I·ntegral Yard¬m¬ile Tan¬mlanan Fonksiyonlar ve Leibnitz Kural¬

f (x; t) bir R = f(x; t) : a x b; c t dg dikdörtgeninde tan¬ml¬, u0 (x) ve u1 (x) de

a x b de tan¬ml¬iki fonksiyon olmak üzere,

uZ1 (x)

(x) = f (x; t) dt
u0 (x)

şeklinde ifade edilen (x) fonksiyonu integral yard¬m¬yla tan¬mlanm¬ş bir fonksiyondur.

0
I·ntegral yard¬m¬yla tan¬mlanm¬ş (x) fonksiyonunun (x) türevi,

uZ1 (x)
0 @f (x; t)
(x) = f [x; u1 (x)] u01 (x) f [x; u0 (x)] u00 (x) + dt
@x
u0 (x)

dir. Bu formül integral yard¬m¬yla tan¬mlanan fonksiyonlarda Leibnitz kural¬olarak bilinir.

Örnek 1.
Zx4
1 t2
(x) = cos dt fonksiyonunun türevini hesaplay¬n¬z.
t x6
k=x3

Çözüm:

1 t2 k
f (x; t) = cos ; u0 (x) = ; u1 (x) = x4 olmak üzere,
t x6 x3

1
f [x; u1 (x)] =cos x2
x4
x3 k2
f [x; u0 (x)] = cos
k x12
@f (x; t) 6t t2
= 7 sin
@x x x6

1
şeklindedir. I·ntegral yard¬m¬yla tan¬mlanan fonksiyonlar için Leibnitz kural¬uygulan¬rsa,

uZ1 (x)
0 @f (x; t)
(x) = f [x; u1 (x)] u01 (x) f [x; u0 (x)] u00 (x) + dt
@x
u0 (x)

Zx4
4 3 k2 3 6t t2
= cos x2 + cos + sin dt
x x x12 x x7 x6
k=x3
2
1 6 k
= cos x2 + cos
x x x12

elde edilir.
Zx
1
Örnek 2. f sürekli bir fonksiyon olmak üzere bir u fonksiyonu u(x) = (x t)2 f (t)dt
2
0
olarak verilmektedir. Buna göre u000 (x) = f (x) oldu¼
gunu gösteriniz.

Çözüm:

1
F (x; t) = (x t)2 f (t); u0 (x) = 0; u1 (x) = x olmak üzere u(x) fonksiyonu için Leibnitz
2
kural¬uygulan¬rsa,

uZ1 (x)
@F (x; t)
u0 (x) = F [x; u1 (x)] u01 (x) F [x; u0 (x)] u00 (x) + dt
@x
u0 (x)
Zx
= F [x; x] :1 F [x; 0] :0 + (x t)f (t) dt
0

bulunur. u0 (x) fonksiyonu ve elde edilecek u00 (x) fonksiyonu için bir kez daha Leibnitz kural¬
uyguland¬g¼¬nda,

Zx
00
u (x) = F [x; x] :1 F [x; 0] :0 + f (t) dt
0
000
u (x) = f (x)

elde edilir.

2
Örnek 3.
Zx
2t
(x) = dt fonksiyonunun türevini hesaplay¬n¬z.
x2 + t 2
0

2t
Çözüm: f (x; t) = ; u0 (x) = 0; u1 (x) = x olmak üzere,
x2 + t2

1
f [x; u1 (x)] =
x
f [x; u0 (x)] = 0
@f (x; t) 4xt
=
@x (x2 + t2 )2

şeklindedir. I·ntegral yard¬m¬yla tan¬mlanan fonksiyonlar için Leibnitz kural¬uygulan¬rsa,

uZ1 (x)
0 @f (x; t)
(x) = f [x; u1 (x)] u01 (x) f [x; u0 (x)] u00 (x) + dt
@x
u0 (x)
Zx
1 4xt
= dt
x (x2 + t2 )2
0
x
1 1
= 2x
x x + t2
2
0
1 1
=
x x
= 0

elde edilir.