Ombudsman Kavramı

• Ombudsman kelimesinin gerçekte ne anlam ifade ettiği sistemin

uyguladığı ülkelere göre birçok farklılıklar ihtiva etmektedir.

• En yaygın olarak kullanılan tanım ise Uluslar arası Baronun

kullandığı tanımdır: ‘Anayasaya göre veya yasama organının
veya parlamentonun aldığı bir karar uyarınca oluşturulan,
yasama organına karşı sorumlu olan, hükümet birimleri,
memurları ve çalışanları hakkında şikayetleri alan, şikayetler
üzerinde ya da kendi isteği doğrultusunda harekete geçen ve
araştırma yapan , aksaklıkları gidermek için izlenecek yollar
hakkında tavsiyelerde bulunma ve rapor hazırlama yetkisine
sahip, bağımsız üst düzey devlet memuru ‘’
 ÖZELLİKLERİ VE ATANMASI
• Ombudsmanın dürüst, adil ve güvenilir bir kişiliğe sahip olması,
daima kamu yararını gözetmesi ve siyasi partilere eşit
mesafede durabilmesi gerekmektedir.
• Ombudsmanın alacağı kararların bağlayıcılığı bulunmakta, ancak
sayılan özelliklere sahip olduğu vatandaşların güvenini
kazanmaktadır. Bunun yanı sıra ombudsman adaylarının, hukuk,
kamu yönetimi, maliye iktisat ve politika dallarında doktora yapmış
olmaları tercih nedeni olabilmektedir. Bunların yanı sıra
ombudsmanda bulunması gereken özellikler şunlardır;
 ÖZELLİKLERİ
1. Ombudsman’ın pozisyonu ve fonksiyonu ayrı bir Ombudsman
Kanunu ile belirtilmektedir. Ombudsmanın kanunla korunması,
işlerini yürütürken, kurumlarla olan ilişkilerinde destek sağlar.
2. Arkasında parlamento desteği bulunur. Ombudsman parlamento
tarafından parlamentoyu temsil etmek üzere seçilmiştir.
3. Politik olarak tarafsızdır. Her türlü partizanlıktan uzak kalması
doğru karar verebilmesi için şarttır:
4. Kararlarında bağımsızdır. Her ne kadar parlamento tarafından
seçilmiş olsa da parlamento ve diğer yüksek kurumlardan bağımsız
hareket eder.
5. Kamu kurumları ombudsman ile işbirliği içinde hareket eder.
Kamu kurumları ombudsmanın araştırmalarına karşı uzlaşıcı bir
tutum içerisinde olmalı, gereken kolaylıkları sağlamalıdır.
6. Ombudsman her açıdan yüksek standartlara sahip olmalıdır.
Politik ve diğer baskılara karşı koyacak hukuk bilgisine, kişilik
olarak ta olgun, dürüst, tarafsız bir yapıya sahip olmalıdır.
7. Ombudsmana ulaşmak masrafsız ve kolay olmalıdır. Ücret talep
edilmemeli. karmaşık ve uzun süreli işlemlere başvurulmalıdır.
8. Ombudsman her başvuru ile tek tek ilgilenir. Asılsız şikayetlerde
bile,şikayetin asılsızlık nedenini açıklanır.
9. Medya ile aktif bir ilişkisi bulunur. Medyanın ombudsmanın
araştırdığı konularda yayın yapması, kamuoyunun dikkatini bu
konu üzerinde çekecektir.
 ATANMASI
• Anayasal üst bir denetim organı olan ombudsmanın atanması
prosedürü ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir.
• En yaygın olan uygulamaya göre, parlamento, uygun
nitelikleri taşıyan adaylar arasında birisin seçer ve
devlet başkanının onayı ile atanma süreci tamamlanmış
olur.
• Bazı ülkelerde ise devlet başkanının muhalefet ile
görüşmesinden sonra atanma gerçekleşmiş olur. Az sayıdaki
ülkede ise atanma işlemi doğrudan doğruya parlamento
tarafından yapılmaktadır.
 GÖREVLERİ
• Ombudsmanın öncelikle yönetiminin haksız
uygulamalarına ve kararlarına karşı vatandaşların
şikayetlerini kabul eder, işleme koyar,inceleme yapar ve
sonuçlarını kamuoyuna duyurur. Bu amaçla yönetim:
1. Yasalara aykırı karalar alması ve uygulamalara gitmesi
2. Alışılagelmiş yönetsel uygulamalardan haklı bir
gerekçe olmadan sapması
3. Ayırım yapıcı, baskıcı, ön yargılı ve keyfi kararlar alması
4. Yolsuzluk yapılması ve rüşvet alınması, adam ve
akraba kayırma, irtikap suçu işlenmesi ve yetkinin
aşılması
5. İhmal, dikkatsizlik, gecikme, yetersizlik ve etkisizlik gibi
nedenlerle görevini yerini getirmemesi

durumlarında vatandaşların itiraz dilekçelerini kabul

eder ve işleme koyar.
Ombudsman kötü yönetimin önlenmesiyle ilgili olarak
da aşağıdaki hususları yerine getirmekten sorumludur.

1) Yolsuzluk ve rüşvetin önlenmesi amacıyla, yasal düzenlemelerin

yapılmasına ilişkin önerilerde bulunur.
2) Yönetim gizli tutulması gereken bilgilerine ulaşarak, bu bilgileri
açıklamaksızın, rüşvet ve yolsuzlukları kamuoyuna duyurur.
3) Kötü yönetimin görevini daha düzenli yapması için alınması
gereken önlemler konusunda tavsiyelerde bulunur.

Yukarıda sayılan görevlerin yerine getirebilmesiyle sadece

vatandaşların hakları korunmuş olmayacak, aynı zamanda
idarenin yanlışlarının düzeltilmesi ve sistemin iyi işlemesi
sağlanmış olacaktır. Günümüzde karşılaşılan ombudsmanlık
çeşitleri de aşağıdaki gibidir.
 Ombudsmanlık Çeşitleri
1. Parlamento Ombudsmanı
2. İnsan (Yurttaş) Hakları Ombudsmanı
3. Çocuk Hakları Ombudsmanı
4. Silahlı Kuvvetler Ombudsmanı
5. Tüketici Ombudsmanı
6. Basın Ombudsmanı
7. Yerel Yönetim Ombudsmanı
8. Öğrenci ve Eğitim Ombudsmanı
 Kimler Başvuru Yapabilir?
• İdarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarına
karşı, 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kanunu ve 28 Mart 2013 tarihli
ve 28601 sayılı mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu
Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve
Esaslar Hakkında Yönetmelikte belirlenen usul ve esaslar
çerçevesinde menfaati ihlal edilen gerçek ve tüzel kişiler
Kurumumuza şikâyet başvurusunda bulunabilir.
• Ancak, şikâyetin insan hakları, temel hak ve özgürlükler, kadın
hakları, çocuk hakları ve kamuyu ilgilendiren genel konulara yönelik
olması hâlinde menfaat ihlali aranmaz.
 Hangi Konular Şikayet Edilebilir?
• Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik
kurumlarının, mahallî idarelerin, mahallî idarelerin bağlı idarelerinin,
mahallî idare birliklerinin, döner sermayeli kuruluşların, kanunlarla
kurulan fonların, kamu tüzel kişiliğini haiz kuruluşların, kamu iktisadi
teşebbüslerinin, sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait
kuruluşlar ile bunlara bağlı ortaklıklar ve müesseselerin, kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının,
• Kamunun ortak, sürekli ve kamusal bir ihtiyacını karşılayan ve idarî
düzenleme, denetim ve gözetim altında kamu hizmeti yürüten özel
hukuk tüzel kişilerinin, her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve
davranışlarına ilişkin şikâyetleri inceler, araştırır ve önerilerde
bulunur.
 ANCAK!!!
• Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler ile re’sen imzaladığı
kararlar ve emirler,
• Yasama yetkisinin kullanılmasına ilişkin işlemler,
• Yargı yetkisinin kullanılmasına ilişkin kararlar,
• Türk Silahlı Kuvvetlerinin sırf askerî nitelikteki faaliyetleri, hakkında
yapılan şikâyetler Kurumun görev alanı dışındadır.
• Yargı organlarında görülmekte olan veya yargı organlarınca karara
bağlanmış uyuşmazlıklar hakkında Kuruma yapılan şikâyetler
incelenmez.
• Sebepleri, konusu ve tarafları aynı olup incelenmekte olan veya daha
önce sonuçlandırılan şikâyetler hakkında Kuruma yeniden yapılan
şikâyetler incelenmez.
• Ayrıca, belirli bir konuyu içermeyen şikâyetler de incelenmez.
 DERSİMİZ BİTMİŞTİR.
SINAVLARDA BAŞARILAR
DİLERİM.