan sa Saliksik
3. Mga Kasanayan sa Pagtuturo
Mga
Hamon ng
4. Mga Kasanayan sa Pagsulat
Pagsasaling
Teknikal

Almario IYANG TEKNIKAL SA

PAGSASALING TEKNIKAL
 Pagsasalin sa Kasalukuyan
1.Mababang pagtingin sa mga tagasalin at larangan ng
pagsasalin. - “isinasalin lamang”
2. Kakaunti ang produksiyon ng mga saling akda sa
Pilipinas.
3. Tumaas ang panganagailangan sa mga tagasalin
ngayong panahon ng pandemya ngunit hindi sapat para
tugunan ang pangangailangan ng lumalaking
populasyon ng mga indibidwal na hindi nagsasalita ng
Ingles.
 Pagsasalin sa Kasalukuyan
4. Problema rin kung sino-sino ang nagsasalin.

5. Walang sanagy ng gobyerno ang nangangasiwa

sa pagpapaunlad at pagtataguyod ng larangan ng
pagsasalin sa bansa.
 “Sobrang na-shock ako
sa inyo. Ang dali n’yo
namang tinalikuran ang
Diyos. Imagine, sobrang
bait n’ya at pinadala n’ya
si Christ sa atin. Ang
Diyos mismo ang pumili
sa inyo, tapos ngayon,
ine-entertain n’yo ang
ibang Gospel?”
(Galatians 1:6)
Samakatuwid…
• Hindi lamang pagsasalin ng nilalaman at impormasyon ang
inaasahan sa anumang pagsasaling-wika; mahalaga rin ang
kakawing nitong tungkuling pangkomunikasyon na may
pagsasaalang-alaang sa konteksto at intensyon ng salin,
nagpapasalin at target na mambabasa
• Hindi lamang pagtutumbas sa mga terminolohiya at kaalaman
sa mga wikang kasangkot sa pagsasalin ang maituturing na
suliramin sa pagsasalin
• Walang iisa o tiyak na pagsasalin o lenggwaheng pagsasalin
ang makapagbibigay garantiya sa pagsasaling-teknikal;
Samakatuwid…
• Tulad ng pagsasaling pampanitikan, ang pagsasaling
teknikal ay maituturing din na isang malikhaing gawain.
• Higit kailanpaman, ngayon ang panahon upang
magkaroon ng isang ahensya o isang sangay ng
gobyerno na maaaring tumayo bilang tagapagbantay,
tagapagtaguyod, tagapag-ingat at tagapangasiwa sa
mga usapin na may kinalaman sa pagsasalin.
Mga Paalala…

Panoorin ang video

ng kasaysayan ng
Pagsasaling-wika sa
Pilipinas at humanda
sa pagtalakay nito.

i-SCAN
SALAMAT!
Kasaysayan ng
Pagsasaling Wika
sa Daigdig
Pagsasaling Wika
• SAVORY (The Art of Translation,
1968)
• Kasintanda ng panitikan

• Ayon kay Theodore Horace Savory

ang kinilalang unang
tagapasaling-wika sa Europa ay
isang aliping Griego na
nagngangalang Andronicus.
Andronicus
• Kinikilalang unang tagapagsalin
sa Europa
• Isinalin niya nang patula sa
wikang Latin ang Odyssey ni
Homer na nakasulat sa wikang
Griyego noong 240 B. C.
NAEVIUS at ENNIUS
Gumawa ng mga pagsasalin sa Latin ng mga
dulang Griyego katulad ng mga
nagawa/nasulat ni Euripides.
Euripides - (484 BCE - 406 BCE) isang
sinaunang Griyegong manunulat ng dulang
trahedya. Kalimitang may desperasyon at
biyolente ang kanyang mga dula. Sa huling
bahagi ng kanyang buhay, nagsimula siyang
sumulat ng mga trahedyang-komedya na
may masasayang mga katapusan, ang
simula ng bagong gawi sa dramang Griyego.
Halimbawa ng kanyang mga akda: Hecuba,
Hippolytus, Iphigenia at Aulis
Cicero
- Isang Romanong pilosopo at consul. Siya
rin ay isang bihasang manunulampati,
manunulat, kinikilalang pinakamagaling
sa wikang Latin at nakilala rin bilang isang
mahusay na tagasaling wika

Halimbawa ng kanyang mga akda:

• In Verrem
• De Inventione
• De Oratore
Na ka tu l on g n a n g m a la k i s a pa g - un l a d n g m ga ba n s a s a
eu r o pa ang pa gs a s a li n g w i ka , s a pa m a m a gita n ng
pa gs as a lin n g i ba ' t iba n g s a n ga y n g pa n i ti ka n . Ha lim ba wa ,
a n g m a b ilis n a pa g - a n ga t n g ba n s a n g a ra bia m ula s a
ka m a n gm a n ga n n o on g i ka la wa h a n g ga n g i ka s i ya m n a s ig l o
a y d ul ot n g pa gs a s a lin g wi ka n a is in a ga wa m u la s a wi ka n g
gr iy e g o n a n o on a y p ri n ci pa l n a d a luya n n g i ba 't i ba n g
ka run un ga n .
May pangkat ng mga Eskolar sa Syria na
nakaabot sa Baghdad at doon ay isinalin nila sa
Wikang Arabic ang mga sinulat ni Aristotle,
Plato, Galen, Hippocrates at marami pang
ibang kilalang pantas. Kaya nakilala ang
Baghdad bilang isang paaralan ng pagsasaling
wika. Ngunit, dumating ang panahon na
nabaling ang atensiyon/kawilihan ng mga
eskolar sa ibang bagay na pang-intelektuwal
katulad ng pagsusulat ng mga artikulong
pampilosopiya. Kaya pagkaraan ng tatlong siglo
ay napalitan ng Toledo ang Baghdad bilang
sentro ng karunungan at pagsasaling wika.
ADELARD RETINES
nagsalin sa Latin ng mga isinalin sa wikang Latin ang
sinulat ni Euclid na noon ay Koran noong 1141.
nasusulat sa Wikang Arabic.
1200 A.D.
Sa panahong ito, umabot sa Toledo ang
mga orihinal na teksto ng mga
literaturang nakasulat sa Wikang
Griyego. Dahil dito, lumabas ang
dakilang salin ng Liber
Gestorum Barlaam et Josaphat na
orihinal na nakasulat sa wikang Griyego.
Ayon kay
Savory, sa panahong ito umabot sa
pinakataluktok ang pagsasaling wika.
Noon rin nagsimula ang pagsasalin ng
Bibliya.
 J A C Q UES A M Y O T
isang Obispo sa Auxerre at
kinilalang prinsipe ng
pagsasaling-wika sa Europa.
Isinalin niya sa wikang Aleman
ang “Lives of Famous Greek and
Romans” noong 1559. Ang salin
na ito sa wikang Aleman ang
pinagkunan ni SIR THOMAS
NORTH (pinakadakila sa mga
tagapagsalin sa Inglatera) ng
salin sa Ingles noong 1579.
J O H N B O U R CH IE R
isang tagapagsaling nakilala sa
Inglatera noong 1467-1553.
Isinalin niya ang Chronicles ni
Froissart sa wikang Aleman.
E L I Z A BET H I A T I I
Ayon kay Savory, ang panahon
ng Unang Elizabeth ang
itinuring na
unang panahon ng pagsasaling-
wika sa Inglatera at ang panahon
ng Ikalawang Elizabeth ang
pinakataluktok ng pagsasaling
wika sa Inglatera.
Sa panahon ng Elizabeth II (1598-1616), nailathala ang mga salin ni
George Chapman sa mga isinulat ni Homer. Lumabas naman noong
1603 ang salin ni John Florio sa Essays ni Montaigne na kasing husay
ng Plutarch ni North. At noong 1612 ay isinalin naman ni Thomas
Shelton ang Don Quixote.

179 2
nailathala ang aklat ni Alexander Tytler na may pamagat na Essay on the
Principles of Translation na nagbigay ng tatlong panuntunan sa pagsasalin.

1. Ang isang salin ay kailangang katulad na katulad ng

orihinal sa diwa o mensahe.
2. Ang estilo at paraan ng pagkasulat ay kailangan katulad
sa orihinal.
3. Ang isang salin ay dapat maging maluwag at magaang
basahin tulad ng sa orihinal.
PANAHON NG PAGSASALIN NG BIBLIYA

Mayroong dalawang dahilan kung bakit isinalin ang bibliya: Una,

dahil ang Bibliya ang tumatalakay sa tao – kaniyang
pinagmulan, sa kaniyang layunin at sa kaniyang destinasyon;
Pangalawa, dahil sa di-mapasusubaliang kataasan ng uri ng
pagkakasulat nito.
Ang orihinal na manuskrito o teksto ng Bibliya ay sinasabing
wala na. Ang kaunaunahang teksto nito ay nasusulat sa wikang
Aramaic ng Ebreo at ito ang pinaniniwalang pinagmulan ng
salin ni Origen sa wikang Griyego na kilala sa tawag na
Septuagint gayondin ang salin ni Jerome sa wikang Latin.
Tatlong Pinakadakilang Salin ng
Bibliya

Saint Jerome Martin Luther Haring James

(Latin) (Aleman) (Ingles-Inglatera).
PANAHON NG PAGSASALIN NG BIBLIYA

Samantalang ang kauna-unahang salin sa Ingles ng

Bibliya ay isinagawa ni John Wycliffe. Ang unang salin ng
mga Katoliko Romano ay nakilala sa tawag na Douai
Bible. Si William Tyndale ang nagsalin sa Ingles ng
Bibliya buhat sa wikang Griyego na salin naman ni
Erasmus. Hindi naging katanggap-tanggap ang salin
dahil sa masalimuot na mga talababa.
Hindi natapos ni Tyndale at ipinagpatuloy ni John
Rogers (Thomas Matthew) at nailathala noong 1537.
Nirebisa ito ni Richard Taverner noong 1539. Muli itong
nirebisa ni Coverdale at tinawag itong Great Bible.
 ILAN SA MGA KINILALANG BERSYON NG SALIN NG BIBLIYA
AY ANG:

GENEVA BIBLE AUTHORIZ ED THE NEW ENGLISH

(1560 ) VERSION BIBLE (1970 )
Ito ay isinagawa nina Ito ang naging ang naging resulta ng
William Whittingham at pinakamalaganap at hindi na pagrebisa ng Authorized
malalampasan. Nakilala ito
John Knox. Ginamit ang Version. Maituturing
dahil sa naging panuntunan na
Bibliya na ito sa naman na pinakahuling
ang pagsasalin ay dapat
pagpapalaganap ng maging matapat saorihinal na salin ng Bibliya. Ito ay
Protestantismo. Tinagurian diwa at kahulugan ng Banal na inilimbag ng Oxford
itong “Breeches Bible”. Kasulatan. Ayon ito sa lupong University.
binuo ni Haring James sa
pagsasalin ng Bibliya. Taong
1881 lumabas ang English
Revised Version.
Sa dinami-dami ng mga pagsasaling isinagawa sa Bibliya, kinailangan pa
rin ang
muling pagsasalin dahil sa mga sumusunod na dahilan:

(1) Marami nang mga natuklasan ang mga arkeologo na naiiba sa diwang
nasasaad sa maraming bahagi ng mga unang salin;
(2) Naging marubdob ang pag-aaral sa larangan ng linggwistika na siyang
naging daan ng pagpapalinaw ng maraming malabong bahagi ng Bibliya;
(3) Ang sinaunang wikang ginamit sa klasikang English Bible ay hindi na
halos maunawaan ng kasalukuyang mambabasa bukod sa kung minsan ay
iba na ang inihahatid na diwa.
VIRGINIA WOOLF
Ang kalakhan ng kinikilalang mga akdang klasika ay ang mga orihinal
na nasusulat sa Griyego at Latin, ngunit ayon kay Gng. Virginia Woolf,
ang alinmang salin ay hindi makakapantay sa orihinal sapagkat ang
wikang Griyego ay isang wikang maugnayin, mabisa, tiyak at waring
may aliw-iw na nakaiigayang pakinggan. Dalawang pangkat ang mga
tagapagsaling-wika sa Ingles ng wikang Griyego, ito ay ang makaluma
o Hellenizers at ang makabago o Modernizers. Ang layunin ng mga
makaluma ay maging matapat sa pagsasalin sa paghahangad na
mapanatili ang orihinal na diwa at katangian ng kanilang isinasalin
kaya naman pinapanatili nila ang paraan ng pagpapahayag, at
balangkas ng mga pangungusap at idyoma ng wikang isinalin sa
wikang pagsasalinan. Kasalungat naman ito ng paniniwala ng mga
makabago na nagsasabing ang salin ay dapat nahubdan na ng mga
katangian at idyoma at nabihisan na ng kakanyahan ng wikangp
inagsalinan.
ROBERT BROWNING
Ayon naman kay Robert Browning, ang tagasaling-wika ay
kailangang maging literal hangga’t maaari maliban kung ang
pagiging literal ay lalabag sa kalikasan ng wikang
pinagsasalinan.
ROBERT BRIDGES
Naniniwala naman si Robert Bridges na higit na mahalaga ang
istilo ng awtor kung ang isang mambabasa ay bumabasa ng
isang salin. Sa kabila ng magkasalungat na opinyong nabanggit
ay may ikatlong opinyong lumitaw, ito ay ang paniniwalang
hindi makatwirang piliting ipasok sa wikang pinagsasalinan ang
mga
kakanyahan ng wikang isinasalin.
SAMUEL BUTLER AT EDWARD FITZGERALD
Pareho naman ang paniniwala nina Edward FitzGerald at
Samuel Butler na alin mang salin ng mga akdang klasika ay
dapat maging natural ang daloy ng mga salita, madaling
basahin at unawain.
F.W. NEWMAN
Sa mga pagsasalin ni F.W. Newman sa mga akda ni Homer, pinilit
niyang
mapanatili ang kakanyahan ng orihinal hangga’t maaari dahil
naniniwala siya na kailangang hindi makaligtaan ng isang mambabasa
na ang akdang binabasa ay isa lamang salin at hindi orihinal.
Sumasalungat naman sa paniniwalang ito si Arnold na tagapagsalin din
ni Homer. Ayon sa kanya, ang katapatan sa pagsasalin ay hindi
nangangahulugan ng pagpapaalipin sa orihinal na wikang
kinasusulatan ng isasalin. Samantala, unti-unting nahalinhan ng Roma
ang Atenia bilang sentro ng karunungan nang mga panahong iyon.
C. DAY LEWIS
Ayon kay C. Day Lewis sa kanyang pagsasalin ng “Aeneid” ni Virgil (na
siyang pinakapopular sa panulaang Latin) sa wikang Ingles, upang
mahuli ng tagapagsalin ang tono at damdamin, kinakailangang
magkaroon ng ispiritwal na pagkakaugnayan ang
awtor at ang tagapagsalin.
PAG-USBONG Hindi maitatangging sa umuunlad
NG na teknolohiya, maaari na ring

MAKABAGONG mapalitan ng makabagong

pamamaraan ang pagsasalin. Ang
PARAAN NG katotohanang ito ay bukas naman

PAGSASALIN sa larangan ng pagsasalin ngunit

may mga salik na naging dahilan
(Machine Vs. Human Translation)
kung bakit hindi mabuobuo ang
“machine translator” na sana ay
maging daan upang mapabilis ang
proseso ng pagsasalin. Narito ang
ilan sa mga dahilan kung bakit
hindi makabuo ng machine
translator para sa di-teknikal na
paksa:
 Hindi pa maabot ng
Pagkakaiba ng
isip ng kasalukuyang Maraming
istraktura o
mga sayantist kung kahulugan ang
pagkasusunod-
papaano mabisang maaring ikarga sa
sunod ng mga salita
maisasalin ang mga isang salita.
ng wika.
idyoma.

Napakaraming oras
naman ang
Wala pang
magugugol sa pre-
computerized
editing at post-
bilingual dictionary.
editing ng tekstong
isusubo rito.
Narito pa ang mga problema
sa paglikha ng machine
translator:
ANG ISIP NG TAO ANG
PINAK AK U MP L IK A D O N G COMPUT ER
MACHINE.
KUL ANG PA SA NALALAMA NG MGA
TEORYA ANG MGA LINGGWIS TA
TUNGKOL SA PAGLALARAW A N AT
PAGHAHAM B I NG NG MGA WIK A UPANG
MAGAMIT SA PAGBUO NG MTR.
 ANG TAGASALIN AT
ILANG PAMAMARAAN NG
PAGSASALIN
CEDREX R. DIOLAN
 DALOY NG TALAKAYAN
A. Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Isang
Tagasalin
B. Mga Nagsasalungatang Paraan sa Pagsasaling-
Wika
C. 3 Paraan ng Pagsasalin Ayon kay Roman
Jakobson
D. Mga Metodo sa Pagsasalin
E. Segmentasyon
A. KATANGIAN NG ISANG TAGASALIN
• Sapat na kaalaman sa dalawang wikang sangkot sa
pagsasalin.
- Gramatika
- Pampanitikang Paraan ng Pagpapahayag

• Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.

• Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang kaugnay
sa pagsasalin.
“He plants some rice.” (palay)
“He cooks some rice.” (bigas)
“He eats some rice.” (kanin)
 B. MGA NAGSASALUNGATANG
PARAAN SA PAGSASALING-WIKA
• “Salita” laban sa “Diwa”
“I am so full” – “busog” “puno”
“The examination was so difficult” – “mahirap”
• “Himig-orihinal” laban sa “Himig-salin”

“ Binobola mo ako!” “ You are pulling my legs!.”

“Sabihin mo sa lelang mo!” “Tell that to the marines!”

“Napakalakas ng ulan!” ‘It’s raining cats and dogs!”
• “Estilo ng Awtor” laban sa “Estilo ng Tagapagsalin”
- Dapat bang manatili sa salin ang estilo ng awtor?
-Dapat bang lumitaw sa salin ang estilo ng tagasalin?
- Dapat laging isaisip ng tagapagsali na siya ay nagsasalin
lamang.

• “Panahon ng Awtor” laban sa “Panahon ng Tagsalin”

- Summer Institute of Linguistic (linguist translators)
- Ang salin kaya ay manatili sa makalumang paraan ng
pagsulat ng wikang Filipino?
- Alin kaya ang mas magugustuhan ng mga mambabasa?
- Depende sa uri ng babasahin at kung anong panahon ang
higit na maiibigan ng mambabasang pinag-uukulan ng
tagapagsalin ng kanyng salin.
• “Maaaring Baguhin” laban sa “Hindi Maaaring Baguhin”

- Mga kuwentong maituturing na timeless

• “Tula-sa-Tula” laban sa “Tula-sa-Prosa”

- Ang isang prosa o tuluyan ay dapat maisalin sa paraang

tuluyan din, at ang tula ay kailangang sa paraang patula rin
(Postgate ayon kay Savory).
- Kung isasalin sa paraang tuluyan ang isang tula, ang salin
ay kailangang magtaglay pa rin ng katangian ng isang tula (M.
Arnold).
C. 3 PARAAN NG PAGSASALIN
AYON KAY R. JAKOBSON
I. INTRALINGUAL TRANSLATION
- pagpapalit ng salita sa iisang wika
II. INTERLINGUAL TRANSLATION
- paglilipat ng salita sa ibang wika
III. INTERSEMIOTIC TRANSLATION
- paglilipat mula sa pasalitang sagisag tungo
sa di-pasalitang sagisag
 SALITA INTRALINGGWAL INTERLINGGWAL INTERSEMIOTIC

Pagkumpas ng
maalinsangan mainit warm kamay na parang
nagpapaypay

Pagngiti o di kaya
masaya maligaya happy
naman ay pagtawa

Pag-aktong
marupok mahina weak nananamlay o
nanghihina
 D. MGA METODO NG PAGSASALIN
ayon kay Newmark
1. Salita-sa-Salita

Ana knows how to cook.

Ana alam paano sa luto

I left my wallet at school again.

Ako naiwan ko pitaka sa paaralan ulit
D. MGA METODO NG PAGSASALIN
2. Literal
“For the poet, poetry is “the highest form to talk” and it is in
the pursuing this that the poet destroys the harmony of
speech. The poet speaks poetry and poetry is different from
prose.”

"Para sa makata, ang tula ay" pinakamataas na anyo upang

pag-usapan "at ito ay sa paghabol na sinisira ng makata ang
pagkakaisa ng pagsasalita. Ang makata ay nagsasalita ng
tula at tula ay naiiba sa tuluyan. "
D. MGA METODO NG PAGSASALIN
3. Adaptasyon
Lovin' you
is easy 'cause you're beautiful
Makin' love with you is all I
wanna do
Lovin' you
is more than just a dream come
true
And everything that I do
is out of lovin' you
-Loving You ni Minnie
Ripperton
Irog ko,
wala nang gaganda sayo
pag kasiping kay kasiping ang
mundo Irog ko,
higit sa napangarap ko
at ang lahat ay dahil
ako ang irog mo
-Irog ko ni Celeste Legaspi
 D. MGA METODO NG PAGSASALIN
4. Matapat
“When Miss Emily Grierson died, our whole town went to her funeral; the men
through a sort of respectful affection for a fallen monument, the women
mostly out of curiosity to see the inside of her house, which no one save an old
manservant– a combined gardener and cook– had seen in the last ten years.

“Nang mamatay si Bb. Grierson, ang buong bayan ay pumunta sa kanyang

libing; ang mga kalalakihan, upang magpakita ng isang uri ng magalang na
pagmamahal sa isang nabuwal na monument, ang kababaihan, dahil sa pag-
uusyoso upang makita ang loob ng kanyang bahay, na walang ibang nakakita
kundi isang matandang utusang lalaki– na hardinero-kusiner– sa nakalipas na
di kukulangin sa sampung taon.
 D. MGA METODO NG PAGSASALIN
5. Malaya
“For the last twenty years since he is burrowed into this one-room
apartment near Baclaran Church, Francisco Buda often strolled to
the seawall and down the stone breakwater which stretched from a
sandy bar into the murky and oil- tinted bay.”
- (Mula sa The Drowning ni F. Sionil Jose)

“Mayroon nang dalawampung taon siyang tumira sa isang

apartment na malapit sa simbahan ng Baclaran. Si Francisco Buda
ay mahilig maglibang sa breakwater na mabuhangin at malangis.”
D. MGA METODO NG PAGSASALIN
6. Idyomatiko

“The nerve!” “Ang kapal!”

“barking at the wrong tree” “nagkakamali ka ng

binabangga”
“bossom friend” “magkaututang dila”
 E. SEGMENTASYON
• Paghahati sa mga segment o makahulugang yunit ng
pangungusap, saka isasalin ang mga ito at pagkatapos
ay pagsasama-samahin at isasaayos upang makabuo ng
isang idyomatikong salin.
1. Paghahati ng mga pangungusap sa segment.
2. Pagsasalin ng mga nabuong segment.
3. Pagsasaayos ng mga saling segment.
4. Pagsasama-sama ng mga pangungusap.
 HAKBANG 1:
Paghahati ng mga pangungusap sa segment
“Deciding a case, the Sandiganbayan, through Presiding
Justice Pamaran, noted the anomaly of a ridiculously light
prison penalty for the crime of bribery.”
1) Deciding a case
2) the SandiganBayan
3) through Presiding Justice Pamaran
4) noted the anomaly of a ridiculously light prison penalty
5) for the crime of bribery
 HAKBANG 2:
Pagsasalin ng nabuong segment
1) Deciding a case 1) Sa pagpapasya ng isang
kaso
2) the SandiganBayan 2) ang SandiganBayan
3) through Presiding 3) sa pamamaagitan ng
Justice Pamaran Tagapangulong Hukom
Pamaran
4) noted the anomaly of
a ridiculously light 4) napansin ang anomalya ng
prison penalty isang kakatwang kagaanan
ng parusang
5) for the crime of pagkakabilanggo
bribery 5) para sa krimeng panunuhol
 HAKBANG 3:
Pagsasaayos ng mga saling segment
1) Sa pagpapasya ng isang “Sa pagpapasya ng isang kaso,
kaso napansin ng Sandiganbayan, sa
pamamagitan ng
2) ang Sandiganbayan Tagapangulong si Hukom
3) sa pamamaagitan ng Pamaran, ang kakatwang gaan
Tagapangulong Hukom ng parusang ipinataw sa salang
panunuhol.”
Pamaran
4) napansin ang anomalya ng • Paglilipat (Transposition)
isang kakatwang kagaanan • Pagbabawas (Deletion)
ng parusang • Pagdaragdag (Addition)
pagkakabilanggo • Pagpapalit (Replacement)
5) para sa krimeng panunuhol
 HAKBANG 4:
Pagsasama-sama ng mga Pangungusap

“Deciding a case, the “Sa pagpapasya ng isang kaso,

Sandiganbayan through napansin ng Sandiganbayan, sa
Presiding Justice Pamaran, pamamagitan ng
noted the anomaly of a Tagapangulong si Hukom
ridiculously light prison Pamaran, ang kakatwang gaan
penalty for the crime of ng parusang ipinataw sa salang
bribery” panunuhol.”
 HAKBANG 4:
Pagsasama-sama ng mga Pangungusap
MGA DAPAT TANDAAN:
1. Pagsusuri kung maayos ang pagkakaugnay-ugnay ng
pangungusap (coherence).
2. Pag-alam kung may mga salitang paulit-ulit na ginamit kaya’t
tingnan kung maaaring kaltasin o palitan.
3. Pagsusuri kung may mga pangungusap na maaaring pag-
isahin.
4. Pagsusuri kung may mga pangungusap na dapat hatiin at
gawing dalawang pangungusap upang maging malinaw ang
diwa.
 “Sa pagpapasya ng isang kaso, ang Sandiganbayan sa
pamamagitan ng Tagapangulong Hukom Pamaran,
napansin ang anomalya ng isang kakatwang kagaanan ng
parusang pagkakabilanggo para sa krimeng panunuhol.”

1. Pagsusuri kung maayos ang pagkakaugnay-ugnay ng

pangungusap (coherence).
2. Pag-alam kung may mga salitang paulit-ulit na ginamit
kaya’t tingnan kung maaaring kaltasin o palitan.
3. Pagsusuri kung may mga pangungusap na maaaring
pag-isahin.
4. Pagsusuri kung may mga pangungusap na dapat hatiin
at gawing dalawang pangungusap upang maging
malinaw ang diwa.
 HAKBANG 1:
Paghahati ng mga pangungusap sa segment
“Three years ago, I left America in grief to bury my
husband, Ninoy Aquino.”
1) Three years ago
2) I left America
3) in grief
4) to bury my husband,
5) Ninoy Aquino
 HAKBANG 2:
Pagsasalin ng nabuong segment

1) Three years ago 1) Tatlong taon ang

2) I left America nakalilipas

3) in grief 2) Nilisan ko ang America

4) to bury my husband, 3) Na nagdadalamhati

5) Ninoy Aquino 4) Upang ilibing ang aking

asawa,
5) Ninoy Aquino
 HAKBANG 3:
Pagsasaayos ng mga saling segment

1) Tatlong taon ang “Tatlong taon na ang

nakalilipas nakalilipas, nagdadalamhati
kong nilisan ang Amerika
2) Nilisan ko ang America upang ilibing ang aking
asawang si Ninoy Aquino.”
3) Na nagdadalamhati
4) Upang ilibing ang aking
Pagdaragdag
asawa, •
• Rekonstruksyon
5) Ninoy Aquino
 HAKBANG 4:
Pagsasama-sama ng mga Pangungusap
“Tatlong taon na ang nakalilipas, nagdadalamhati kong nilisan ang
Amerika upang ilibing ang aking asawang si Ninoy Aquino.”

1. Pagsusuri kung maayos ang pagkakaugnay-ugnay ng

pangungusap (coherence).
2. Pag-alam kung may mga salitang paulit-ulit na ginamit kaya’t
tingnan kung maaaring kaltasin o palitan.
3. Pagsusuri kung may mga pangungusap na maaaring pag-isahin.
4. Pagsusuri kung may mga pangungusap na dapat hatiin at
gawing dalawang pangungusap upang maging malinaw ang
diwa.
IBA’T IBANG
URI NG
PAGSASALIN
 Pagsasalin ng Prosa
(Paraan at Suliranin)

Daloy ng Pagsasalin ng
Talakaya Neologismo (Dahilan sa
n Likod Nito)

Pagsasaling Siyentipiko
at Teknikal
 MGA SULIRANIN
1.Ang idyoma sa natural na daloy.
Hal.
a. Baliw raw ako kaya ibig nila akong ipadala sa
A. ospital ng mga baliw.
PAGSASALIN b. Isa siyang mahusay na abogado at matagal na
siyang nagsasanay ng batas.
NG PROSA c. Sa ilalim ng araw.
d. Bakit ‘di niya ako puwedeng mahalin pabalik?
e. Iligtas ang sabaw. Save the broth ang nasa resipi
ng wikang Ingles.
MGA SULIRANIN
2. Pagiging natural ng estruktura ng wika
a. Halimbawa, sa Ingles ay karaniwang nauuna ang paksa (o
simuno) sa panaguri.
He was delirious with fever, but he clearly recalled the
incidents of the afternoon. (Mula sa “A Great Man’s Dream”,
ni Paz Latorena)

Sa Filipino, may dalawang ayos ng pangungusap katulad sa ibaba:

Ang bata ay tumatakbo.
Tumatakbo ang bata.
MGA SULIRANIN
Karaniwang ginagamit ang unang pangungusap kung:

∙ Gustong bigyang-pansin ang paksa

∙ Kapag may gustong bigyang-diin sa unahan ng
pangungusap
∙ Kapag may ipinapakilalang bagong paksa
∙ Para ipakita ang konstruksiyong paralel
∙ Sa pagbubuod ng naunang pahayag
MGA SULIRANIN
“kung saan” - who, when, which

∙ They threatened to kill the hostages who were mostly women.

Salin: Nagbanta sila na papatayin ang mga bihag, na kung saan

ang karamihan dito ay kababaihan.

Pagwawasto: Nagbanta sila na papatayin ang mga bihag na

karamihan ay kababaihan.
MGA SULIRANIN
“kung saan” - who, when, which

∙ He was born in the province where he lived till he was ten years
old.

Salin: Isinilang siya sa probinsiya na kung saan siya nanirahan

hanggang sampung taong gulang.

Pagwawasto: Isinilang siya ssa probinsiya at doon nanirahan

hanggang sampung taong gulang.
 NEOLOGISMO
• neo (new), logus (study of)
• isang bagong salita, katawagan o
parirala na nilikha upang ipahayag ang
B. isang bagong konsepto, ipangalan sa
PAGSASALIN isang bagay, o kaya’y bigyan ng bagong
NG tunog ang isang dati nang katawagan.
NEOLOGISMO Bakit ito isinasagawa?
a. Bagong tuklas na mga salita
b. Nnagbabagong kultura
c. Mas mabilis na komunikasyon
d. Pagpapalaganap ng kaalaman
URI NG NEOLOGISMO
1. Lumang salita, bagong kahulugan – hataw, silahis, hayup
2. Kombinasyon ng mga dating salita – tapsilog, altanghap
3. Pagdadaglat o akronim – CD (compact disk), RAM (random-access
memory), CCTV (closed-circuit television)
4. Panghihiram at pagpapaikli – bulakbol mula sa black ball, syota mula sa
short time, istambay stand by
5. Pagpapalit ng isang bahagi ng salita – banana cue, camote cue,
Bruneiyuki
6. Paggamit ng mga panlapi – McDonaldisasyon, Pro-life, Fashionista
7. Paggamit ng mga tatak ng produkto – Frigidaire na tatak ng refrigerator,
Kodak na tatak ng kamera, Xerox tatak ng photocopying machine
 Magbigay ng halimbawa
ng mga salitang maaaring
ituring na neologismo ng
kasalukuyang panahon.
 Mga Tekstong Mga Tekstong
Siyentipiko Pampanitikan
Pagiging makatwiran Kawalan ng
argumentatibong pagsulong

Katiyakan Kawalang-katiyakan
C.
PAGSASALIN Katwiran Emosyon
G
SIYENTIPIKO Katotohanan sa
particular na realidad
Katotohanan sa ideyal
AT TEKNIKAL
Heneralisasyon Pagpapatunay

Kahulugang reperensyal Kahulugan batay sa

emosyon
Denotasyon Konotasyon
 Leksikal na paglalapi Gramatikal na paglalapi

Madalang ang mga idyomatikong Madalas ang mga idyomatikong

pahayag pahayag

Paggamit ng mga daglat Limitadong daglat, akronim,

akronim, register register

Mga karaniwang ekspresyon Halos lahat ng uri

Paggamit ng mga siyentipikong Hindi gumagamit ng mga

terminolohiya, espesyalisadong Siyentipikong terminolohiya o
item at pormula pormula

Hindi gumagamit ng Malawak na paggamit ng

matatalinghagang pananalita matatalinghagang pananalita
Mga Suliranin sa Pagsasalin ng Tekstong Siyentipiko/
Teknikal
1. Panghihiram ng mga salita

a. panghihiram na kultural – panghihiram sa salitang nakabuhol sa kultura ng

wikang hinihiraman upang malasap ng mga tagabasa ng salin ang
natatanging kultura ng SL.
Hal. obi, kimono, tempura, sensei, betja, diaper

a. panghihiram na pulitikal – karaniwan itong nagaganap sa mga bansang

sinakop ng ibang bansa bagamat minsan ay may mga salitang hindi
nasaliksik nang mabuti at ginamit na lamang basta. Ang mga salitang ito ay
tinawag ni Almario na siyokoy. Hindi Kasti;a, hindi rin Ingles.
Hal. misyonaryo (missionary sa Ingles, misyonero sa Kastila),
prayoridad, kontemporaryo, librerya atbp.
Mga Suliranin sa Pagsasalin ng Tekstong
Siyentipiko/ Teknikal

2. Paglikha ng salita (coining)

• Maugnaying Talasalitaan
• Sa paniniwala ni Santiago (2003), ilan sa mga kahinaan
nito ay ang ilang mga kakatwang mga salita, may mga
salita nang palasak na ginagamit para sa ilang mga
salitang nilikha at ang ilan naman ay masyadong
mahaba o patay na mga salitang binuhay pang muli.
 PAMAMARAAN NG PAGSASALING
SIYENTIPIKO/TEKNIKAL
(mula sa Neocolonial Politics and Language Struggles in the Philippines (1984) nina nina Antonio & Iniego Jr. 2006
(sinipi mula kina Virgilio C. Enriquez at Elizabeth F. Marcelino)

1. Saling-angkat (direct borrowing) – paggamit ng salita sa

orihinal na porma nito, maaari limitado ang ilang pagbabago sa
salita o konsepto
Hal. persepsyon (perception)
amnesya (amnesia)
katarsis (catharsis)
 PAMAMARAAN NG PAGSASALING
SIYENTIPIKO/TEKNIKAL
(mula sa Neocolonial Politics and Language Struggles in the Philippines (1984) nina nina Antonio & Iniego Jr. 2006
(sinipi mula kina Virgilio C. Enriquez at Elizabeth F. Marcelino)

2. Saling-paimbabaw (surface assimilation) – ginagamit ang salita

ayon sa orihinal nitong teknikal na kahulugan
Hal.reimporsment (reinforcement)

3. Saling-panggramatika (grammatical translation) – may ilang

pagbabagong nagaganap sa gramatikal na aspeto ng salita
Hal. social interaction
sosyal inter-aksyon
interaksyong sosyal
 PAMAMARAAN NG PAGSASALING
SIYENTIPIKO/TEKNIKAL
(mula sa Neocolonial Politics and Language Struggles in the Philippines (1984) nina nina Antonio & Iniego Jr. 2006
(sinipi mula kina Virgilio C. Enriquez at Elizabeth F. Marcelino)

4. Saling-hiram (loan translation) – pagbuo ng mga bagong salita

na maaaring tanggapin o hindi ng karamihan
Hal. paghuhugas-utak – brainwashing na mas angkop ang
paghuhugas-isip

5. Saling-likha (word intervention)

Isaalang-alang ang paglikha ng mga salita na may
kaangkupan upang hindi maging biro lalo na kung may
kaugnyan sa mga usaping sekswalidad.
 PAMAMARAAN NG PAGSASALING
SIYENTIPIKO/TEKNIKAL
(mula sa Neocolonial Politics and Language Struggles in the Philippines (1984) nina nina Antonio & Iniego Jr. 2006
(sinipi mula kina Virgilio C. Enriquez at Elizabeth F. Marcelino)

6. Saling-daglat (abbreviated words) – mga pinaikling salita o

paggamit ng akronim sa mas mahahabang mga salita
Hal. S-R, stimulus-response
IQ, intelligence quotient

7. Saling-tapat (parallel translation) – paggamit ng mga katutubong

wika bilang panumbas sa mga salita
Hal. social interaction - pakikisalamuha
 PAMAMARAAN NG PAGSASALING
SIYENTIPIKO/TEKNIKAL
(mula sa Neocolonial Politics and Language Struggles in the Philippines (1984) nina nina Antonio & Iniego Jr. 2006
(sinipi mula kina Virgilio C. Enriquez at Elizabeth F. Marcelino)

8. Saling-taal (indigenous-concept oriented translation) – paggamit

ng mga salitang makabuluhan sa lipunang Pilipino
Hal. kapwa na likas sa lipunang Pilipino

9. Saling-sanib (amalgamated translation) – paggamit ng mga

salita mula ssa katutubong wika sa Pilipinas
Hal. mahay o nagmamahay sa Cebuano,
nangangahulugang pagbigo ng kapwa Cebuano
Mga Halimbawa ng mga Aktuwal na Salin
Mula sa PLDT Touch Card Service

Ingles: Please enter your card number followed by a pound sign.

Tagalog: I-dial ang inyong card number. Sundan ito ng pound
sign.

Ingles: Your call is being connected.

Tagalog: Inaasikaso na ang inyong tawag.