Professional Documents
Culture Documents
Ilan lamang ito sa mga uri ng mga kabataan na mayroon Ano nga ba ang droga?At ang masamang epekto nito sa
ang mundo ngayon. Kahit sino ka pa sa mga nabanggit, tao?Ang droga,isang ipinagbabawal na gamot,na
parte ka ng mundong ito. May puwang ka sa bawat sadyang mapanganib.isipin!Droga ay di solusyon sa
sulok nito. mga suliranin.
Ilan sa ating mga tao,ay kung ano pang ipinagbabawal
ay sya pa din ang patuloy na ginagawa. Tulad ng droga,
Sa Kabataan tinatawag ngang "bawal na gamot" ngunit bakit bakit
Onofre Pagsanghan patuloy pa din lumalaganap ang nasabing bawal na ito?
na kung tutuusin lamang ay di dapat problemahin dahil
I napakadali lamang ng solusyon kung sadyang bawat isa
Isa sa mga salitang napag-aralan natin sa wikang ay mula't ang isipan, Iwasan! subalit, bakit ganon? Isa
Pilipino ay ang salitang "nabansot". Kapag ang isang ang droga sa malalaking suliranin ng ating bansa.
bagay raw ay dapat pang lumaki ngunit ito’y tumigil na Ginagawan nga ng solusyon ng mga ahensya ng ating
sa paglaki, ang bagay na ito raw ay nabansot. Marami gobyerno. Ngunit, ilan buhay pa ba ang masisira?
raw uri ng pagkabansot, ngunit ang pinakamalungkot na Alam ba ninyo ang epekto ng droga? sa mga taong
uri raw ay ang pagkabansot ng isipan, ng puso, at ng gumagamit nito? sinasabing kapag ito'y iyong natikman,
diwa. mararating ang langit. Subalit anong kalokohang langit
ang sinasabi? Sa totoo lang ay impyerno ang iyong
Ang panahon ng kabataan ay panahon ng paglaki, patutunguhan, Masisira ang iyong buhay, at magiging
ngunit ang ating paglaki ay kailangang paglaki at pag- masalimuot sa iyo ang bawat oras. Ipagpapalit mo ba
unlad ng ating buong katauhan, hindi lamang ng ating ang iyong mga pangarap sa isang gamot na
sukat at timbang. Kung ga-poste man ang ating taas at ipinagbabawal?
ga-pison man ang ating bigat, ngunit kung ang pag-iisip Adik!!... Iyan ang bansag sa mga taong gumagamit ng
naman nati’y ga-kulisap lamang, kay pangit na droga kabilang na din ang ilang ipinagbabawal na
kabansutan. Kung tumangkad man tayong tangkad- gamot. Tulad ng Coceine,Marihuwana,Syrup at iba pa,
kawayan, at bumilog man tayong bilog-tapayan, ngunit na sadyang napakasama ng maidudulot sa pag-iisip at
kung tayo nama’y tulad ni "Bondying" ay di kalusugan ng mga taong makikitid ang isipan na patuloy
mapagkatiwalaan-anong laking kakulangan. Kung na gumagamit ng mga ipinagbabawal na gamot na ito.
magkakatawan tayong katawang "Tarzan" at mapatalas Kaya nga mga kababayan, Iwasan ang salot na Droga!
ang ating isipang sintalas ng kay Rizal, ngunit kung ang at iba pang ipinagbabawal na gamot. papayag pa ba
ating kalooban nama’y itim na duwende ng kasamaan- tayong kumalat at magkalat ang mga adik? Tama na!
anong kapinsalaan para sa kinabukasan. Sobra na! Mga adik sukpuin na! .Droga ay lipunin
na! "Droga: ang ipinagbabawal na gamut
II
Kinabukasan. Kabataan, tayo raw ang pag-asa ng Inang “Ang masamang dulot ng Droga sa ating Lipunan”
Bayan. Tayo raw ang maghahatid sa kanya sa langit ng ni Christine Eliza A. Garcia
kasaganaan at karangalan, o hihila sa kanya sa putik ng
kahirapan at kahihiyan. Ang panahon ng pagkilos ay Maraming kabataan ngayon ang nagamit ng bawal na
ngayon, hindi bukas, hindi sa isang taon. Araw-araw ay gamot, Pero ano nga ba ang dahilan kung bakit ang
tumutuwid tayong palangit o bumabaluktot tayong mga kabataan ay nalululong dito? Ayon sa aking nakikita
paputik. Tamang-tama ang sabi ng ating mga ninunong at naririnig sa mga balita ang pangunahing dahilan ng
kung ano raw ang kamihasnan ay siyang mga kabataan ngayon ay problema sa pamilya at
pagkakatandaan. Huwag nating akalaing kawalan ng sapat na edukasyon. Ilan lamang yan sa
makapagpapabaya tayo ng ating pag-aaral ngayon at sa maraming dahilan ng kabataan kung bakit sila nagamit
araw ng bukas ay bigla tayong magiging mga ng droga.
dalubhasang magpapaunlad sa bayan. Huwag nating
akalaing makapagdaraya tayo ngayon sa ating mga Ngunit alam ba nila kung anong masamang dulot ng
pagsusulit, makakupit sa ating mga magulang at sa droga sa kanilang kalusugan? Marahil ay hindi nila alam
mahiwang araw ng bukas makakaya nating balikatin ang ang masamang dulot nito, kaya sila gumagamit ng
mabibigat na suliranin ng ating bansa. Huwag nating droga. Kaya kailangan nating maimulat ang mga mata
akalaing makapaglulublob tayo ngayon sa kalaswaan at ng mga kabataan na ang paggamit ng droga ay
kahalayan, at sa mahiwagang araw ng bukas bigla nakakasama sa ating kalusugan. Ito ay nakakasira sa
tayong magiging ulirang mga magulang. kanilang munting isipan at nagdudulot din ito ng
masamang epekto sa kanilang pangangatawan.
Hindi naman bago sa atin ang ganitong patakaran. Ang kalikasan ay maihahalintulad mo sa isang sanggol.
Pinapatag ang bundok upang gawing kabahayan o Malinis, walang kasalanan at nakakatuwang tingnan.
industriya. Pinapatag ang bundok upang tayuan ng mall Ngunit sa paglipas ng panahon maraming magbabago
at negosyo. Pinapatag natin ang bundok para sa sakanya at sa maraming ito sisiguraduhin kong hindi ka
ikauunlad ng ating sarili. matutuwa.
Sa totoo lang, kung ating sisipatin nang mainam, Ang kalikasan ay parang isang tao rin na marunong
magmula sa mga pagtatapon ng basura pahanggang sa masaktan. Siguro kung naririnig lang natin ang sigaw ng
pagpapatag ng kabundukan ay iisa lang ang nagiging kalikasan ay binging-bingi na tayo. Kung
mitsa. Iyon ay ang matinding pag-aasam ng tao upang nakakapagsalita lang siguro ang kalikasan ay matagal
umunlad. na tayo nitong kinausap.
Buong puso po akong pumarito ngayon at haharap sa Ang Kalikasan Noon At Ngayon
madla dala ang aking napakahalagang mensahe.
Madalas itinuturo sa paaralan ang kahalagahan ng likas
Ang kalikasan ay isang pinakamahlagang bagay sa na yaman natin ngunit ano nga ba ang kalikasan noon at
buhay ng tao. Lahat ng ating pangangailangan ay ngayon?
naibibigay nito. Tayong mga nilalang ay hindi
nabubuhay kung wala ang kalikasan. Tayo’y lubos na Kung ikukumpara natin ang kalikasan noon at ngayon,
umaasa sa ibinibigay nito. mapapansin natin ang ilang pagbabago na nagaganap
sa ating kapaligiran. Noon ang kalikasan natin ay
Ang bawat isa sa mundong ito ay nabigyan ng sagana sa mga likas na yaman, maraming puno,
pagkakataon na matikman ang tamis ng kalikasan. sariwang hangin, magandang kapaligiran, tanawin at
Matanda man o bata, mahirap man o mayaman lahat ay malinis na dagat at ilog.Pero ngayontayo ay
may karapatan. Ngunit bakit? Bakit napakahirap para sa namumuhay wsa isang kalikasan na animo’y bangungot
atin na alagaan ang kalikasan at maintindihan kung ano na kikitil sa sanlibutan at walang buhay na kapaligiran.
ang kahalagahan nito! Bakit sa tingin ng karamihan ay Pansinin ninyo ang ating ilog, dibat napakarumi na nito?
para bang, walang saysay sa kanila ang kalikasan? Ang mga mapang abusong tao ay ginagawang tapunan
Bakit? Oh kawawang kalikasan bakit ka nila ng mga basura ang ating ilog! Yan ang kasalukuyang
ginaganyaan. kalikasan na ginagalawan natin ngayon.
Sa mabilis na pagtakbo ng panahon, ang bilang nating Ano ba ang nararapat nating gawin upang kalikasan
mga tao ay dumarami’t lumaalaki rin. Sa halip na atin nati’y maibalik sa dati nitong ganda? Pagsunod sa batas
pang mapakikinabangan ang kalikasan ay wala na na dapat nating sundin ang sinuman upang kalikasan
tayong makukuha mula dito dahil sa ating mga maling nati’y maibalik sa dati nitong anyo at ganda!
gawi. Tayo mismo ang gumagawa ng paraaan upang
masira ang kalikaasan. Eh, tayo rin naman ang Pahalagahan natin ang kalikasan, at pahalagahan ang
nangangailangan. bawat natitirang likas na yaman ng ating bansa! Dahil
ang labis na pang aabuso sa ating kalikasan ang siyang
Ang magagandang karagatan at maging ang mga ilog, magiging sanhi ng pagka wasak at pagka wala ng mga
mga lugar na masasabing tunay na may malusog na likas na yaman. Iligtas natin ang ating kalikasan, ingatan
kalikaasan, bakit kung saan may mga taong natin ito dahil ito ang magiging susi ng pag asenso ng
namumugad ay hindi na maganda. ating bansa.
Bukod pa sa pagkikibit-balikat ng nakakarami, Ikaw, bilang mamamayan, ano ang magiging hakbang
nakakadagdag rin sa problema ang patuloy na pag- mo upang mapigilan ang ganitong sitwasyon? Paano mo
abuso ng mga may kapangyarihan, lalo na ang ilang ito sisimulan?
mga may-ari ng minahan at pabrika.
Talumpati Tungkol Sa Teknolohiya
Maging isang mabuti at proaktibong taga-pagtanggol ng Sino sa atin ang makapagsasabi na ang mga bagay na
kaliksan. Sa bawat pagkakataon, gumawa ng mga nakakamangha na sa pelikula lang natin nakikita ay
hakbang upang maging mas kaaya-aya ang iyong lugar magkakaroon pala ng ganap na katuparan sa ating
na ginagalawan. makabagong panahon? Mga bagong teknolohiya na
tunay na nakakalula at kamangha-mangha.
Saan mang sulok ng daigdig, mayaman
Buksan ang inyong mga mata at patalasin ang inyong o mahirap mang bansa, lahat ay gumagamit na ng
isipan upang malaman ang mga maaari ninyong gawin makabagong pamamaraan ng teknolohiya sa iba’t-ibang
upang makatulong sa pagresolba ng isyu na ito. uri ng larangang pangkabuhayan.
Edukasyon, isa ito sa karapatan ng bawat tao. Bata pa Ang edukasyon ay katumbas ng isang imbisibol na susi,
lamang tayo ay alam na natin na ito ay tulay, hagdan, at sandatang panghabambuhay na bitbit
pinakamahalagang bahagi ng ating buhay. Bakit nga ng bawat isang tao na magagamit nila sa kani-kanilang
ba? Mula sa pang-araw-araw nating paglalakbay at
gawain ay kaakibat na ang edukasyon na kung saan mga hakbang na dadaanan sa buhay. Kung wala ito,
parte na ito ng ating pamumuhay. Habang tayo ay mahihirapan ang tao na abutin ang kanilang mga
lumalaki, nadaragdagan at lumalawak ang ating isipan pangarap at mithiin sa mundong ito.
at kaalaman. Mula dito, nag-uumpisa
tayong makihalubilo sa ibang tao o kapwa na ating
makikilala sa paaaralan. Ang ating guro ang nagsisilbing Susi ang edukasyon sa bawat pinto ng oportunidad.
pangalawang magulang at mga kamag-aral ay intinutring Kung tayo ay mayroon nito, magagawa nating buksan
din na ating pamilya. ang ating puso at isipan na pagsikapan ang tagumpay
na gustong makamtan. Ito ay
tulay upang malalagpasan natin ang lahat ng bagay na
Malaking kasiyahan para sa ating mga magulang ang humahadlang sa atin na maabot ang ating kapalaran.
makapagtapos. Kayamanan ito para sa kanila dahil ito Isa itong hagdan upang maakyat natin ang mga bundok
lang ang maipamamana nila sa atin. Ito ay mahalaga na humaharang sa ating
dahil dito nakasalalay ang pagkatagumpay. At ito ay isang sandata laban sa lahat
kinabukasan ng bawat tao at para magkaroon ng ng kahirapan na mararanasan sa pagkamit ng pangarap.
magandang hinaharap. Hindi hadlang ang kahirapan
para sa pagtatagumpay. Kung mahirap ka man,
maraming paraan para makamit mo ang Mahalaga ang edukasyon dahil ito ang ugat ng
maginhawang buhay. Gaya ng lagi nating naririnig sa
ating mga magulang na edukasyon lamang ang kanilang
maipamamana sa atin. Ito ang
iyong tagumpay. Kailangan mo lang ipakita ang iyong dahilan kung bakit sila ay nagpapakahirap magtrabaho
katatagan, pagiging maabilidad at pagkakaroon ng lakas para mabigyan lamang tayo ng magandang edukasyon
ng loob upang makaisip ng paraan upang ikaw ay o pag-aaral. Kaya naman, huwag natin sayangin ang
makapagtapos ng pagaaral. kanilang paghihirap, mag-aral
Ipakita ang pagtitiyaga, pagsusumikap at pagtitiwala nang mabuti at pagsikapang makamit ang minimithi.
natin sa ating Panginoon para makamit natin ang ating
tagumpay.
Tunay ngang napakalaking papel ang ginagampanan ng
Sa mundong ito, hindi ganoon kadaling mamuhay lalo edukasyon sa buhay ng tao. Subalit ang kaalaman sa
na kung wala kang sapat na kaalaman. Habang pagbasa at pagsulat ay hindi sapat upang maituring na
tumatagal, nagiging kumplikado ang lahat. Nagkakaroon edukado ang isang tao
ng problemang hindi madaling solusyunan. Ngunit kung kaya’t nararapat na de kalidad ang edukasyon na
mayroon kang mabisang sandata, malalampasan mo ito. natatanggap ng mga Pilipino
Edukasyon magkakarelasyon, mabubuntis, mawawala sa huwisyo
ang kinabukasan, malulugmok sa putikan. Ito ang
Edukasyon ay di mananakaw ninuman, kultura ang paraan ng paggamit ng mga kabataan sa mga
kinapapalooban ng mga paniniwala’t kaugalian, makabagong teknolohiya. Tsk tsk tsk…
palakasan ang daan sa pakikipagkaibigan, sandatang
kailangang maangkin ng mga kabataan.
Hindi ba’t edukasyon ang natatanging kayamanan na
hindi mananakaw ninuman? Ito ang natatanging sandata
Mahal kong mga tagapakinig naririto na naman po tayo na maipagsasanggalang sa lahat ng pagsubok ng
sa isang pagtitipon kung saan ating pag-uusapan ang buhay. Kapag edukado ang isang tao nagagawa nitong
mga aspekto na makapagpapalakas sa mga kabataang maitama ang mga maling paniniwala na bunga ng
tulad ko. Mga kabataang magiging susi upang umunlad kahunghangan. Naisasalba ang isang tao sa lupit ng
ang ating Lupang Sinilangan. Mga kabataang kahirapan.
makapagbibigay liwanag sa mga mamamayan mula sa
madilim na nakaraan. Na magiging daan sa
pagbabagong ating inaasam. Bumaling naman tayo sa ating banal na kultura. Ito ay
ang kinapapalooban ng mga paniniwala’t kaugalian. Ito
ang makinang na kasaysayan ng ating mga ninuno.
Hindi na lingid sa ating kaalaman na laganap na ang Alam ba ninyo na sa buong mundo, Pilipino ang
pag-unlad ng agham sa ating lipunan. Kaliwa’t kanan na tinitingala ng mga dayuhan pagdating sa kulturang
ang mga makabagong bagay. Katulad ng cellphone at kinamulatan? Kung kaya’t maraming mga dayuhang ang
computer. Mga makabagong bagay na makagpapadali piniling mag-asawa ng isang Pilipino nang dahil sa ating
ng ating pamumuhay, lalung-lalo na ng mga kabataan. kultura.
Kahit saang dako ka man ngayon tumingin, marami ng Sapagkat tayong mga Pilipino ay kilala bilang
mga internet café ang nagkalat. Iba’t ibang model na rin matulungin, mapagkumbaba, masunurin, at magalang
ng cellphone ang lumalabas. At hindi maikakaila na na lipi. At ito dapat ang magiging katangian ng ating
halos lahat tayong mga nag-aaral sa pribadong paaralan mga kabataan. Sa kadahilanang kung taglay ng mga
ay umaangkin ng mga bagay na ito. Ngunit, ito ba ay kabataan ang mga ganitong uri ng mga katangian ay
ginagamit natin sa tamang paraan? mapapadali ang ating pag-unlad. Magkakaroon ng
matiwasay na pagsasama. Makakamtan ang paggalang
sa bawat kapwa.
Mga kaibigan, ang computer ay malaking tulong sa ating
mga mag-aaral. Katulad sa mga pananaliksik. Hindi mo
na kailangang maghalukay pa ng sandamukal na mga Ang Kultura natin ay maipapakita rin sa mga palakasan.
aklat para kumuha ng mga kakarampot na datos sa Dahil ito ang isang makinang na daan sa
bawat aklat. Punta ka lang ng yahoo, encode mo lang pakikipagkaibigan. Dito nalilinang ang mga kakayahan
ang topikong hinahanap, mag-antay ka lang ng ilang na sangkatauhan. Nahahasa rin dito ang tiyaga ng mga
segundo, binggo na! Makikita mo na ang hinahanap mo. kabataan sa pagkamit ng tagumpay. Kung ang bawat
kabataan ay mapapabilang sa isang legal na palakasan,
mapapalayo sila sa bisyo. Bagkus, mararagdagan pa
Nariyan din ang cellphone na makapagpapadali ng
ang mga kaalaman at kakayahan nito sa pagsunod sa
ugnayan natin. Magagamit sa mga panahon ng
agos ng buhay. Hindi lamang pisikal na kakayahan ang
kagipitan. Hindi mo na kailangan pang mag-antay ng
mahahasa kundi pati na rin ang emosyonal at
ilang buwan maipadala at tumanggap lang ng sulat.
intelektwal. Sa mga palakasan nagsisimula ang isang
Sapagkat sa isang text lang, minuto lang aantayin mo…
magandang pagsasamahan.
tanggap kaagad.
Mahalaga ang edukasyon. Kahit na gasgas na ang Tunay ngang mas marami ang nakapagtapos na may
linyang ito, ito ay totoo. Dito nakasalalay ang ating trabaho.
kinabukasan at kung ano man ang kahihinatnan natin sa Ang iba nga ay nakakapunta pa sa iba’t ibang panig ng
mundong ito. Upang tayo’y magkaroon ng isang mainam mundo.
na pamumuhay at kinabukasan, kinakailangan nating Para makatulong magbayad sa mga utang ng magulang
maghanda. Hindi natin maiiwasan na maharap sa mga na ipinang-aral nila.
hadlang na maaaring pumigil sa atin upang makamit ang At makaipon ng pera na pambayad sa pagpapaaral ng
tagumpay kaya nararapat lang na tayo’y maging handa magiging mga anak naman nila.
nang sa gayo’y malagpasan natin ito. Dapat tayo ay may
tiwala sa sarili, may buong tapang at determinasyon.
Ganitong sistema ba ang gusto nating maging
Ang kahirapan ay di hadlang sa kinabukasan. Tayo rin
patakaran?
mismo ang gumagawa ng sarili nating kapalaran. Sa
Formal na Edukasyon na tanging yaman ay dapat
pagkamit natin ng tagumpay, huwag natin kalimutan ang
makamtan
pagkakaroon ng pananampalataya sa Diyos. Sa kanya,
Dahil ang edukadong Kabataan ang pag-asa ng Bayan
lahat ng bagay ay posible.
Tungo sa pag-asenso ng ating Lipunan
Ang edukasyon ay para sa lahat, ito ang programa ng Dito sa ating lipunan hindi lahat ay nagkakaroon at
ating pamahalaan ngayon. Ang natatangi na lang nating nabibigyan ng pribilehiyo makapag-aral. Dahil na rin ito
obligasyon ay ang tulungan ang ating mga sarili. Maging sa maraming aspetong kadahilanan. Nangunguna na rito
mapursigi sana tayo para lubusan nating mawakasan ang kahirapan sa buhay.
ang hirap ng kamangmangan, hindi lamang para sa
ating kinabukasan bagkus ay para sa ating inang bayan. Ang simpleng abakada at pagsulat man lang ng sariling
pangalan ay tunay na napakailap para sa mga taong
Walang pinipiling edad ang edukasyon. Hanggang isinilang na maralita. Ang pag-aaral na dapat sana ay
mayroon tayong pagkakataon at oras para makapag- karapatan ng bawat indibidwal ay naging isang
aral ay samantalahin natin ito. Huwag natin itong oportunidad sa isang lipunan ng mga mahirap.
ipagwalang-bahala. Masarap ang tumunganga at
tumambay sa buhay pero wala ng sasaklap at hihirap pa Kapag kayo ay magkaroon ng pera at mabigyan ng
sa kalagayan ng taong walang natapos sa buhay. pagkakataon na makapag-aral, pagyamanin at
pahalagahan ninyo ito ng buong puso. Hindi lahat ng tao
Tanggalin po natin sa ating mga kaisipan na ang ay nabibiyayaan.
edukasyon ay para sa mga mayayaman lamang. Sa
Sa hirap ng buhay na mayroon tayo ngayon, ang pag-
aaral lang natin ang tanging kayamanan na
maipapamana sa atin ng ating mga magulang. Totoong
mahirap ang maging mahirap ngunit mas mahirap ang
maging mang-mang at walang alam.
Edukasyon: Daan tungo sa tagumpay
Sa pakikipag-sapalaran sa tunay na realidad ng buhay,
hindi sapat ang abilidad, sipag at lakas ng Sa araw-araw nating pamumuhay, mula sa pag-gising
pangangatawan lamang. Nangangailangan rin tayo ng natin sa umaga, hanggang matapos ang buong araw, di
katalinuhan para lubos nating maunawaan kung hindi natin maitatanggi na tayo’y minsan napapatanong kung
man ang lahat ay ang mga ibang nangyayari sa ating ano ang kahalagahan ng pagpasok sa paaralan.
lipunan.
Lahat tayo ay may kanya-kanyang pangarap. Karamihan Sa panahon natin ngayon hindi madali ang mabuhay
sa atin ay pangarap na makapagtapos ng pag-aaral o di kung wala kang sapat na kaalaman. Kaya kailangan
kaya ay magkaroon ng isang magandang buhay sa ating mong maging maabilidad, matiyaga, at magtiwala sa
hinaharap. Sino nga ba naman ang pangarap na sarili mo kung nangangarap ka na magkaroon ng
magtinda sa kanto ng yelo? Sumigaw ng balot, balot, magandang buhay at kinabukusan. Higit sa iyong sarili
balot tuwing gabi? Umupo sa daan upang mamalimos? ay magtiwala ka sa Panginoon na tutulungan at
Wala, `di ba? Ngunit kung hindi natin pagbubutihan ang gagabayan ka niya sa lahat ng gagawin at bawat
pag-aaral, maaring mapunta tayo sa lagay na iyon. hakbang na iyong tatahakin. Siya ang magpapakita sayo
ng daan patungo sa tagumpay at magandang
kinabukasan. Bukod sa edukasyon, ang Panginoon ang
Mahirap ang daan upang makakuha ng isang higit na magiging sandata mo sa lahat ng laban mo sa
kumikinang na diploma. Isa ako sa maaring magpatunay buhay.
sa mga iyan. Marami ang kailangang pagdaanan para
makamit natin ang ating pangarap. Nandiyan ang
nakakahilong proyekto at mga nakakadugo sa utak na Hindi maitatanggi na ang edukasyon ay mayroong
eksamin. Ngunit palagi nating tandaan na hindi lahat ng malaking papel na ginagampanan sa ating buhay at
bagay ay nakukuha sa madaling paraan. Sa pag-aaral, maging sa ating pamumuhay. Kung kayo ay may
kailangan natin ng dalawang bagay na nagpasikat kay pagkakataong makapag – aral ay huwag niyong hayaan
Manny Villar: Sipag at Tiyaga. na masayang ang pagkakataon at pagtitiwalang ibinigay
ng magulang niyo. Kaya sila nagpapakahirap sa
pagtatrabaho para lang maibigay ang inyong mga
Ang edukasyon ay isang bagay na hindi mananakaw pangangailangan. Kung sila ay hindi humihinto sa
ninuman. Ito ang ating magiging daan upang makamit pagtatrabaho dapat ikaw din ay hindi huminto sa
natin ang ating mga pangarap. Kaya ikaw na nasa pangarap na gusto mo para sa kanila at sa sarili mo.
upuan at nakikinig sa aking harapan, huwag nang Kayo pa rin ang gagawa ng buhay na gusto niyo kaya
tatamad-tamad kung gusto mong magkaroon ng isang maging masipag at matiyaga kayo sa pag – aaral.
magandang kinabukasan. Mag-aral ng mabuti dahil ang
edukasyon ay ang susi para sa ating sariling tagumpay.
Edukasyon (Talumpati)
Magandang araw po sa inyo! Tunay na masakit pakinggan ang mga ganito, ngunit
bakit nga ba ganito ang tingin sa mga Pilipino? Saan ba
tayo nagkukulang? Hirap na hirap na ang Pilipinas at
Nawa po sa maikling pagkakataon na ibinigay sa akin pinaganda lamang ang tawag dito kaya sinabing
dito ay makinig kayo. “developing country” raw tayo. Isipin natin, totoo nga
bang umuunlad tayo sa kalagayang ito? Sinasabi nila na
Edukasyon.. Edukasyon.. Talaga bang mahalaga ito? marami nang pagkukulang sa Pilipinas maging sa
Ano ba ang maitutulong nito sa ating kinabukasan? ekonomiya, teknolohiya pati na rin sa edukasyon. Unti-
Maraming katanungan ang nais nating mabigyan ng unting bumababa ang kalidad ng edukasyon sa Pilipinas
kasagutan. Tayong mga kabataan ang pag-asa ng at lumalaki ang porsiyento ng mga hindi
bayan, maraming nagsasabi nito. Ngunit, bakit nakakapagpasok sa paaralan lalo na sa mga lalawigan
maraming mga kabataan ang hindi nag-aaral? Nagiging na hindi pa ganap na nakakaunlad.
tambay na lang sila at nalululong sa masamang bisyo.
Maraming dahilan kung bakit gindi sila nag-aaral pero Maraming sa mga kabataang nasa namumuhay sa ilalim
marami rin namang paraan upang makapag-aral. Alam ng poverty line ang hindi nakakapagpasok sa paaralan
dahil wala silang pambayad sa matrikula. Napipilitan Sinasabi nilang isang mahalagang pundansiyon ang
silang magtrabaho na lang bilang tagabenta ng kabataan. Naniniwala ako sa kasabihang ito. Naniniwala
Sampaguita o mga basahan sa kalsada. Mayroon rin ako na upang makapagtayo ng matatag na
namang mga masmapalad na nakakapasok sa paaralan pundasyon ang isang bayan, dapat ay sikapin ng mga
ngunit dahil sa kahirapan, hindi sila nakakapasok araw- mamamayan ang makapag-aral at gamitin ang mga
araw. Marahil mahirap makarating sa paaralan o natutunan. Si Efren ay isang simpleng Pilipino na may
paminsan-minsan ay kailangan nilang tumulong sa malaking pangarap. Tularan natin siya at ihandog ang
trabaho ng kanilang mga magulang. Siguro noong kahit kaunting panahon at sipag upang maangat ang
panahong bago tuluyang humina ang ekonomiya ng kalagayan ng Pilipinas. Hindi natin kailangan maging
Pilipinas, bihira lamang makarinig ng mga kuwento isang mayaman o may malaking impluwensiyang
tungkol sa kawalan ng edukasyon nang dahil sa Pilipino. Kailangan lang natin ng pusong tunay na may
kahirapan. Ngunit sa panahon ngayon, nagiging normal pagmamahal sa bayan. Dapat rin nating maunawaan na
na lamang ang mga sitwasyon na ito. ang edukasyon ng isa ay kinabukasan ng buong bayan.
Kung minsan ay napapaisip na lamang ako kung wala Ang edukasyon ng bayan ay kasali na rin sa kultura nito.
na bang pag-asa ang kalidad ng edukasyon ng Kung gusto nating magbago ang tingin ng mga ibang
maramihan sa Pilipinas? Siyempre mayroon pa ring mga bansa sa Pilipinas, hindi tayo dapat simpleng umaangal
iilang porsiyento ng kabataan ang mapalad na na lamang at nagagalit sa mga panlalait nila. Sikapin
nakakapasok sa paaralan na walang katingting na tunay nating magkapagsimula ng pagbabago upang
na hirap. Ngunit mas marami pa rin ang mga gustong maitaguyod muli ang mga maaaring ipagmalaki ng
mag-aral ngunit walang pagkakataon na makamit ito. Pilipinas. Sikapin nating tumulong sa pagpapatayo ng
Mabilis na ang takbo ng mundo ngayon, marami na ang bayang may kalidad at bayang nagtatagumpay.
mga napapag-aralan at marami nang mga bansang
umuunlad ng lubos. Ayon sa mga ideyal na pag-iisip,
nakakahabol rin tayo sa takbo ng mundo ngayon ngunit
alam nating hindi ito nangyayari. Dapat na lang ba Edukasyon ang Solusyon (Talumpati)
nating hayaan ang patuloy na pamumulok ng mga
potensiyal ng mga Pilipino? Mayroon pa ba tayong
magagawa para naman hindi na mababa ang tingin sa
Walang duda’t alinlangan, kung gaano kahalaga ang
mga Pilipino? Ang sagot diyan ay isang malaking OO at
edukasyon sa paghubog ng isang magandang
ipinakita ni Efren Penaflorida ang halaga ng edukasyon
kinabukasan.
bilang isang bahagi ng kultura ng isang bayan.
Kalamidad sa Pilipinas
Ang kahirapan ay hindi panghabangbuhay. Ang
kahirapan ay hindi na dapat natin ipamana sa susunod Sa ulat ng Center for Research and Epidemiology
na henerasyon. May sulusyon ang lahat ng problema at Disasters (CRED) noong Agosto, ang Pilipinas ay
nasa sa atin na lamang ito para tuklasin ito. Nasa sa atin nangunguna sa buong mundo sa pinakamaraming
na lamang kung paano tayo giginhawa sa kahirapang kalamidad sa bilang na 25.
minsang sumira ng ating pangarap at pag-asa.
Ayon din sa Citizen’s Disaster Response Center
Kahirapan: Problema ng Bayan (CDRC), isang non -government organization na
pangunahing humaharap sa usaping kalamidad,
mayroon nang 99 na kalamidad ang tumama sa
Talumpati ni Hannalet Roguel Pilipinas sa loob ng anim na buwan ngayong taon.
Isa sa pinakamalaking kinakaharap na problema ng Dalawampu rito’y likha ng kalikasan. At nakaapekto sa
ating bansa ay ang kahirapan. Pero bakit nga ba 579,540 pamilya o 3,405,707 katumbas na indibidwal.
maraming Pilipino ang nagdurusa dahil dito?
Maging baha man, landslide, tagtuyot o iba pang
Dahil sa kahirapan, maraming tao ang nakakagawa ng kalamidad dulot ng kalikasan, naranasan ng Pilipinas
kasalanan, dala ng kanilang kakulangan sa pera, ay ang halos lahat ng klase ng kalamidad.
napipilitan silang gawin ang mga bagay na hindi kanais-
nais. Dahil doon, patuloy na dumarami ang bilang ng Nagdulot ng pinsala sa buhay at ari-arian ng mga
krimen sa ating bansa. Nadadagdagan din lalo ang mamamayang Pilipino ang mga kalamidad na tumama
bilang ng mga namamatay. Pero bakit hindi nakilos ang sa iba’t ibang panig ng bansa. Ayon ito sa inilabas na
ating mga pinuno ukol sa mga isyung ito? Post Disaster Needs Assessments ng World Bank at
mga ahensiya ng gobyerno noong Nobyembre. Sa
pinagsamang pinsala nina Ondoy at Pepeng noong
Sadyang mahirap ang maging isang mahirap pero nakaraang taon, umabot sa 956 ang namatay, 736 ang
madaming paraan upang ito’y labanan kung ating sugatan. May 84 pa ring katao ang patuloy na
gugustuhin.marami na tayong nabalitaan mula sa nawawala.
pagiging maralita ngayon ay natatamasa na ang
kaginhawaan, dahil iyon sa kanilang pagsisiskap at
Mahigit 9 milyon katao ang apektado nito at
pagpupursigi para sa kanilang gusting makamit.
nagkakahalaga ng US$4.38-Bilyon ang pinsalang dulot
nito. At batay sa rekomendasyon ng World Bank,
nangangailangan ng halos kasinlaking halaga ($942.9-B Sa kanilang karanasan, bukod sa relief and
sa pagrekober at $3,480.1-B para sa reconstruction) rehabilitation na kanilang ginagawa sa panahon at
upang makapanumbalik muli ang Pilipinas mula sa pagkatapos ng kalamidad, aabot sa P25-Milyon ang
pinsalang idinulot ng dalawang bagyo. Kailangang pondong kanilang inilaan para sa 72 barangay na
maramdaman ito simula noong Enero 2010 hanggang binigyan nila ng pagsasanay sa disaster
2011, depende sa bilis at kakayahan ng Pilipinas sa management, kasama na ang buong pakete
pagtugon sa recovery at reconstruction. (socioeconomic trainings, capacity building at pagbigay
ng mga gamit pangkaligtasan tulad ng early warning
Sinasabi sa mga pag-aaral ng mga dalubhasa sa device,rescue gears at iba pa). Hindi nakapagtataka na
kapaligiran, sa loob ng nakalipas na dekada’y mas piliin ng gobyerno na maglaan ng badyet para
dumadalas ang mga pagbaha, tagtuyot, at baha, hindi sa emergency response kaysa disaster preparedness.
lang dito sa Pilipinas kundi maging sa ibang bansa ng
Asya at Aprika. Dulot daw ito ng paglala ng pagbabago Aabot sa 1/4 na lamang ang natira mula sa P2-Bilyong
ng klima o climate change na ang ibig sabihi’y badyet ng nakaraang administrasyon, ayon mismo kay
makabuluhang pagbabago sa klima (temperatura, Pang. Benigno “Noynoy” Aquino III sa kanyang unang
hangin at pag-ulan) sa buong daigdig o mga rehiyon sa State of the Nation Address.
loob na tumatagal ng ilang dekada o milyong taon.
Maaaring ang dahilan ng climate change ay mga natural
na proseso ng pagbabago o likha mismo ng tao. Para sa CDRC, hindi lamang paghahanda ng relief
goods ang kailangang gawin bago ang kalamidad.
Kahandaan sa pagharap sa kalamidad Kailangang paghahanda ang buong disaster
management. (Macky Macaspac)
Pero sa kabila ng climate change, may mga
pamamaraan pa sana para maiwasan o maibsan man Kadalasang biktima ng kalamidad
lang ang mga epekto ng kalamidad. Ito ay kung sa una
pa lamang, napaghahandaan ang mga ito. May direktang kaugnayan ang pagharap sa kalamidad
sa plano ng pag-unlad ng isang lugar, lalo na sa
Ang problema, ayon kay Carlos Padolina, deputy bahaging pang-ekonomiya, ayon sa CDRC. “Kadalasan,
executive director ng CDRC, ay ang matagal nang ang pang-ekonomiyang plano ng mga probinsiya ay
namamayaning oryentasyon sa lipunang Pilipino – nakasalalay sa pag-maksimisa sa likas-yaman nito,” ani
ang emergency response. “Sa matagal na panahon, Padolina. Ngunit ang hindi naiuugnay sa mga planong
ang tanging napaghahandaan ay ang pagtugon ito ang maaaaring mga epekto sa tao ng eksploytasyon
sa emergency situation sa panahon ng kalamidad,” ani sa kalikasan.
Padolina. Ibig sabihin, inihahanda lamang ang mga tao
at ang gobyerno para kumilos kung nasa aktuwal na Sa dokumentong “Philippine Environmental Situation
panganib na ang mga komunidad at kung nakapinsala 2009” ng Kalikasan (People’s Network for the
na ang anumang kalamidad. Environment), aabot na lamang sa 8,000 kilometro
kwadrado ang natitirang sakop ng kagubatan ng bansa
Malaking puwang pa rin kung paano ihahanda ang mga noong 2006, mula sa 270,000 kilometro kwadrado sa
mamamayan at makaiwas sa pinsalang dulot ng pagtatapos ng kolonyalismong Espanyol noong 1898.
kalamidad. Ayon sa grupo, kailangang pihitin ang
oryentasyon o konsepto ng pagtugon sa kalamidad Pinalala pa ito ng nakaraang administrasyong Arroyo:
mula sa emergency response lamang tungo sa Muling nanumbalik ang pagtrotroso (logging) sa
buong disaster management (pre-disaster,during- pamamgitan ng pamamahagi ng timber license
disaster at post-disaster), na may diin sa kahandaan agreement (TLA) at integrated forest management
bago maganap ang kalamidad (disaster preparedness). agreement (IFMA). Sa ilalim ng IFMA, hindi lamang
Kasama na rin ang pag-iwas at pagbawas (disaster troso ang kinukuha ng mga kompanyang may hawak ng
mitigation) ng pinsalang dulot nito at zero casualty. IFMA. Lahat ng produktong nasasaklawan ng kanilang
konsesyon ay maaari nilang kunin. Ayon sa Kalikasan,
Ayon pa kay Padolina, madaling mahulaan (foreseeable) ito ang isang dahilan ng di mabilang na landslide sa mga
ang kalamidad sa Pilipinas dahil dalawa lamang ang lugar na mayroong aplikasyon ng IFMA, tulad ng
panahon dito: tag-ulan at tag-init. Sa ganitong mga landslide sa mga lalawigan ng Aurora at Quezon
kalagayan, madaling matukoy ang mga lugar na mataas na saklaw ng kabundukan Sierra Madre.
ang potensiyal na maging disaster hazard o high risk sa
pagkakaroon ng landslide, pagbaha at iba pang Taong 2004 nang magkaroon ng
kalamidad. Ngunit sinabi ni Padolina na di hamak na malalang landslide dulot ng bagyong Winnie sa mga
mas malaki ang pondong kinakailangan para sa bayan ng Infanta at Gen. Nakar sa Quezon. Bukod sa
paghahanda bago ang kalamidad (disaster mahigit 1,000 kataong namatay, hanggang sa
preparedness), kumpara sa pondong inilalaan para kasalukuya’y di pa rin natataniman ang maraming lugar
sa emergency relief assistance. doon dahil sa makapal na putik na tumabon dito.
Sa pagragasa naman ng bagyong Ondoy, nilamon ng
malaking baha ang relokasyon ng mga maralitang
tagalunsod sa tabi ng Marilao River. Sila ang mga
dinemolis sa tabi ng riles sa Caloocan upang bigyan
daan ang modernisasyon ng Philippine Natiional
Railways na bahagi ng proyektong C-5 Extension.