İÜ Matematik Bölümü KONVEKS ANALİZE GİRİŞ 25

T
İspat. x1 , x2 ∈ Ci ve 0 ≤ λ ≤ 1 olsun. Bu durumda ∀i ∈ I için x1 ∈ Ci ve x2 ∈ Ci
i∈I
geçerlidir. Böylece ∀i ∈ I için Ci kümeleri konveks olduğundan (1 − λ)x1 + λx2 ∈ Ci ve
T
dolayısıyla (1 − λ)x1 + λx2 ∈ Ci gerçeklenir.
i∈I

Konveks Küme Örnekleri

1. Rn , ∅ ve {x1 } tek nokta kümesi konvekstir (neden?).

2. Rn uzayında kapalı birim yuvar B(0, 1) = {x ∈ Rn : kxk ≤ 1} kümesi konvekstir.

x1 , x2 ∈ B(0, 1) , 0 ≤ λ ≤ 1 olmak üzere k(1 − λ)x1 + λx2 k ≤ |1 − λ| · kx1 k + |λ| · kx2 k ≤
|1 − λ| + |λ| = 1 yani (1 − λ)x1 + λx2 ∈ B(0, 1) geçerlidir, dolayısıyla B(0, 1) kümesi
konvekstir.

3. Hiperdüzlemler konveks kümelerdir.

0 6= a ∈ Rn ve b ∈ R olmak üzere herhangi bir hiperdüzlem Teorem 2.9 nedeniyle
H = {x ∈ Rn : ha, xi = b} kümesi ile gösterilebilirdi. x1 , x2 ∈ H, 0 ≤ λ ≤ 1 için
ha, (1 − λ)x1 + λx2 i = (1 − λ)ha, x1 i + λha, x2 i = (1 − λ)b + λb = b olacağından
(1 − λ)x1 + λx2 ∈ H elde edilir, dolayısıyla H kümesi konvekstir.

Bir H = {x ∈ Rn : ha, xi = b} hiperdüzlemi Rn uzayını

H ≤ = {x : ha, xi ≤ b} ya da H < = {x ∈ Rn : ha, xi < b}

ve

H ≥ = {x ∈ Rn : ha, xi ≥ b} ya da H > = {x ∈ Rn : ha, xi > b}

olmak üzere iki yarı-uzaya ayırır. Buradaki H ≤ ve H ≥ uzaylarına H hiperdüzle-

minin belirlediği kapalı yarı-uzaylar, H < ve H > uzaylarına da H hiperdüzle-
minin belirlediği açık yarı-uzaylar denir. Kapalı yarı-uzaylar birer kapalı küme
ve açık yarı-uzaylar da birer açık kümedir (neden?).

4. Kapalı yarı-uzaylar ve açık yarı-uzaylar konveks kümelerdir (neden?).

@ozkandegerhoca ozkandeger.org turkmath.org/forum

İÜ Matematik Bölümü KONVEKS ANALİZE GİRİŞ 26

Am×n bir matris, b ∈ Rm , x ∈ Rn olmak üzere Ax ≤ b şeklinde verilen n bilinmeyenli

m tane sonlu eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi olan

P = {x ∈ Rn : Ax ≤ b} = {x ∈ Rn : < ai , x > ≤ bi , i = 1, 2, .., m}

kümesine bir polihedral küme veya bir çok yüzlü küme denir.

5. Polihedral kümeler konveks ve kapalı kümelerdir, neden?

Sonuç 2.27. Her bir hiperdüzlem aynı zamanda bir polihedral kümedir, neden?

Bir C ⊆ Rn konveks kümesinin boyutu, C kümesinin afin örtüsü olan af f (C)

afin kümesinin paralel olduğu lineer alt uzayın boyutudur.

@ozkandegerhoca ozkandeger.org turkmath.org/forum

İÜ Matematik Bölümü KONVEKS ANALİZE GİRİŞ 27

Konvekslik özelliği bir takım işlemler altında değişmeden korunur, aşağıdaki teoremler
hangi işlemler altında konveksliğin korunduğuna ilişkindir.

Teorem 2.28. C1 , C2 ⊆ Rn konveks ise aşağıdaki toplam kümesi de konvekstir:

C1 + C2 = {x1 + x2 : x1 ∈ C1 , x2 ∈ C2 }

İspat. x, y ∈ C1 + C2 ve 0 ≤ λ ≤ 1 olsun. x, y ∈ C1 + C2 nedeniyle ∃x1 , y1 ∈ C1 , ∃x2 , y2 ∈

C2 öyle ki x = x1 + x2 ve y = y1 + y2 gerçeklenir. Bu durumda aşağıdaki içerme geçerlidir:

(1 − λ)x + λy = (1 − λ)x1 + λy1 + (1 − λ)x2 + λy2 ∈ C1 + C2 .

| {z } | {z }
∈C1 ∈C2

Teorem 2.29. α ∈ R ve C ⊆ Rn bir konveks küme ise

αC = {αx1 : x1 ∈ C}

skaler kat kümesi de konvekstir.

İspat. x, y ∈ αC ve 0 ≤ λ ≤ 1 olsun. x, y ∈ αC nedeniyle ∃x1 , x2 ∈ C öyle ki x = αx1 ve

y = αx2 gerçeklenir. Bu durumda aşağıdaki içerme geçerlidir:

(1 − λ)x + λy = α[(1 − λ)x1 + λx2 ] ∈ αC .

| {z }
∈C

Sonuç 2.30. λ1 , λ2 ∈ R olmak üzere C1 , C2 ⊆ Rn konveks ise λ1 C1 + λ2 C2 de konvekstir,

Sonuç 2.31. C1 , C2 ⊆ Rn konveks ise C1 − C2 de konvekstir,

Teorem 2.32. C1 , C2 ⊆ Rn konveks ise C1 × C2 = {(x1 , x2 ) : x1 ∈ C1 , x2 ∈ C2 } kartezyen

çarpım kümesi de konvekstir.

İspat. Alıştırma olarak ödev bırakılmıştır.

Teorem 2.33. T : Rn → Rm lineer dönüşüm ve C ⊆ Rn konveks olsun. Bu durumda

T (C) = {T (x) : x ∈ C} görüntü kümesi Rm ’de konvekstir.

@ozkandegerhoca ozkandeger.org turkmath.org/forum

İÜ Matematik Bölümü KONVEKS ANALİZE GİRİŞ 28

İspat. y1 , y2 ∈ T (C) ve 0 ≤ λ ≤ 1 olsun. y1 , y2 ∈ T (C) ise ∃x1 , x2 ∈ C öyle ki y1 = T (x1 )

ve y2 = T (x2 ) geçerlidir. Böylece aşağıdaki doğru olur,

(1 − λ)y1 + λy2 = (1 − λ)T (x1 ) + λT (x2 ) = T ((1 − λ)x1 + λx2 ) ∈ T (C) .

| {z }
∈C

ÖDEV. T : Rn → Rm lineer dönüşüm ve D ⊆ Rm konveks olsun. Bu durumda

T −1 (D) = {x ∈ Rn : T (x) ∈ D} ters görüntü kümesinin Rn ’de konveks olduğunu
gösteriniz.

Tanım 2.34. F : Rn → Rm dönüşümüne λ ∈ R ve x, y ∈ Rn için

F ((1 − λ)x + λy) = (1 − λ)F (x) + λF (y)

gerçekliyorsa afin dönüşüm denir.

Lemma 2.35. T : Rn → Rm bir lineer dönüşüm ise T bir afin dönüşümdür.

İspat. Alıştırma olarak ödev bırakılmıştır.

Uyarı! Her afin dönüşümün bir lineer dönüşüm olması gerekmez.

Lemma 2.36. F : Rn → Rm afin dönüşümü için F (0) = 0 ise F bir lineer dönüşümdür.

İspat. F bir afin dönüşüm olmak üzere α ∈ R ve x ∈ Rn olsun. Bu durumda

F (αx) = F (αx + (1 − α).0) = αF (x) + (1 − α)F (0) = αF (x)

gerçeklenir. Şimdi x, y ∈ Rn olsun,

   
1 1
F (x + y) = F 2 x + y + (−1).0
2 2
 
1 1
= 2F x + y + (−1)F (0)
2 2
1 1
= 2 · F (x) + 2 · F (y) = F (x) + F (y)
2 2

@ozkandegerhoca ozkandeger.org turkmath.org/forum