Professional Documents
Culture Documents
Destek Hareket Si̇stemi̇
Destek Hareket Si̇stemi̇
VE
HAREKET
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•HİDROSTATİK İSKELET :
•Vücut sıvısı ve bu sıvıyı hareket ettirerek basınç oluşturan
kaslardan meydana gelen iskelet tipidir.
•
•Yassı solucanlar,yuvarlak solucanlar ve halkalı solucanlar gibi
bazı omurgasız hayvan türlerinde görülür.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•DIŞ İSKELET :
•Omurgasızlardan eklembacaklılarda ve yumuşakçalarda dış iskelete
rastlanır.
•Organik (kitin) ve inorganik (CaCO3) maddelerden oluşur.
•Vücudun dışında bulunur.
•Ektoderm kökenlidir.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•DIŞ İSKELET :
•Vücudu dış etkilere karşı korur,
destek ve direnç verir.
•Karada yaşayan canlılarda fazla ısı
ve su kaybını önler.
•Kaslar iskelete içten bağlanmıştır.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•DIŞ İSKELET :
•Dış iskelet canlının büyümesini sınırlandırır.
•Midye ve istiridye gibi bazı yumuşakçalar kabuklarının kenarlarına
yeni maddeler ekleyerek iskeletlerini büyütür.
•Kabuk değiştirmezler.
•Yumuşakçalarda dış iskelet CaCO3 içerdiğinden hem sert hem ağır
olduğundan hareketi ve büyümeyi sınırlandırır.
•DIŞ İSKELET :
•Eklembacaklılarda dış iskelet hafifi ve eklem yerleri ince
olduğundan hayvanın hareketini zorlaştırmaz.
•Dış iskelet çoğunlukla vücuda çizgili kaslar ile bağlanmıştır, bu
yüzden hızlı hareket ederler.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•İÇ İSKELET : ,
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
•Süngerlerde, derisi dikenlilerde ve omurgalı canlılarda iç iskelet
görülür. ,
,,,,
•Hareketi kolaylaştırır, büyümeye engel olmaz. ,
•Embriyonun mezoderm tabakasından meydana gelir.
•İç iskelete kaslar dıştan bağlanır.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•İÇ İSKELET :
•Bazı süngerlerde iç iskelet, kalsiyum
karbonat ve silisten oluşan spikül denilen
iğnelerden ,
• bazıları ise spongin denilen protein
yapılı liflerden oluşur.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•İÇ İSKELET :
•Derisi dikenlilerde kalsiyum karbonat ve magnezyum karbonattan
oluşmuş deri altındaki sert plakalar iç iskeleti oluşturur.
•Omurgalılardan köpek balıklarında ve vatozda embriyonik ve ergin
dönemde iç iskelet kıkırdaktan oluşur ve ömür boyu kemikleşmez.
•Diğer omurgalılarda embriyo döneminde kıkırdaktan oluşan iç
iskelet canlı büyüdükçe kemik dokuya dönüşür.
•Kemikli balıklardan itibaren tüm omurgalılarda iskelet kemikten
yapılmıştır.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•KEMİK DOKU :
•Kemik dokusu, kemik ara maddesi (osein) ve kemik hücrelerinden (osteosit)
oluşur.
•Osein :
•İnorganik kısmı ;%20-25 oranında su, % 50 oranında Kalsiyum karbonat,
kalsiyum fosfat, kalsiyum florür ve magnezyum
•Organik kısmı ise protein yapısındaki kollagen liflerden yapılıdır. (%30)
•Yaş ilerledikçe madensel tuzların kemikte birikim oranı artar.
•Organik maddeler ise azalır.
•Bu durum kemiğin daha sert ve kırılgan yapıya dönüşmesini sağlar.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•KEMİK DOKU :
•Osteosit :
•Kemik hücreleri yıldız şeklinde lakün adı verilen boşluklarda yer alan
hücrelerdir.
•Kemik hücreleri stoplazmik uzantılarla birbirlerine bağlıdırlar.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•Periost :
•Kemik yapısını dıştan saran bağ dokudan yapılı zara periost adı
verilir.
•Bol miktarda sinir ve kan damarlarını taşır.
•Havers ve volkman kanalları ile irtibatlıdır.
•Kemiğin enine büyümesini, yenilenmesini ve onarımını sağlar.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•Kemiklerin Görevleri:
ØVücuda şekil verir ve desteklik sağlar. Kaslarla birlikte vücudu
hareket ettirir.
ØÇevreledikleri yaşamsal organları dış etkilerden korur.
ØKırmızı kemik iliği kan hücrelerinin yapımında görevlidir.
ØKemikler, kalsiyum, fosfat, magnezyum gibi minerallerin deposu
olarak da iş görürler.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
•Yapısına göre kemikler iki grupta incelenir :
I.Sıkı (Sert) Kemik Doku :
•Uzun kemiklerin gövdesinde, baş kısımdaki sünger kemik doku
üzerinde kısa ve yassı kemiklerin dış yüzeylerinse sert kemik doku
bulunur.
•Pürüzsüz, boşluk içermeyen lamelli bir yapıya sahiptir.
•Uzun kemik gövde boşluklarında sarı ilik bulunur.
•Lamellerin ortasında sinir ve kan damarlarının geçtiği havers
kanalları yer alır.
•Havers kanallarını birbirine bağlayan kanallara ise volkman kanalları
adı verilir.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
II.Süngerimsi Kemik Doku :
•Uzun kemiklerin baş kısımda ,kısa ve
yassı kemiklerin iç bölümünde bulunur.
•İnce düzensiz kemik lamellerinden
oluşur.
•Havers ve volkman kanalları içermez.
•Kan hücrelerini üreten (alyuvar, akyuvar
ve trombositler) kırmızı ilik bu dokuda
bulunur.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
II.Yassı Kemikler :
•Baş, göğüs kaburga ve kalça kemikleri yassı yapıdadır.
•Sarı kemik iliği bulunduran kanal yoktur.
•
III.Kısa Kemikler :
•El ve ayak bilek kemiklerinde bulunan kemikler bu gruba girer.
•Kemik zarı, sıkı kemik doku ve süngerimsi kemik dokudan oluşur.
HAYVANLARDA DESTEK VE HAREKET
Kemiğin sentezinde,
•Parathormon
•Kalsitonin Hormonu
•D vitamini Ca, p ve mg gibi iyonlar etkilidir.
•
•Kemiğin sertleşmesi için kalsiyum, fosfor, potasyum minerallerinin
kemiğe geçmesi ve bunların miktarlarının kanda belirli bir seviyede
tutulması gerekir.
•Kıkırdak doku ;
a)Hiyalin kıkırdak
b)Elastin kıkırdak
c)Fibröz kıkırdak
olarak üç çeşittir.
•
Kıkırdak Doku ve Çeşitleri
•Hiyalin Kıkırdak
•Diğer kıkırdak türlerine göre daha çok
hücre içerir.
•Ara madde kollagen liflerce zengindir.
•Omurgalıların embriyo döneminde,
kıkırdaklı balıkların erginlerinde iskelet
görevi yapar.
•Ergin memelilerde kaburga uçları, soluk
borusu, gırtlak, burun ve kemiklerin eklem
başlarında bulunan kıkırdak türüdür.
Kıkırdak Doku ve Çeşitleri
•Elastin Kıkırdak
•Elastik fibrillerden dolayı çok
esnektir.
•Kulak kepçesi, kulak yolu, östaki
borusu ve epiglotis elastik
kıkırdaktan meydana gelir.
Kıkırdak Doku ve Çeşitleri
•Fibröz Kıkırdak
•Bu dokuda kollejen lifler oldukça
fazla, kıkırdak hücreleri ise azdır.
•Basınç ve çekmeye karşı
dayanıklı dokulardır.
•Omurlar arası disklerde ve
köprücük kemiği gibi kemiklerin
eklem yaptığı yerlerde fibröz
kıkırdak bulunur.
Eklemler ve Çeşitleri
•İskeleti meydana getiren kemiklerin birbirleri ile bağlantı kurdukları
yerlere eklem adı verilir.
•Eklemler, kaslar ile birlikte iskelet sisteminin hareketini sağlayan
önemli yapılardır.
a.Oynar Eklem
•Eklem kapsülünden eklem sıvısı
salgılanır.
•Eklem sıvısı, kemiklerin eklem
bölgelerinde bulunan kıkırdak doku
ile birlikte kayganlık sağlayarak
eklem yüzeylerinde aşınmayı önler.
Eklemler ve Çeşitleri
b.Az oynar Eklem
•Sınırlı hareket eden kemikler
arasında bulunan eklemlerdir.
•Boyun, göğüs, bel omurlarının
arasındaki eklemler bu gruba girer.
•İki kemik arasında kemiklerin
birbirine sürtünerek aşınmasını
engelleyen kıkırdak dokudan oluşmuş
disk bulunur.
Eklemler ve Çeşitleri
c.Oynamaz Eklem
•Kemiklerin hareket etmeyecek şekilde
birbirine bağlanması ile oluşan
eklemlerdir.
•Kafatası, yüzdeki ve kuyruk sokumu
bölgesindeki gibi hareket etmeyen
kısımlarda bulunurlar.
•Az oynar ve oynamaz eklemlerde
eklem kapsülü ve eklem sıvısı yoktur.
KAS DOKU
VE
ÇEŞİTLERİ
Kas Doku ve Çeşitleri
•Kaslarda hücreler arası madde bulunmaz.
•Kas hücresinin sitoplazmasına sarkoplazma, hücre zarına ise
sarkolemma adı verilir.
•Kas hücrelerindeki endoplazmik retikulumlar sarkoplazmik retikulum
olarak adlandırılır.
•Sarkoplazmada kasılmayı sağlayan miyofibril denilen telcikler yer
alır.
•Miyofibriller aktin ve miyozin adı verilen proteinlerden oluşmuştur.
Kas Doku ve Çeşitleri
Kas Doku ve Çeşitleri